4 10 MAYIS 2011 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HAFTASI SEMİNERLERİ Mesleki Risklerin Yönetimi Altan ÇETİNKAL MESS İSG Müdürü
4857 Sayılı İş Kanunu Madde 77: «İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar»
RİSKLER İşyeri dışında gelişen riskler İşyeri içinde gelişen riskler (Mesleki Riskler)
Mesleki risklerin sınıflandırılması 1. İşçilerin davranışlarından kaynaklanan riskler 2. Fiziksel iş çevresinden kaynaklanan riskler 3. İşin organize edilme biçiminden kaynaklanan riskler 4. İşletme sisteminden kaynaklanan riskler
1.İşçilerin davranışlarından kaynaklanan riskler a) Kadercilik b) Boş vermişlik c) İhmalkârlık d) Bilgisizlik GÜVENSİZ HAREKETLER e) Sorumsuzluk f) Kendine aşırı güven
2. Fiziksel iş çevresinden kaynaklanan riskler a) Ortam şartları b) Çalışma sahası ve çevresi c) Teknik alt yapı GÜVENSİZ HALLER
3.İşin organize edilme biçiminden kaynaklanan riskler a) Çalışma süreleri ve zamanı b) İşin akış hızı
4.İşletme sisteminden kaynaklanan riskler a) Politika eksikliği b) Planlama eksikliği c) Uygulama ve çalıştırma eksikliği d) Kontrol ve düzeltici faaliyet eksikliği
İSG alanındaki 3 temel görev Tehlikeleri tanımlamak, Her tehlike için riskin boyutunu tahmin etmek ve saptamak, Riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek ve riski kontrol altında tutmaktır.
Mükemmel güvenlik, mükemmel insanda olduğu gibi ancak cennette olanaklı olabilir; dünya üzerinde buna ulaşabilme şansına sahip değiliz. Bu nedenle, kabul edilebilir düzeyde riski içeren güvenliği hedeflemek durumundayız. Prof. Richard Goss
Risk Faaliyet Tehlike Kaza Kaza sıklığı/olasılığı Sonucun şiddeti Risk = { Sıklık/olasılık, Şiddet } Riski nasıl yönetebiliriz?
Risk ve karar verme Algılarımız kararlarımızı etkiliyor. İşin doğasında bulunan tehlikelerin, meydana gelebilecek istenmedik olayların, bunların sonuçlarının ve olasılığının yeterli biçimde anlaşılması sayesinde Algıların daha dengeli olması ve buna bağlı olarak, Söz konusu faaliyetin risklerini yönetirken daha iyi kararlar alınması mümkün olabilecektir.
Temel zorluk Risk çoğu insan tarafından kendi kişisel deneyimleri ile ifade edilir «yaşadıklarıma baktığımda, hakkında konuşmaya değer bir kaza yaşamadım. Bunca yıldır denizlerde gezerken sadece bir kez başı dertte olan bir gemiye şahit oldum Ne bir gemi kazası gördüm, ne bir kaza yaptım, ne de sonucu bir afetle sonuçlanabilecek bir zorluk yaşadım.» Kaptan Edward J.Smith 1907, New York Press te yayımlanan röportaj 15 Nisan 1913, 1500 den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan kaza
Riskin tanımı- Nedenler ve kontroller (Koruma katmanları) Risk Var olan Tehlikeler Koruma Katmanları (Önleme) İstenmedik Olay Olayın Olma Olasılığı Koruma Katmanları (Hazırlıklı olma, Zarar azaltma, Müdahale, Sonuç etkiler Sonuç Etkilerin Olasılığı Nedenler Yönetmelik ve standartlar, korumanın, ilk önleme katmanlarından biridir. Olasılık, koruma katmanlarının miktarına ve kalitesine bağlıdır.
Temel felsefe Risk kontrolüne domino yaklaşımı Kaza oluşumu, buzdağı örneğindeki senaryoyu temsil eder Tüm senaryoya odaklanma Erken müdahale (Önleyici yaklaşım) Kaza olasılığı/sıklığı ve sonucun etkilerini azaltmak
Risk yönetimi Tehlikelerin analiz edilmesi, riskin ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir düzeye indirgenmesi için atılan adımların bütünü. Öz güvenlik (inherint safety): Güvenlik prensiplerinin fiziksel yapıların tasarımı ve yapımında, insanların düşünme ve çalışma biçimlerinde geçerli kılınması.
Risk yönetimi RİSK DEĞERLENDİRMESİ Analiz + Yargılama + RİSK KONTROLÜ Azaltma, elimine etme, kontrol altında tutma
Risk değerlendirmesinde AB perspektifi Reaktif yaklaşım yerine önleyici yaklaşımı temel alır. Özellikle KOBİ ler için bir fırsattır. Risk değerlendirmesi iyi bir yönetim yaklaşımının bir parçasıdır. Entegre risk değerlendirmesi, işyerlerinin değişen ihtiyaçlarını ve değişen iş görme biçimlerindeki gereksinimleri dikkate alır. Risk değerlendirmesi risk yönetimi sürecinin başlangıcıdır. Sistematik İSG yönetiminin ilk adımıdır.
