Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Sunumu

Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Sunumu Erdem Başçı Başkan, TCMB 25 Temmuz 214

Genel Değerlendirme Türkiye nin dünya ihracatı içindeki payı artmaktadır. Net ihracat büyümeye ve dengelenmeye olumlu katkı yapmaktadır. Merkez Bankası reeskont kredileri yoluyla ihracatımıza destek sağlamaktadır. 2

Sunum Planı I. İhracat II. III. IV. Büyüme ve İstihdam Dış Denge Enflasyon 3

İHRACAT 4

Küresel mal ve hizmet talebi zayıf seyrini korumaktadır. Küresel Hizmet ve Mal Ticaret Hacmi (yıllık % değişim) 25 2 15 1 5-5 -1 Hizmetler Ticareti Mal Ticareti -15-2 -25 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 Kaynak: WTO. 5

Dünya ticaretindeki yavaşlama dikkat çekmektedir. 2 Küresel Ticaret ve Sanayi Üretimi (yıllık % değişim, 3 aylık hareketli ortalama) 15 1 5-5 -1 Dünya Ticaret Hacmi -15 Dünya Sanayi Üretimi -2 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Kaynak: Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis (CPB) Son Veri: Nisan 214 6

Zorlu küresel şartlara rağmen ihracat artmaya devam etmektedir. Altın Hariç İhracat* (Yıllık Değişim, Yüzde) 3 25 2 15 1 5-5 -1 Kaynak: TİM, TÜİK. *Haziran 214 TİM verisidir. 7

Türkiye nin dünya ihracatındaki payı artmaktadır. Türkiye İhracat Pazar Payı Altın Hariç, 12 Aylık Hareketli Ortalama, Yüzde.91.89.87 Makroihtiyati Önlemler.85.83.81.79.77.75 Kaynak: TÜİK, World Trade Organization Son Veri: Mayıs 214 8

İhracatın ithalatı karşılama oranındaki artış eğilimi sürmektedir. İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (12 Aylık Ortalama*, Yüzde) 74 72 7 68 66 64 Dönem Ortalaması: 63,9 Makroihtiyati Önlemler 64,6 62 6 58 56 Karşılama Oranı (altın hariç) 54 Kaynak: TÜİK, TCMB. * 12-aylık birikimli ihracat /12-birikimli ithalat, Kayan pencereler. Son Veri: Mayıs 214 9

Merkez Bankası reeskont kredileri yoluyla ihracatımıza destek sağlamaktadır. Reeskont Kredileri Aylık Kullanımı (Milyar ABD Doları) 2.2 2. 1.8 1.6 1.4 1.2 1..8.6.4.2. Kısa vade Uzun vade Kaynak: TCMB. Son Veri: 11 Temmuz 214 Kısa vade -12 gün arasını, uzun vade 121-24 gün arasını göstermektedir. 1

Reeskont kredilerinin büyük çoğunluğu 8 ay vadeye sahiptir. İhracat Reeskont Kredileri Vade Dağılımı* (Stok Veri) 1,6 Milyar ABD Doları 4 Ay Vade 8 Ay Vade 7,5 Milyar ABD Doları Kaynak: TCMB. *22 Temmuz itibarıyla. 11

Jeopolitik riskler ihracata ilişkin anket göstergelerini bir miktar zayıflatmıştır. 6 PMI İhracat Siparişleri (Mevsimsellikten Arındırılmış) 4 Yeni İhracat Siparişleri Beklentisi* (Mevsimsellikten Arındırılmış) 55 3 5 2 45 1 4 35-1 3-2 25-3 Kaynak: Markit. Son Veri: Haziran 214. Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Haziran 214. *İktisadi Yönelim Anketi: Gelecek üç ay için yeni ihracat siparişleri beklentiniz (artacak-azalacak). 12

