UZM.FZT.NAZMİ ŞEKERCİ
Luigi Galvani tarafından 1789 da keşfedilmiştir. Tel üzerine asılan kurbağa bacağı, rüzgar nedeniyle balkonun demirlerine dokunduğunda kasıldığını görmüş, bu olayı açıklayamamıştı. 15 yıl sonra Aleksandr Volta pili keşfedince olay aydınlanmıştır. Sirkeye batırılan bakır ve çinko iki çubuk arasında elektrik akımı oluşmuştur. Balkon demirleri elektrot,kurbağa bacağı elektrolit görevi görmüştür.
GALVANİK AKIM (DOĞRU AKIM) Aynı yönde, 1 sn den kısa sürede yön ve şiddet değiştirmeden akabilen akım Elektrik akımının yönü sabittir. Fizyolojik olarak, 1 sn den daha uzun süre yönü değişmeyen akım, doğru akımdır. Tek yönlü, tek kutuplu akımdır.
Akım Tipleri Monofazik Devamlı veya kesikli Üçgen, kare, dikdörtgen şekilde olabilir.
SİNİR DOKUSU Doğru akımın her açılış, kapanışında motor sinirler uyarılır. İlgili kasta istek dışı hareket meydana gelir. Duyu sinirleri üzerinde ise; negatif elektrot çevresinde iğnelenme, ısı artışı duyulur. Anot altında ise anestezi oluşmaktadır. Kowarschick ve Janths analjezik etkinin sadece elektrot altında değil, akımın geçtiği yol üzerinde olduğunu bildirmiştir.
Sempatik sinirler de doğru akımla uyarılabilir. N optikusun uyarılmasıyla gözde ışık çakması hissedilir. N. Glossopharyngeus ve N. Lingulis in uyarılmasıyla dilde tuz tadı hissedilir. N akustikusun uyarılmasıyla (anot enseye, katot kulak içi veya tragusa konularak) akımın açılış ve kapanışında ıslık sesi, uğultu duyulur.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Uyarıcı elektrot olan katot başa, anot ayaklara konulduğunda uyarılabilme artar. Doz yükseltilirse tetanus oluşur. (Elektrotetanus) Anot baş tarafa, katot ayaklara yerleştirirldiğinde başlangıçta uyuşma, doz artırılırsa anestezi oluşur. (Galvanonarkoz)
KAS DOKUSU Doğru akı devresinin her açılış ve kapnışında uyarılırlar. Normal dokularda doğru akım devresinin kapanışı sırasında negatif elektrot altında, açılışta ise pozitif elektrot altında uyarı oluşur. Doğru akım kastan geçerken, katot altında irritabilite artar ( elektrotonus), pozitif elektrot altında irritabilite azalır. (Anelektrotonus)
KAPİLLER DAMARLAR Galvanik akım kapanışından sonra hızlı ve geçici bir vazokonstrüksiyon ve arkasından reaktif hiperemi dediğimiz vazodilatasyon oluşur. Deri kızarır,ısı artar. (Galvani hiperemisi)
GALVANİK AKIMIN ETKİLERİ Elektrolitik etki Vazomotor etki Kas kasılması Duyu sinirleri üzerine olan etki
ELEKTROLİTİK ETKİ Vücut sıvıları kabaca NaCl eriyiği gibi düşünülür Elektrolitik etki sonucu su ve NaCl disosiye olur Pozitif elektrot altında alkali, negatif elektrot altında asit oluşumu olur.
KAS KASILMASI Kesintisiz galvanik akım uygulaması motor sinir ve kas liflerinde uyarı eşiğini yükseltir. Kasılma ancak kesikli galvani türünde sağlanabilir. Akım plato fazı 500msnden uzun olduğunda büyük duysal lifler, motor lifler ve ağrıyı ileten liflerin hepsi uyarıldığı için rahatsız edicidir.
VAZOMOTOR ETKİ Akım geçmeye başladığında önce hızlı ve geçici vazokonstrüksiyon, daha sonra vazodilatasyon ve hiperemi gelişir. Bu etki katot altında daha belirgindir. Hiperemi 2 saat içinde kaybolur.
GALVANİK AKIMIN TEDAVİDE KULLANIŞI Günümüzde alçak frekanslı akımların artması ile analjezik amaçlı kullanılmaz omuştur. Genellikle kas ve sinirlerde uyarı oluşturmak (eksitasyon etkisi) Kaslarda trofik etkiyi sağlamak ve atrofiyi önlemek için kullanılır.
GALVANİK AKIMIN TEDAVİDE KULLANIŞI Devamlı galvanik akım faradik akımın tetanizan formu ile kullanılabilir. Böylece normal kasların uyarımı ve kuvvetlendirilmesi sağlanır Uygulama ağrısızdır. Çocuklarda ve histerik kişilerde kullanılabilir.
