2. ÜNÝTE: GEÇMÝÞÝMÝ ÖÐRENÝYORUM AÝLE TARÝHÝMÝZ Herkesin bir soyadý vardýr. Ülkemizde, 1934 yýlýnda çýkarýlan Soyadý Kanunu gereði her aile almak istediði soyadýný belirlemiþtir. Aile büyüklerinizin, kullandýðýnýz soyadýný seçme nedenini biliyor musunuz? Bir ailenin geçmiþinin ayrýntýlý olarak incelenmesi sonucunda aile tarihi oluþturulur. Aile tarihimizi araþtýrýrken hangi kaynaklardan yararlanabileceðimizi bir düþününüz. Aile büyüklerimize ait fotoðraflar, eþyalar, belgeler aile tarihimizi oluþturmamýza yardýmcý olacaktýr. Ancak bazý konularý örneðin, soyadýmýzýn kaynaðýný öðrenmek için konu hakkýnda bilgi sahibi olan aile büyüklerimizle görüþme yapmamýz gerekecektir. Görüþmeler yoluyla bilgi toplama iþi sözlü tarih yöntemi olarak adlandýrýlýr. Bu yöntemi uygulamak için; Öncelikle görüþme konusunu belirlemeli ve konu hakkýnda ön bilgi toplamalýsýnýz. Konu hakkýnda hangi aile büyüklerinizle görüþeceðinizi belirlemelisiniz. Görüþeceðiniz kiþi veya kiþilere yönelteceðiniz sorularý belirlemeli ve not almalýsýnýz. Görüþmeleriniz sýrasýnda kayýt cihazý kullanmalýsýnýz. Böylelikle görüþme süresince sorularýnýza verilen yanýtlarý yazmakla uðraþmak yerine görüþmeyle ilgili notlar alabilirsiniz. Kayýtlarý daha sonra kaleme alýrken notlarýnýzdan da yararlanarak düzenleyebilirsiniz. Görüþme sýrasýnda anlatýlanlarla ilgili belge, fotoðraf, eþya olup olmadýðýný sormayý unutmayýnýz. Bu gibi kanýtlara, görüþmenizi kaleme alýrken yer verebilirsiniz. AÝLEMÝZDE MÝLLÎ KÜLTÜR ÖGELERÝ Bir millete ait bilgi, inanç, davranýþlar bütünü ve bu bütüne ait olan eserler millî kültürümüzü oluþturur. Bayramlarýmýz, geleneklerimiz, göreneklerimiz, millî kýyafetlerimiz, el sanatlarýmýz, türkülerimiz ve atasözlerimiz, millî kültürümüzü oluþturan ögelerdendir. Nesilden nesile aktarýlan bu ögelerden bazýlarý, ülkemizin bölgelerine göre farklýlýklar gösterir. Bir milleti millet yapan en önemli özelliklerden biri de kültürdür. Kültürel deðerlerimizi yaþatmak ve gelecek nesillere aktarmak için elimizden geleni yapmalýyýz. Sözlü tarih yöntemini kullanarak oluþturacaðýmýz aile tarihimizde, aile büyüklerimize ait kültürel deðerlere de yer vermeliyiz. Bunlarýn gelecek nesillere aktarýlmasýnda görev almalýyýz. Kültürümüzü yaþatabildiðimiz sürece millet olarak varlýðýmýzý sürdürebileceðimizi unutmamalýyýz. 231
Alýþtýrma 6 Aþaðýdaki kavramlarý anlamlarýyla eþleþtiriniz. Gelenek Ýnsan türüne özgü bilgi, inanç ve davranýþlar bütünü ile bu bütünün parçasý olan nesneler. Görenek Kültür Örf Bir toplumda eskiden kalmýþ olmalarý nedeniyle saygýn tutulup nesilden nesile aktarýlan, yaptýrým gücü olan kültürel kalýntýlar, töre ve davranýþlardýr. Yasalarla belirlenmeyen, halkýn kendiliðinden uyduðu geleneklerdir. Bir þeyi eskiden beri görüldüðü gibi yapma alýþkanlýðýdýr. Cirit, güreþ ve okçuluðun ata sporlarýmýz olarak kültürümüzde yer aldýðýný biliyor muydunuz? Peki ya polo, kayak ve eskrim gibi sporlarý ilk yapanlarýn Türkler olduðunu duymuþ muydunuz? MÝLLÎ MÜCADELE