Öncü göstergeler Euro Bölgesi ndeki toparlanmanın süreceğine işaret etmektedir. Euro Bölgesi İmalat Sanayi ve Hizmetler PMI Endeksi (Mevsimsellikten Arındırılmış) 65 İmalat Hizmetler 6 55 5 45 4 35 3 Kaynak: Markit. Son Veri: Haziran 214 13

AB ülkelerindeki toparlanma ihracat artışına katkıda bulunmaktadır. 4 İhracat (Altın Hariç, Nominal, Yıllık Yüzde Değişim, 6 Aylık Hareketli Ortalama) 3 2 1-1 -2-3 Toplam İhracat AB 27'ye Yapılan İhracat -4-5 Kaynak: TÜİK. Son Veri: Mayıs 214. 14

Son dönemde ihracat talebi önemli ölçüde AB ülkelerinden gelmektedir. Ticaret Ortaklarına İhracat (Haziran 214 İtibarıyla Son 3 Aylık Toplam, Yıllık Değişim, Yüzde) 3 25 2 15 1 5-5 -1 İngiltere İspanya Almanya İtalya ABD Fransa Irak Rusya Kaynak: TİM, TCMB. Son Veri: Haziran 214 15

AB-27 deki toparlanma ihracat pazar payına da yansımaktadır. İhracat Pazar Payı* (6 Aylık Hareketli Ortalama, Yüzde) 6 5 AB-27 4 Avrupa (AB Hariç) Kuzey Amerika Asya Orta Doğu ve Afrika 3 2 1 Kaynak: TÜİK. *Altın hariç. Son Veri: Mayıs 214 16

BÜYÜME VE İSTİHDAM 17

Küresel büyüme ılımlı seyretmektedir. Toplulaştırılmış Büyüme Oranları* (Yıllık Değişim, Yüzde) Küresel Büyüme Oranları (Yıllık Değişim, Yüzde) 1 Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler 6 8 4 6 4 2 2-2 -4-2 -4 İhracat ağırlıklı GSYİH ağırlıklı -6-6 Kaynak: Bloomberg, TCMB. *Toplulaştırma yapılırken ülkeler GSYİH değerlerine göre ağırlıklandırılmıştır. Son Veri: 214 1. Çeyrek. Kaynak: Bloomberg, TCMB. Son Veri: Mart 214 18

214 yılı genelinde de ılımlı seyrin devam etmesi beklenmektedir. Büyüme Tahminleri (Yüzde) 214 Dünya 2,8 Gelişmiş Ülkeler ABD 2,2 Euro Bölgesi 1,1 Almanya 2, Fransa,8 İtalya,4 İspanya 1,1 İngiltere 3, Japonya 1,5 Gelişmekte olan Ülkeler Asya-Pasifik* 6, Çin 7,3 Hindistan 5,4 Latin Amerika 1,9 Brezilya 1,5 Doğu Avrupa 1,5 Rusya,2 Kaynak: Haziran 214 Consensus Forecasts. * Japonya hariç. 19

Gelişmiş ülkelerde işsizlik oranları kriz öncesi seviyelerin üzerinde seyretmektedir. Gelişmiş Ülkelerde İşsizlik Oranları (Yüzde) 14 ABD Euro Bölgesi İngiltere 12 1 8 6 4 2 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Son Veri: İngiltere ve Euro Bölgesi için Mayıs 214, ABD için Haziran 214. 2

Türkiye de 214 yılında büyüme yüzde 4 civarındaki trendini devam ettirmektedir. 4.85 GSYiH* (Mevsimsellikten Arındırılmış) 4.8 4.75 4.7 4.65 4.6 4.55 4.5 4.45 4.4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Kaynak: TÜİK, TCMB. *Doğal Logaritma 21

Net ihracat büyümeye olumlu katkı yapmaktadır. Yıllık GSYİH Büyümesine Katkılar (Yüzde Puan) 24 2 16 12 8 4-4 -8-12 -16-2 -24 Stok Değişimi Net İhracat Nihai Yurt İçi Talep GSYİH 24 2 16 12 8 4-4 -8-12 -16-2 -24 Kaynak: TÜİK. Son veri: 214 1.Çeyrek 22

