Hastane çalışanlarında hasta bina sendromu ile iç ortam hava kalitesinin ilişkisi İnci Arıkan 1, Ömer Faruk Tekin 1, Oğuzhan Erbaş 2 1 Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı 2 Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fak. Makine Mühendisliği
GİRİŞ Hasta Bina Sendromu (HBS), Baş ağrısı, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, cilt ve mukoz membranların irritasyonu gibi semptomlarla seyreden, modern bina çalışanlarında görülen bir durum olarak tanımlanmıştır. 1-3 1.Marmot AF, Eley J, Stafford M, et al. Building health: an epidemiological study of sick building syndrome in the Whitehall II study. Occup Environ Med, 2006; 63: 283 289. 2.World Health Organization. Indoor air pollutants: exposure and health effects. (EURO Reports and Studies No 78). Copenhagen: WHO Regional Office for Europe, 1983
GİRİŞ Nedenleri Çevresel Etkenler Kişisel Faktörler Binalardaki ısıtma, İşle alakalı stres havalandırma ve klima Psikososyal faktörler sistemlerindeki yetersizlik Alerjik durumlar İç ortam hava kalitesinin bozuk olması Küf ve nem varlığı 3.Vafaeenasab MR, Morowatisharifabad MA, Ghaneian MT, et al. Assessment of Sick Building Syndrome and Its Associating Factors Among Nurses in the Educational Hospitals of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran. Global journal of health science,2015;7(2): 247.
AMAÇ Hastanede çalışan sekreterlerde Hasta Bina Sendromu (HBS) prevalansı ile ölçülen iç ortam hava kalitesi arasındaki ilişkiyi değerlendirmek
YÖNTEM Çalışma, Ocak-Şubat 2018 tarihleri arasında D.P.Ü. Kütahya Evliya Çelebi E.A.H de görev yapan sekreterlere anket sorularının uygulandığı kesitsel bir araştırmadır. Etik kurul onayı ve idari izinler alındı. Çalışmanın evreni DPÜ Kütahya Evliya Çelebi E.A.H de çalışan bütün tıbbi sekreterler olduğundan örneklem hesabı yapılmamıştır. Hastanede çalışma süresi 3 aydan kısa olanlar ve tanılı astım, alerjik yakınmaları olanlar çalışma dışı tutulmuştur. Toplamda 200 sekreterden 177 si (%89) ile çalışma tamamlanmıştır.
YÖNTEM Çalışmada kullanılan anket formu: Sosyodemografik özellikler MM 040 NA Hospital formu İngilizce den Türkçe ye, Türkçe den İngilizce ye çevirileri yapıldı. 10 kişilik grupta anket sorularının anlaşılırlığı, geçerliliği ve güvenirliği test edildi (cronbach s α:0,938). http://www.mmquestionnaire.se/mmq/mm040_care.pdf
HBS tanı kriterleri YÖNTEM
YÖNTEM testo 480 - çok fonksiyonlu ölçüm cihazı testo 816 - gürültü seviyesi ölçüm cihazı
Ölçümler: YÖNTEM Anketle eş zamanlı olarak hastane iç ortamında belirlenen noktalarda iç ortam hava kalitesi (sıcaklık, nem, mutlak basınç, karbondioksit konsantrasyonu, iç ortamdaki ışık şiddeti, gürültü seviyesi) ölçüldü. Hastanenin her katında (servisler de dahil) koridorların iki noktasında ve her bir bölüm için birer poliklinik odasında ölçümler yapıldı. Bu ölçümler klima, açık kapı ve pencerelerden uzak olan alanlarda sabah 10-12 arası ve aynı yerlerden tekrar ölçümler öğleden sonra saat 14-16 arasında yapıldı.
