AKKARAMAN KOYUNUNUN PLEXUS BRACHiALis'i OZERiNDE MAKROANATOMiK VE SUBGROS CALI~MALAR

Vd. nil. Ocrg. (2000), 16, 2 : 93 101 AKKARAMAN KOYUNUNUN PLEXUS BRACHiALis'i OZERiNDE MAKROANATOMiK VE SUBGROS CALI~MALAR Memduh Gezici'O Macroanatomical and subgross studies on the brachial plexus of the Akkaraman sheep Summary: In this study. the formation and distribution 01 the brachial plexus were investigated in Akkaraman Sheep, for this purpose, eight Akkaraman sheep In dilferent ages and sex were used. Jt was observed that the brachial plexus in the Akkaraman sheep was formed by the ventral branches of the sixth, seventh. eight cervical and first thoracic spinal nerves. It was seen that there wasn'l a significant differftrce in the courses and distributions of the nerves arising from the brachial plexus in Akkaraman sheep and other sheep. Key words: Akkaraman sheep, brachial plexus, nerves. Qut: Akkaraman koyununun plexus brachialis'i makroanalomik ve subgros oiarak i n c elenmi~lir_ Bu amayla de i~lk ya~ ve cinsl)'elle sekiz adet Akkaraman koyunu kuuanllml~tlr.akkaraman koyununda plexus brachialis 6., 7., 8.servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallan tarallndan oiuftu{ju, ve bu plexus'tan ba~langl4( alan sinirlerin seyir ve da{jlllmlnda di{ler koyunlardan Onemli bir lark aylrdedilmediqi belirlendi. Anahtar kelimeler: Akkaraman koyunu, plexus brachialis. sinirler. Giri ~ Anatomi ders! uygulamalannda ve laboratuar yall~malannda gevi~getlren hayvan omegi olarak hem ekonomik ve hem de daha kullanl~1i olmasl sebebiyle slglr yerine koyun ve k~ 1 kullanllmaktadlr. Bu durum bizi yerli koyun Irklmlz alan Akkaraman koyununda yall~ma yapmaya y6- neltmi~tir. Plexus brachialis koyunda 6., 7., 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallannln birle~mesi ile meydana gelir (Raimers, 1925: Ghoshal. 1975; Magilton ve ark.. 1986). Materyal ve Metot Bu yalljmada Konya y6resinden lemin edifen ya~lan ortalama 2-2.5, aglrllklan 20-25 kg arastnda alan degi~ik cinsiyelte sekiz adet Akkaraman koyunu kullanlldl. Bilinen metotlaria lormolde tespit editen kadavralann diseksiyonun.da Nikon marka SMZ-2T stereo mikroskoplan da yararlanlldl. Diseksiyonla belirgin hale gelirilen plexus brachialis ve sinir uzantllan lotograllarla lespi! edildi. Terminoloji olarak Nomina Analomica Veferinaria (1983) esas altndl. Bufgular Plexus brachialis Akkaraman koyununda 6., 7., 8. servikaf ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallartnln birle~mesiyle ~ekillenir (~kil 1, 2ia, b. c, d). Aillnel servikal spinal sinirin ventral dah m. scalenus ventralis'in laleral'inde caudoventral seyreder ve plexus brachialis'e dahil olur ($ekil 1/a, 2). Yedinci ve sekizinci servikal spinal sinirin ventral dallan orijinlerinden hemen sonra 9gl. cervicothoracicum'dan ba~langllf alan ve ramus communicans adl verilen dallarla birle~irler. Yedinci servikal spinal sinirin ventral dallndan aynlan oldukya inee bir sinir dah 3 Akkaraman koyununda n. phrenicus'un olu~umuna katlllr ($ekil 113). Birinel torakal sipinal sinirin ventral dall onj!nl yakmmda ve birinei costa'nm caudal'lnde ramus communicans vasllaslyla ggl. cervicothoracicum'la ili~ki iyine girer. Adl g~n sink dah daha sonra 1. costa'mn medial'inden cranial'e g~r, boy Ieee plexus brachialis'e katili r. SOz konusu dort spi -nal sinirin bi rle~mesiyle olu~an plexus brachialis, 1. kaburganln hemen 6nunde ve m. scalenus ventralis'in lateralinde yer alit. Bu sinir yumaomdan g6- goson 6n ve yan kesimleri ile on ekstennite'nin 10- monon innervasyonunu saglayan sinirler ba~langly ahr. Gc h ~ Tllrihi : 30.11. 1999. @: mgclici @sc~u k.edu. lr l. S. U. VClcrincr FakOhesi Anlllomi Anabilim Dah, KONYA. ; Bu ~Ilh~ma doklora IClinin bir bollimllndcn Oze llenmi~tir.

