MEBBĠS (MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI BĠLĠġĠM SĠSTEMLERĠ) WEB SĠTESĠ KULLANILABĠLĠRLĠK DEĞERLENDĠRMESĠ VE ANALĠZĠ A USABILITY ANALYSIS AND ASSESSMENT OF MEBBIS (MINISTRY OF NATIONAL EDUCATION INFORMATION TECHNOLOGY) WEBSITE ġemsettin ġahġn Selçuk Üniversitesi, Türkiye ceit.sems@hotmail.com Meltem Huri BATURAY Kırıkkale Üniversitesi, Türkiye baturay@kku.edu.tr ÖZET: Dünyada internet kullanım alanlarının artmasına paralel olarak, dijital sisteme geçiş aşaması başlamış ve hızla artarak devam etmiştir. Türkiye de bu gelişime ayak uydurmaya çalışmış ve e-dönüşüm ile başlayan uygulamalar, e-devlet projesi ve devlet kurumlarının internet ortamına aktarılmasıyla devam etmiştir. Türkiye de bu gelişim sürecinde en önemli uygulamalardan birisi de MEBBĠS ( Milli Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri) web sitesi olmuştur. MEBBĠS web sitesi ülkemizde kullanılan ve son yıllarda yaygınlaştırılmaya çalışılan e- devlet uygulamasıdır. Bu web sitesinin içeriğinde mili eğitime bağlı personelin ve öğrencilerin (e-okul) bilgilerinin bulunduğu yapı, milli eğitim bakanlığıyla ilgili birçok işlemin gerçekleştiği ve görevlerin yerine getirildiği bölümler mevcuttur. Bu çalışmada, MEBBĠS web sitesi kullanıcı anketleri ile altı kullanılabilirlik faktörü (Kontrol edilebilirlik, Öğrenilebilirlik, Yardım edilebilirlik, Görünürlük, Etkinlik ve Memnuniyet) açısından değerlendirilmiş ve kullanıcı memnuniyeti ölçülmüştür. Çalışmaya Milli Eğitim Bakanlığında görev yapmakta olan 150 öğretmen katılmıştır. Öğretmenlerin MEBBĠS web sitesi hakkındaki görüşlerinin tespitinde betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu görüşlerin diğer değişkenler (cinsiyet, mezun olduğunuz okul türü, görev yapılan kurum) arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde ise ilişkisel tarama yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: web sitesi, e-devlet, MEBBĠS, kullanılabilirlik ABSTRACT: In paralel with the increase in the area of the usage of internet all over the world, transition to the digital systems started and continued by progressing extensively. Turkey tried to keep pace with this development and applications started with e-transformation progressed with e-government projects and tranference of the other government institutions to the Internet media. One of the most important applications of Turkey in this development stage becomes MEBBIS web site (Ministry of National Education Information Technology). MEBBIS is one those recent e-government projects the extension of which is expected. In the website s content, some information about the students and the personnel of Ministry of Education exists. Besides there exist the sections regarding various issues and departments under the Ministry of National Education. In the current study, the usability of MEBBIS web site ( from the point of six sub- dimesions of usability: capability of control, capability of learning, capability of helping, visibility, efficiency and satisfaction) is evaluated through questionares and users satisfaction was measured.150 teachers studying in the Ministry of National Education participated in to the study. In order to determine the teachers perceptions regarding MEBBIS a descriptive analsis method was used. These teachers perceptions were additionally analysed with respect to their gender, school pf graduation and the institution of employment. Keywords: website, e-government, MEBBIS, usability 1. GĠRĠġ Toplumun bütün kesimlerinde bilgisayar kullanımı yaygınlaşmasına ve bilgi teknolojilerindeki gelişim çok hızlı olmasına rağmen sadece son yıllarda kullanıcı ihtiyaçları ara yüz ve yazılım gelişiminin bir parçası olmuştur. 1990 yıllardan itibaren yazılım firmaları müşterilerinin ihtiyaçlarına ve beklentilerine dikkate değer bir şekilde yer vermeye ve ürünlerini çok fonksiyonlu üretmekten ziyade
