TÜRK YE DE OKUMA SEFERBERL ÇERÇEVES NDE SEÇ LEN K TAPLARIN KEL ME-CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNAB L RL K AÇISINDAN NCELENMES



Benzer belgeler
LİSE FİZİK I DERS KİTABININ OKUNABİLİRLİĞİ VE HEDEF YAŞ DÜZEYİNE UYGUNLUĞU

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal

OKUNABİLİRLİK (READABİLİTY) KAVRAMI

2005 TÜRKÇE PROGRAMINA GÖRE HAZIRLANMI LKÖ RET M B R NC KADEME TÜRKÇE DERS K TAPLARININ KEL ME HAZ NES

Bulunduğu Kaynaştırma

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

OKUL ÖNCESİ HİKÂYE KİTAPLARININ OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif ÇEÇEN İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

KİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Din Öğretimi Genel Müdürlüğü İMAM HATİP VE ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ TEFSİR OKUMALARI DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

Bu doğrultuda ve 2104 sayılı Tebliğler dergisine göre Türkçe dersinde şu işlemlerin yapılması öğretmenden beklenir.

Türkiye de Okutulan Fen ve Teknoloji Kitap Setlerindeki Fen-Teknoloji- Toplum-Çevre (FTTÇ) Konularının Değerlendirilmesi

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

2- Bilim ve Danışma Kurulu Onayına Sunulacak Eserlere Đlişkin Yayın

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

17-19 EYLÜL 2010 TARİHLERİ ARASINDA MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİN DE YAPILAN ADIM ÜNİVERSİTELERİ İDARİ GRUP TOPLANTI KARARLARI

Avrupa Kredi Toplama ve Transfer Sistemi (AKTS) 27 Mart 2009 Yrd. Doç. Dr Sevinç HATĠPOĞLU Erasmus Koordinatörü

İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

MATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati)

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM

Danışma Kurulu Tüzüğü

İngilizce İletişim Becerileri II (ENG 102) Ders Detayları

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ZİRVE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK ABD

İÇİNDEKİLER. 1. Projenin Amacı Proje Yönetimi Projenin Değerlendirilmesi Projenin Süresi Projenin Kapsamı...

ken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitiminde Üniversitelerin Rolü

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

FARKLI YAZI ST LLER N N OKUDU UNU ANLAMA SÜREC NE ETK S

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI HIZLI KLAVYE KULLANIMI (F KLAVYE) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE

Araştırma Notu 15/177

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

SAVUNUCULUK, E M VE H ZMETLERE ULA TIRMA YOLU LE ANNE SA LI ININ

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir?

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

BİLGİSAYAR DESTEKLİ BİR DİL PROGRAMI -Türkçe Konuşma - Tanıma Sistemi-

Türk Dili II (TURK 102) Ders Detayları

İNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

1) Öğrenci kendi başına proje yapma becerisini kazanır. 1,3,4 1,2

10. Performans yönetimi ve bütçeleme bağlantıları

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Karar No : 2174 Karar Tarihi : 01/11//2015

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A..

1. BÖLÜM: SOSYAL MEDYA

Entelektüel sermaye; Organizasyonun. faaliyetini sürdürebilmesini sağlayan maddi olmayan varlıkların tümüdür. (Brooking, 1996). ( Edvinsson, 1996).

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE İKLİMLENDİRME ÇELİK BORU TESİSATÇISI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

c) Genel Müdürlük: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğünü,

GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ ÇOCUK DIŞ GİYSİLERİ DİKİMİ (CEKET- MONT- MANTO) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

RADYASYONDAN KORUNMA UZMANLARI DERNEĞİ (RADKOR) NİN

Mimari Anlatım Teknikleri I (MMR 103) Ders Detayları

GENEL MATEMATİK DERSİNDEKİ ÖĞRENCİ BAŞARISI İLE ÖSS BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ İLKELERİ

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

ÇOCUK GELİŞİMİ ÖĞRETMENİ

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i

T.C. ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ DEKANLIĞI.. BÖLÜM BAġKANLIĞINA. Üniversitesi,.. Fakültesi, Anabilim Dalı. numaralı

MARMARA ÜNĠVERSĠTESĠ YABANCI DĠL VE TÜRKÇE HAZIRLIK SINIFLARI EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM ve SINAV YÖNERGESĠ Senato: 13 Ekim 2009 /

F Klâvye Standart Türk Klâvyesi

GİYİM ÜRETİM TEKNOLOJİSİ HAZIR GİYİM MODEL MAKİNECİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI İÇM PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ

Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Bir okul dü ündük, ça da e itim sunan...