Aşırı tüketim yapan ülkelerde yatırım oranları düşük düzeylerde seyretmektedir. 6 213 Yılı Yatırım Oranları (Yatırım/GSYİH, Yüzde) 5 4 3 2 1 Kaynak: IMF WEO ve TÜİK. 23

Türkiye de istihdam gelişmiş ülkelere kıyasla daha olumlu seyretmektedir. Küresel Finansal Kriz Sonrası İstihdam* (27=1) 13 12 11 1 Avustralya Fransa Yunanistan İtalya ispanya İsviçre İngiltere Belçika Avusturya Kanada Almanya İrlanda Japonya İsveç Türkiye ABD Portekiz Fransa* Türkiye Avustralya İsviçre Kanada Almanya Avusturya İngiltere ABD İtalya 9 Portekiz İrlanda 8 İspanya Yunanistan 7 27 28 29 21 211 212 213 Kaynak: IMF. * Fransa için son gözlem 212 dir. 24

Yunanistan İspanya Portekiz İrlanda İtalya Japonya ABD Fransa* İngiltere İsveç Belçika Avustarya Almanya Kanada Kore Avustralya İsviçre Türkiye Macaristan Çek Cum. Rusya Polonya Tayland Mısır G. Afrika Meksika* Filipinler Brezilya Endonezya Peru Şili Malezya Türkiye Kolombiya Son yıllarda Türkiye de diğer ülkelere göre daha güçlü bir istihdam artışı gözlenmiştir. 27-213 Yılları Ortalama Yıllık İstihdam Artış Oranları (Yüzde) Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4-5 5 4 3 2 1-1 Kaynak: IMF. *Fransa verisi 212 yılına aittir. Kaynak: IMF. *Meksika verisi 212 yılına aittir. 25

İstihdamdaki artış eğilimi 214 yılında da devam etmektedir. İstihdam (Mevsimsellikten Arındırılmış, Milyon Kişi) 27 26 25 24 23 22 21 2 19 18 Kaynak: TÜİK. Son Veri: Nisan 214 26

İşgücüne katılım oranları hızla artmaktadır. 51 İşgücüne Katılım Oranı (İşgücü/15+ Nüfus, Mev. Arındırılmış) 5 49 48 47 46 45 44 43 42 Kaynak: TÜİK Son Veri: Nisan 214 27

İşgücüne yeni katılımlara rağmen işsizlik oranı küresel kriz öncesindeki seviyelere yakın seyretmektedir. İşsizlik Oranı (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde) 15 14 13 12 11 1 9 8 7 6 Kaynak: TÜİK. Son Veri: Nisan 214 28

6 Yeni kurulan firmaların sayısı 213 yılı başından beri artmaktadır. Kurulan Firma Sayısı (12 Ay Birikimli, Bin Adet) 55 5 45 4 35 Kaynak: TOBB. Son Veri: Haziran 214 29

Tahsili gecikmiş alacak oranları düşük düzeylerde seyretmeye devam etmektedir. Toplam TGA Oranı (Yüzde) 7. 6.5 6. 5.5 5. 4.5 4. 3.5 3. 2,82 2.5 2. Kaynak: TCMB. Son Veri: 11 Temmuz 214 3

Karşılıksız çek oranları düşük düzeylerini korumaktadır. 12 1 Karşılıksız Çek Oranları* Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Adet) Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Tutar) 12 1 8 8 6 6 4 4 2 2 Kaynak: TCMB. *Karşılıksız çek dönüşüm oranları, takas odalarına ibraz edilen ve karşılıksız kalan çek adet ve tutarının toplam takasa ibraz edilen çek adet ve tutarı içindeki oranı. Son Veri: Haziran 214 31