YÖNTEM
Hastane binası: YÖNTEM 1954 ve 2008 yılında inşa edilmiş, 19 917m 2, 33 000 m 2 kapalı alana sahip iki ayrı binadan oluşmaktadır. Toplamda 727 yatak sayına ve 155 poliklinik odasına sahiptir. Hastanenin havalandırması genel hijyenik klima santralı tarafından sağlanmaktadır. Bu santral 11 kısımdan (3 hijyenik-hepa filtre santrali, 8 genel iklimlendirme santrali) oluşmaktadır. Yoğun bakım servisleri 3 hijyenik santral tarafından, geri kalan bölümler genel iklimlendirme santrali tarafından havalandırılmaktadır.
İstatistik Değerlendirme: YÖNTEM Verilerin değerlendirilmesinde SPSS paket programı, ki kare, spearman korelasyon testi ve lojistik regresyon kullanıldı. Tek değişkenli analizde p<0.10 değeri veren bağımsız değişkenler ile çok değişkenli iki model oluşturuldu, yaşa ve cinsiyete göre düzeltildi ve bağımlı değişken HBS durumu alındı. Oluşturulan çoklu regresyon modellemeleri Hosmer- Lemeshow test sonuçları (p>0.05) model veri uyumunun yeterli olduğunu gösterdi.
BULGULAR Tablo 1. Katılımcıların özellikleri Ort ± SD Min - Max Yaş 30,14 ± 5,69 21 46 N % Cinsiyet Erkek Kadın 68 109 38,4 61,6 HBS Var Yok 37 140 20,9 79,1 Çalışma grubunun %5.1 nin (N:9) alerjik yakınmaları (astım, egzema, saman nezlesi) mevcuttu. Bu kişiler HBS prevalansı ve tanı kriterleri değerlendirmesine katılmadı.
BULGULAR Şekil 1. HBS ile ilişkili semptomların görülme sıklığı (iş ortamından kaynaklandığına inanılan semptomlar)
BULGULAR MODEL 1 Katsayı S.H. Wald p değeri Odds oranı Odds oranı için %95 G.A. Alt sınır Üst sınır Cinsiyet 1,065,523 4,157,041 2,902 1,042 8,083 Sıcaklık (Uygunsuz),124,521,056,812 1,132,407 3,144 Gürültü,349,546,408,523 1,418,486 4,136 Işık (Uygunsuz) -,383,579,436,509,682,219 2,123 Toz ve Kir 1,056,513 4,237,040 2,873 1,052 7,851 Genel Hava Kalitesi -,795,487 2,666,103,452,174 1,173 İş Performansı,518,473 1,199,274 1,679,664 4,247 Havasızlık, kuru hava, koku,961,508 3,578,050 2,614,966 7,077 Sigara Kullanımı,901,498 3,278,070 2,462,928 6,529 Yaş -,016,035,200,655,985,920 1,054
BULGULAR MODEL 2 Katsayı S.H. Wald p değeri Odds oranı Odds oranı için %95 G.A. Alt sınır Üst sınır Gürültü,142,058 6,042,014 1,153 1,029 1,291 Işık Şiddeti -,001,003,123,726,999,994 1,004 Sıcaklık,201,284,499,480 1,222,700 2,132 Nem,061,074,688,407 1,063,920 1,228 CO 2 Kons.* 1,940,959 4,096,043 2,144 1, 22 2,941 Cinsiyet 1,199,462 6,735,009 3,317 1,341 8,204 Yaş -,010,034,089,765,990,927 1,058 *Normal dağılıma uyumu için logaritması alındı.
Grafik 1. Hastanelerin her bir katında yapılan ölçüm değerlerinin dağılımı BULGULAR
SONUÇ Hastanede çalışan 10 kişiden 2 sinde HBS görülmekte, Kadın olma, çalışılan ortamın tozlu ve kirli olduğunun düşünülmesi, havasızlık, kuru hava ve hoş olmayan kokudan rahatsızlık duyulması ve artan CO 2, gürültü seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir. Hastane yönetimi konu hakkında bilgilendirilmeli ve hava kalitesini iyileştirecek düzenlemeler yapılmalıdır. Tüm hastane çalışanlarında HBS prevalansının değerlendirilmesi ve hava kalitesi ölçümlerinin yapılması için çalışmalar planlanabilir.
TEŞEKKÜR EDERİM