daha kullanılabilir bir şekilde tasarlamaya başlamışlardır. Tasarlanan bu ürünlerin zaman içerisinde kullanıcı açısından değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmuş ve paralelinde kullanılabilirlik kavramı ortaya çıkmıştır. Kullanılabilirlik; işbilim (ergonomi) alanında üretilmiş insanların çevre ile olan etkileşimlerini, özelliklerini, sınırlılıklarını araştıran ve ortaya çıkan sonuçlara göre sistem ya da makine tasarımına yönelik bir mühendislik alan kavramıdır (Alexander, 2003). Uluslararası Standardizasyon kuruluşu (ISO) tarafından ise kullanabilirlik kavramı mevcut bir sistemin kullanımı ile belirlenen hedeflere ne derecede ulaşıldığının (verimlilik), belirlenen hedeflerin yerine getirilebilmesi için harcanması gereken kaynakların (etkinlik) ve kullanıcının sistemi kabullenme derecesinin (memnuniyet) bir ölçüsü olarak tanımlamaktadır (Bevan,1995). Kullanılabilirlikte amaç, kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun ve beklentilerine cevap verebilecek şekilde ürünler tasarlamaktır. Ortaya çıkan ürünlerin kullanıcıların genel kullanım tutumları ve bilişsel yapısı ile uyumlu olması amaçlanmaktadır. Kullanılabilirliğin başka bir amacının ise ürünün verimliliğini, etkililiğini ve memnuniyet derecesini yükseltmek olduğu da söylenebilir (Gürses, 2005). Üretilen her bir ürün gibi web sitelerinin kullanılabilirliği de önemli bir konudur. Web sitelerinin kullanım amacı ve oranı arttıkça bu sitelerin değerlendirilmesi ihtiyacı da artmıştır. Kullanıcıların sürekli farklılaşan ihtiyaçlarını karşılamak ve beklentilerine cevap vermek için siteyi sürekli yenilemek oldukça zordur. Kullanılabilirlik değerlendirme yöntemleri site problemlerinin belirlemesinden öte bu problemlerin çözümü için uygulanacak yol ve yöntemleri de kapsar. Geliştirilen bu yöntemler ile hem tasarım değişiklikleri yapılmakta hem de yapılan değişikliklerin değerlendirilmesini mümkün olmaktadır (Battleson, Booth ve Weintrop, 2001). Yaygın olarak kullanılan kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerinden biri de kullanılabilirlik testidir. Kullanılabilirlik testleri ile ilgili birçok tanım yapılmıştır. Yapılan tanımlara genel olarak baktığımızda ise bu testlerin ara yüzlerin ya da tasarımların kullanıcı ile karşılaşmadan önce yapılan ve tasarımın kullanılabilirlik derecesini ölçen testler olduğu söylenebilir (Dalcı, 2008). Değerlendirme yöntemlerini ikiye ayıracak olursak: a) Kullanılabilirlik kontrol yöntemleri. Bu yöntemde kullanıcılar üzerinde test yapılmadan ürün tamamen buluşsal yöntemler ile uzmanlar tarafından ve kullanıcılara açılmadan yargılanır, b) Kullanılabilirlik testleri. Bununla ise arayüz deneysel yöntemlerle gerçek kullanıcılar ile mümkün ise laboratuvar ortamında test edilir.) Literatürde kullanılabilirlik testleri ile ilgili birçok araştırma vardır. Bu araştırmaların bir bölümü bilgi merkezleri ve eğitim kurumları ile ilgilidir. Bu çalışmalar mevcut ya da henüz tasarım aşamasında olan web siteleri üzerinde yapılmıştır. Dicstein ve Mills (2000) Arizona üniversitesinde yaptıkları çalışmayla kullanıcıların kütüphane web sitesi üzerindeki bilgi organizasyonunu nasıl algıladıklarını incelemişler ve kullanılan kütüphane terminolojisinin kullanılabilirlik problemlerine