22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 Reel sektörün dış borçlanmasında vadenin uzadığı gözlenmektedir. 1 Reel Sektör Dış Borcunun Vade Dağılımı (Yüzde) 9 8 7 6 5 5+ Yıl 5 Yıl 4 Yıl 4 3 2 3 Yıl 1-2 Yıl 1 Kaynak: TCMB. 32

Firmaların finansman giderlerinin toplam giderler içindeki payı azalmıştır. İmalat Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların Toplam Giderlerinin Bileşenleri (Yüzde, 212) Finansman Giderleri (% 2,2) Diğer Giderler (% 3,1) Faaliyet Giderleri (% 8,5) 8. 7. 6. İmalat Sektöründe Firmaların Finansman Giderlerinin Toplam Net Satışlara Oranı (Yüzde) 7. 5.6 5. 4. 3.3 3.5 3.7 3. 2.9 2.6 2.7 Satılan Malların Maliyeti* (% 86,2) 2. 1. 1.8 2. 2.2. 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 Kaynak: TCMB, Sektör Bilançoları 21-212 * Satılan malların maliyeti = yerli ve ithal hammadde ve malzeme giderleri, elektrikdoğal gaz-su giderleri, işgücü giderleri Kaynak: TCMB, Sektör Bilançoları 33

DIŞ DENGE 34

Dünyada reel faiz oranları düşerken borçluluk oranları artmaktadır. Küresel Borç ve Reel Faiz Oranları (Yüzde, Trilyon ABD doları) Kaynak: Borio, C. 214. The Financial Cycle, the Debt Trap and Secular Stagnation, BIS 84. Yıllık Genel Kurul Toplantısı nda yapılan sunum, Basel, Haziran, bakınız http://www.bis.org/events/agm214/borio_pres.pdf 35

FED in faiz artırım sinyali ABD tahvil faizlerinin artmasına neden olmuştur. ABD 1 Yıllık Tahvil Faizi (Yüzde) 3.5 Çıkış Sinyali Sonrası Dönem 3. 2.5 2. 1.5 1. Kaynak: Bloomberg. Son Veri: 18 Temmuz 214 36

Cari açık veren diğer ülkelerde de uzun vadeli tahvil faizleri artmıştır. 11 1 9 8 7 6 Gelişmekte Olan Ülkeler 1 Yıllık Tahvil Faizleri* (Yüzde) Hindistan Çıkış Sinyali Sonrası Dönem 11 1 9 8 7 6 5 Güney Afrika Çıkış Sinyali Sonrası Dönem 15 Brezilya 14 13 12 11 1 9 8 Çıkış Sinyali Sonrası Dönem 1 Endonezya 9 8 7 6 5 Çıkış Sinyali Sonrası Dönem Kaynak: Bloomberg, Reuters *1 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır. Son Veri: 18 Temmuz 214 37

Amerikan tahvil piyasasında oynaklık tarihi yüksek seviyelerden tarihi düşük seviyelere gerilemiştir. ABD Uzun Vadeli Tahvil Faizlerinin Oynaklığı* 25 Move Endeksi Ortalama 2 Gün Hareketli Ort. 2 15 1 99.6 61.53 5 54.41 Kaynak: Bloomberg. * Move Endeksi, Merrill Lynch Option Volatility Estimate. Son Veri: 21 Temmuz 214 38

Türkiye deki reel faizler küresel kriz öncesi seviyesinin altındadır. Gösterge Tahvil Reel Faizi* (Yüzde) 25 25 2 2 15 15 1 Mali Disiplin (Kamu) Mali Disiplin (Özel) 1 5 5-5 -5 Kaynak: BIST, TCMB. *Reel faiz serisi, gösterge tahvilin getirisinden enflasyon beklentilerinin çıkarılması şeklinde hesaplanmıştır. Enflasyon beklentisi olarak, 26 yılı Nisan ayına kadar 12 ay sonrası enflasyon beklentisi kullanılırken, ondan sonraki dönemde ise 12 ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri kullanılarak 24 ay içindeki ortalama enflasyon beklentisi hesaplanmıştır. Enflasyon beklentisi olarak uygun ortalama kullanılmıştır. Son Veri: 16 Temmuz 214 39