YILLARI Mondros Ateþkes Anlaþmasý Osmanlý Devleti nin de aralarýnda bulunduðu devletler grubu Birinci Dünya Savaþý ndan yenik çýktý. Osmanlý Devleti, savaþý kazanan devletlerle Mondros Ateþkes Anlaþmasý ný imzalamak zorunda kaldý. Bu anlaþma, Osmanlý Devleti topraklarýnýn düþmanlarca iþgalini öngören bir anlaþmaydý. Anlaþmanýn imzalanmasýnýn ardýndan Ýngiliz ve Fransýz savaþ gemileri Ýstanbul Boðazý nda demirleyerek Osmanlý Devleti nin baþkentini iþgal ettiler. Musul, Urfa, Antep ve Maraþ Ýngilizler; Adana ve çevresi Fransýzlar; Antalya ve Konya Ýtalyanlar tarafýndan iþgal edildi. Ýngilizler; Eskiþehir, Ýzmit, Afyon, Samsun, Merzifon ve Batum a asker çýkardýlar. Yunanlýlar da Ýngilizlerin yardýmýyla Ýzmir i iþgal ettiler. Kurtuluþ Savaþý nýn Hazýrlýk Dönemi Mondros Ateþkes Anlaþmasý gereði ordularýmýzýn büyük bir bölümü daðýtýlmýþtý. Padiþah ve Osmanlý Hükûmeti (sadrazam ve bakanlar) de iþgallere seyirci kalmýþlardý. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paþa ve bazý yurtsever komutanlar 19 Mayýs 1919 da Samsun a gittiler. Öncelikle halkýmýzý iþgaller hakkýnda bilgilendirmek ve millî birliði saðlamak için çalýþmalar yaptýlar. Bu amaçla genelgeler yayýnladýlar, mitingler yapýlmasýný saðladýlar. 232
Alýþtýrma 7 Aþaðýdaki olaylarý kronolojik olarak sýralayýnýz. 1 4 Eylül 1919 - Sivas Kongresi 2 22 Haziran 1919 - Amasya Genelgesi 3 23 Temmuz 1919 - Erzurum Kongresi Kronolojik sýra: Mustafa Kemal Paþa ve arkadaþlarý, Türk milletini ortak bir amaç etrafýnda birleþtirmeden savaþý baþlatmadýlar. Bu süreç içerisinde, iþgallere karþý bulunduklarý yeri savunmak isteyen bölgesel birlikler kuruldu. Kuvayýmilliye adý verilen bu birlikler, yalnýzca bulunduklarý bölgeleri savunabiliyorlardý. Ülke genelinde etkili olamýyorlardý. Ýþgallere ülke genelinde karþý konulabilmesi için düzenli ve tek bir merkezden yönetilen bir orduya ihtiyaç vardý. 23 Nisan 1920 de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açýlmasýnýn ardýndan düzenli bir ordu kurulmasý için çalýþmalara baþlandý. Bu sýrada iþgalci devletler ne yapýyorlardý biliyor musunuz? TBMM nin açýlmasý, yani yeni bir Türk devletinin temellerinin atýlmasý iþgalci devletleri telaþlandýrdý. Daha önce Osmanlý topraklarýnýn paylaþýlmasý konusunda düzenledikleri antlaþma metnini Osmanlý Devleti ne kabul ettirmek için harekete geçtiler. 10 Aðustos 1920 tarihinde, Sevr Antlaþmasý ný Osmanlý Hükûmeti ne imzalatmayý baþardýlar. Türk milletine yaþama hakký tanýmayan ve Türk vatanýnýn parçalanmasýný öngören bu antlaþmayý TBMM Hükûmeti kabul etmedi. Sevr Antlaþmasý nýn ardýndan TBMM Hükûmeti düzenli ordu kurulmasý çalýþmalarýný hýzlandýrdý. Savaþ Dönemi Millî Mücadele de savaþ dönemi, Doðu Cephesi nde gerçekleþen savaþlarla baþladý. Ýþgalci devletlerin Doðu Anadolu yu Ermenistan a vermek istemesi üzerine Ermeniler saldýrýya geçtiler. TBMM nin kararýyla Kazým Karabekir Paþa önderliðindeki Türk ordusu, Ermeni saldýrýlarýný önlemek için savaþa girdi. Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanan savaþýn ardýndan Gümrü Antlaþmasý (2 Aralýk 1920) imzalandý. Bu antlaþma, yeni Türk devletinin imzaladýðý ilk antlaþma olma özelliði taþýr. 233