neden olduğu tespit etmişlerdir. Bu çalışmanın sonucuna benzer bulgular Spivey in (2000) yapmış olduğu çalışma sonucunda da görülmüştür. Spivey (2000) incelediği altmış üniversitenin kütüphane web sitesinde kullanım zorluğuna neden olan en büyük problemin sitede kullanılan kütüphane terminolojisi ve kısaltmalar olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yapılan diğer bir çalışma ise Jordan Üniversitesi nin web sayfalarının kullanılabilirliğinin belirlenmesidir. Araştırmacılar geliştirdikleri anketle ve hazır araçlarla web sayfalarının kullanılabilirliğini analiz etmişlerdir. Çalışma sonucunda web sayfalarının performanslarında ve tasarımlarında bazı eksiklikler tespit etmişlerdir (Suleiman ve Loai, 2008). Kullanılabilirlik testleri ile ilgili olarak ülkemizde de birçok çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri web sitesi üzerine yapılan bir çalışmada kullanıcıların web sayfasına ilişkin görüş ve düşünceleri ortaya çıkarılmıştır (Tiryaki Ersen, 2004). Yapılan başka bir çalışmada Gazi Üniversitesi Merkez Kütüphanesi web sitesinin kullanılabilirliği incelenmiştir. Çalışma sonucunda kütüphane terminolojisinin, sayfa ve içerik tasarımlarının web sitesinde kullanılabilirlik sorunlarına yol açtığı tespit edilmiştir(kılıç ve Güngör 2006a). Bu çalışmaya benzer bir çalışma Gürses (2006) tarafından yapılan ULAKBĠM in kütüphane web sayfasının kullanılabilirlik açısından incelenmesidir. Çalışmada ilk önce web sayfasının kullanılabilirlik problemleri belirlenmiş daha sonra web sitesi tekrar tasarlanmış ve yeni tasarımın performansı ölçülmüştür. Ülkemizde yapılan kullanılabilirlik çalışmalarının bir diğer örneği olarak ODTÜ kütüphanesinin web sayfasının tasarımı gösterilebilir. Bu çalışmada ODTÜ kütüphanesinin eski web sayfasının eksik yönleri belirlenerek tekrar tasarlanmış ve kullanılabilirlik çalışması yapılmıştır. Sonuçta ortaya çıkan yeni tasarımın kullanıcı grubu tarafından kısa sürede benimsendiği görülmüştür(dalcı, Alçam, Saatçioğlu ve Erdal, 2008).Ülkemizde yakın zaman da yapılan çalışmalardan biri de Abant Ġzzet Baysal Üniversitesinin Web sitesinin kullanılabilirlik analizinin yapılmasıdır. Yapılan bu çalışmada Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi (AĠBÜ) web sitesinin öğrencilerin kullanımı açısından kullanılabilirliğinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışma da AĠBÜ web sitesi hakkında genel bir memnuniyetsizlik, sitenin çalışmasının yavaş ve kullanıcıyı rahatsız edecek özelliklere sahip olduğu sonuçlarına ulaşılmış ve ortaya çıkan sorunların giderilmesiyle daha kullanılabilir bir üniversite web
sayfası oluşturulmasına yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur(ateş ve Karacan, 2009 ). Kullanabilirlikle ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında, çalışma sonuçlarına göre oluşan genel düşüncenin kullanışlı bir web sitesi oluşturmak için teknolojik gelişmelerden daha çok kullanıcının yetenekleri ve beklentileri dikkate alınarak tasarımın yapılması şeklinde oluştuğu görülmektedir (McGillis ve Toms, 2001 ). Ülkemizde kullanılan ve son yıllarda yaygınlaştırılmaya çalışılan e- devlet uygulamalarından birisi de MEBBĠS ( Milli Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri) web sitesidir. Bu web sitesinin içeriğinde Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı personelin ve öğrencilerin (e- okul) bilgilerinin bulunduğu yapı, Milli Eğitim Bakanlığıyla ilgili birçok işlemin gerçekleştiği ve görevlerin yerine getirildiği bölümler mevcuttur. MEBSĠS ile bakanlık hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanarak daha etkin, daha az maliyetli, daha hızlı, doğru ve zamanında verilmesi hedeflenmiştir (Eğitek, 2005). Milli Eğitim Bakanlığı, bilgi teknolojileri alanında ulusal hedef ve politikaları Bilgi çağını yakalamak, ulusal davranan ve evrensel düşünen insanı yetiştirmek, insanımızın ve toplumumuzun rekabet gücünü sürekli artırmak için eğitim sisteminin her tür ve düzeyini teknoloji ile desteklemek olarak belirlemiştir (Bostancıoğlu, 2001). Belirlenen bu hedef ve politikayı da göz önünde bulundurursak, özellikle MEBSĠS sisteminin kullanım alanının yaygınlaştırılmasının ne derece önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bir web sitesinin kullanımın yaygınlaştırılması demek kullanıcı açısından memnuniyetin artırılması, sistemin minumum performansla en etkili bir şekilde kullanılabilmesi demektir. Yapılan veya tasarlanan bir teknoloji, kullanıcının, kullanabilirlik konusunda göstermiş olduğu performansla değerlendirilebilir. Bu nedenle bu çalışmada araştırmacılar MEBBĠS ( Mili Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri) web sitesinin kullanılabilirliğini kullanıcılara test ettirip değerlendirmişlerdir. 2. YÖNTEM 2.1. AraĢtırma Modeli Araştırmada, öğretmenlerin MEBBĠS ( Mili Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri) web sitesi hakkındaki görüşlerinin tespitinde betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Betimsel tarama yöntemi geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlar( Karasar, 2008). Bu görüşlerin diğer değişkenler (cinsiyet, mezun olduğunuz okul türü, görev yapılan kurum) arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde ise ilişkisel tarama yapılmıştır. Ġlişkisel tarama modelleri ise iki ya da daha çok değişken arasındaki birlikte değişimin varlığını veya derecesini belirlemeyi amaçlar (Cohen, Manion ve Morrison, 2000). 2.2. ÇalıĢma Grubu Çalışma grubu Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan 150 öğretmenden oluşmaktadır. Öğretmenlerin demografik verileri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Öğretmenlerin demografik verileri Özellik N % Özellik N % Cinsiyet Görev Yapılan Kurum Bay 84 56,0 Ġlköğretim 77 51,3 Bayan 66 44,0 Düz-Genel Lise 24 16,0 Mezun Olduğu Okul Türü Fen-Anadolu Lise 14 9,3 Eğitim Fak. 106 70,7 Meslek-Teknik Lise 35 23,3 Meslek-Teknik Eğitim Fak. 11 7,3 Okuldaki Görev Fen Edebiyat Fak. 14 9,3 Öğretmen 142 94,7 Ġlahiyat Fak. 15 10,0 Yönetici 8 5,3 Besyo 4 2,7 Evinizde Ġnternet bağlantısı var mı? Görev Yılı Evet 120 80,0 1-5 yıl 87 58,0 Hayır 30 20,0 6-10 yıl 19 12,7 11-15 yıl 19 12,7 16 yıl ve yukarısı 25 16,7 Toplam 150 100 2.3. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplama aracı olarak Kılıç ve Güngör (2006b) tarafından geliştirilen Kullanıcı Memnuniyet Anketi kullanılmıştır.13 sorudan oluşan bu ankette 5 seçenekli (5=Kesinlikle katılıyorum, 4=katılıyorum, 3=kararsızım, 2=katılmıyorum, 1=kesinlikle katılmıyorum) Likert ölçeği kullanılmıştır. Memnuniyet anketinin Cronbach Alpha değeri 0.87 dir.
2.4. Veri Toplanması ve Analizi Veriler örnekleme uygulanan, Kullanıcı Memnuniyet Anketi ile toplanmıştır. Anket sonuçları çalışmaya katılan kişiler ve daha sonra ilişkisi aranacak diğer değişkenler ve altı kullanılabilirlik faktörü için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Kontrol edilebilirlik faktörü için 1. ve 2., Öğrenilebilirlik faktörü için 3., Yardım edilebilirlik faktörü için 4.,5. ve 6., Görünürlük faktörü için 7.,8. ve 9., Etkinlik faktörü için 10.,11. ve 12. sorular analiz edilmiştir. Memnuniyet faktörü için ise 13. soru dikkate alınmıştır. Veriler, betimsel istatistik, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (One Way Anova) ve Tukey HSD testi teknikleri kullanılarak analiz edilmiş, elde edilen bulgular yorumlanmıştır. 