Türkiye nin risk primi Euro Bölgesi borç krizi seviyesinin altında seyretmektedir. Türkiye-ABD 1 Yıllık Tahvil* Faiz Farkları (Yüzde) 12 1 Lehman Krizi Euro Bölgesi Borç Krizi FED in Çıkış Sinyali 8 6 4 2 Kaynak: Bloomberg. Son Veri: 18 Temmuz 214 *ABD doları cinsinden. 4

Türkiye de tasarruf oranları oldukça düşük düzeydedir. Toplam Yurt İçi Tasarruflar (GSYİH ye Oran, Yüzde) 19 18 17 16 15 14 13 12.6 12 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı. 41

6 Türkiye de tasarruf oranları diğer gelişmekte olan ülkelere göre de düşüktür. 213 Yılı Tasarruf Oranları (Yatırım/GSYİH, Yüzde) 5 4 3 2 1 Kaynak: IMF WEO. 42

Türkiye de tasarruf oranlarının düşük olması cari açığın yüksek olmasına sebep olmaktadır. 213 Yılı Cari Denge Oranları (Cari Denge/GSYİH, Yüzde) 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1 Kaynak: IMF WEO. 43

Büyümenin 214 yılında daha dengeli bir şekilde sürmesi beklenmektedir. Nihai Yurt İçi Talep ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Mevsimsellikten Arındırılmış, 1998 Sabit Fiyatlarıyla) 33 31 29 GSYİH Nihai Yurt İçi Talep 27 25 23 21 19 17 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Kaynak: TÜİK, TCMB. 44

Dengelenme süreci öngörüldüğü şekilde devam etmektedir. 14 İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri (Altın Hariç, Mevsimsellikten Arındırılmış, 21=1, Çeyreklik) 13 İhracat (altın hariç) İthalat (altın hariç) 12 11 1 9 8 7 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2* 27 28 29 21 211 212 213 214 Kaynak: TÜİK, TCMB *Nisan-Mayıs 214 Verisi. 45

İhracat talebindeki artış büyümeyi desteklemektedir. Dayanıksız Tüketim Malları Üretim ve Dış Ticareti (21=1) 12 13 13 Dayanıklı Tüketim Malları Üretim ve Dış Ticareti (21=1) 18 115 12 12 16 11 11 11 14 15 1 1 12 1 Üretim 9 9 1 95 ihracat 8 8 Üretim 8 9 İthalat (sağ) 7 7 ihracat 6 İthalat (sağ eksen) 85 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2* 27 28 29 21 211 212 213 214 6 6 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2* 27 28 29 21 211 212 213 214 4 Kaynak: TCMB. * Nisan-Mayıs dönemi Kaynak: TCMB. *Nisan-Mayıs dönemi 46

Basiretli Borçlanma 1) Kamu - Mali Disiplin 2) Bankalar - Sağlıklı Regülasyon - Geçmiş Tecrübeler 3) Firmalar - Geçmiş Tecrübeler 4) Hanehalkı - Makroihtiyati Önlemler - Finansal Eğitim Yeni 47

1. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda basiretli borçlanmaya özel bir vurgu yapılmıştır. Yurt İçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi Programı Program Hedefi: Yurt içi tasarruf oranının yüzde 19 a yükseltilmesi 2. Bileşen: İsrafın Azaltılması ve Mükerrer Tüketimin Önlenmesi İsrafın boyutlarının tespit edilmesi Bilinçli tüketimin yaygınlaştırılması Çocuklara ve ailelere tasarruf alışkanlığı kazandırılması İsrafın azaltılması ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi 48

1. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda basiretli borçlanmaya özel bir vurgu yapılmıştır. Yurt İçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi Programı 3. Bileşen: Kredi Düzenlemeleriyle Tasarrufların Özendirilmesi ve Üretken Yatırımlara Yönlendirilmesi Tüketici kredilerindeki artışın makro ihtiyati tedbirlerle kontrol altında tutulması Kredi kartlarındaki taksitlendirme, ödüllendirme ve limit belirleme uygulamalarının gözden geçirilmesi Kredi maliyetlerinin farklılaştırılması ve diğer teşvik edici veya caydırıcı önlemlerle ticari kredilerin toplam krediler içerisindeki payının artırılması 49

Makroihtiyati tedbirler sonrasında kredi büyüme hızı %15 civarında seyretmektedir. Tüketici Kredileri* ve Ticari Krediler (Yıllık Değişim, Yüzde) 6 5 Tüketici Kredileri Ticari Krediler (Kur Etkisinden Arındırılmış) 6 5 4 4 3 3 2 2 1 1-1 -1 Kaynak: TCMB. Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç) *Kredi kartları dahil. Son Veri: 18 Temmuz 214 5

Makroihtiyati tedbirler sonrasında bankacılık sektörü finansman ağırlığını yatırım ve üretime kaydırmaktadır. Ticari Krediler (Kur Etkisinden Arındırılmış)/Tüketici Kredileri* 2 Makroihtiyati Önlemler 2 1.9 1.9 1.8 1.8 1.7 1.7 Kaynak: TCMB. Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç) *Kredi kartları dahil. Son Veri: 11 Temmuz 214 51

. Alınan önlemler sonucunda cari işlemler açığında iyileşmenin devam etmesi beklenmektedir. Cari İşlemler Dengesi (CİD) (12-Aylık Birikimli, % GSYİH) -2. Makroihtiyati Önlemler -4. -6. -8. -1. CİD/GSYİH CİD/GSYİH (Altın hariç) 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 Cari Açık (Milyar ABD Doları) Cari Açık/GSYİH (Yüzde) Kaynak: TCMB. 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213.6 7.6 14.2 21.4 31.8 37.8 4.4 12.2 45.4 75.1 48.5 65..3 2.5 3.6 4.5 6. 5.7 5.4 2. 6.2 9.7 6.2 7.9 Son Veri: Mart 214 52

Cari açığın finansmanı ağırlıklı olarak uzun vadeli borçlanma ve doğrudan yabancı yatırımlar ile sağlanmaktadır. Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları (12 Aylık Birikimli, Milyar Dolar) 1 8 DYY ve Uzun Vadeli* Portföy ve Kısa Vadeli** CA Makroihtiyati Önlemler Makroihtiyati Önlemler 6 4 2-2 Kaynak: TCMB. *Uzun Vadeli sermaye akımları, bankaların ve reel sektörün uzun vadeli net borçlanmalarından ve bankaların ve Hazinenin tahvil ihraçlarından oluşmaktadır. ** Kısa vadeli sermaye akımları, bankaların ve reel sektörün kısa vadeli net borçlanmalarından ve bankalardaki mevduatlardan oluşmaktadır. Son Veri: Mayıs 214 53

ENFLASYON 54

8 Örtük Enflasyon Hedeflemesi 7 Türkiye ekonomisi dezenflasyon sürecindedir. Enflasyon (Yüzde) 6 5 4 Açık Enflasyon Hedeflemesi 3 2 1 Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Haziran 214 55

Döviz kuru gelişmeleri enflasyon artışında önemli bir rol oynamıştır. 17 TL ve Dolar Bazlı İthalat Fiyatları (21=1) 15 ABD Doları Cinsinden TL Cinsinden 13 11 9 7 5 Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Mayıs 214. 56