GEZlel ~ekil1. I servikal spinal slnirin ventral dall sekizinci servikal spinal sinirin ventral dah d. birinci torakal spinal sinirin ventral dall 1. m.scalenus ventralis'de dai)llan dallar 2. m.scalenus ventralis 3. n.phrenicus'un olu~umuna katllan dallar 4. ggleervicothoracicum 5. birinci kosta 6. n.lhoracicus longus 7, m.serratus ventralis N. suprascapularis, 6. ve 7. servikal sipinal sinirlerin ventral daltarlndan o lu~ur ($ekil 211). Plexus brachialis'in cranial'inde iken plexus'un medi.al'inden ge~erek caudal'e yonelir. M. suprasplnatus'un caudal kenannda a. ve v. eircumftexa scapulae'nln e~liqinde seyreder. Bu dozeyde biri katln otmak Ozere bir yelpaze goronomo veren 3-4 dala aynhr. Ince olan dallar, hemen m. supraspinatus'a girerler. Kahn olan dal ise collum scapulae'mn cranial kenannda scapula'nln lateral yozone ula~lr. Spina scapulae'nm hemen ventral'inde caudal olarak fierier. Daha sonra 2-3 dala aynlarak m. infraspinatus i~inde sonlamr. Spina scapulae yaklnlnda art. humeri'nin innervasyonuna i~tirak eden bir sinir dall verir. Nn. subscapulares, 4 Akkaraman koyununda 6. ve 7. geriye kalan 4 Akkaraman koyununda ise sadece 7. servikal spinal sinirlerin venlral dallannln b i r1e~meslnden olu~ur ($ekil 212). Cah~malanmlzda nn. subscapulares'in 4 Akkaraman koyununda 3 dal halinde, 3 piyeste 2, 1 piyeste 4 d~1 halinde bulunduqunu gozjedik. Bu dallardan birinin. n. suprascapularis'in caudoven!ral'inde ve onunla birlikte seyrettigi ve m. subscapularis'in cranial bolomono, geriye kalan 1-2 dalln ise m. subscapularis'in caudal kesimini innerve ettigi lespi! edilm l ~tir. N. musculocutaneus, 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallanmn birle~mesi ile ~ekillenir. Adl g*n sinir a. axillaris'in lateral'inden dondoklen sonra soz konusu damann medial'inden g~er ve n. medianus ite birle~ir. Boylece a. axillaris'i asan ansa axhiaris'i olu~turur. N. musculocutanaus art. humeri'nin 1-2 em. distal'ine a. circumflexa humeri cranialis jle birlikte bulunan ve r. muscularis proximalis olarak adlandlnlan bir dal verir. Dorsal va ventral dallar halinda m. coracobrachialis'de da. gllan r. muscularis proximalis'in devaml a. circumflexa humeri cranlalis'in bir dallnm e~lig i nde seyreder ve caudomedial kenanndan girdigi m. biceps brachii'de sonlantr. Ancak bu kasa girmeden once verdigi ince bir dal ite m. coracobrachlalis'in on kenanndan proximal'e seyreder ve art. humeri'nin innervasyonuna katlhr. Bu bulgumuzu 4 Akkaraman koyununda saptaml~ bulunmaktaylz. N. musculocutaneus, proximal dah verdikten sonra n. medianus'un OnOnde m. coracobrachialis'in di~tal ucuna kadar iner ve n. medianus'dan uzakla~lr. M. biceps brachii ile humerus arasloda medial'den laleral'e dogru bir seyir goslerir, sonra m. brachialis'i innerve eden r. muscularis distalis'j verir. N. musculoculaneus'un, r. muscularis dislalis'i verdikten sonraki bolumo, n. cutaneus antebrachii medialis adlol alarak, m. biceps brachii ile m. brachialis arasloda craniodislal yonde seyreder. M. brachialis lie. m. cleidobrachialis araslnda deri ailina ula~tr. Oirsek ekleminden karpal eklem duzeyine kadar dis- 94

Akkaraman Koyununun Plexus Hrachialis'j Ozerinde... ~ekil 2. Akkaraman koyununda plexus brachlaus'den ba!;langlir elen slnlrler. a. 6. servikal spinal sinirin ventral dall, b. 7.servikel s. s. v. d., c. 8. servikal s. s. v. d., d. 1.torakal s. S. v. d., e. m. subscapularis, f. pektoral kaslar. h. a.axillaris, I. l.kosta 1. n. suprascapularis, 2. nn. subscapujares, 3. n. tho racodorsalis, 4. n.axillaris, 5. n.radialis, 6. n. ulnaris ve n. medianus, 7. n.thoracicus lateralis. 8. nn.pectorales caudales, 9. nn.pectorales craniales, 10. n.thoracicus longus. ~kll 3. Akkaraman koyununda nn.pectorales eranlales, n.thoraclcus lateralls va nn.pectorales caudeles'ln degilimi. a. 1. kosta, b. 2. kosta, c. m. pectoralis ascendens, d. m. tensor fasciae antebrachii 1. nn. pectorales caudales, 2. n. thoracicus lateralis, 3. nn. pectorales creniales, 4. n. thoracicus lateralis'in dorsal dall, 5. n. thoracicus laterajis'in ventral dall, 6. 1. in terkoslal sinirin ramus lateralis'i, 7. 2. interkoslal sinirin ramus lateralis'i, 8. n. intercostobrachialis. lal'e seyreder. Antebrachium'un medial ve klsman dorsal kesiminin deri ve fascia'slm innerve eder. N. axillaris, 6. ve 7. servikal spinal sininerln ventral dallannln birle~mesi ile olu~ur ($ekil 214). Yalmz 2 piyesje n. axillaris'in te~kiline 8. servikal spinal sinirin ventral dallmn da katlldl{ll tespit edilm i ~tir. N. axillaris, ba~langl((ta n. radialis He birlikte seyreder, a. subscapularis ila m. subscapularis'in caudal kenan araslnda n. radialis'den ulakla~1( ve lateral'e do{lru klvnllr. Ince bir dal verdi{li art. humeri'nin caudal'inde, yukandan a~a{llya do{lru birbirine paralal seyirh proximal, medial ve distal olmak uzere 3 data aynllr. Proximal dal, art. humeri'nin kapsulaslna yakm olarak m. subscapularis'in caudoventral'ini ve m. teres major'u innerve eder. Sonra m. teres minor, m. infraspinatus ve m. deltoideus'un pars scapularis'lnde da{lilan 95 dallar verir. Belirgin olarak kalln alan n. axillaris'in medial dall eklem kapsoione biti~ik olarak lateral'e do{lru seyreder ve iki k~gk dala aynllr. Dorsal'deki ko((ok dal m. deltoideus'un pars aeromialis'inde sonlamr. Ventral'deki ko((uk dal m. deltoideus'un pars acromialis'i ite m. teres minor araslnda seyreder. Bundan sonra belirgin olarak yasslla~an sinir, m. deltoideus'un pars acromialis'jnin 6n kenanndan ((Ikar ve m. cjeidobrachialis'de sonlanlr. N. axillaris'in distal dall, m. deltoideus'un pars aeromialis'i ile pars scapularis'i araslndaki slnlrda den aillna ula~lr. M. triceps brachii'nin caput laleralis'inin cranioventral kenanna gelen sinir burada 6n kenanndan n. cutaneus brachii lateralis eraniahs'i verir. Bu da kolun lateral yozonon Ost kesimini innerve eder. N. axillaris'in distal daltnln devarni n. cutaneus antebraehii cranialis'dir.