3. BULGULAR Bu bölümde MEBBĠS ( Mili Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri) web sitesinin kullanılabilirliği 13 soruluk Kullanıcı Memnuniyet Anketi ilk önce genel olarak incelenmiş daha sonra ise anketin her bir maddesine katılımcılar tarafından verilen cevaplar analiz edilmiştir. Araştırmada, MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi ve analizi yapılmıştır. Ölçekte bulunan maddelerin genel toplam puanlarının ortalaması (aritmetik ortalama), standart sapması ile en küçük ve en yüksek puanları belirlenmiştir. Öğretmenlerin verdikleri cevaplar sonucunda web sitesinin kullanılabilirliği ile ilgili oluşan puanların dağılımına ilişkin bulgular Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2. MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliği ile ilgili genel puanlar N X Ss En Küçük En Yüksek 150 44,72 8,087 23 65 Öğretmenlerin verdiği cevaplar sonucunda MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliği ile ilgili puanların genel ortalaması (aritmetik ortalama) X =44,72 olarak hesaplanmıştır. Aritmetik ortalama puanına bakıldığında, MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğinin ortalamanın çok üzerinde olduğu söylenebilir. MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliği ile ilgili oluşan genel puanlar farklı değişkenlere göre karşılaştırılmıştır. Bu değişkenler cinsiyet, mezun olduğu okul türü, görev yılı, görev yapılan kurum, okuldaki görev ve evinde internet bağlantısı bulundurma durumu şeklindedir. Öğretmenlerin sahip oldukları bu değişkenler açısından, anket sorularına verdikleri cevaplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığına t-testi ve One Way Anova teknikleri kullanılarak bakılmıştır. T-testi sonuçları incelendiğinde cinsiyet (t= 1,647, p>.05), okuldaki görev(t=-1,454, p>.05) ve evde internet bağlantısı bulundurma(t=,847, p>.05) değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. One Way Anova sonuçlarına göre ise, mezun olduğu okul türü(f4-145=,629, p>.05), görev yılı(f3-146= 2,357, p>.05) ve görev yapılan kurum(f3-146=,926, p>.05) değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık bulunmadığı görülmüştür. Öğretmenlerin MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliği ile ilgili Kullanıcı Memnuniyet Anketi nin her bir maddesine ilişkin verdikleri cevaplara ilişkin bulgular Tablo 3 de gösterilmiştir. Tablo 3. MEBBĠS web sitesinin kullanıcı memnuniyet anket sonuçları Kullanıcı M. Anketi Sorular X Ss Toplam Kontrol Edilebilirlik 1.Sitesinin bilgi organizasyonu karışık değildir. 3,4867 1,08521 523 2.Sitenin kullanımını rahat bir şekilde kontrol edebildim. 3,5067,93942 526 Öğrenilebilirlik 3.Sitenin kullanımını öğrenmek kolaydır. 3,7800,93313 567 4.Yardım mesajlarının yeterli olması 3,1733,99493 476 Yardım Edilebilirlik 5.Site kapasitenin yeterli olması 3,3867 1,00860 508 6.Hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi 2,9267 1,09971 439 7.Görsel tasarımdan memnun kalma 3,2933 1,02680 494 Görünürlük 8.Yazı karakterlerinin okumayı kolaylaştırması 3,8667,78293 580 9.Renklerin okumayı kolaylaştırması 3,6733,87083 551 10.Görevlerin etkili bir şekilde yerine getirilmesi 3,3933,89665 509 Etkinlik 11.Birbirini takip eden sayfaların anlaşılması 3,5733,87736 536 12.Bilgiye kısa sürede ulaşım 3,2416 1,11895 483 Memnuniyet 13.Sitenin kullanımından memnun olma 3,4400,99313 516