Döviz kuru gelişmeleri enflasyon artışında önemli bir rol oynamıştır. Döviz Kurunun Yıllık Tüketici Enflasyonuna Etkisi (Yüzde Puan) 6. 4.5 Döviz Kurunun Yıllık Tüketici Enflasyonuna Etkisi (Yüzde Puan) Döviz Kuru Sepeti (Yıllık % Değişim, Sağ Eksen) 45 35 3. 25 1.5. -1.5 15 5-5 -15-3. -25 Kaynak: TCMB. Son Veri: Haziran 214 57

Enflasyon beklentilerindeki ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın engellenmesi için önden yüklemeli ve güçlü parasal sıkılaştırma yapılmıştır. Para Politikası Faiz Oranları (Yüzde) 14 14 12 12 1 1 8 8 6 6 4 2 Gecelik Borç Alma - Borç Verme Faiz Koridoru BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri (1 Günlük HO) TCMB Ortalama Fonlama Faizi 1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı 4 2 Kaynak: TCMB, BİST. Son Veri: 18 Temmuz 214 58

Parasal sıkılaştırma tedbirleri beklenen sonuçları vermektedir. 28 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Faiz Oranları (Yıllık, Yüzde) Ticari (4 Haftalık HO) Konut Nakit Gösterge Tahvil TCMB Faizi* 28 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Kaynak: TCMB. *2.1.211 tarihi öncesi TCMB borçlanma faizini, bu tarih sonrası ortalama fonlama faizini ifade etmektedir. Son Veri: 4 Temmuz 214 59

Parasal Aktarım Mekanizması 1) Talep kanalı 2) Döviz kuru kanalı 3) Beklenti kanalı 4) Maliyet kanalı 6

İsviçre İzlanda Euro İsrail Polonya Kore Romanya Y.Zelanda Çin Çek Cumh. Japonya Macaristan Tayvan Kolombiya Meksika Tayland Malezya Avustralya Rusya Şili Hindistan Brezilya G.Afrika Endonezya Türkiye Türkiye Avustralya Brezilya Kolombiya Y.Zelanda G.Afrika Endonezya Kore Malezya Hindistan Meksika Tayland İsrail Tayvan Japonya Romanya Polonya İzlanda İsviçre Rusya Çek Cumh. Euro Macaristan Çin Şili Parasal sıkılaştırmayla Türk lirasındaki hızlı değer kaybı önlenmiştir. Para Birimlerinin ABD Dolarına Karşı Değerindeki Değişim Parasal Sıkılaştırma Öncesi Parasal Sıkılaştırma Sonrası 3 (22.5.213-27.1.214) 5 (27.1.214-21.7.214) 25 2 15-5 1 5-1 -15-5 -1-2 Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg 61

Parasal sıkılaştırma önlemi döviz kurlarına istikrar kazandırmıştır. ABD doları/tl (Günlük) 2.4 2.35 2.3 2.25 2.2 2.15 2.1 2.5 2 1.95 17 Aralık Ara Kurul Toplantı Duyurusu Ara Kurul Kararı S&P Açıklaması İç Siyasi Gelişmeler Ukrayna daki Gelişmeler Telafi Faizi Sinyali Moody s Açıklaması Yerel Seçimler ECB Açıklaması Nisan Kurul Kararı Draghi nin Konuşması Mayıs Kurul Kararı Irak taki Gelişmeler Temmuz Kurul Kararı Haziran Kurul Kararı Kaynak: Bloomberg, TCMB. Son Veri: 21 Temmuz 214 62

Reel efektif döviz kuru uzun vadeli denge değerine yakın seyretmektedir. Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) 14 13 12 11 1 9 8 Kaynak: TCMB. Son Veri: Haziran 214 63