Olasılık Riskleri izle ve yönet En üst düzey risk yönetimini uygula Riskleri kabul et Etki
Sürekli İyileştirme İçin Risk Yönetimi Prosesi 1.Başlangıç:Yönetilecek faaliyeti (yeni veya var olan) belirleyin, ilgili kişi ve kuruluşları / riskten etkilenebilecekleri belirleyin Öğrenme döngüsü 6.Öğrenme: Diğer ilgili kişi ve kuruluşları ekleyin, kapsamı genişletin, belirsizliği azaltmak için detayları artırın Karar verememe Daha fazla bilgi İhtiyacı 2.Sistem/Kapsam Tanımlama: Sistem kontrolleri ve sınırlarıyla tanımlayın, ilgili kişi ve kuruluşların (paydaş) ihtiyaçlarını anlayın 3.Risk Değerlendirme 3a.Risk Analizi (Nicel veya Nitel) Tehlikelerin belirlenmesi Sonuç Analizi Olasılık Analizi Risk Hesabı/Sıralama Derecelendirme Hayır 3b.Risk Kabul Edilebilirlik Yargılaması: Riski düşürmeye ihtiyacınız var mı? 5a.Var olan aktiviteye devam et veya yeni aktivite/ yeni kontrolleri planla ve gerçekleştir 7.İlgili kişi ve Kuruluşların (Paydaşların) Katılımı Riskleri görüşün Kararlarda ihtiyaçlarını/ risklerini/ masraflarını/ kazançlarını göz önünde bulundurun Evet Sürekli İyileştirme Döngüsü Kalite Yönetimi Döngüsü 5b.Kontrol edilen riskleri gözlem altında tut/yürütmeyi ve performansı denetle 4.Risk Kontrolü: Kontroller ekleyin/değiştirin (Yeni programlar/ iş prosesinin tekrar dizaynı/ eğitim, kaynak tahsisi, öncelik ayarlamaları)
Risk yönetim prosesi Önleme kültürü çerçevesinde oluşturulan hedef odaklı risk yönetim prosesi sayesinde; Mevzuata tam uygunluk sağlanması, İş sağlığı ve güvenliğindeki sorumluluk ve görevlerin tam olarak belirlenmesi, İş sağlığı ve güvenliği alanında katılımın artması, Sağlık ve güvenlik alanında sürekli gelişim sağlanması mümkün olabilecektir.
Bütün bunlar neden önemli? Yetersiz İSG koşulları İnsani boyut İşyeri boyutu Kayıp işgünü Görünür/görünmez maliyet Toplumsal boyut Önleyici yaklaşım, zararların azaltılmasından daha büyük fayda sağlar: İşyeri performansının iyileştirilmesinde yardımcı unsurdur.
İSG alanındaki dünyadaki son gelişmeler 1. Bilgi paylaşımında yeni yaklaşım 2. Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi 3. İşyerinde sağlığın teşviki/geliştirilmesi 4. Ulusal düzeyde önleyici sağlık ve güvenlik kültürünün teşvik edilmesi Kaynak: Emerging risks and new patterns of prevention in a changing world of work, ILO, 2010
Zihniyetleri değiştirmek
MESS İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOMİSYONU 1 Nisan 2011 İyi uygulama örnekleri değerlendirildi.
Çalışanları bilgilendirmek
Çalışanları bilgilendirmek Yaşanmış kazalardan ders çıkarmak İş güvenliği kartı
Yönetici ve uygulayıcıları bilgilendirmek
Tehlike Değerlendirmesi (Risk Değerlendirmesi) Serisi 1. Tehlike Değerlendirmesi (Risk Değerlendirmesi) 2. Metal İşleme 3. Demir, Sac ve Metal Eşya İmalatı 4. Haddehaneler 5. Taşıt Kullanımı 6. Yüzey Kaplama 7. Galvaniz 8. İdare, Ofisler (Ekranlı Araçlarla Çalışma) 9. Makine İmalatı 10. Depolama, Nakliye, Taşıma 11. Tehlikelerle İlgili Bilgilendirme
Tehlike Değerlendirmesi (Risk Değerlendirmesi) Serisi Uygulama örnekleri Örnek formlar İşletme bütünü kapsayan sistemli bir çalışma Konular bazında kontrol listeleri İş güvenliğinde öncü Almanya uygulamaları
ZORUNLU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ 1. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri 2. Risk Değerlendirmesi Eğitimi 3. Acil Durum Eğitimi 4. Yangın Güvenliği Eğitimi 5. İSG Kurul Üyeleri Eğitimi 6. Ergonomi Eğitimi 7. 5S Sistemi Eğitimi
TÜRKİYE METAL SANAYİCİLERİ SENDİKASI Sağlıklı ve kazasız günler dileriz...