Öğretmenlerin MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğine ilişkin anketin her bir maddesine ilişkin verdikleri cevaplar incelendiğinde, kullanıcılar web sitesinin kontrol edilebilirliği konusunda 1.ve 2. sorulara göre kontrolün kendilerinde olduğunu dile getirmişlerdir. Web sitesinin öğrenilebilirliğinin 3. soruya göre kolay olduğunu, web sitesinde yardım edilebilirliğin 4. ve 5. sorulara verilen cevaplara göre yeterli olduğu, 6. soruya verilen cevaba göre ise web sitesinde hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi konusunda kararsız olduklarını belirtmişlerdir. Web sitesinin görünürlüğünün 7.,8. ve 9. sorulara göre uygun ve içeriğin anlaşılmasında yardımcı olduğunu,web sitesinin etkinliğinin de 10., 11. ve 12. sorulara göre yeterli düzeyde olduğunu ifade etmişlerdir.13. soruya verdikleri cevapta ise bu web sitesi kullanımından memnun oldukları yönünde görüş bildirmişlerdir. MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğine ilişkin anketin her bir maddesine ilişkin öğretmenlerin verdikleri cevaplar cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde 5(t= 2,064, p<.05 (0,041)). ve 12(t= 2,510, p<.05 (0,013)). soruda anlamlı farklılık bulunmuştur. 5. soruya verdikleri cevap bakımından erkek öğretmenlerin(ortalama=3,5357), bayan öğretmenlere (ortalama=3,1970) göre ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. 12. soruya verdikleri cevap bakımından ise erkek öğretmenlerin(ortalama=3,4405), bayan öğretmenlere (ortalama=2,9846) göre ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Mezun olduğu okul türü değişkenine göre incelendiğinde 12. soruda anlamlı bir fark bulunmuştur(f4-144=2, 503, p<.05 (0,045)). Farklılığın yönünü tespit etmek için yapılan Tukey HSD analizine göre Fen Edebiyat Fakültelerinden mezun olan öğretmen grubu ile BESYO dan mezun olan öğretmen grubu arasında Fen Edebiyat Fakültelerinden mezun olan öğretmen grubu lehine anlamlı bir fark vardır. Bilgiye kısa sürede ulaşım sorusuna verilen cevaplara bakıldığında Fen Edebiyat Fakültelerinden mezun olan öğretmenlerin ortalamasının, BESYO dan mezun olan öğretmenlerin ortalamasından yüksek olduğu görülmektedir.evinde Ġnternet bağlantısı bulundurma değişkenine göre incelendiğinde 6.(t= 2,025, p<.05 (0,045)) soruda anlamlı farklılık bulunmuştur. 6. soruya verdikleri cevap bakımından evlerinde internet bağlantısı bulunduran öğretmenlerin(ortalama=3,0167), evlerinde internet bağlantısı bulundurmayan öğretmenlere (ortalama=2,5667) göre ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Görev yapılan kurum değişkenine göre incelendiğinde 7. soruda anlamlı bir fark bulunmuştur(f3-146=3, 262, p<.05 (0,023)). Farklılığın yönünü tespit etmek için yapılan Tukey HSD analizine göre Fen/Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmen grubu ile Düz/Genel Liselerinde görev yapan öğretmen grubu arasında Fen/Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmen grubu lehine anlamlı bir fark vardır. Görsel tasarımdan memnun kalma sorusuna verilen cevaplara bakıldığında Fen/Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenlerin ortalamasının, Düz/Genel Liselerinde görev yapan öğretmenlerin ortalamasından yüksek olduğu görülmektedir. Okuldaki görev değişkenine göre incelendiğinde 7(t= - 2,021, p<.05 (0,045)). ve 12(t= -2,674, p<.05 (0,008)). soruda anlamlı farklılık bulunmuştur. 7. soruya verdikleri cevap bakımından okuldaki görevi yönetici olan öğretmenlerin(ortalama=4,000), diğer öğretmenlere (ortalama=3,2535) göre ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. 