GEZlcl $ef:tll 4. Akkaraman koyununda n. medlanus ve n. ul narls'in metacarpus'un palmar yozondekl seyirlerl 1. n. ulnaris (r.palmaris'inin r.superficialis'i), 2. n.medianus (cranial dahl, 3. n.palmaris medialis, 4. n.palmaris lateralis, 5. ramus communicans, 6. n.digltalis palmaris communis IV, 7. n.digitalis palmaris IV axialis. 8. n.digitalis palmaris III axialis (ramus interdigitalis), 9. n. digitalis palmarls communis II, 10. n.digitalis palmaris proprius Ii, 11.n.ulnaris'in r.dorsalls'i. Nn. peclorales craniales, 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan ba~langlc; allr. Plexus brachialis'in medial yozonde 8. 8xillaris dlizeyine kadar inar. Kranial ve kaudal olmak Ozere ikj dal halindedir, a. axdlaris'in hemen ventral'inde bi~rek kuc;ok bir ansa ~killendirir (-$ekil 2/h,g). Nn. pectorales craniales'in cranial dalt m. deidobrachialis1, m. pectoralis descendens'j ve m. pectoralis transversus'u innerve ader. Kaudal dal ise, m. pectoralis asgendens'in derin yolande seyreder ve adl gec;en kasta; aynl zamanda 2 piyesle m. pectoralis transversus'da sonlanlr ($Elkil 219, 313). N. thoracicus longus, 7. ve 8. servikal spinal sinirterin venlral dallanndan meydana gelmektedir. Plexus brachialis'e dahil olmayjin lek sinirdir. Mm. scalenei'nin laleral yozonde caudal'e seyreder ve m. serralus thoracis'de daq1hr (~ekil1 / 6, 2110). $ekll 5. Akkaraman koyununda n.radlalls ve n.ulnarls'ln metacarpus'un dorsal yozondekl saylrlerl 1. n.radialis (r.superficialis), 2. n.ulnaris (r.dorsalis), 3. n.digitalis dorsalis communis II, 4. n.digitalis dorsalis communis III, 5. n.dlgitalis dorsalis communis IV, 6. n.digitalis dorsa/is proprius III (axialis), 7, n.digitalis dorsalis proprius IV (axlalis). N. thoracoclorsalis, 8. servikal spinal Slnmn venlral dahndan meydana geur. A. ve v. tho racodorsalis ile birlikte kaudal'e seyreder. SaYllan 6-8 arasmda deqi~en danar halinde m. latissimus dorsi'de sonlanlr (~ek il 213). N. lhoracicus lateralis (~kl1 312), 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dal1anndan olu~ur. Plexus brachialis'in en medial'inde yer alarak v. axillaris'in medial'inde caudal'e yonelir, dorsal ve ventral iki dala aynlarak sonlanlr (~ekil 314, 5). Dorsal dal, ilk ikl interkostal sinrrle birlelierek m. culaneus trunci'yi ve m. cutaneus omobrachialis'i in. nerve eder (~ekil 3/6, 7). Ventral dal Oc;OncOde!1 sonuncuya kadar olan inlerkoslal slnirlerin r. cu taneus lateralis'leri ite birlelierek m. cutaneus lrun ci'yi innerve ader (~ekil 315). N. thoracicus lateralis'in ventral dall esas slnmn devarnl niteliqindedir ve plexus brachialis'ln kann bol gesinde seyreden lek sinlridir. 96

Akkarllman Kuyu nunun Plcxus Bnlchialis'i Ourindc... N. pectorales caudales, 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dal1anndan ~ekil1enir. Plexus brachialis'in medial yozonden a. axillaris dozeyine kadar iner, n. Ihoracicus lateralis ile birlikte v. axillaris'in medial'inden getrer. 8iri onde ve ince. di{leri arkada ve kalln olmak Ozere iki dal halinde m. pectoralis ascendens'i innerve eder (~ekil 2/8, 3/1). N. radialis (~ekil 215), 7. ve 8. servikal, 1. torakal spinal sinirin venlral dallnln birle~mesinden oru~ur. V. axillaris'in lateral'lnden 9e<:er, geni~ bir atrl ile distal'e yonelir. M. latissimus dorsi ve m. leres major'un insertio tendolannln medial'inde a. ven. brachialis'in araslnda derine dalar. M. triceps brachii'nln caput longum'u ile caput lateratis'i araslndan sulcus m. brachialis'e 9irer. 8u oluk itrinde a. col1ateratis radialis ile birlikte seyredar ve m. triceps brachii, m. anconeus ve m. tensor fasciae antebrachii'yi innerve eder. M. brachialis'in distal ucu dozeyinde aynl zamanda m. triceps brachii'nin caput lateralis'inin medial yozonde yozlek (r. superficialis) ve derin (r. profundus) iki dala aynllr. 8u dozeyde n. cutaneus brachii lateralis caudalis adlndaki dati verir. YOzlek dal (r. superficialis) (~ekil 5/1), ba~langlclnda antebrachium'un lateral yozonon 6n yarimlnl ve art. carpi'ye kadar olan tom antebrachium 6n balgesinin deri ve fascia'slnl innerve eden n. cutaneus antebrachii lateralis'i verdikten soma antebrachium'un dorsal yozone getrer. M. extensor carpi radialis boyunca art. carpi'ye iner. Articulationes carpometacarpea dozeyinde n. digitalis dorsalis communis II ve n. digitalis dorsalis communis III'e aynhr. N. digitalis dorsalis communis II. m. extensor digitorum communis'in lendosunun yanlnda 3. parmagln dorsomedial'inde phalanx distalis'e kadar iner. N. digitalis dorsalis communis III. metacarpus'un distal nihayelinde m. extensor digitorum communis'in lateral tendosu ile birlikte phalanx proximalis dozeyine kadar iner. 8urada n. digitalis dorsalis proprius III ve n. digitalis dorsalis proprius IV'e aynlarak phalanx dislalls'e kadar inerler (~ekil 5/6, 7). N. radialis'in r. superficialis'i, ba!jlanglcmdan bitimine kadar tom seyri slfaslnda biti~i{lindeki den ve fascia'ya k0tr0k dauar verir. Derin daj (r. profundus), tom extensor kaslar ile m. abductor pol1icis longus ve art. cubiti'yi innerve eder. N. medianus (~ekil 216), 8. servikal ve 1. 