Amacımız Fark Yaratacak Makine Mühendisleri Yetiştirmek - OAIB Moment Expo

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar

İçindekiler Şekiller Listesi

MUHASEBE GRUBU ÖĞRETMENİ

İTİRAZ YOLU İLE ANAYASA MAHKEMESİNE BAŞVURULMASI KARARI

Tesis ve Malzeme Kullanımı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Fransızca II BİS

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ


BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON EĞİTİMİ SERTİFİKA PROGRAMINA İLİŞKİN YÖNERGE. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Eğitim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

ÖĞRETİMDE YÖNTEM ZENGİNLİĞİNİN BAŞARIYA ETKİSİ

Uluslararası Durum. rkiye nin Dikkate Alması Gereken. Prof.Dr.Giray. .Giray Berberoğlu Orta Doğu u Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

TÜİK KULLANICI ANKETİ SONUÇLARI

İngilizce İletişim Becerileri I (ENG 101) Ders Detayları

KAR YER GÜNLER PROJES. Murat F DAN

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

ÇOKTAN SEÇMELĠ TEST TEKNĠĞĠNĠN TÜRKÇE ÖĞRETĠMĠNE ETKĠLERĠ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM-ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ

Transkript:

TÜRK YE DE OKUMA SEFERBERL ÇERÇEVES NDE SEÇ LEN K TAPLARIN KEL ME-CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNAB L RL K AÇISINDAN NCELENMES Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK ÖZ: Türkçe ö retmenleri, ö rencilerinin okul d nda okuyabilecekleri kitaplar seçip ö rencilerine tavsiye ederken kitab n ö rencilere hitap etmesinin yan nda, metindeki cümle ve kelime uzunluklar n n yani metnin okunabilirlik düzeyinin ö renci seviyesine uygun olmas na dikkat etmelidir. Bu do rultuda bu çal mada Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim düzeyi için tavsiye edilen 100 temel eserden seçilmi 10 kitab n kelime ve cümle uzunluklar ile okunabilirlik düzeyleri nedir? sorusuna cevap aranm t r. Ate man n (1997) Türkçe için geli tirdi i, kelime ve cümle uzunlu una dayal okunabilirlik formülü kullan larak her metnin okunabilirlik düzeyi belirlenmi, daha sonra bu düzeylerin ortalamas al narak tavsiye edilen kitab n okunabilirlik düzeyinin tespitine çal lm t r. Ara t rma sonuçlar na göre; incelenen 10 kitap aras nda özellikle cümle uzunlu u yönüyle dikkate de er farkl l klar oldu u, cümle uzunluklar n n 6,07 kelime ile 18,40 kelime aras nda de i ti i tespit edilmi tir. Bu eserlerin okunabilirlik aç s ndan da dikkate de er ekilde zor, orta güçlükte ve kolay olarak de i im gösterdi i belirlenmi tir. Anahtar Kelimeler: Okunabilirlik, Metin Seçimi, 100 Temel Eser, Türkçe Ö retimi. The Investigation of the Word and sentence Length and the Readability of the Books which are Selected in Turkey for the Purpose of Reading Literacy ABSTRACT: The Turkish language teachers are supposed to advice their students about the books they can read outside the school. However these books must appeal to the students in terms of content and the readability with respect to the length of sentences and the level. This study is related to the examination of ten books selected from 100 fundamental books recommended by the Ministry of Education to primary school students as regard to the lengths of the words and sentences in other words their readability. The level of readability of each Gazi Üni. Gazi E t. Fak. Türkçe E t. Böl. fahri@gazi.edu.tr