12. soruya verdikleri cevap bakımından ise okuldaki görevi yönetici olan öğretmenlerin(ortalama=4,2500), diğer öğretmenlere (ortalama=3,1844) göre ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Görev yılı değişkenine göre incelendiğinde 6. soruda anlamlı bir fark bulunmuştur(f3-146=5, 506, p<.05 (0,001)). Farklılığın yönünü tespit etmek için yapılan Tukey HSD analizine görev yılı 16 yıl ve yukarısı olan öğretmen grubu ile görev yılı 1-5 yıl arası olan öğretmen grubu arasında görev yılı 16 yıl ve yukarısı olan öğretmen grubu lehine anlamlı bir fark vardır. Hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi sorusuna verilen cevaplara bakıldığında görev yılı 16 yıl ve yukarısı olan öğretmenlerin ortalamasının, görev yılı 1-5 yıl arası olan öğretmenlerin ortalamasından yüksek olduğu görülmektedir. 4. TARTIġMA VE SONUÇ MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi ve analizinin yapıldığı bu çalışmada, görüşleri alınan öğretmenlere göre MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğinin yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca ortaya çıkan bu sonucun çalışmada kullanılan değişkenlere göre bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Öğretmenlerin Kullanıcı Memnuniyet Anketinin her bir maddesi için verdikleri cevaplar ayrı ayrı analiz edildiğinde ise web sitesini kullanırken kontrolün kendilerinde olduklarını belirtmişlerdir. Web sitesinin öğrenilebilirliğinin kolay olduğunu, web sitesinde yardım edilebilirliğin yeterli olduğunu ama web sitesinde gezinirken meydana gelen hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi konusunda kararsız olduklarını ifade etmişlerdir. Web sitesinin görünürlüğünün uygun ve içeriğin anlaşılmasında yardımcı olduğunu, web sitesinin etkinliğinin yeterli düzeyde olduğunu dile getirmişlerdir. Katılımcılar son olarak bu web sitesi kullanımından memnun oldukları yönünde görüş bildirmişlerdir.
Kullanıcı Memnuniyet Anketinde yer alan Bilgiye kısa sürede ulaşım sorusu incelendiğinde, erkek öğretmenler, bayan öğretmenlere göre; Fen Edebiyat Fakültelerinden mezun olan öğretmenler, BESYO dan mezun olan öğretmenlere göre; okuldaki görevi yönetici olan öğretmenler, diğer öğretmenlere göre; MEBBĠS web sitesinde bilgiye daha kısa sürede ulaşabildiklerini dile getirmişlerdir. Görsel tasarımdan memnun kalma sorusu incelendiğinde, Fen/Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenler, Düz/Genel Liselerinde görev yapan öğretmenlere göre; okuldaki görevi yönetici olan öğretmenler, diğer öğretmenlere göre; MEBBĠS web sitesinin görsel tasarımından daha çok memnun olduklarını ifade etmişlerdir. Hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi sorusu incelendiğinde ise evlerinde internet bağlantısı bulunduran öğretmenler, evlerinde internet bağlantısı bulundurmayan öğretmenlere göre; görev yılı 16 yıl ve yukarısı olan öğretmenler, görev yılı 1-5 yıl arası olan öğretmenlere göre; MEBBĠS web sitesinde gezinirken hata yaptıkları zaman hataların daha kolay ve hızlı düzeltilebildiğini belirtmişlerdir. 5. ÖNERĠLER MEBBĠS web sitesinin kullanılabilirliğinin değerlendirildiği bu çalışma sonucunda araştırmaya katılan öğretmenler web sitesinin kullanılabilirliğine ilişkin genel olarak olumlu görüş bildirmişlerdir. Yalnızca web sitesinde gezinirken hata yaptıkları zaman hataların kolay ve hızlı düzeltilmesi konusunda kararsız kaldıklarını belirtmişlerdir. Bu sıkıntının giderilmesi için web sitesinde geliştirmeler yapılabilir. Ayrıca bu çalışmanın örneklemi artırılarak daha fazla öğretmenin görüşleri alınarak ya da farklı kullanıcı testleri (sesli düşün protokolü, röportaj gibi) kullanılarak daha farklı çıkarımlarda bulunulabilir. KAYNAKLAR Alexander, D. (2003). Usability and human factors. Proceedings of Web Workshop series at Monash University. 