EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
Philla Sevgi Sophia Bilgi Bilgelik Philosophia Felsefe Bu çerçevede felsefe (philosophia), bilgi ve bilgelik sevgisi, anlamına gelmektedir. Filozof (philosophos)da bilgeliği seven, bilgiyi arayan, ve ona ulaşmak isteyen kişidir.
Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir. Sokrates
Felsefe nedir? Felsefe, insanın kendisi, yaşamı, içinde yaşadığı toplum ve evren üzerine düşünme faaliyeti olarak tanımlanabilir. Bütün insanlar doğal olarak bilmek isterler. Gerçekten de insanı insan yapan en önemli özelliklerden biri onun kendisini çevreleyen dünyayı, içinde yaşadığı toplumu, geçmişini ve bütün yanları ile bizzat kendisini tanımak ve bilmek istemesidir.
Felsefe, bilginin temelinde bulunan bir takım doğrulara ve insan davranışını yöneten ilkelere ulaşma çabasıdır. Bir düşünme faaliyeti olarak felsefe, insanların kendileri ve yaşamın anlamı üzerinde düşünmelerini sağlar. İşte, söz konusu düşünme faaliyeti sonucunda ortaya felsefi bilgi adını verdiğimiz özel bir bilgi türü çıkar.
Felsefenin Başlıca Çalışma Alanları Ontoloji (Varlık felsefesi) Epistemoloji (Bilgi felsefesi) Aksiyoloji (Değerler felsefesi)
Ontoloji 1- Ontoloji (varlık felsefesi): Bu alanda varlığın, gerçekliğin ne olduğu sorgulanır, gerçekliğin doğası araştırılır Var olanların başlangıcı, ilk özü nedir? Gerçek, insan, ruh, varlık nedir? Bunlar var mıdır yok mudur? Evren akıllıca bir düzen içinde midir? Olaylar düzen içinde mi meydana geliyor yoksa rastlantısal mı? Sorularına cevap arar. Bu sorulara verilen cevaplar önemlidir. Çünkü bu cevaplar insan anlayışını da etkilemektedir İnsana bakış açısı eğitimde çok önemlidir; çünkü ona göre hedefler belirlenip eğitim sistemi kurulur.
1- Ontoloji (varlık felsefesi): Ontoloji Bu alanda varlığın, gerçekliğin ne olduğu sorgulanır, İnsanın evrendeki yeri ve rolü, olayların oluş biçimleri, evrenin düzeninin anlamı gibi konularla ilgilenir. Sosyal bilimler açısından düşünüldüğünde sosyal dünya nasıl algılanır ve anlaşılır?, insan olma nedir? gibi sorulara yanıt arar. Eğitim açısından okulun varlık amacı nedir?, aktif öğrenmenin yararı var mıdır?, uygulanmakta olan ilköğretim programının yararları ve eksikleri nelerdir?, herkese uygun etkili öğrenme stratejileri var mıdır? ve benzeri sorulara cevap arar.
Ontoloji Eğer insan; Tanrısal bir varlık olarak ele alınırsa; Eğitim; insanı Tanrıya ulaştırma süreci; Doğal ve toplumsal bir varlık olarak düşünülürse; Eğitim; doğa ve topluma uyum sağlama süreci; Sürekli değişen ve gelişen bir varlık olarak düşünülürse; Eğitim; değişmeyi ve gelişmeyi denetleme süreci; İnsan diyalektik bir varlık olarak düşünülürse; Eğitim; üretimde bulunma süreci şeklinde tanımlanabilir. Eğitim nasıl tanımlanırsa sistem de ona göre kurulur.
2- Epistemoloji (bilgi felsefesi) : Bilgi sorunuyla ilgilenen bir felsefi disiplindir. Bilginin; ne olduğu, kaynağı, doğruluğu veya yanlışlığı, bilinemezliği, mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara cevaplar aramaktadır.