646 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK text was analyzed using the readability formula developed by Ate man (1997) for Turkish based on the lengths of the words and the sentences to determine the readability of the books. The results were given as means for each book. The results obtained for the selected boos revealed that there were significant differences between them as regards to the length of the sentences ranging from 6.07 to 18.40 words. The result indicated that the books varied as difficult, fairly difficult and easy in terms of readability. Key Words: Readability, selection of a text, 100 fundamental books, Turkish teaching G R Türkçe dersi, ö rencilerin dil becerilerini geli tirmeyi; onlar n zihinsel, duygusal ve ruhsal geli imlerini sa l kl bir ekilde tamamlayarak ki ilik kazanmalar na katk sa lamay amaçlamaktad r. Türkçe derslerinde bu amaçlara hizmet edecek metinler ders kitaplar na konur ve ö rencilerin bunlarla kar kar ya gelmesi sa lan r. Ancak ders kitaplar nda bulunan metinler dersin amaçlar n n tümüne ula mada yeterli de ildir. Özbay a (2006: 177) göre çocuklara kitap sevgisi, okuma zevk ve al kanl, onlar n ellerine biçim ve içerik bak m ndan nitelikli kitaplar vermekle kazand r labilir. Ö retmenlere bu konuda büyük sorumluluklar dü mektedir. Türkçe ö retmenleri, ö rencilerinin okul d nda okuyabilecekleri kitaplar seçip ö rencilerine tavsiye etmelidir. Bu nedenle ö retmenler ö rencilerin okul d nda okuyacaklar kitaplar belirlerken baz k staslar göz önünde bulundurmal d r. Kitap seçiminde dikkate al nacak k staslara iki aç dan bakmak gerekmektedir. Birincisi, ö retmeni de kapsayacak ekilde bütün bir e itim sisteminin kitaplardan beklentilerini kar layabilme düzeyidir. Buna göre tavsiye edilecek kitaplar, millî ve manevi de erleri ö rencilere aktaracak nitelikte olmal, onlar n estetik duygular n geli tirebilmeli, onlara yeni ufuklar açabilmelidir (Kavcar vd., 1998: 94). kincisi ise kitaplar n ö rencilere hitap edebilme düzeyidir. Kitaplar ö rencinin ilgi, merak ve beklentilerini kar layabilmelidir. Çünkü ö rencilerin okumay sevmesi, okuma zevk ve al kanl kazanmas, kitaplar severek s k lmadan okumalar ile mümkündür. Bunu sa lamada içerik olarak kitab n onlara hitap etmesinin yan nda, metindeki cümle ve kelime uzunluklar n n yani metnin okunabilirlik düzeyinin ö renci seviyesine uygun olmas gerekmektedir. Ancak bu ekilde ö renci metni s k lmadan, severek ve isteyerek okur. Nitekim ö rencilerin sevdikleri kitaplarla okunabilirlik formülleri ile belirlenen okuma düzeyi aras nda olumlu bir ili kinin oldu u kaynaklarda belirtilmi tir (Chall 1988: 19). Ö rencilerin seviyelerine uygun olmas na yönelik olarak Millî E itim Bakanl Ders Kitaplar Yönetmeli inde (1995) Kullan lan kelimeler ve cümle yap lar ö renci seviyesine