Mondros Ateþkes Anlaþmasý ndan sonra Ýngilizler tarafýndan iþgal edilen Antep, Urfa ve Maraþ, daha sonra Fransýzlara býrakýlmýþtý. Güney Cephesi olarak adlandýrýlan bu bölgedeki Kuvayýmilliye birliklerinin mücadelesi karþýsýnda Fransýzlar dayanamadýlar. Bölgedeki birliklerini geri çekmelerinin ardýndan Fransýzlarla Ankara Antlaþmasý (20 Ekim 1921) imzalandý. Halkýn bölgede gösterdiði kahramanlýklar nedeniyle TBMM tarafýndan Antep e gazi, Maraþ a kahraman, Urfa ya da þanlý unvanlarý verildi. Ýþgalci devletlerin desteðini alan Yunanlýlarla Batý Cephesi nde savaþlar yapýldý. Ýsmet Ýnönü yönetiminde gerçekleþtirilen Birinci Ýnönü Savaþý 10 Ocak 1921 de, Ýkinci Ýnönü Savaþý ise 1 Nisan 1921 de Türk ordusunun baþarýsýyla sonuçlandý. TBMM nin Mustafa Kemal i baþkomutanlýk görevine getirmesinin ardýndan gerçekleþen Sakarya Muharebesi de 13 Eylül 1921 de Türk ordusunun zaferiyle sona erdi. TBMM, bu savaþýn ardýndan Mustafa Kemal e mareþallik rütbesini ve gazilik unvanýný verdi. 26 Aðustos 1922 de baþlatýlan Büyük Taarruz, 30 Aðustos günü Mustafa Kemal in yönetiminde gerçekleþtirilen Baþkumandan Meydan Muharebesi yle sona erdi. Bölgedeki tüm Yunan birliklerinin yok edildiði bu savaþýn ardýndan Mustafa Kemal, Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz dir, ileri! emrini verdi. 9 Eylül 1922 de Ýzmir e giren Türk ordularý, þehri Yunan iþgalinden kurtardýlar. Barýþ Dönemi Batý Anadolu nun Yunanlýlardan temizlenmesinin ardýndan Türk ordusu Ýstanbul a yöneldi. Amaç; Ýstanbul un, boðazlarýn ve Doðu Trakya nýn düþman iþgalinden kurtarýlmasýydý. Ancak bölgeyi iþgal altýnda tutan Ýngilizler, savaþmak yerine görüþme teklif ettiler. Görüþmelerin ardýndan 11 Ekim 1922 de imzalanan Mudanya Ateþkes Anlaþmasý yla Ýstanbul, Boðazlar ve Doðu Trakya savaþ yapýlmadan alýndý. Bu anlaþmayla Mondros Ateþkes Anlaþmasý geçerliliðini yitirdi ve topraklarýmýz iþgalden kurtuldu. Ateþkesin ardýndan barýþ görüþmeleri baþladý. 24 Temmuz 1923 te imzalanan Lozan Barýþ Anlaþmasý yla TBMM Hükûmeti siyasi bir zafer kazanmýþ oldu. Baþta konferansa katýlan devletler olmak üzere bütün dünya devletleri yeni Türk Devleti ni ve baðýmsýzlýðýný resmen tanýdýlar. Millî Mücadele nin kazanýlmasý ve 29 Ekim 1923 te cumhuriyetin ilan edilmesi, Atatürk ün önderliðinde kazanýlan baþarýlardýr. 234
Alýþtýrma 8 Aþaðýdaki cümlelerde, noktalý yerlere verilen ifadelerden uygun olanlarý yazýnýz. âdet - gelenek - Edirne - folklor - baþöðretmen - Türkler - Kurtuluþ Savaþý'ný - sözlü tarih - kültür - kanýt - kültürel deðiþim - örf Topluluk içinde eskiden beri uyulan kurallara... denir. Bir toplumda, eskiden kalmýþ olmalarý dolayýsýyla saygýn tutulup nesilden nesile iletilen kültürel davranýþlara... denir...., birçok spor dalýný ilk yapanlar olarak dünya medeniyetinin geliþmesine katkýda