2- Epistemoloji (bilgi felsefesi) : Bilgi ile doğrudan ilişkili bir diğer kavram da bilme dir. Epistemoloji bilme olayının nasıl gerçekleştiği ile de ilgilenir. Bilme, özne ile nesne arasında bir bağ kurma olarak tanımlanabilir. Bu etkinlik sonucu ortaya bilgi konur. Ve sorular genişletilebilir: gerçek bilinebilir mi? Bilginin niteliği nedir? Mutlak (yüzde yüz kesin) bilgi var mıdır? vb. İşte bu sorulara verilen yanıtlar eğitim sistemini etkiler;
2- Epistemoloji (bilgi felsefesi) : Sözgelişi; eğer bilgi doğuştandır ve yüzde yüz doğrudur denilse; ya da sonradan öğrenilir ama yine mutlaktır savı ileri sürülse, hayır bilgi görecelidir, sürekli değişir, yüzde yüz doğru bilgilerimiz yoktur şeklinde bir görüş savunulsa, öğrenciye kazandırılacak hedef davranışlar, içerik, eğitim durumları bu iddialara göre planlanır.
2- Epistemoloji (bilgi felsefesi) : Bilgi doğuştan ve yüzde yüz doğrudur denildiğinde; Eğitimde akıl ön plana çıkar. Öğretmen ders anlatmaz, bilgi aktarmaz. Yaptığı etkinliklerle öğrencinin kafasında doğuştan var olan bilgileri ortaya çıkarmaya, ona buldurmaya çalışır. Bilgi sonradan kazanılır savı temele alınırsa; Öğretmen dersi anlatır, öğrenci dinler; çünkü onun kafası boştur. Öğretmenin söylediklerini ezberler ve aynen söyler.
3- Aksiyoloji ( değerler felsefesi) Bu alan etik ve estetik konularını içerir. Bazı davranışların dayandığı ilkeleri ve değerleri araştırır. Bu disiplin; ahlaklı, ahlaksız, iyi, kötü, erdem, erdemsizlik, güzellik, çirkinlik saygı, özgürlük, tutsaklık, mutsuzluk,, vicdanlılık v.b. nedir, Bunlar var mıdır, yok mudur? varsa nereden kaynaklanır? Bunlar değerlendirilirken bir ölçüt kullanılabilir mi? sorularını yanıtlamaya çalışır.
3- Aksiyoloji ( değerler felsefesi) Türk Milli Eğitimi nin genel amaçları (madde 2) arasında yer alan; milli, ahlaki, insani, kültürel değerleri benimseyen, ailesini, vatanını, milletini seven, insan haklarına saygılı, beden, zihin, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı kişiliğe, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan, birlikte iş görme alışkanlığı kazanmış, bireysel ve toplumsal mutluluğa katkıda bulunacak, demokratik, laik, yapıcı ve yaratıcı bireyler yetiştirme amacı, aynı zamanda bir çok ülkenin de benimsediği, eğitim felsefelerinde yer alan değerler arasında yerini almaktadır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri İdealizm: Evreni açıklamada temele ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları alan bir felsefedir. Gerçek ve değerler mutlak, zamanla değişmeyen ve evrensel olarak düşünülür İnsan zihninde idea denilen bu gerçekliklerin doğuştan geldiği varsayılır. İnsanın temel görevi, aklını kullanarak bu idealara ulaşmaktır. İdealar aynı zamanda mükemmel bir düzen içerisinde bulunan evreni yaratan Tanrıyı da simgelemektedir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI; İdealizm Eğitimin amacı ruhsal olan gerçekliğe ulaşmak,onunla bütünleşmektir. Çocukları duyular ve gözleme dayalı bilgilerle donatmak,onlara günlük yaşamın geçerli davranış ve becerilerini kazandırmak amaca uygun değildir. Okul programı asıl gerçekliği ve ona ilişkin metafizik bilgiyi yansıtmalı, evrensel değerleri kapsamalıdır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI; İdealizm Eğitim çocuğa kendini ve evreni akıl ya da sezgi yoluyla kavrama gücünü sağladığı oranda başarılı olabilir. Tarih, Din ve Fizik bu amaç için en etkili araçlardır. Eğitim sürecinde çocuğun deneyimi, ilgisi ve bireysel özelliği önemli değildir. Önemli olan disiplinidir. Geleneksel yargı ve değerleri, eleştirme, yeni arayışlar içine girme, otoriteye karşı çıkma özgürlüğü yoktur. Temelde idealist eğitim totaliter niteliktedir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Realizm