10- rakal spinal sinirlerin ventral dal1anndan olu!jur. N. ulnaris ile birlikte plexus brachi~lis'in caudal'inden aynlan bu sinir a. axillaris'in medial yozono distal vande traprazlar. A. axil1aris'i getrtikten hemen 97 soma a. axillaris'in lateral yozonden gelen n. musculocutaneus ite birle~ir ve ansa axil1aris'i!lekil1endirir. N. medianus. n. uinaris'le birlikte. a. axillaris'in ventral'inde. v. axillaris'in lateral'inde caudal vande 3-4 cm. ilerler ve a!jagl danerek m. pectoralis ascendens ile on ekstremite araslna girer (~ekil 2/ f). Onde n. musculocutaneus, arkada n. ulnaris ve a. brachialis ile kom~utuk yapar. Art. cubiti dozeyinde m. pectoralis Iransversus'un insertio len dosunun tateralinden geyer ve ince bir Slnir dah verdiqi m. pronator teres'in onone geur. M. pronator leres ile radius araslna girip, kasln kaudal ke nanndan ylkar. l!jle tam bu hizada kraniat ve kaudal iki Utr dala (ramus cranialis. ramus caudalis) ay-. nlarak sonlamr. N. medianus'un cranial dati (~ekil 4/2) n. medianus'un devaml niteliqindedir ve radius'un caudal yozonon medial kenan ile m. flexor carpi radialis araslnda art. carpi'ye uzanlr. A. ve v. radialis ile biro likte m. flexor digitorum superficialis lendosunun dorsomedial'inde oldu{lu halde art. carpi'yi getrer ve adl geyen eklemi innerve eder. Metacarpus'un proximal yanslnda n. palmaris medialis ve n. palmaris lateralis'e aynhr ($Skit 4/3. 4). N. palmaris medialis, yakla!jlk 1.5 cm.lik bir sevirden soma n. digitalis palmaris communis II ve n. digitalis palmaris 111 axialis'e (ramus interdigitafis) ayntlr ($Skil 4/9, 8). N. digitalis palmaris communis II 6 piyeste art. malacarpophalangea dozeyinde medial rudimenter parma{la n. digitalis palmaris proprius II adlnda ince bir dal verir. Soma n. digitalis palmaris proprius III abaxialis olarak OyOncO phalanx'in palmar yozonon abaxial kenarlnda phalanx distalis'e do{lru seyreder. Ramus interdigitalis'de aynl ~ekilde distal olarak llerler. N. palmaris lateralis (~ekil 4/4) medial ve lateral iki dala ayntlr. Medial dal (ramus interdigitalis) (~ekil 4n) n.digitalis palmaris IV axial is olarak dordunco parmaqm palmar yozunon axial kenannda distale iner. Lateral dal (ramus communicans) (~ekil 4/5) ise metacarpus'un ortasl yaklnlnda n. ulnaris'in r. palmaris'inin superficial dah ile birle~erek n. digitalis palmaris communis IV'u olu~turur (~ekil 4/6). N. medianus'un caudal dati balge flexor kas Ianni. art. cubiti'yi ve skeleton antebrachii'yi innerve eder. N. ulnaris, 8. servikal va 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallannln birle~mesi ile olu!jur. N.. medianus'la birlikte yer ahr ve a. axiljaris'in medial yozono distal yande yaprazlar (~ekil 2/6). M. coracobrachialis'in caudal kenan ile m. pectoralis as-

GEZICI cendens'in medial yozo dozeyinde distal ve ham caudal olarak seyreder. Bu durumda ononde n. medianus ile n. musculocutaneus, arkasmda a. ve v. brachialis'le kom~uluk yapar. Humerus'un ortasl dozeyinde n. medianus'dan uzakla~lr ve On kenanndan n. cutaneus antebrachii caudalis'i verir. Daha sonra art. cubiti'nin caudal'ine doqru yonelir. Eplcondylus medialis humeri'nin caudal kenan dozeymden itibaren once m. flexor carpi ulnaris'in iki caput'u arasmda daha sonra m. flexor carpi ulnaris ile m. extensor carpi ulnaris arasmda oldu~u halde antebrachium'un distal 1/3'0 dozeyine kadar loer. Burada dorsal ve palmar iki dala aynlarak sonlamr. Bu seyirden Once m. flexor dig.torum prolundus'un caput ulnare'sine, m. flexor carpi ulnaris'e, m. Ilexor dlgitorum superficialis'e, m. flexor digitorum profundus'a ve art. cubiti'ye dallar veril N.ulnans'in dorsal dall (ramus dorsalis) metacarpus'un distal 1/4'0 dozeyinde adl geeen keml~in dorsal yozone ula~lr (~ekil 5/2, 5) ve n. digitalis dorsalis communis IV adlnl allr. Daha sonra n digitalis dorsalis proprius IV ad.yla phalanx dislalis dozeyine kadar iner. Metacarpus'un yakla~lk yansi seviyesinde, metacarpus'un margo lateraus'lode phalanx'iara kadar uzanan deri oolgesl iein ince blr dal verir. N. ulnans'in palmar dall (ramus