Yüzeyel elektrotlar ile lokal uygulama veya hidroelektrik banyolar ile genel uygulama yapılır. Hidroelektrik banyo: Dört kap(gözlü) galvani Küvet banyosu (Stangerbad)
Yüzeyel Elektrotlarla Uygulama Elektrotlar akımın geçmesinin istendiği bölgenin iki ucuna yerleştirilir. 10-15 dk süre hastada iğnelenme, karıncalanma hissedeceği dozda uygulanır. Vücudun iç ve fleksör bölgeleri, dış ve ekstensör bölgelerden daha duyarlıdır. Elektrotların sarılı olduğu keçeler su ve sabunla yıkanmalıdır. Elektrolitik artıklar petler üzerinde birikebilir.
Dört gözlü galvani tedavisi Her birinin içine bir ekstremitenin gireceği 4 kap vardır. Bu kaplar içinden galvanik akım geçirilir. Su sıcaklığı 36-37 derece olmalıdır. Kollar anot, bacaklar katot olursa desendan, tersinde ise asendan uygulamadan bahsedilir. Akım şiddeti yavaş artırılmalı, 10 ma geçmemelidir.
Küvet Banyosu (Stangerbad) Hastanın tüm vücudu ile içine girdiği küvet içinde elektrik akımının su içine verilmesini sağlayan elektrotlar vardır. Akım etkili olması istenilen vücut bölgesine göre enine, boyuna veya çapraz olarak geçirilir. Su sıcaklığı 35-38 drecedir. Uygulama süresi 10-20 dk dır.
İyontoforez Bazı elektrik yüklü moleküller ve iyonların, bazı ilaçların deri yoluyla organizmaya sokulmasıdır. Temel prensip,organizmaya sokulmak istenen iyon hangi elektrot yükündeyse, aynı yüklü elektrot ile organizmaya iletilmelidir.
Kesikli Galvanik Akım Galvanik akımın şiddeti, süresi, yönü ve aralıkları değiştirilerek tedavide kullanılmaktadır. Akımın geçiş süresine göre kısa uzun süreli galvanik akım modelleri vardır Kısa süreli olanları normal kas ve sinirleri uyarırken, uzun süreli olanlar denerve kasları uyarmak amacıyla kullanılır.
Kısa süreli uygulamalar için 5-10 ma Uzun süreli uygulamalar için 5-20 ma akım yeterlidir. Günde 1-2 kez yapılabilir. Uygulama süresi 5-20 dk dır. Akım şiddeti ağrı oluşturmayacak düzeydedir.
Klinikte Kullanım İnaktif elektrot interskapular veya sakral bölgeye konulur, aktif elektrot ise el ve ayaklar su içinde iken kabın içine konulur. Boyun-kol veya bel-bacak ağrılarında kullanılır. Trofik etki sağlar. İnaktif elektrot aynı bölgede, aktif elektrot kalem elketrot şeklinde kasın motor noktasına uygulanır.aralıklı olarak tek tek kasılmalar elde edilir. Kasın çalışması sağlanır.
Klinikte Kullanım İnaktif elektrot aynı bölgelerde, aktif elektrot ise üst ekstremite için el bileğine, alt ekstremite için ayak bileğine bağlanarak uygulama yapılır. Aktif ve inaktif elektrot uyarılacak kasın iki ucuna konulur ve ve akım geçirilerek uyarım oluşturulur.
Pozitif Elektrot (Anot) Negatif Elektrot (Katot) Oluşan,biriken md O2 H2 Ph Asidite Alkali Nekroz tipi Koagülasyon Likefaksiyon Damar çapı üzerine etki Vazokonstrüksiyon Vazodilatasyon Kan akımı üzerine etki İskemik yanıt Hiperemik yanıt Kanama üzerine Durdurur Artırabilir Klinik etki Sedatif Stimulan Antiseptik etki Az Çok
Tedavi hakkında bilgi verilir Hastaya rahat ve uygun pozisyon verilir Tedavi boyunca cep telefonunu kapalı tutmalı, cihazın ayarları ile oynamamalı ve mümkün olduğunca kıpırdamamalıdır. Deri yüzeyde biriken yağların temizlenmesi için eter veya alkolle silinir Petler ıslatılır.
Deride yara, duyu kaybı, olmamalıdır. Elektrotlar tam temas etmelidir Akım dozu hastaya göre ayarlanır Akomodasyon geliştiği için doz tekrar ayarlanır Tedavi bitince önce akım sıfırlanır, sonra alet kapatılır
Endikasyonları Denerve kaslar Ön boynuz motor nöron hastalıkları (polio,postpolio), polinöropati ve mononöropatiler İnaktivite atrofisi Ağrılı periferik sinir lezyonları
Kontrendikasyonlar Aktif kanama alanlarına Tedavi alanında malignite varsa Yüzeyel metal implantlar varsa dikkatli olunmalı Kalp pili kullanan hastalar Hamilelik