Realizm Evreni, madde ve somut olarak var olanlarla açıklayan bir felsefi akımdır. Realizme göre insanlar, akıl ve muhakeme güçleriyle dünyayı bilirler. Var olan her şey, doğadan gelir ve doğanın kanunlarınca idare edilir. İnsan davranışları bu doğa kanunlarına uygunluğu ölçüsünde akılcıdır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Realizm Realizm Bu sayede insanlar, yaşadıkları toplumun bilgi birikimini de edinirler. Eğitimin amacı, toplumun kültürel birikimini genç nesillere aktararak, onların akıllarını kullanma yollarını geliştirmek ve bu sayede insanları mutlak doğrulara ulaştırarak onları mutlu etmektir İdealizme karşıt bir görüştür; dış dünyanın, algılarımızdan bağımsız olarak var olduğunu savunurlar.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI Realizm Eğitimde, nesnel dış dünya yine nesnel yollardan tanımalıdır. Öğrenci kendini, doğal ve kültürel çevresini tanımak, öğrenmek ve anlamak ihtiyacındadır. Okul programı, doğal ve sosyal çevreye ilişkin, konu ve bilgileri kapsamalıdır. Eğitimci, kişiyi,şu yada bu yönde koşullandırma çabası gütmez, kişinin, doğal ve kültürel çevresi ile uyum içinde olmasını amaçlar. Bu uyumda, kişi tümüyle pasif değil, çevresi ile etkileşim içindedir. Çevreyi tanıma, öğrenme, onu gerektirdiğinde yeniden düzenleme imkanı olmalıdır
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Realizm EĞİTİM ANLAYIŞI Eğitim dış çevreden olduğu gibi, insan doğasından kaynaklanan, tüm olumlu etkinliklere açık olmalıdır. Eğitim, temelde ideal bir dünya kurmaya değil, var olan gerçek dünyayı anlamaya, onunla uyum sağlamaya yöneliktir. Dünyayı değiştirme çabasına girmeden önce, dünyayı öğrenmek gerekir. Realist eğitim, bir ölçüde tutucudur. Bireysel ilgi ve moda türünden geçici, beğenilere değil, insanlığın kalıcı nitelikte saydığı, bilgi, beceri ve davranış biçimlerine ağırlık verir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm Pragmatizm: Gerçeğin değişken ve göreceli olduğu görüşüne dayanır. Çağdaş Amerikan felsefesi olarak da adlandırılır. Amerikan kültürünün ve yaşam biçiminin özünü oluşturan bir felsefedir. Bilim, sanat, siyaset ve eğitim gibi yaşamın bir çok alanına önemli etkiler yapmıştır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm: Pragmatizm Yararcılık diye anılmakla birlikte, deneycilik, aletçilik, işlevselcilik gibi kavramlarla da ilişkilendirilmiştir Dünya sürekli değişmektedir. Gerçeğin özü değişmedir. İnsan doğası da dahil olmak üzere değişmez bir gerçeklik yoktur. Gerçek insan deneyimlerinin bir ürünüdür. Bir şeyin değeri, onun ne kadar yararlı olduğuyla ilgilidir İnsanlara yararlı olan her şey gerçektir, iyidir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm Gerçeğin bu yapısı nedeniyle mutlak ya da evrensel doğru yoktur. Varlık deney ve araştırmalarla kanıtlandığında gerçektir Pragmatizme göre değişmeyen tek şey, doğanın kanunlarıdır; Bu kanunlar önünde herkes eşit olduğu için, yönetimde de tüm insanların katılımı esastır. Pragmatistler, demokratik bir toplum düzenini savunurlar. Mutlak doğru yoktur ancak, diğerlerine göre doğruluk değeri daha fazla olan gerçeklikler de vardır. Bilimsel yöntem, bu tür doğrular sunduğu için, çok önemsenir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm Pragmatistler bilgiyi sürekli değişim içinde olan bir süreç olarak kabul ederler. Öğrenme, problem çözme esnasında gerçekleşir. Bilme eylemi, öğrenen ve çevre arasındaki etkileşim sonucunda gerçekleştiğinden, öğrenenin aktif katılımını gerektirir. Bu etkileşimin temelinde ise değişme kavramı bulunmaktadır. Hem öğrenen hem de çevre sürekli etkileşim içerisindedir. Öğrencilere öncelikle nasıl eleştirel düşünebilecekleri öğretilmelidir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm Sürekli değişen dünyanın problemleri de değişeceğinden, problem çözme becerilerini geliştirmek önemlidir. Bir durumun problem olarak algılanması ise eleştirel bir bakış açısına sahip olmakla ilişkilidir. Tüm bunlar, konu alanlarını vurgulayarak değil, öğretim yöntemlerini vurgulayarak mümkün olabilir. Önemli olan, değişimle baş etme yöntemlerini ve bilimsel araştırmayı bilmektir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm EĞİTİM ANLAYIŞI Pragmatist görüşleri eğitime uygulayan en ünlü filozof, John Dewey dir. Dewey, eğitimi insanı geliştirmeye yarayan bir süreç olarak, okulu ise toplum hayatının küçük bir örneği olarak görür. Ona göre ideal bir eğitim programı, öğrencilerin yaşantı ve ilgilerine dayalıdır. Ayrıca pragmatist programların önemli bir farkı, derslerin birden fazla disiplini içerecek şekilde disiplinler arası örgütlenmesidir. Pragmatik felsefede, merkeze öğrenenin ilgi ve ihtiyaçları alınarak, öğretim yöntem ve süreçleri vurgulanmaktadır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Pragmatizm EĞİTİM ANLAYIŞI Bu özelliğiyle pragmatik eğitim programlarında öğrenen merkezli program geliştirme yaklaşımları benimsenmektedir. Okuldaki tüm öğrenme etkinliklerinin öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına dayandırılması, öğrenme yaşantıları ve görüşlerin özgürce paylaşıldığı demokratik bir sınıf ortamında oluşturulması önemsenir. Eğitim programlarında hedefler esnektir, süreç içinde değişmeye açıktır. Öğrencilerin yorumlama, ifade etme ve tartışmalarını sağlayacak problem çözme etkinliklerine uygun öğretim yöntem ve teknikleri kullanılır. Bu tür programlarda, geleneksel yöntemlere ek olarak, bireyin kendi başarısını ölçtüğü, bireysel değerlendirme teknikleri de kullanılmaktadır
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Varoluşçuluk Varoluşçuluk: (Egzistansiyalizm) İnsan özgürlüğüne önem veren bir felsefî akımdır. Bu akımın temelinde insanın kendisini ve kendi gerçekliğini tanıması yatmaktadır. Bu akım, her insanı ayrı ayrı ve benzersiz olarak görmektedir. Bu nedenle bireyselciliği savunmaktadır. özgürlük ve sorumluluk seçimi insana bırakılmıştır. her insanı kendine özgü benzersiz bir varlık olarak görür temeli bireyselciliğe dayanmakta ve insanın öznelliğine önem vermektedir Heiddeger, Jaspers, J. P. Sartre, A. Camus, var oluşçuluğun öncüleridir
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Varoluşçuluk Bu felsefenin dayanağı temel, insanın kendini ve kendi gerçekliğini tanıması oluşturmaktadır
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Varoluşçuluk İnsan hayatı süresince ne yapacağı hakkında kararı kendisi vermelidir. Her insan kendisinden, kendi değer yargılarından sorumludur. Bu felsefenin eğitime getirmek istediği unsur İnsan Özgürlüğü dür. Eğitim, kişinin kendi gerçek özellikleriyle tanımasına imkan vermelidir. Okul programları kişiliklerin gelişmesine yardımcı olmalıdır. Öğretmenin görevi kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI Varoluşçuluk Varoluşçuluğa göre eğitimin amacı, bireye insan özgürlüğünün her şeyden üstün olduğunu öğretmektir. İnsana kendi bireyselliğini geliştirme imkanı sağlamaktır. Eğitim daha çok karakter inşasına yönelik bir etkinliktir. Eğitimde esas olan, bireyin kendi gücünü ve durumunu görmesini sağlamaktır.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI Varoluşçuluk Varoluşçu eğitimde, öğrencinin kendini gerçekleştirmesini sağlamak için farklı programlara yer verilmelidir Araç, gereç, konu ve kaynaklar çok çeşitli olmalı ve öğrenciye her an sunulmalıdır. Öğrenme gereksinimleri aynı olan insanların bir araya gelmeleri kolaylaştırılmalıdır. Dersler ve içerik, öğrenciye seçme ve eylemde bulunma imkanı sağlamalı.
Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri EĞİTİM ANLAYIŞI Varoluşçuluk Eğitim sürecinde bireyselliğe önem verilmelidir. Grupla eğitim, her kişinin gelişimini, özgürce seçimini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Öğretmen kendi değerlerini kesinlikle öğrenciye zorla benimsetmeye kalkmamalıdır. Çünkü bilgi kesin değil, olasıdır. Bu nedenle eğitim sürecinde tartışma yöntemine ağırlık verilmelidir.
Bazı Eğitim Akımları Daimicilik Daimicilik (Prennialism = Değişmezcilik = Klasik Görüş) Daimicilik, idealist felsefeye dayanır. En tutucu eğitim felsefesidir. Eğitimin evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre şekillendirilmesi üzerinde dururlar. Bunlara göre insanın doğası ve ahlaki ilkeleri değişmezdir. İnsanların bu değişmez ebedi gerçeklere göre yetiştirilmesi gerekir. Eğitim sağlam ve doğru karakterli insan tipi yetiştirme işiyle meşgul olmalıdır. İnsan doğasının en iyi yanı akıl dır. Bu nedenle, eğitimde insan zihninin gelişmesine (entelektüel eğitime)önem verilmesi gerekir İlkeleri: İnsan kendini akıllıca yönetebilecek şekilde yetiştirilmelidir. İnsan hem akıllıca bir yaşam, hem özgürlük için eğitilmelidir. Uygar insanda, özgürlük ve sorumluluk birbirini tamamlar. Özgürlük: İstediğini, düşündüğünü yapma, Sorumluluk: Yaptıklarının neticesine katlanabilmedir. Sorumluluk için özgür olmak şarttır.
Bazı Eğitim Akımları Daimicilik Değişmeyen evrensel bir eğitim. Entelektüel eğitim: İnsanın en önemli özelliği düşünme yeteneğidir. İnsan kendini akıllıca yönetebilecek şekilde yetiştirilmelidir. Eğitim hayatın bir kopyası değil, ona hazırlıktır: Öğrencinin kültürel mirası ve değerleri benimsemesidir. Kültür yeni kuşaklara aktarılmalıdır. Öğrencilere dünyanın hem manevi hem de maddi gerçeklerini tanıtacak bilgiler verilmelidir: Öğrencilere her zaman her yerde ve her yaş için geçerli bilgi ve değerler kazandırılmalıdır. Beşeri bilimler, matematik, felsefe ve mantık gibi. İş ve meslek eğitimi meslek sahiplerine ve iş merkezlerine bırakılmalıdır. Büyük kitaplar (klasik eserler) eğitimi: Öğrencilere, evrensel sorunlar ve insanlığın üstün nitelikteki dilek ve istekleri edebiyatta, felsefede ve tarihte geliştirilmiş olan eserler yoluyla öğretilmelidir. İnsan aklının en iyi ve en güzel eserleri klasik yapıtlarda örneklendirilmiştir.
Bazı Eğitim Akımları Esasicilik Esasicilik (Essentialism = Özcülük): Esasiciliğin kökeni realizme dayanır. Daimiciler kadar olmasa da tutucu bir özelliğe sahiptirler. Daimicilerin savunduğu ideal dünya yerine, gerçek dünyayı referans alırlar. Zamanın tecrübesinden geçmiş kalıcı temel konuların ve değerleri önemserler. Geçmişten gelen temel bilgi ve değerlerin önemli yanları korunup yeni kuşaklara öğretilirse, yeni kuşaklar geçmişin başarıları üstüne daha mükemmel bir uygarlık oluşturabilirler. Esasicilerde de akıl merkezi bir kavramdır; ancak bilgi aposterioridir. Başlangıçta boş bir levhaya benzeyen zihin, rasyonel bir çabanın sonucunda (deney ve gözlem) bilgiyle donatılır. Öğretmeni merkeze alan bu anlayış, öğrenciyi ezberci ve pasif dinleyici durumuna düşürmektedir. Esasiciler okul programlarının geliştirilmesinde ağırlığı konu alanına verirler. Dersler, kültürel mirasın aktarılma aracıdır ve ana vurgu, aklın disipline edilmesi üzerinde toplanmıştır. Burada okulun işlevi, gelenekselin sürdürülmesiyle sınırlıdır. Toplumsal düzenleme ve reformlara kapalıdır.
