İletişim, duygu, düşünce veya bilgilerin söz, yazı, hareket ve görüntü aracılığıyla başkalarına aktarılmasıdır. Doğduğumuz andan itibaren çevremizle iletişim içerisine gireriz. Duygu ve düşüncelerimizi başkalarıyla iletişim yoluyla paylaşabiliriz. Anlamak, anlatmak, öğrenmek başkalarına ulaşabilmek için iletişime başvururuz. NİÇİN İLETİŞİM KURARIZ? Var olmak Paylaşmak Haberleşmek Etkilemek ve yönlendirmek Anlamak, anlatmak ve öğrenmek Sınıfa geldiğimizde arkadaşlarımıza Günaydın ya da Bugün nasılsın? demek iletişimi başlatmanın en basit yoludur. İnsanlar arası iletişimin en temel öğeleri dinlemek ve konuşmak tır. Hem konuştuğumuz kişiyi anlamamız hem de kendimizi doğru şekilde ifade edebilmemiz bu iki öğenin doğru zamanda, doğru yerde ve doğru şekilde kullanılmasına bağlıdır. Yandaki fotoğrafta yer alan öğrenci siz olsaydınız sınıfa girdiğinizde ilk ne söylerdiniz?... 5
Örnek Soru 1 Nasrettin Hoca ya sormuşlar: Adam olmanın yolu nedir? Nasrettin Hoca: Bileni can kulağı ile dinleyeceksin, söylerken de ağzından çıkanı kulağın duyacak, demiştir. Bu fıkrada iletişimin hangi ögeleri üzerinde durulmuştur? Çözüm Olumlu iletişimde hem dinleme hem de konuşma önemlidir. Nasrettin Hoca verdiği cevapla iletişimin iki önemli ögesi; dinlemenin ve konuşmanın önemini vurgulamıştır. Bilgi Küpü Etkili Dinleme: İletişimde bulunduğumuz kişiden mesajı tam ve doğru alma etkinliğidir. Sosyal bir varlık olarak insan sürekli diğer insanlarla ilişki halindedir. İnsanın çevresiyle uyum içinde olabilmesi diğer insanlarla kurduğu sağlıklı iletişime bağlıdır. Sağlıklı bir iletişimde dinleme çok önemlidir. İnsanları anladığımız sürece onlarla sağlıklı ilişkiler kurabiliriz ve bunun da yolu insanları etkili bir şekilde dinlemekten geçer. Öğrenmenin en temel kuralı etkili dinlemedir. Dinlemeden konuşmaya çalışmamız gerçek ve olumlu iletişim kurmamızı engellemektedir. Etkili dinleme sadece söylenenleri duymak değil, aynı zamanda söylenenleri önemsemek, kavramak ve değerlendirmektir. İnsanlarla olan anlaşmazlıklarımızın en büyük nedeni iletişim becerimizdeki yetersizliklerden kaynaklanmaktadır. İnsanları anlamak ve insanlar tarafından anlaşılmak istiyorsak dinlemeyi öğrenmeliyiz. Etkili Dinlemede Dikkat Edilmesi Gerekenler Ne söylendiğini dinleyin Söylenenleri kavramaya çalışın Duygularını hissetmeye çalışın Söylenenlerin gerisindeki duyguları anlamaya çalışın Konuşan kişinin gözlerine bakın Beden diline dikkat edin. İyi Bir Dinleyicinin Sahip olması Gereken Özellikler Karşısındaki kişiye değer verir. Dikkatini karşısındaki kişiye verir. Konuşmacıyla göz teması kurar. Konuşmacının sözünü kesmez. Karşısındaki kişi konuşurken başka bir işle meşgul olmaz. Yargılamadan, suçlamadan dinler. Karşısındaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışır. Son sözü söylemek için uğraşmaz. Dinlerken anlayıp anlamadığını kontrol edici cümleler kullanır. 6
Babacığım, bak ne yaptım. Seni dinliyorum, konuşmana devam et. Sizce Zeynep ve babası olumlu bir iletişim kurabilmişler midir?......... Sizce bu diyalogta yapılan hata nedir? Bu hata neden kaynaklanmaktadır?......... Siz, Zeynep in babasının yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız?......... 7