bulunmuþlardýr. Tarihî Kýrkpýnar Güreþleri... ilimizde düzenlenmektedir...., yöresel dans ve giyimi de kapsayan bir terimdir. Mustafa Kemal Paþa, Türk milletini ortak bir amaç etrafýnda birleþtirmeden... baþlatmadý. Öðreticilik yönü nedeniyle Mustafa Kemal'e... unvaný verilmiþtir...., konuyla ilgili kiþilerle görüþülerek anýlarýnýn kaydedilmesi ve bu kayýtlarýn düzenlenerek arþivlenmesidir. Bir þeyin doðruluðu, gerçekliði konusunda fikir veren belgelere... denir. Tarihsel, toplumsal geliþme süreci içinde oluþan maddi ve manevi deðerler ile bunlarýn sonraki nesillere aktarýlmasýný saðlayan araçlarýn bütününe...... denir. Kültürel ögelerin zaman içinde deðiþerek de olsa günümüze kadar ulaþmasýna... denir. denir. Yasalarla belirlenmeyen, halkýn kendiliðinden uyduðu geleneklere... Alýþtýrma 9 Aþaðýdaki olaylarýn kronolojik olarak sýralayýp yazýnýz. I. Türkiye Büyük Millet Meclisinin açýlýþý II. Erzurum Kongresi'nin toplanmasý III. Kurtuluþ Savaþý'nýn baþlamasý IV. Birinci Dünya Savaþý'nýn sona ermesi V. Ýstanbul'un iþgal edilmesi Kronolojik sýra: 235
KONU TESTÝ 3 1. Aþaðýdaki öðrencilerden hangisi "sözlü tarih" kavramýný açýklamaktadýr? A. Olaylarý zaman ve yer göstererek anlatan, bu olaylar arasýndaki iliþkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla baðlantýlarýný inceleyen bilimdir. B. C. D. Konuyla ilgili kiþilerle görüþülerek anýlarýnýn kaydedilmesi ve bu kayýtlarýn düzenlenerek arþivlenmesidir. Bir kiþinin akrabalarýyla iliþkisini gösteren çizelge veya þemadýr. Radyo ve televizyon habercisinin araþtýrma ve soruþturma sonucunda hazýrlamýþ olduðu programdýr. 2. I. Eðer bir millet büyükse, kendisini tanýmakla daha büyük olur. II. Bizim baþka milletlerden hiçbir eksiðimiz yok. III. Medeni olmayan insanlar, medeni olanlarýn ayaklarý altýnda kalmaya mahkumdurlar. IV. Bilelim ki millî benliðini bilmeyen milletler baþka milletlere yem olurlar. V. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaþatacak sizsiniz. Yukarýdaki sözlerinden hangileri Atatürk'ün tarihin önemi konusundaki düþünceleriyle ilgilidir? A. I ve II B. I ve IV C. II ve III D. IV ve V 3. Aþaðýdakilerden hangisi, aile tarihimizi öðrenmek için yararlandýðýmýz kaynaklardan biri deðildir? A. Tarih kitaplarý B. Atalarýmýzdan kalan fotoðraflar C. Atalarýmýzdan kalan oyuncaklar D. Sözlü tarih yöntemi 4. Aile tarihimizden.... öðrenebiliriz. ifadesinde noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlabilir? A. ülkemizin tarihini B. akrabalarýmýzýn gelir kaynaklarýný C. komþuluk iliþkilerimizi D. soyadýmýzýn kaynaðýný 5. Büyük dedemizden kalan aþaðýdaki belgelerden hangisi, onun ülkemiz için yaptýklarýna kanýt olabilir? A. Ýstiklal Madalyasý B. Askerlik giysileri C. Askerlik fotoðraflarý D. Askerlik belgesi 6. "Gelenek" kelimesinin anlamý aþaðýdakilerden hangisidir? A. Eskiden kalmýþ olmalarý dolayýsýyla saygýn tutulup nesilden nesile iletilen kültürel davranýþlar B. Bir þeyi eskiden beri görüldüðü gibi yapma alýþkanlýðý C. Kiþilerin toplum içinde uymak zorunda olduklarý davranýþ biçimleri ve kurallarý D. Bir toplum içinde var olan ve uyulmasý gereken saygý ve incelik davranýþlarý 236