Bazı Eğitim Akımları Esasicilik Esasicilik (Essentialism = Özcülük): İlkeleri: Öğrenmenin doğasında, çok ve sıkı çalışma ve zorlanma / zorlama vardır. Disiplin eğitimde çok önemli bir yer tutar. Bu nedenle öğrenciye kendisini disiplin altına alma öğretilmelidir. Öğrencilere başlangıçta bazı şeyleri öğretmek zor gelebilir. Bu güçlükler disiplin içinde çözümlenebilir. Eğitimde ve öğretimde girişim öğrenciden çok öğretmende olmalıdır. Bu nedenle öğretmen duygusal ve entelektüel yönden ehliyetli ve sınıfta lider olacak şekilde yetiştirilmelidir.
Bazı Eğitim Akımları Esasicilik Öğrenmenin doğasında çok sıkı çalışma ve çoğu zaman zorlanma vardır: Disiplin eğitimde önemli yer tutar. Eğitimde ve öğretimde girişim öğrenciden çok öğretimde olmalıdır: Öğretmen duygusal ve entelektüel yönden yeterli ve sınıfta lider olmalıdır. Eğitim sürecinin özünü, konu alanının çok iyi özümlenmesi oluşturur: Tarihin süzgecinden geçmiş temel bilgiler öğrencinin kendi tecrübelerinden daha önemlidir. İnsanlığın süzgecinden geçmiş temel bilgiler (sosyal miras) programların çekirdeğini oluşturan kuramsal dersler, matematik, fen ve yabancı dillerdir. Okulda zihinsel disiplin yaklaşımının geleneksel yöntemleri kullanılmalıdır: ilerlemecilerin önem verdikleri problem çözme yeteneği her konuya uygulanamaz. İnsanlığın süzgecinden geçen temel bilgiler soyut niteliktedir. Bunları pratik problemlere uygulamak her zaman mümkün olmayabilir. Bunun için soyut düşünme, alıştırma ve ezberleme yöntemleri kullanılmalıdır.
Bazı Eğitim Akımları İlerlemecilik İlerlemecilik (Progressivism = Deneyci Görüş) :. Pragmatik (faydacı)felsefenin eğitime uygulanışıdır Pragmatik felsefe değişmeyi gerçeğinin esası olarak görür. Bu nedenle de eğitimin sürekli bir gelişim içinde olmalıdır. Eğitimciler yeni bilgi ve çevresel değişmeler ışığında politika ve yöntemlerini değiştirmeli. Eğitimin özü, tecrübenin sürekli olarak yeniden inşa edilmesindedir Topluma uyum, dış dünyaya uyum, belli doğruluk,güzellik kurallarına uyumda değildir.
Bazı Eğitim Akımları İlerlemecilik İlerlemecilik (Progressivism = Deneyci Görüş) :. İlkeleri: 1. Eğitim aktif ve çocuğun ilgilerine göre olmalıdır: Öğrenci merkezdedir. Öğrencinin ilgi, kapasite ve özelliklerine uygun bir eğitim programı olmalıdır. 2. Öğretimde problem çözme yöntemi esas alınmalıdır: Bilgi öğretmen tarafından öğrenciye direk olarak verilmez. Bilgi, etkileşim içinde aktif olarak kazanılmalıdır. Problem çözme bilgi edinmede esastır. Problem çözme, kritik düşünme ve önceden öğrenilmiş şeylerin yeniden geliştirilmesini içerir. 3. Okul yaşama hazırlık olmaktan çok, yaşamın kendisi olmalıdır: Okulda öğrenciye uygun öğretim ortamları hazırlanırken, yaşamında karşılaşacağı durumlara yer verilmelidir. 4. Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir: Öğrencinin ihtiyaç ve isteklerine önem verilir. Öğretmen; öğretme ortamının hazırlayıcısı, yol göstereni ve koordinatörüdür. 5. Okul öğrencileri yarıştırmaktan çok işbirliğine özendirmeli ve yöneltmelidir. 6. Demokratik eğitim ortamı: Okulda öğrencilerin kendi kendilerini yönetmelerine, fikirlerin serbestçe tartışılmasına, okul faaliyetlerinin öğrencilerle birlikte planlanmasına ve herkesin eğitim yaşantısı sürecine katılmasını sağlamalıdır.