Dinlemenin Önemi ile ilgili Atasözü ve Deyimler Az söyle çok dinle İki dinle bir söyle Söyleyenden dinleyen arif gerek İki kulak bir ağız ETKİLİ DİNLEME Çocuk: Anne, bugün okulda başıma neler geldi bir bilsen. Can, teneffüste üzerime yürüdü ve bana yumruk attı. Anne: (Televizyondan gözünü ayırmadan) Evet, anlat sen, ben seni dinliyorum. Çocuk: Ben kendimi savunmak zorundaydım. Bu yüzden ben de ona birkaç yumruk attım. Sonra o tekrar bana vurmaya başladı. Nöbetçi öğretmen bizi zor ayırdı. Anne! Beni dinliyor musun? Anne: (Gözünü televizyondan ayırmadan) Evet çocuğum ben kelimesi kelimesine seni dinliyorum. Anlat sen. Çocuk: Hayır anne! Beni dinlemiyorsun. Anne: Ben hem seni dinliyor hem de TV izliyorum. Bu ikisini aynı anda yapabilirim. Eee, sonra ne oldu? Çocuk: Boş ver anne!!! Aşağıdaki soruları çocuğun annesiyle arasında geçen diyaloğu okuyarak cevaplandırınız. 1. Çocuğun yerinde siz olsaydınız ne hissederdiniz? Neden?... 2. Sizce anne, çocuğunu dinlerken nasıl davranmalıydı?... 3. Siz karşınızdakini dinlerken hangi davranışları yapıyorsunuz? Hangi davranışları yapmaktan kaçınıyorsunuz?... 8
Aşağıda sınıf ortamında geçen bir olayı anlatan metin verilmiştir. Metni okuyarak soruları cevaplayınız. Pınar öğretmen o sabah okula geldiğinde çok yorgundu. Bu yüzden sınıfa yüzü asık bir şekilde girdi ve öğrencilerine hiçbir şey söylemeden dersini anlatmaya başladı. Bir an önce dersini bitirmek ve dinlenmek istiyordu. Hiçbir öğrenciye konuşma hakkı vermeden konuyu anlatmaya devam etti. Dersi anlatmaya başladığından beri öğrencilerinin yüzüne bile bakmamıştı, yüzü tahtaya dönük bir şekilde hiç durmadan ders anlattı. Ders anlattıkça yorgunluğu iyice arttı. Ders anlatımını bitirdikten sonra yerine oturdu. Arka sıralardan iki öğrenci parmağını kaldırdı. Pınar öğretmen Bugün kimseye söz hakkı vermek istemiyorum. dedi. Eminim yine gereksiz şeyler söyleyeceksin. diye ekledi. Tenefüs zilinin çalmasını bekledi ve sonra sınıftan dışarı çıktı. 1. Bu metne göre, Pınar öğretmen ve öğrencileri arasında olumlu bir iletişim gerçekleşmiş midir? Düşüncenizi nedeni ile açıklayınız. 2. Sizce Pınar öğretmen hatalı mıdır? Neden böyle düşündüğünüzü açıklayınız. 3. Pınar öğretmen iletişimde önemli olan hangi faktörlere dikkat etmemiştir? 9
TEST - 1 4. Kendimizi başkalarına iletişim yoluyla ifade edebiliriz. Aslı 1....?... Bir olay, varlık veya düşünce üzerine varılan fikir İletişim duygu ve düşünce paylaşımıdır. İnsan doğduğu andan itibaren çevresiyle iletişime geçer. Serkan...?......?... Bir kimseye özgü belirgin özellik, manevi ve ruhsal niteliklerin bütünü Düşünme sonucunda verilen, düşünce ürünü olan görüş Yeliz Düşüncelerimizin başkalarına ulaşabilmesi için iletişim kurmaktan kaçınmalıyız. Mustafa İletişim ile ilgili açıklama yapan öğrencilerden hangisinin verdiği bilgi yanlıştır? Eşleştirme tablosunda? olan yerlere aşağıdakilerden hangisi yazılamaz? A) Aslı B) Serkan C) Yeliz D) Mustafa A) Görüş B) Kişilik C) İletişim D) Düşünce 2....; duygu, düşünce veya bilgilerin söz, yazı, hareket ve görüntü aracılığıyla başkalarına aktarılmasıdır. Verilen cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? Zeka Küpü Yayınları 5. I. Var olmak II. Haberleşmek III. Yalnız kalmak IV. Anlamak ve anlatmak Yukarıda numaralandırılarak verilenlerden hangisi iletişim kurmanın nedenleri arasında gösterilemez? A) Birey B) Görüş C) Kişilik D) İletişim A) I B) II C) III D) IV 3. İletişim; bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma sürecidir. Yani iletişim insanların birbirlerini anlamalarında ve