7. Yasalarla belirlenmeyen, halkýn kendiliðinden uyduðu geleneklere denir. Yukarýdaki ifadede noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. görenek B. örf C. görgü D. kültür 8. Tarihsel, toplumsal geliþme süreci içinde oluþan maddi ve manevi deðerler ile bunlarýn sonraki nesillere aktarýlmasýný saðlayan araçlarýn bütününe... denir. Bununla ilgili ögelerin zaman içinde deðiþerek de olsa günümüze kadar ulaþmasý... olarak adlandýrýlýr. Bu paragraftaki noktalý yerlere sýrasýyla hangi seçenektekiler yazýlmalýdýr? A. kültür, kültürel deðiþim B. gelenek, kültürel süreklilik C. örf ve âdet, millî kültür D. kültürel deðiþim, görenek 9. I. Teknolojinin geliþmesi II. Kültürel ögelerin önemsenmemesi III. Kültürel ögelerin beðenilmemesi IV. Kültürel ögelerin unutulmasý V. Kültürel ögelerin deðiþikliðe uðramasý Kültürel deðiþimin gerçekleþmesinde yukarýdakilerden hangileri etkili olur? A. I, II, III B. I, IV, V C. II, III, IV D. III, IV, V 10. Aþaðýdaki ifadelerden hangisinde kültürel ögelerimizden söz edilmemektedir? A. Geçen yaz kardeþime sünnet düðünü yaptýk. B. Okulumuzun halk oyunlarý ekibine katýldým. C. Ýlkbaharýn geliþini Nevruz Bayramý'yla kutladýk. D. Ülkemiz, hukuk kurallarýna göre yönetilmektedir. 11. Bazý kültürel ögelerimiz, günümüze ulaþýrken birtakým deðiþikliklere uðramýþtýr. Bunun nedeni Bu paragraftaki noktalý yeri tamamlayan en doðru ifade aþaðýdakilerden hangisidir? A. kültürel ögelerimizin geçmiþi yansýtmasýdýr. B. kültürel deðerlerin genç nesiller tarafýndan beðenilmemesidir. C. zamanla halkýmýzýn ihtiyaçlarýnýn, yaþam koþullarýnýn deðiþmesidir. D. insanlarýmýzýn kültürel ögelerimizi önemsememeleridir. 12. Aþaðýdaki ifadelerden hangisi yanlýþtýr? A. Düðünlerde komþularýn birbirlerine yardýmcý olmasý örf ve âdetlerle ilgilidir. B. Bir topluma ait kültürel deðerler, o toplumun millî kimliðini oluþturur. C. Gelir kaynaklarý, bir toplumun geleneklerini ve göreneklerini yansýtýr. D. Örf ve âdetlerimiz, akrabalýk iliþkilerimizi etkiler. 237
13. I. Bayram kutlamalarý II. Evlilik törenleri III. Gelir kaynaklarý IV. Örf ve âdetler V. Hukuk kurallarý Yukarýdakilerden hangileri kültürel ögelerimizden deðildir? A. I ve II B. II ve III C. III ve IV D. III ve V 14. Takýmlar hâlinde at üzerinde oynanan eski bir Türk savaþ oyunudur. Erzurum ve Kars civarýnda hâlen oynanmaktadýr. Yukarýda sözü edilen Türk ata sporu hangisidir? A. okçuluk B. cirit C. polo D. eskrim 15. I. Okçuluk II. Cirit III. Eskrim IV. Futbol V. Güreþ Yukarýdakilerden hangileri Türklerin ata sporlarýndandýr? A. I ve II B. I ve IV C. I, II ve V D. II, III ve V 16. "Er meydaný" denilen alanlarda yapýlan geleneksel bir Türk sporudur. Sporcularýn vücutlarýnýn yaðlanmasý nedeni ile birbirlerini tutmalarý zorlaþtýðýndan büyük güç ve ustalýk gerektiren bir spordur. Bu özelliklere sahip Türk ata sporu