647 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Türkiye de Okuma Seferberli i... uygun olmal d r. ifadesi yer almaktad r. lkö retim Türkçe Dersi 1 5. S n flar Ö retim Program nda (2005, 428) da Kelimelerde oldu u gibi, çocuk kitaplar nda kullan lan cümlelerin de k sa ve basit olmas okunabilirli i artt rmaktad r. denmektedir. Güne (2003: 44 45) k sa ve basit yap l cümlelerin uzun ve karma k yap l cümlelere göre daha iyi ö renildi ini ifade etmi tir. Acarlar, Ege ve Turan (2002: 71) da basit ve k sa hece yap lar n n Türkçede alg lama kolayl sa lad n bildirmi tir. Okunabilirlik: Gö ü (1978) okunabilirli i, bir yaz y belli bir düzeydeki ö rencinin okuyup anlayabilmesi eklinde ifade etmi tir. Ate man a (1997: 71) göre okunabilirlik, okuyan taraf ndan metinlerin kolay ya da güç anla l r olma durumudur. Okunabilirlik, ço unlukla metinlerin nicel özellikleri yani cümle ve kelime uzunluklar ve bilinmeyen kelime say s göz önüne al narak metnin güçlü ünü belirlemeyi amaçlar (Zorbaz 2007: 89). Okunabilirlik formülleri yaz l ödevlerin (kompozisyon türü) de- erlendirilmesinde, ders kitaplar na uygun metin seçme, bireye veya gruba uygun kitap belirleme gibi önemli durumlarda kullan labilir (Temur 2003: 179). Ö rencilere tavsiye edilecek kitaplar n okunabilirliklerinin belirlenmesi, hangi düzeyde hangi kitaplar n okunabilece i hakk nda bir fikir verir ve yol gösterici olabilir. Bu çal ma ayn zamanda ö rencilerin okuma performans n n art r lmas nda da önemli rol oynayacakt r. (Klare 1988). Çünkü okunabilirlik düzeyi uygun olan metinlerin okunmas ve anla lmas daha kolay olacakt r. Okunabilirlik kavram üzerine dil bilimcilerin ve dil e itimcilerinin çal malar h zla artmaktad r (Goldbort 2001: 40). Türkiye de okunabilirlikle ilgili ilk çal ma, Flesch in okunabilirlik formülünün Türkçe ye uyarland Ate man n (1997) çal mas d r. Kaya (1998), iki er adet ilkö retim 4. ve 5. s n f i e itimi ders kitab n, Gunning Fog Index e göre incelemi tir. Çocuk kitaplar n n okunabilirli ini belirlemek amac yla Güne (2000) Millî E itim Bakanl taraf ndan 1996 y l nda Çocuk Kitaplar Dizisi çerçevesinde yay mlanan elli iki çocuk kitab n incelemi ve 52 kitaptan 40 kitab n okunabilirlik ölçütlerine uygun olarak haz rlanmad n belirlemi tir. Temur (2002) ilkö retim 5. s n f Türkçe ders kitaplar nda bulunan metinlerle, bu kitaplar okuyan ö rencilere ait kompozisyonlar okunabilirlik aç s ndan kar la t rm t r. Sönmez (2003) Gunning Fog Index in güvenilirli ini Türkçe üzerinde test etmi ve Türkçe için bilinmeyen sözcük temelli matematiksel bir formül geli tirmi tir. Budak (2005) Frans zcay temel alarak Gunning Fog Index in geçerlili ini test etmi ve Sönmez in geli tirdi i formülle Gunning Fog Index i kar la t rm t r. Zorbaz (2007) ilkö retim Türkçe ders kitaplar ndaki

648 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK masallar n kelime ve cümle uzunluklar n n s n flara göre de i imini ve masallar n okunabilirlik düzeylerini incelemi tir. Çiftçi, Çeçen ve Melanl o lu (2007) 6.s n f Türkçe ders kitaplar ndaki metinleri okunabilirlik yönünden incelemi tir. Okunabilirlikle ilgili yap lan çal malara bak ld nda Güne in (2000) çal mas d nda çocuk kitaplar na ve özellikle yüz temel esere yönelik çal malar n olmay dikkat çekicidir. Bu sebeple bu çal mada ilkö retim ö rencileri için tavsiye edilen yüz temel eserdeki kitaplar n okunabilirli inin belirlenmesi amaçlanm t r. Okunabilirlik formüllerinde formüllerin geli tirilmesi ve kullan m itina gerektiren önemli noktalard r (Anderson ve Davison 1988, 23). Herhangi bir dil için geli tirilen okunabilirlik formülü bir ba ka dil için kullan l olmayabilmektedir. Metinlerin okunabilirli inin belirlenebilmesi amac yla Türkçe için Ate man (1997) taraf ndan a a daki okunabilirlik formülü ve s n fland rmas geli tirilmi tir. Ate man n (1997) ortaya koydu u formül u ekildedir: Okunabilirlik Say s = 198,825 40,175 x 1 2,610 x 2 x 1 = Hece olarak ortalama kelime uzunlu u x 2 = Kelime olarak ortalama cümle uzunlu u YÖNTEM Amaç: Okunabilirlik Say s 90 100 70 89 50 69 30 49 1 29 Okunabilirlik Düzeyi Çok Kolay Kolay Orta Güçlükte Zor Çok Zor Tablo 1. Türkçe Okunabilirlik Aral klar 1 Bu çal mada, Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim düzeyi için tavsiye edilen 100 temel eserden seçilmi 10 kitab n kelime ve cümle uzunluklar ile okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesi amaçlanm t r. Bu çerçevede ilkö retim ö rencileri için tavsiye edilen kitaplar n, Kelime uzunluklar, Cümle uzunluklar, 1 (Ate man, 1997: 71-74)