12 Ocak 2011 tarihinde http://www.its.monash. edu.au/staff/web/slideshows/usabilityhumanfactors/ adresinden erişildi. Ateş, V., Karacan H.(2009).Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Web Sitesi Kullanılabilirlik Analizi.Bilişim Teknolojileri Dergisi, 2 (2), 33-38. Battleson, B., Booth, A., and Weintrop, J.(2001). Usability testing of an academic library web site: a case study. The Journal of Academic Librarianship, vol. 27, no 3, pp 188-198 Bevan, N. (1995). Human-Computer Interaction Standards. Proceedings of the 6th International Conference on Human-Computer Interaction, Yokohama, 885-890. Bostancıoğlu, M. (2001). Milli Eğitim Bakanlığı 2002 Yılı Bütçesinin TBMM Genel Kurulunda Görüşülmesinde Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu nun Konuşması, Ankara. (www.ilkokuma.com/mavzuat files/dosya. ErişimTarihi:19.12.2010). Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research methods in education. 5th ed. London New York: Routledge Falmer. Dalcı, M. (2008). Kullanılabilirlik testleri ve denek (kullanıcı) sayısı sorunsalı 1. 14 Kasım 2010 tarihinde http://www.md-12.com/kullanilabilirlik-testleridenek-kullanici-sayisi/ adresinden erişildi. Dalcı, M., Alçam, Ö., Saatçioğlu, Y. O. ve Erdal, F. (2008). ODTÜ Kütüphanesi yeni web sayfasının tasarımı ve kullanılabilirlik çalışması. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Çanakkale. 01 Ocak 2011 tarihinde http://ab.org.tr/ ab08/bildiri/80.pdf adresinden erişildi. Dickstein,R., Mills, V. (2000). Usability Testing at the University of Arizona Library: How to Let the Users in on the Design. Information Technology and Libraries, Cilt 19, No 3, 144 151. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü. (2005). MEBSĠS. <http://www.meb.gov.tr/index800.htm>, 18-11-2005. Gürses, E. (2005). Web sitelerinde kullanılabilirlik çalışmaları ve kullanılabilirlik değerlendirme yöntemleri. Akademik Bilişim, Adana. Gürses, E. A. (2006). Kütüphane web sitelerinde kullanılabilirlik ve kullanılabilirlik ilkelerine dayalı tasarım. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayım Dağıtım. Kılıç, E. ve Güngör, Z. (2006a). Kütüphane web sitelerinin kullanılabilirliği: bir uygulama çalışması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21 (4), 781-789. Kılıç, E. ve Güngör, Z. (2006b). Web site tasarımlarında kullanılabilirlik değerlendirme yöntemlerinin önemi. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Denizli Pamukkale Üniversitesi. 01 Aralık 2010 tarihinde http://ab.org.tr/ ab06/bildiri/154.doc adresinden erişildi. McGillis, L., Toms, E. (2001).Usability of the acedemic library web site: implications for desing. College & Rasearch Libraries,62(4): 355-67.
Mustafa, Suleiman H. and Al-Zoua'bi, Loai F. S. (2008 ). Usability of the academic websites of Jordan's universities: An evaluation study. Accepted for presentation in The 9th International Arab Conference on Information Technology (ACIT 2008), Tunisia, Sfax University,16-18, Dec. 2008. Spivey, M. (2000). The Vocabulary of Library HomePages: An Influence on Diverse and Remote End- Users. Information Technology and Libraries, Cilt 19, 152 156. Tiryaki Ersen, S. (2004). Üniversite kütüphaneleri web sitelerinin değerlendirilmesi: Hacettepe üniversitesi kütüphaneleri örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.