Döviz kurlarındaki oynaklık azalmıştır. Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkelerde Nominal Döviz Kuru Oynaklıkları (Yüzde, gelecek 1 ay için ima edilen oynaklık) 28 28 Türkiye 23 Gelişmekte olan ülkeler 23 18 18 13 13 8 8 3 3 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Gelişmekte Olan Ülkeler: Brezilya, Endonezya, Güney Afrika, Hindistan ve Türkiye yi içermektedir. Son Veri: 11 Temmuz 214 64

GOÜ lere yönelik portföy girişleri başlamıştır. Gelişmekte Olan Ülkelere Sermaye Akımları (Milyar ABD Doları) 15 QE3 Fed in Çıkış Sinyali 1 5-5 -1 Hisse Senedi Piyasaları -15 Tahvil Piyasaları Kaynak: EPFR QE: Quantitative Easing (FED) Son Veri: 9 Temmuz 214 65

Aşırı oynaklığa karşı döviz rezervleri kullanılmış, Mayıs ayından itibaren tekrar rezerv biriktirilmeye başlanmıştır. (Milyar ABD Doları) 14 ROM döviz YP ZK için döviz TCMB diğer döviz rez. 12 ROM altın Kıymetli maden için altın TCMB diğer altın rez. 1 8 6 Döviz Satımı (-) İhracat Reeskont Kredileri (+) 213 Ç3 8,96 3,32 213 Ç4 6,95 3,79 214 Ç1 7,8* 1,34 214 Ç2 1,94 3,95 214 Ç3,28** 4,24*** 4 2 ROM Döviz 38,2 YP Zorunlu Karşılıklar 34,6 Toplam 72,8 Kaynak: TCMB. * 23 Ocak 214 tarihindeki doğrudan döviz satışı dahil edilmiştir. ** 1-18 Temmuz 214 tarihleri arasındaki satışları göstermektedir. *** Geçici veri. 66

Aşırı oynaklığa karşı döviz rezervleri kullanılmış, Mayıs ayından itibaren tekrar rezerv biriktirilmeye başlanmıştır. TCMB Döviz Rezervi (Altın Dahil, Milyar ABD dolar) 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Kaynak: TCMB. Son Veri: 11 Temmuz 214 133,7 milyar ABD doları 67

Alınan tedbirlerle çekirdek enflasyonun kontrol altına alındığı gözlenmektedir. Gıda Dışı TÜFE (Mevsimsellikten Arındırılmış Aylık Değişim, Yıllıklandırılmış) 16 14 12 1 8 6 4 Parasal Sıkılaştırma 2 Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Haziran 214. 68

Alınan tedbirlerle çekirdek enflasyonun kontrol altına alındığı gözlenmektedir. I Endeksi (Mevsimsellikten Arındırılmış Aylık Değişim, Yıllıklandırılmış) 16 14 12 1 8 6 4 Parasal Sıkılaştırma 2 Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Haziran 214. 69

KURAK NEMLİ Kuraklık gıda fiyatları üzerinde olumsuz etki yapmıştır. 1972-214 Yılları Kuraklık Analizi* (12 Aylık) NORMAL Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü * Haziran ayları itibarıyla son 12 aylık yağışın dönem ortalamasından sapmasını göstermektedir. 7

Enflasyonun düşüş hızını sınırlayan temel faktör gıda fiyatlarındaki yüksek seyir olmuştur. Enflasyon Raporu Tahmini* (Yüzde) 12 Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Çıktı Açığı Gerçekleşme 12 1 Kontrol Ufku 1 8 8 6 6 4 4 2 2-2 -2-4 -4 * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. *Nisan ayı Enflasyon Raporu tahminidir. Son Veri: Haziran 214. 71

Genel Değerlendirme Türkiye nin dünya ihracatı içindeki payı artmaktadır. Net ihracat büyümeye ve dengelenmeye olumlu katkı yapmaktadır. Merkez Bankası reeskont kredileri yoluyla ihracatımıza destek sağlamaktadır. 72

Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Sunumu Erdem Başçı Başkan, TCMB 25 Temmuz 214