649 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Türkiye de Okuma Seferberli i... Okunabilirlik aç s ndan düzeyleri belirlenmeye çal lm, Okunabilirlik düzeylerine göre kitaplar n bu kademe için tavsiye edilebilirli i hakk nda ne söylenebilece i tart lm t r. ncelenen Materyaller: Bu ara t rmada, Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim okullar için tavsiye edilen 100 temel eserden yans z olarak rastgele örnekleme yoluyla seçilmi 10 adet kitap, kelime cümle uzunlu u ve okunabilirlik aç s ndan incelenmi tir. Verilerin Toplanmas ve Çözümlenmesi: Verilerin toplanmas nda; her kitab n ba ndan ortas ndan ve sonundan 100 er kelimelik k s mlar seçilmi, seçilen metinlerin hece olarak ortalama kelime uzunlu u ve kelime olarak ortalama cümle uzunlu u tespit edilmi tir. Ate man n (1997) Türkçe için geli tirdi i, kelime ve cümle uzunlu una dayal okunabilirlik formülü kullan larak her metnin okunabilirlik düzeyi belirlenmi, daha sonra bu düzeylerin ortalamas al narak tavsiye edilen kitab n okunabilirlik düzeyinin tespitine çal lm t r. Veriler çözümlenirken kelime ve cümle uzunluklar ve okunabilirlik düzeyleri her kitap için ortalama al narak kullan lm t r. BULGULAR X Kelime Cümle Okunabilirlik Uzunlu u Uzunlu u Düzeyi Ar lar Ordusu (B.Y ld z) 2,61 18,40 45,94 Ötle en Ku u (H.Kocagöz) 2,89 10,56 55,15 Gururlu Peri (M. Seyda) 2,63 13,50 57,92 Uç Minik Serçem (N.Cumal ) 2,79 10,90 58,28 Falaka (A.Rasim) 2,78 9.96 61,14 Serçeku (C.Zarifo lu) 2,64 10,50 65,35 Tablo 2. Seçilmi 10 Eserin Kelime ve Cümle Uzunluklar ile Okunabilirlik Düzeyleri (Orta Güçlükte ve Zor Olanlar) Tablo 2 de gösterilen eserler kelime uzunluklar bak m ndan de erlendirildi inde kelime uzunluklar n n 2,61 ile 2,89 hece aras nda de i ti i görülmektedir. Buradan hareketle kitaplar n kelime uzunluklar bak m ndan birbirine yak n oldu u, kitaplar aras nda kelime uzunlu u bak m ndan ciddi bir fark n olmad söylenebilir. Tablo 2 de verilen kitaplar cümle uzunluklar bak m ndan de erlendirildi inde cümle uzunluklar n n 9,96 ile 18,40 kelime aras nda de- i ti i görülmektedir. Buradan hareketle cümle uzunlu u bak m ndan