Bazı Eğitim Akımları İlerlemecilik Bilgi yaşantı edinmede, yaşantıları yeniden düzenlemede bir araçtır. Okul yaşama hazırlık olmaktan çok, yaşamın kendisi olmalıdır. Okulda çocuğa uygun öğretim ortamları hazırlanırken, hayatında karşılaşacağı durumlara da yer verilmelidir. Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir. Çocuklar, gelişimlerini kendileri plânlamalı, öğretmen de onlara rehberlik etmelidir. Öğretmen, öğretme ortamının hazırlayıcısı, yol göstereni ve koordinatörüdür. Öğretmen otoritenin tek kaynağı olarak görülmemelidir. Okul, öğrencileri, yarışmadan çok, işbirliğine özendirmeli ve eğitim bir grup yaşantısı olmalıdır. Demokratik eğitim ortamı olmalıdır. Bunun için de okulda, öğrencilerin kendilerini yöneltmelerine, fikirlerin serbestçe tartışılmasına, etkinliklerin öğrencilerle birlikte plânlanmasına ve herkesin eğitim yaşantı sürecine katılımına imkan sağlanmalıdır. İlerlemeciler, bireyin dinamik yönüne ağırlık getirerek, onun grup sürecine katılarak, bilimsel yöntemleri kullanarak kendi kendisini gerçekleştirmesine önem vermektedir.
Bazı Eğitim Akımları Yeniden Kurmacılık Yeniden Kurmacılık (Re-Constructionism) İlerlemeciliğin devamıdır, pragmatizm ve varoluşçuluktan ilham alır. Son zamanlarda gelişen akımlardan biridir. Eğitimin amacı toplumu yeniden düzenlemek ve toplumda gerçek demokrasiyi yerleştirmek olarak kabul edilmektedir. Eğitim açık seçik bir sosyal reform hareketi geliştirmede önemli araçlardan biridir. Eğitim yeni bir toplumsal düzen (social order) oluşturmaya girişmelidir. Toplumsal değişmede temel sorumluluk okullardadır. Bu değişimde esas güç öğretmenlerdedir. Okul yeni bir toplumsal gelişmeye imkan verecek biçimde geleceğe yönelik olmalıdır. Bu akımın önemli özelliği, eğitimin davranış bilimlerinin bulgularına dayalı olarak toplumu yeniden inşa edeceğine inanılmasıdır.
Bazı Eğitim Akımları Varoluşçu Eğitim Varoluşçu Eğitim: İnsan Merkezli bir eğitim anlayışını benimser Temsilcileri; A.Camus, Sarte, Heideger, Marcel, Jasper dir Var oluşçular insanı merkez alır. İnsan hayatı boyunca ne yapacağı hakkında kendi karar vermelidir. Her insana kendisinden kendi değer yargılarından sorumludur. Bu felsefenin eğitime getirmek istediği insanın özgürlüğüdür. Bu akıma göre eğitim kişinin kendini gerçek özellikleriyle tanımasına imkan vermelidir. Okul programları, çocukların kişiliklerinin gelişmesine yardımcı olmalıdır. Öğretmenin görevi öğrencinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir.