palmaris) antebrachium'un distal nihayetinde m. flexor digitorum profundus ite m. flexor digitorum superficialis'in tendolannin lateralinde os carpi accessorium'un mediali dozeyine kadar geur. Art. carpi'yi Innerve eder va adl geeen eklemi gectikten sonra ise ramus profundus ve ramus superficialis dive iki dala aynltr. Ramus profundus inca bir daldlr ve sadece m. IOterosseus'u IOnerve edar. Ramus superficialis (~ekit 4/1) palmar dalln devaml durumundaki daldlr. Metacarpus'un yakla~lk yansi dozeyinde n. medlanus'un ramus lateralis'inin ramus communicans'l ile birle~e(ek n. digitalis palmaris communis IV'O olu~ turur ($ekil 4/6). Lateral rudimenter parmaqa n. digitalis palmaris propnus V'i ve( dikten sonra n. digitalis palmaris proprius IV abaxi~1is adlyla phalanx distalis nihayetine kadar uzanlf. Adl geeen sinir phalanx eklemlerine sinir daljan verir. N.ulnaris'in dorsal ve palmar dall seyirlen esnasmda metacarpus ve phalanx'iann yozeysel innervasyonuna katllir. Tartl~ma ve Sonu1; Plexus brachialis Akkaraman koyununda literaturde (Raimers 1925: Dobberstein ve Hoffman 1964; Ghoshal 1975: Magillon ve ark. 1986 ) koyl.ln iein bildirilenlere uygun olarak; 6., 7., 8. servikal ve 1. lorakal spinal sinirlerin ventral dallanmn bile$mesi ile $ekillendi{ji lespit edilmi$lir. Raimers (1925), Ghoshal (1975), Qall$lar (1978), Magilton ve ark. (1986)'nln bildirdikleri gibi bu sinir yuma~mm go {JOsOn on ve van kesimleri ite On extremilenin 10- monon innervasyonunu ledarik elti{ji belirlenmi$lir. Akkaraman koyununda n. suprascapularis'in Ghoshal (1975), ile Magilton ve ark. (1986)'nln bitdirdi~i gibi 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin vantral dallanndan olu$tu~u. a. ve v. circumllexa scapula lie birlikle seyrelli{ji, m. supraspinatus ve m. infraspinatus'u innerve enioi saptanml$hr. N. sup- rascapularis'in spina scapulae hizasmda verdi~i ventral'e seyirli blr dal ile art. humeri'yi innerve elligini tespil ettik. Bu tespil Alman etei koyunlar ioiin Mohamed (1985)'in bulgulanna uymakladlr. Nn. subscapulares 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan Olu$tu~u bildirilmi~tir (Raimers 1925; Ghoshal 1975; Magillon ve ark., 1986). Qah~mamlzda ise dort Akkaraman ~oyununda 6.ve 7., dart piyesle ise sadece 7. servikal spinal sinirlerin ventral dauannlo birle$mesinden meydana geldioi, Ghoshat (1975) ile Magilton ve ark., (1986)'nln bildirdi~inden larkll olarak soz konusu sinirin 3-4 dal halinde oldugu ve aym ki$ilerin bildirdi~i gibi m. subscapularis'i innerve elliot gorolmu~lur. N. musculoculaneus, 6. ve 7. sefvikat spinal Stnirlerin venlral dallanndan Olu$luOU, a. axillaris'in la- teral'inden donerek ve n. medianus ile yanyana gelerek ansa axillaris'i ~ekiliendirdioi, bu sonuelann da literaturde (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoflman 1964; DoOuer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Ghoshal1975; Magilton ve ark., 1986) bildirilenlere uydu~u g6zlenmi~ltf. N. musculocutaneus'tan ilk olarak m. coracobrachialis ile m. biceps brachii'yi innerve eden ramus muscularis proximalis'in ay nldl~l, buna Have olarak 4 Akkaraman koyununda Mohamed (1985)'in bildirdi~i gibi art. humeri'yi innerve elli~i gordlmo$lor. N. musculocutaneus n. medianus'un Onunde ve ona biti~ik olarak m. coracobrachialis'in distal ucuna kadar indioi, burada ikinci sinir dah olan ramus muscularis dislalis'i lamamen m. brachialis'in innervasyonu i~in verdi~l, bu sonucun da literatorierden (Ghoshal ve Getty 1967 a; Ghoshal ve Getty 1968; Ghoshal1975; Magillon ve ark. 1986) larkll olmadlqi saptanm'$lir. N. musculocutaneus'un ramus muscularis dislalis'ten sonraki kesimi literatorlere (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Doguer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve ark. 1975; Magilton ve 98

I\kkuraman KOyuliullun Plexus Rrachilllis'j Ourindl'.. al1<., 1986 ) uygun olarak n. cutaneus anlebrachii medialis adlyta m. brachialis ile m. coracobrachialis arasmda der! aluna ula~makta ve carpal ekleme kadar olan antebrachium'un dorsomadial yuzunon den va fasciasml innerve ettigi tesplt edllml~tlr. Bu sonw;: Ma}lilton ve ark. (1986)'nln bulgularma uymaktadlr. Ole yandan Ralmers (1925). Dobberstein va Hoffman (1964), Koch (1970) Ue Ghoshal ve Getty (1968)'nln bildirdiklerinden fal1<h olarak Akkaraman koyununda n. cutaneus antebrachii medialis'in m. pectoralis Iransversus'u innerve elmedigi lespil edilmi~lir. Ralmers (1925), Ghoshal ve Getty (1968). Ghoshal (1975) ile Magilton ve ark. (1986)'nm koyun ivin bildirdikleri gibl Akkaraman koyununda da n. axillaris'in 