650 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK kitaplar aras nda ciddi bir fark n oldu u görülmektedir. En uzun cümleye sahip olan Ar lar Ordusu isimli kitab n cümle uzunlu u Falaka isimli kitab n cümle uzunlu unun iki kat na yakla maktad r. Aradaki bu ciddi fark kitaplar n okunabilirlik düzeylerinin farkl la mas nda önemli bir rol oynamaktad r. Ötle en Ku u, Uç Minik Serçem, Falaka ve Serçe Ku isimli kitaplar n cümle uzunlu u bak m ndan birbirine yak n de erlere sahip oldu u (kitaplar aras nda kelime uzunlu u fark < 1,00 kelime); Gururlu Peri isimli kitab n cümle uzunlu unun di er dört kitaptan yakla k üç kelime farkl la t görülmektedir. Ar lar Ordusu isimli kitap ise cümle uzunlu u bak m ndan kendisine en yak n uzunlu a sahip kitaptan yakla k 5 kelime daha uzundur. Okunabilirlik aç s ndan kitaplar de erlendirildi inde incelenen kitaplardan okunabilirlik düzeyi 55,15 ile 65, 35 aras nda olan Ötle en Ku u, Gururlu Peri, Uç Minik Serçem, Falaka ve Serçe Ku isimli kitaplar n orta güçlükte okunabilirli e sahip oldu u görülmektedir. Bu kitaplardan Gururlu Peri isimli kitap cümle uzunlu u bak m ndan di erlerinden ayr lmakla beraber kelime ba na dü en hece say s n n az olmas sebebiyle orta güçlükte okunabilirli e sahip kitaplar aras na girmi tir. Ar lar Ordusu isimli kitap ise Tablo 2 de gösterilen di er be kitaptan farkl d r. Bu kitap, okunabilirlik düzeyi zor (30-49) olarak de erlendirilmektedir. Bunun sebebi Ar lar Ordusu isimli kitapta di erlerine nazaran daha uzun cümlelerin(18,40 kelime) bulunmas d r. Kelime uzunlu u bak m ndan di er kitaplardan ciddi bir fark olmamakla beraber cümle uzunlu u bak m ndan arada fark n çok büyük olmas kitab n okunabilirlik düzeyini zorla t rm t r. X Kelime Cümle Okunabilirlik Uzunlu u Uzunlu u Düzeyi Kuklac (K.Tu cu) 2,61 9,12 70,16 Göl Çocuklar (.Örs) 2,73 7,07 70,54 Gümü Kanat (C.Uçuk) 2,71 6,61 72,42 Yaln z Efe (Ö.Seyfettin) 2,73 6,07 73,03 Tablo 3. Seçilmi 10 Eserin Kelime ve Cümle Uzunluklar ile Okunabilirlik Düzeyleri (Kolay Olanlar) Tablo 3 te gösterilen eserler kelime uzunluklar bak m ndan de erlendirildi inde kelime uzunluklar n n 2,61 ile 2,73 hece aras nda de i ti i görülmektedir. Buradan hareketle kitaplar aras nda kelime uzunlu u bak m ndan ciddi bir fark n olmad söylenebilir. Tablo 3 te verilen kitaplar cümle uzunluklar bak m ndan de erlendirildi inde cümle uzunluklar n n 6,07 ile 9,12 kelime aras nda de i -

651 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Türkiye de Okuma Seferberli i... ti i görülmektedir. Buradan hareketle cümle uzunlu u bak m ndan Kuklac isimli kitab n di er üç kitaptan 2 ile 3 kelime ars nda daha uzun oldu u, buna ba l olarak bu kitap ile di er üç kitap aras nda ciddi bir fark n oldu u görülmektedir. Göl Çocuklar, Gümü Kanat ve Yaln z Efe isimli kitaplar n cümle uzunlu u bak m ndan birbirine yak n de erlere sahip oldu u (kitaplar aras nda kelime uzunlu u fark 1,00 kelime); Tablo 3 te görülmektedir. Okunabilirlik aç s ndan Tablo 3 te verilen kitaplar de erlendirildi- inde incelenen kitaplardan okunabilirlik düzeyi 70,16 ile 73,03 aras nda olan Kuklac, Göl Çocuklar, Gümü Kanat ve Yaln z Efe isimli kitaplar n okunabilirli inin kolay oldu u görülmektedir. Bu kitaplardan Kuklac isimli kitap, cümle uzunlu u bak m ndan di erlerinden ayr lmakla beraber kelime ba na dü en hece say s n n az olmas sebebiyle orta güçlükte okunabilirli e sahip kitaplar aras na girmi tir. TARTI MA VE SONUÇ Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim düzeyi için tavsiye edilen 100 temel eserden seçilmi 10 kitab n kelime uzunluklar na bak ld nda, kitaplar aras nda kelime uzunlu u bak m ndan ciddi bir fark n olmad söylenebilir. Kitaplar cümle uzunlu u yönünden incelendi inde, cümle uzunluklar n n 6,07 kelime ile 18,40 kelime aras nda de i ti i görülmektedir. Bu do rultuda cümle uzunlu u bak m ndan kitaplar aras nda ciddi bir fark n oldu u görülmektedir. Temur (2002) yapt çal mada ilkö retim 5.s n f ö rencilerinin kompozisyonlar nda bir cümlede ortalama 7 kelime kullan ld n belirlemi tir. Zorbaz (2007) da yapt çal mada ilkö retim birinci kademe Türkçe ders kitaplar ndaki masallar n cümle uzunluklar n n 5,88 kelime ile 8,05 kelime aras nda oldu unu tespit etmi tir. Ders kitaplar ndaki Çiftçi, Çeçen ve Melanl o lu (2007) ise 6.s n f ders kitaplar ndaki metinlerin cümle uzunluklar n n ortalama 10,25 kelime oldu unu ifade etmi lerdir. Ö renci kompozisyonlar ve Millî E itim Bakanl denetiminden geçmi kitaplardaki metinlerin uzunlu u göz önünde bulunduruldu unda, ö rencilerin okumalar gereken kitaplar n kendi düzeylerinin biraz üzerinde olmas gerekti i ancak büyük farklar n olmas n n da anlamay güçle tirece i de dü ünülerek cümle uzunlu u yönüyle 8-9 kelimeye kadar olan kitaplar n (Tablo 2) ilkö retim birinci kademe için, di er kitaplar n (Tablo 3) da ilkö retim ikinci kademe için tavsiye edilebilece i söylenebilir. Kitaplar okunabilirlik aç s ndan incelendi inde ise zor, orta güçlükte ve kolay eklinde bir de i imin oldu u görülmektedir. Bulgular incelendi inde, kitaplar n okunabilirlik düzeyleri ile cümle uzunluklar