EĞİTİM FELSEFESİ DAYANDIĞI FELSEFİ TEMEL TEMSİLCİLER EĞİTİM EĞİTİMİN AMACI EĞİTİMİN ROLÜ HEDEF DAİMİCİLİK İdealizm M. Hutching, J. Adler Eflatun Aristoteles, St. Thomas Bilinçli, Tanrıya Ulaşma Süreci Rasyonel kişileri eğitmek, Üstün zekalı kişiler yetiştirmek Öğretmen, öğrencilerin düşünmelerine yardımcı olur. Akla uygun ve ölçülü olma ESASİCİLİK Realizm ve İdealizm W. Bagley I. Kandel H. H. Horne Toplum- sallaştırma Süreci Bireylerin zihinsel gelişimine yardımcı olmak Öğretmen alanında uzman kişidir. Geleneksel değerlerin öğretimi söz konusudur. Toplumun başat değerleri ve doğal kanunlar İLERLEME- CİLİK Pragmatizm Dewey, Kilpatrick (Heraclitos, Protogoras, Gorgias, vb. F. Bacon, W. James) Problem Çözücü İnsan Yetiştirme Süreci Demokratik ve sosyal yaşamı geliştirmek Öğretmen problem çözmek ve bilimsel araştırmalarda yol göstericidir. Yaşamla ilgili ilkeler YENİDEN KURMACILIK Pragmatizm G. S. Counts Yaşamı Yeniden Kuracak İnsanlar Yetiştirme süreci Toplumu yeniden yapılandırmak ve geliştirmek, değişim ve sosyal reform için eğitim Öğretmen değişim ve reformun temsilcisidir. Araştırma yöneticisi ve proje başkanı gibidir. Öğrencilere problemlerin farkına varmalarına yardımcı olur. Barış, kardeşlik, dünya vatandaşlığı vb
Eğitim Felsefeleri ve Eğitim Ortamlarının Düzenlenmesi EĞİTİM FELSEFESİ Daimicilik Esasicilik İlerlemecilik Yeniden Kurmacılık EĞ İ T İ M O R T A M L A R I Akıl yürütmede Tümdengelim tekniği kullanılmalı. Ortam öğrencilerin akıllarını ve iradelerini geliştirecek biçimde olmalı Sokratik tartışma yöntemine yer verilmeli Araştırma, gezi, gözlem ve deney tekniklerine yer verilmeli Öğrenci kendisini gelişi güzel ifade etmemeli Ortamda sıkı bir disiplin olmalı Ortamda gerçek yaşamdan örnekler değil ideal yaşamdan örnekler olmalı, bunun için gerekirse yapay ortamlar düzenlenebilir Öğretmen doğru bilgilerle donanık olmalı Öğrenci hiçbir bilgi ve beceriye sahip değildir Konular sunuş yolu stratejisi ile işlenmeli Düz anlatım yöntemi kullanılmalı Öğrenci kendisine sunulan bilgileri tekrar etmeli ve ezberlemeli Ortamda sıkı bir disiplin olmalı Okulu ilgilendirmeyen hiçbir şey eğitim ortamında ele alınmamalıdır Öğrenci merkeze alınmalı ve diğer unsurlara buna göre düzenlenmeli Öğretmen rehberlik yapmalı Öğrencide öğrenmeye karşı ilgi uyandırılmalı Öğrencinin problem çözme yöntemini kullanması sağlanmalı / Proje yöntemi kullanılmalı Yaşamla ilgili her türlü olgu ve olay eğitim ortamına getirilmeli, ortam gerçek yaşama yakın olmalı. Ortam öğrencinin yaşam için yararlı bir ürün ortaya koyabileceği bir biçimde düzenlenmelidir. Eğitim ortamında uygulamaya ağırlık verilmelidir / Eğitim ortamı demokratik olmalı Öğretmen reformist olmalı Öğrenciler toplumu yeniden yapılandırabileceklerine inandırılmalı Eleştirel düşünme yöntemine yer verilmeli Uygulama ağırlıkta olmalı / Eğitim ortamı demokratik olmalı Geleceğe dönük toplumsal ve çevre sorunları üzerinde durulmalı Eğitim ortamında kesinlikle ceza olmamalı
KAYNAKÇA Büyükdüvenci Sabri, İdealizm ve Eğitim, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/516/6425.pdf Günbay, İ. (2006). Eğitim Bilimine Giriş, (Editör: Durmuş Ekiz ve Haydar Durukan), İstanbul: Lisans Yayınları. Güneş, H. Eğitimin Felsefi Temelleri, Eğitim Bilimine Giriş (Editör: Nuray Saylan). Anı yayıncılık. Ankara, 2007 Sönmez,V. (2006). Eğitim Bilimine Giriş, (Ed. Veysel Sönmez), Ankara: Anı yayıncılık. Şişman, M. Eğitim Bilimine Giriş, 13.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2014