birbirleriyle bilgi alışverişlerinde bulunmalarında rol oynar. Bu bilgilere göre; I. İletişim, duygu ve düşünce paylaşımıdır. II. İnsanın kendini anlatması iletişimle mümkün olur. III. İletişim, insan ilişkilerini olumsuz etkiler. yargılarından hangisi veya hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III 6. İnsanlar arası iletişimin en temel öğeleri dinlemek ve konuşmaktır. Hem konuştuğumuz kişiyi anlamamız hem de kendimizi doğru şekilde ifade edebilmemiz bu iki öğenin doğru zamanda, doğru yerde ve doğru şekilde kullanılmasına bağlıdır. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) İletişimin tek öğesi dinlemektir. B) Dinlemek ve konuşmak, anlamak ve anlatmak için başvurulan yöntemlerdendir. C) İletişimin temel unsuru sürekli konuşmaktır. D) Konuşmak iletişime zarar verir. 10
İyi bir dinleyici, konuşmacının sözleri dışında beden diline de dikkat etmelidir. İletişimde sözler kadar jest ve mimikler de önemlidir. Jest ve mimikler duygularımızı somutlaştırarak anlattığımız hareketlerdir. Yüzümüzdeki ifade, el ve beden hareketlerimiz, bedenimizin duruşu ve göz temasımız sözsüz iletişimde önemli yer tutar. Bilgi Küpü Çeşitli kültürler arasında yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre 6 temel duygu ifadesini aktaran anlatımların bütün kültürlerde ortak olduğunu göstermektedir. Korku Üzüntü Hayret Öfke Tiksinti Mutluluk Birebir kurulan ilişkilerde beden dilinin büyük rolü vardır. Yapılan bir araştırmaya göre; iletişimde sözcüklerin %10, ses tonunun %30, beden dilinin %60 etkilidir. Beden dilimizi nasıl kullanmamız gerektiğini bilmemiz olumlu iletişim kurmamıza katkı sağlar. 11
Aşağıda bazı kişiler verilmiştir. Bu kişilerin yüz ifadeleri ile açıklamaları eşleştiriniz. 1) a. Bugün yolda Leyla yı gördüm. Ona selam vermeme rağmen yüzüme bile bakmadan yanımdan geçip gitti. Onu kıracak bir şey mi yaptım? 2) b. Bu dönem bütün sınavlarımda başarılı oldum. Bu yüzden annem ve babam çok istediğim bisikleti aldılar. 3) c. Son anda gol yemeselerdi kupa finaline katılabileceklerdi. Ne kötü bir şans. 4) d. Kardeşim her zamanki gibi bana sormadan dolabımı karıştırmış. Bu duruma çok sinirleniyorum. 5) e. Doğum günümü hatırlamasına çok şaşırdım. 12
İletişim ve İnsan İlişkileri Olay ve Duyguları Eşleştirelim 1. Resimleri inceleyiniz ve bu resimleri en iyi açıklayan duyguları belirtiniz. A) B)... 2. C)...... Aşağıda verilen gazete haberlerini okuyunuz. Bu haberleri yukarıdaki resimlerle eşleştiriniz. 1) 2) 3) 13
Bireyler arasında sağlıklı bir iletişimin sağlanması için etkili dinleme kadar etkili konuşma da önemlidir. Olumlu iletişimin kurulabilmesi için konuşmacının dikkat etmesi gereken bir takım özellikler vardır. İyi Bir Konuşmacının Sahip Olması Gereken Özellikler Ne söylemek istediğini düşünür. Karşısındaki kişinin yüzüne bakar. Sesini iyi kullanır. Beden dilini iyi kullanır. Öz eleştiri yapmaktan çekinmez. Normal bir hızla konuşur. Dinleyiciler ile göz teması kurar. Kullandığı kelime ve cümlelere dikkat eder. Gereksiz sözcükler kullanmamaya özen gösterir. Örnek Soru 2 Güzel konuşmanın sırrı, lüzumsuz sözleri terk etmektir. Hz. Ebubekir Bu sözde iyi bir konuşmacının sahip olması gereken hangi özellik vurgulanmıştır? Çözüm İyi bir konuşmacının sahip olması gereken özelliklerden biri söylemek istediklerimizin bilincinde olmak ve gereksiz sözcükler kullanmamaya özen göstermektir. 14