6., 7. sadece 2 piyesle ise Have olarak 8. servikal spinal sinlrlerin venlral daltanndan olu~lugu,!espil edilmi~tir. N. axil1aris uy dala ayfilmadan Once cranial kenanndan vlkan bir Slnir dall lie art. humeri'yi innerve ader. Bu lespitimiz Mohamed (1985)'in Alman el/(i koyunlar Iyin bildlrdiklerine uymaktadlr. literalurde (Grau, 1974) omuz eklemi innervasyonunun sadece n. axillaris taraflndan geryekle~tirildigi bildirilmesine rai:lmen yah~mamlzda n. axillaris'e itave olarak n. suprascapuiaris'ln de ektem innervasyonuna ka Ilrdlgl lesplt edilmi~tir. N. axillaris'in proximal ve medial dali; m. subscapularis'in caudovenlral'ini, m. leres major'u, m. leres minor'u, m. infra9pinalus'u, m. deltoideus'u ve m. cleidobrachialis'i Inerve eden dallar verdigi gorulmu~tur. N. axillaris'm distal dallmn m. deltoideus'un pars acromialis'i ite pars scapularis'i arasmdan ylkarak den allma ula~tlglnl, m. triceps brachii'nin caputlaterale'sinin On kenan duzeyinde n. cutaneus brachii lateralis cranialis dallm verdlginl, devammlnda n. cutaneus antebrachii cramalis adlyia On kolun proximal yanslmn cranial yozunde daglldlgl tespit edilmi~tir. Bu sonijl( Ghoshal ve Getty (1967a), (1968), Ghoshal (1975) ite Magilton ve ark. (1986)'nln koyun!yin bildirdiklenyle ve Popesko (1984)'nun koyun 6n exlremite yizimleriyle uyum iyindedir. Nn.pectorales craniales; Akkaraman koyununda 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin venlral dallanndan olu~tuqu, a. axillaris'in etraftnda bir ansa ~ekillendjrdigi. daha sonra cranial ve caudal iki 'dala aynldl~i, bu dallardan cranial olammn m. pectoralis Iransversus, m. pectoralis descendens ve m. pectoralis cleidoscapularis'de da~lldlgl, caudal dalln ise m. pectoralis ascendens'de sonlandlqi; bolun bu sonuylann ise "Magitton ve al1<. (1986),nln bildirdiklerine uyduqu gorolmu~tor. Ca- 99 udal dalln aynca 2 piyesle m. pectoralis trans versus'da daqlldlgl lesp;t edilmi~lir. N. thoraclcus longus Magmon ve ark. (1986)'ntn bitdirdiklerine uygun olarak 7. ve 8. ser vikal spinal slnlrlerin ventral dallanndan olu~tuqu. mm. scalene'nin lateral'inde caudal'e doi:lru seyreniqi ve m. serratus ventralis thoracis'de sonlandlgl belirienmi~lir, N. thoracodorsalis Akkaraman koyununda 8. servikal spinal Sinirin ventral dahndan olu~tugu, literature uygun olarak m. leres major'u ( May 1964; Ghoshal 1975; Magilton va ark. 1986) ve. boyuk oranda m. latissimus dorsi'yi (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Doguer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve aoc 1975; Ma gilton ve ark. 1986) innerve ettigi belirlenmi~tir. N. thoracicus lateralis Ghoshal ve Gelly (1967 a), (1968), Ghoshal (1975) ite Magillon ~e ark. (1986)'OIn biidirdiqine uygun olarak 8. ser:vlka1 v~ 1. torakal spinal sinirierin ventral dallanmn blle~mesl ile ~ekiliendiq i, daha sonra dorsal ve ventral iki ~ala aynldlgt saptanml~tlr. Bu I(8h~mada m. IhoraclCus latera/is'in dorsal dali Raimers (1925), Dobberstetn ve HoHman (1964). Dolluer (1970). Koch (1970) He Grau (1974)'nun bildirdiqi n. thoracolaleralis'e, ventral dali ise; Raimers (1925), Dobberstein ve Hoffman (1964), Koch (1970), Grau (1974) ile TecirlioQlu (1983 )'nun biidirdiqi n. thoracoventralis'e kar~lllk geldiqi kanaatine vanlml~tl(. NAV. (1983),de yer alan n. inlercoslobrachlalis adh sinirin evcil memeli hayvanlarda n. thoracicus lateralis'in. intercostal sinirlerle birle~mesi sonucu ~ekillendigi ve adl geyen sinifin m. cutaneus omobrachlalis'de daglldlqi (Raimers, 1925; Schatter, 1956; Dobberstein ve Halfman, 1964; Doguer, 1970; Koch, 1970; Grau, 1974; Otensky, 1975) bildirilmektedir. Bu durumun Akkaraman koyunun da,. ve 2. intercostal sinirlerin n. Ihoracicus lateralis'le birle~mes; ile ~ekillendigi tespil edilmi~tir. N. thoracicus lateralls'in dorsal dahndan vlkan ince bir dalln m.latisslmus dorsi'njn caudovenlral kenan altlnda m. cutaneus truci'de; cranial'e yonelen bir diger dalln da Magilton ve al1<. (1986)'mn bildirdiqine uygun olarak m. cutaneus omobrachialis'de daglldlgl gozlenmi~tir. Vine dorsal daldan ventral olarak aynlan ve literatorde bildirilmeyen humerus'la sternum araslnda dorsal den klvnmlnda sonia nan ince bir olarak ~ekillenen dal g6zlenm i~li r. M. cutaneus trunci ve m. pectoralis prolundus'u innerve eden ve n. thoracovenlralis olarak isimlendin!en (Raimers, 1925; Dobberstein ve Hoff man, 1964; Grau 1974), aneak sadece pektoral