652 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK ko ut bir özellik göstermektedir. Bu do rultuda cümle uzunlu u fazla olan ve zor ve orta güçlükte olan kitaplar n ilkö retim birinci kademe için, di er kitaplar n (Tablo 3) da ilkö retim ikinci kademe için tavsiye edilebilece i söylenebilir. Yap lan çal ma sonucunda u önerilerde bulunulabilir: 1. Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim düzeyi için tavsiye edilen 100 Temel Eser listesi ilkö retim birinci ve ikinci kademe için ayr ayr düzenlenmelidir. 2. Tavsiye edilen kitaplar n seçiminde okunabilirlik düzeyleri de dikkate al nmal d r. 3. Ö retmenler ö rencilerine kitaplar tavsiye ederken okunabilirlik düzeylerini de dikkate almal d r. 4. S n f kitapl klar olu tururken ö rencilerin düzeyi dikkate al narak okunabilirlik yönüyle uygun güçlükteki kitaplar s n f kitapl klar na al nmal d r. 5. Kitaplar, okunabilirlikleri dikkate al narak ö rencilerin bireysel farkl l klar na göre tavsiye edilmelidir. KAYNAKÇA ACARLAR, F.-Ege, P.-Turan, F. (2002), Türk Çocuklar nda Üstdil Becerilerinin Geli imi ve Okuma ile li kisi, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), s. 63-73. ANDERSON, R.-Davison, A. (1988) Conceptual and Empirical Bases of Readability Formulas, Linguistic Comlexity and Text Comprehention: Readability Issues Reconsidered, Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates. ATE MAN, E. (1997), Türkçede Okunabilirli in Ölçülmesi, Dil Dergisi, S. 58, s. 71-74. BUDAK, Y. (2005), Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Saptanmas na Yönelik Ele tirel Bir Bak, E itim Ara t rmalar, S. 21, s. 76 87. CHALL, Jeanne S. (1988), Readability: The Beginning Years, (Ed. B,Zakaluk- S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc. Ç FTÇ, Ö.-Çeçen, M. A.-Melanl o lu, D. (2007), Alt nc S n f Türkçe Ders Kitaplar ndaki Metinlerin Okunabilirlik Aç s ndan De erlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S. 22, s. 206-219. DÖKMEN, Ü. ve Ya n-dökmen, Z. (1988), lkokul Kitaplar ndaki Dilin ve Türkçeyi Kullanma Becerisinin Psikolojik Bir Yakla mla De erlendirilmesi, Türk Dilinin Ö retimi Toplant s 1-3 Ekim 1986 Ankara, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi Yay nlar, Ankara.