GEZICI kaslan Innerve elmediqi ~in N.A.V. 1983'de pekloral slmlere dahil edilmeyen sinir dall bu~h~mada n. Ihorac)Cus lateralis'in ventral dahna kar $Ihk geldiqi Magilton ve ark. (1986)'mn bildlrdlqlne uygun olarak tesprt edilml~lir. Nn. pectorales caudales 7. ve 8. servikal spinal sinlrlenn ventral dallanndan olu~tuqu, ba~langl~ta lek bir daldan ibarel olduqu, ancak hemen sonra Iki dala ayoldloi ve m. pectoralis ascendens'i innerve eltiqi tesplt edi1mi~tir. N. radialis 7. 8. servikal ve 1. torakal spinal slnirlerin ventral dallanndan olu~tuqu literature (Ralmers, 1925: Ghoshal, 1975: Magilton ve ark. 1966) uygun olarak tespit edumi~lir. N. radialis'in sulcus m. brachialls'le a. collateralis radialis'le blrllkte seyrelliqi, literature (Ghoshal ve Gelty 1967 a; GhOshal ve Gelly 1968; DoQuer 1970; Ghoshal 1975: Nickel ve ark. 1975; Magillon ve ark. 1966) uygun olarak m. triceps brachii'nin caput lalerale'slnin allinda ventral kenanna yakm bir ko numda yuzlek (ramus superficialis) ve derin (ramus profundus) iki dala aynldlqi gozlenmi~lir. N. radialls'in ramus superticialis'i m. extensor ~rpi radialis ite m. brachialis arasmda antebrachium'un laleral keslmini innerve eden n. culaneus antebrachii laterahs'j venr. Ramus superflclalls literature (Ghoshal ve Getty 1967 a, 1967 b: Ghoshai 1975) uygun olarak m. extensor carpi radlalis'in insenio lendosunun medlal'inde carpus'un dorsal yuzu boyunca a~aglya IOdiQi, art. carpometacarpea'nln dorsal yuzunde n. digitalis dorsalis communis II ve n. digitalis dorsalis communis III olarak ikl dala aynldlql, de{ji~ik isimlerle phalanx dislalls'e kadar uzandlqi ve seyri SlraSlnda bolge deri ve lascla'sma dallar verdioi gorulmo~tor. N. radialis'ln ramus prolundus'unun distocaudal bir seyirle art. cubiti'nin cranial'j duzeyine kadar uzandlqi, Mohamed (1965)'in bitdirdiklerine uygun olarak caudal'e yonelen 2 3 dal araclhglyla art. cubiti'yi innerve elligi gorulmo~tur. Literaturde bildlfildlqi glbi (Dobberstein ve HoHman 1964' Ghoshai ve Gelly 1967 a, 1968; D~uer 1970; Koch 1970: Grau 1974: Ghoshal 1975: Nickel ve arl<. 1975; Cah~lar 1978: Magmon ve arl<. 1966) ramus profundus'un anlebrachlum Ozerideki tum extensor kaslan ve m. abductor polllcis Iongus'u Innerve etllq:i tespil editmi~tlf. Aynca n. radialis'in yuzlek ve derin dallanna aynlma veri duzeyinde kotun laleral yuzunun distocaudal klsmlnln innervasyonuna katllan n. cutaneus brachti lateralis caudalis'i verdiqi, n. radialis'in "koldaki seyr! es nasloda m. triceps brachii, m. tensor fasciae an 100 lebrachtl ve m. anconeus'a muskuler dallar verdiqi gorulmu~lur. N. medianus 8. servikal ve 1. torakal spinal Slniriarin ventral dallanndan ~ekillenmektedir. Adl gsften sinirin otu;;,umu, art. cubiti'ye kadar olan seyri, ansa axillaris'i ~ekillendirmesi ve kom uluk iii~kileri ite tespillerimiz literaturde (Raimers 1925; Ghoshal ve Getty 1967 a; Grau 1974; Ghoshal 1975: Nickel ve ark. 1975: Magillon ve arl<. 1986) bildirilenlerle uyum icinde olduqu gozlenmi~tir. N. medianus art. CUbiti dozeylode m. pronator teres'in. allloda cranial ve caudal iki dala aynldlgl, cranial dalln n. medlanus'un devamt niteliglnde oldugu, daha sonra radius'un caudal yuzonun medial ke nan ile m.!lexor carpi radialis arasmda art. carpi'ye uzandlgl gorolmo~iu(. N. medianus'un cra nial dall metacarpus'un yakla lk ortasl duzeyinde n. palmaris medialis ve n. palmaris laleralis'e aynldlgl belirlenmi~lir. Akkaraman koyununda n. palmaris medialis: n. digllalis palmans communis II lie n. di gitalis palmaris III axialis'e (ramus Interdigitalis) aynldlol, degi~ik Isimlerle phalanx distalis'e kadar UzandlQI, bulunduklan bolge deri ve eklemlere sinlr dallan gonderdioi belil1enmi$tir. N. palmaris lateralis Mohamed (1985)'ln bit dlfdikjerine uygun olarak n. digitalis palmaris IV axi alis (ramus Interdigltalis) ve ramus com municans'a aynldlql, ramus communicans Ise n. ulnaris'in ramus palmaris'lnlo superficlal dall ile bl( le~erek n. digitalis palmaris communis IV'u ~ekillendlfdiqi lespil edilmi~tir. Phalanx distalis'in ni hayetine kadar inen bu sinir dallan bulunduklan bolgenin denslnl ve articulationes interphalangea proxima lis manus ite articulationes interphalangea distalis manus'u innerve eden sinir dallan gon derdioi tespit edllmi~tir. Su sonu~ Mohamed (1985)'in bitdirdikleri ile uyum icindedtr. Ancak Ak karaman koyunu piyeslerimizde n. digitalis pal maris III abaxialls'in art. melacarpophalangea'yi innerve elligi gorolmeml;;,tir. N. medianus'un caudal dall art. cubiti'ye, m. pronator teres'e, m. flexor carpi radialis'e, m. liexor carpi ulnans'e, m. liexor digitorum superficialis'e, m. liexor digilorum profundus'un caput hu merale'sine ve caput radiale'sine dallar verdioi g6zlenmi~tir. N. ulnaris 6. servikal ve 1. torakal spinal ~inirlann ventral datlanndan ~ekillendiqi lespit edilmi$tir. Akkaraman koyununda n. ulnans'in ~e killenmesi. art. cubiti'ye kadar alan seyri, arl. humen har!(( olmak kaydlyla On ekstremitenin tom eklemlerinin innervasyonuna katllan sinir dallan verdiqi, kom~uluk ili~kileri ve antebrachium' un pal-

,\ kkaraman Kllyununun Plexus Hrachialis'i 07.l'rinde.. mal yuzunon distal 113'Onde dorsal (ramus dorsalis) ve venlral (ramus ventralis) iki dala aynlmas. lileratorde (Ghoshal ve Getty 1967a, 1967b: Koch 1970; Grau 1974; Ghoshal 1975: Nickel ve ark., 1975; Magilton ve ark. 1986) bildlriienlerle uyum it;inde oldu~u belinenmi$tir. N. ulnaris'in dorsal dall (ramus dorsalis), art.carpi'nln palmar yozonde tendolann araslndan ~lklp den ailina ula$ii(;1i, metacarpus'un yakla$lk ortasl duzeyinde dorsal yoze g~tigi nihayel n.digitalls dorsalis proprius IV adtyla phalanx distalls'le sonlandloi lespi! edilmi$lir. N.ulnaris'in palmar dall (ramus palma ris), metacarpus'un proxima Ii duzeyinde m.inlerosseus Iyln ramus profundus adtndaki dalln. vernioi, ramus superficialis'in Ise; metacarpus'un distal nihayetinde literature ( Ghoshal ve Getty 1967a, 19f?7b. Ghoshal 1975) uygun olarak n.medlanus un ramus laleralis'inin ramus communicans'l lie birle$erek n.digitalis palmaris communis IV'u, daha soma n.digltalis palmaris proprius IV abaxialis adlyla phalanx dislalis'e kadar uzandloi saptanml$llr. N. ulnans'in dorsal ve palmar dall distal se Ylrten slraslnda metacarpus ve phalanx'iann yuzeysel.nnervasyonuna katklda bulunduou, n. cutaneus anlebrachli caudalis'in is9 art. cubiti'den carpus dozeylne kadsr antebrachlum'un caudal ve caudolaleral bolgesl ite proximal 1/3 caudomedlal b61gesini Innerve euioi lespil edilmi$tir. Kaynaklar C;:all~ lar. T. (1978).-Evcll Auminantlann Disek.siyoou",A. U. Basm"l&vi. Ankara. Dobberstein, J.. Hollmann. G. ( 1964)."Lehrbuch der Ver.glelchenden Analomie der Hausliere",Venag. Le IpZig Doguer. S. (1970). "Evcii Hayvanlann Komparatif SislemallkAnalomlsi(SimrSlstemi)",A. O. Basm"l&vi.Ankara Ghoshal, N.G. (1975). Spinal Ne.ves. In Sisson and Grossman's The Anatomy 01 the Domestic Animals. Ed. Getty, R. W.B. Saunders Company, Philadelphia. Ghoshal, N.G.Gelly, A. (19678). Innervation of the 10- rearm and fool in the ox(bos taurs), sheep(ovis anes) and goat(capra hircus). Iowa State University Vatennanan. 29, 19-29. Ghoshal, N.G. and Gatty, A. (1967a). Comparative study on the nomenculature 01 th nerves 01 the lorearm and 10-. reloot of the domestic animals. Iowa State Unrve~ Veterinarian. 29, 30 44. Ghoshal. N.G., Getty, A. (1966). A comparative morp- hoiogical study of the somatic innervaoon 01 the antebrachium and manus 01 the domestic animals (bos la urus, ovis aries, capra hlrcus, sus serala domestlcus, equus caballus). Iowa Slate J. Sci.. 42, 283 296. Grau, H. (1974). Die peripheren nerven. In"Handbuch der Vergleichenden Ana10mie der Hausliere". Springer Verlag.Bertin. Koch, T. (1970). "Lehrbuch Der Velennar Anatomie. Ole Grossen Versorgungs Und Stcuerungs Systeme". Veb Gustav Fischer Verlag. Jena. Magillon, J.H., Getty, A., Ghoshal, N.G. (1986). A com parative morphological study 01 the brachial ptexus 01 domestic animals (goal, sheep, ox, pig and horse). Iowa Stale J.. Sci, 42, 3, 245-279.. May. N.O.S. (1964)."The anatomy 01 the sheep". U.ol Queensland Press. Bnsbane Mohamed, SA (1985). Makroskopisch-Anatomische Untersuchungen Sowle Ole DarsteUung Der lnjektion SmlIg Itchkeiten An Den Aniculaliones Membn Thoracici Des Erwachsenen Deutschen Schwarzk6pligen FIeischschafes. Anatomlschen Instltut der TlE!rarzlJichen HochSChule Hannover. Nickel, A. Schummer, A.. Sellena, E. (1975). "Lehrboch der Analomie der Haustiere". Venag Paul Parey. Benm. Olensky, G. (1975). Der namls intercostobrachialis bei plerd. schwein und hund. Wien. Tlerarztl. Mschr. 62, 151. Popasko, P. (1984). "Atlas der Topographischen Ana lomie der Haustiare". Ferdinand Enke Venag. Stutgart. Published by the International Comiltee on Veterinary Gross Anatomical Nomenclature under the linancial re-o; ponsibiiily 01 the wond Associalion 01 the Wor1d Association 01 Veterinary AnatomiSlS. (1983). "Nomina Anatomica Velennaria". Ithaca. ASlmers, H. (1925). Der Plexus Brachiabs dcr Hausaugeliere. ZeI1schrill lur die Gesamte Analomie und Entwicklungsgesch,chte. 76, 653-753. Schaller, O. (1956). Die periphere sensible innervation der haul am rumpfe des nndes. Wien. TlE!rarzU. Mschr., 6,346-368. TedrlioOlu. S. (1983). "Komparalll Veteriner Analomi-Snir Sistemi". A.Lt. Baslmevi. Ankara. 101