653 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Türkiye de Okuma Seferberli i... EGE, P.-Acarlar, F.-Güleryüz, F. (1998), Türkçe Kazan m nda Ya ve Ortalama Sözce Uzunlu unun li kisi, Türk Psikoloji Dergisi, S. 13 (41), s. 19-31. GOLDBORT, R. (2001), Readable Writing By Scientists and Researchers, Journal of Environmental Healty, S. 63, s. 40-42 GÖ Ü, B. (1978), Orta Dereceli Okullar m zda Türkçe ve Yaz n E itimi, Kad o lu Matbaas, Ankara. GÜNE, F. (2000a), Okuma Yazma Ö retimi ve Beyin Teknolojisi, Ocak Yay nlar, Ankara. GÜNE, F. (2000b), Çocuk Kitaplar n n Okunabilirlik Ölçütleri Aç s ndan ncelenmesi, I. Ulusal Çocuk Kitaplar Sempozyumu 20-21 Ocak 2000 Ankara,, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Ö retim Merkezi Yay nlar, Ankara. GÜNE, F. (2003), Okuma-Yazma Ö retiminde Cümlenin Önemi, Türklük Bilimi Ara t rmalar Türkçenin Ö retimi Özel Say s, S. 13, s. 39 48. KAVCAR, C. vd. (1998), Türkçe Ö retimi Türkçe ve S n f Ö retmenleri çin-, Engin Yay nlar, Ankara. KAYA, Z. (1998), E itimi Kitaplar n n Okunakl l, E itim ve Bilim, S. 108, s. 30 35. KLARE, G. (1988) Readability: The Formative Tears ; (Ed. B. Zakaluk-S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc. MEB (1995), Ders Kitaplar Yönetmeli i, 2434 Say l Tebli ler Dergisi, Ankara. MEB (2005), lkö retim Türkçe Dersi 1 5, S n flar Ö retim Program ve K lavuzu, MEB Yay nlar, Ankara. ÖZBAY, M. (2006), Türkçe Özel Ö retim Yöntemleri I, Öncü Kitap, Ankara. SÖNMEZ, V. (2003), Metinlerin E itselli ini Saptamada Matematiksel Bir Yakla m (Sönmez Modeli), E itim Ara t rmalar, S. 10, s. 24 39. TEMUR, T. (2002), lkö retim 5.S n f Türkçe Ders Kitaplar nda Bulunan Metinler ile Ö renci Kompozisyonlar n n Okunabilirlik Düzeyleri Aç s ndan Kar la t r lmas, (Gazi Üniversitesi, E itim Bilimleri Enstitüsü Yay mlanmam Yüksek Lisans Tezi), Ankara. TEMUR, T. (2003), Okunabilirlik (Readability) Kavram, Türklük Bilimi Ara t rmalar Türkçenin Ö retimi Özel Say s, S. 13, s. 169-180. ZORBAZ, K. Z. (2007), Türkçe Ders Kitaplar ndaki Masallar n Kelime-Cümle Uzunluklar ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir De erlendirme, E itimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), s. 87-101. NCELENEN K TAPLAR CUMALI, N. (2007), Uç Minik Serçem, Cumhuriyet Kitaplar, stanbul. KOCAGÖZ, H. (2005), Ötle en Ku u, Boyut Kitaplar, stanbul. ÖRS,. (2005), Göl Çocuklar, im ek Yay nlar, stanbul. RAS M, A. (2005), Falaka, Tima Yay nlar, stanbul. SEYDA, M. (2007), Gururlu Peri, Elips Kitap, Ankara.

654 TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar/Yrd. Doç. Dr. Fahri TEM ZYÜREK SEYFETT N, Ö. (2005), Yaln z Efe, Elips Kitap, Ankara. TU CU, K. (2006), Kuklac, Damla Yay nevi, stanbul. UÇUK, C. (2002), Gümü Kanat, Bilge Kültür Sanat, stanbul. YILDIZ, B. (2005), Ar lar Ordusu, Cem Yay nevi, stanbul. ZAR FO LU, C. (2005), Serçeku, Beyan Yay nlar, stanbul.