aþaðýdakilerden hangisidir? A. okçuluk B. cirit C. güreþ D. yaðlý güreþ 17. Ateþli silahlarýn keþfinden sonra savaþ aracý olmaktan çýkýp giderek bir spor dalý olarak kültürümüz içindeki yerini almýþtýr. Oya nýn tanýttýðý Türk ata sporu aþaðýdakilerden hangisidir? A. eskrim B. okçuluk C. güreþ D. cirit 18. Türkiye'de bir gelenek, Türk cumhuriyetlerinde ise resmî bayram olarak kutlanýr. Baharýn geliþini, doðanýn uyanýþýný temsil eder. Yukarýda sözü edilen bayram hangisidir? A. Kurban Bayramý B. Nevruz Bayramý C. Ramazan Bayramý D. Cumhuriyet Bayramý 19. Folklor; bir ülkede yaþayan halkýn kültür ürünlerini, sözlü edebiyatýný, geleneklerini, göreneklerini, mutfaðýný, müziðini, oyunlarýný inceleyen bilim dalýdýr. Bu tanýmdan, aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlamaz? A. Folklor, bütün halk kültürünü (yemek, efsane, türkü vb.) kapsayan bir terimdir. B. Ülkemizde oynanan yöresel oyunlarý ve yöresel giysileri inceleyen bilim dalý folklordur. C. Türk halk oyunlarý, Türk folklorunun önemli ögelerinden biridir. D. Türk folklorunun temelini halk oyunlarý oluþturur. Bu yüzden folklor, halk oyunlarý anlamýnda kullanýlýr. 20. Aþaðýdaki ifadelerden hangisi yanlýþtýr? A. Halk oyunlarý, kültürel kimliðimizi oluþturan ögelerden biridir. B. Türkiye, halk oyunlarý açýsýndan dünya üzerindeki en zengin ülkelerden biridir. C. Ülkemizin her yöresinde ayný oyunlara, ayný giysilere ve ayný müziklere rastlanýr. D. Halk oyunlarýmýz, halkýmýzýn kaynaþmasýnda etkili olan kültürel ögelerdendir. 238
KONU TESTÝ 4 1. Aþaðýdakilerden hangisi, Atatürk'ün askerlik yaþamýndaki ilk baþarýsýdýr? A. Trablusgarp Savaþý B. Çanakkale Savaþý C. Baþkumandan Meydan Muharebesi D. Sakarya Meydan Muharebesi 2. Mustafa Kemal'in üstün komutanlýk yeteneðiyle kendisinin ve Türk ün adýný tüm dünyaya duyurduðu savaþ aþaðýdakilerden hangisidir? A. Baþkumandan Meydan Muharebesi B. Çanakkale Savaþlarý C. Trablusgarp Savaþý D. Sakarya Meydan Muharebesi 3. (1) Birinci Dünya Savaþý'nda, Osmanlý Devleti'nin ayný tarafta yer aldýðý devletler yenildi. (2) Osmanlý Devleti de yenik sayýldý. (3) 1918 yýlýnda galip devletlerle Mondros Ateþkes Anlaþmasý'ný imzalamak zorunda kaldý. (4) Bu anlaþmayla Ýkinci Dünya Savaþý sona erdi. Bu paragraftaki numaralandýrýlmýþ ifadelerden hangisi yanlýþtýr? A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 4. Aþaðýdakilerden hangisi Mondros Ateþkes Anlaþmasý'nýn sonuçlarýndan deðildir? A. Galip devletlerin güvenliklerini tehlikede gördükleri yerleri iþgal edebilmeleri B. Karadeniz'e geçiþi saðlamak üzere boðazlarýn galip devletlere açýlmasý C. Osmanlý Devleti'nin egemenlik alanýnýn geniþletilmesi D. Osmanlý ordusunun silah ve cephanelerinin galip devletlere teslim edilmesi 5. Birinci Dünya Savaþý sonunda topraklarýmýzý iþgal eden devletler ve iþgal ettikleri yerlerle ilgili aþaðýdaki eþleþtirmelerden hangisi yanlýþtýr? A. Ýngiltere - Musul B. Ýtalya - Antalya C. Fransa - Adana D. Yunanistan - Erzurum 6. Aþaðýdakilerden hangisi, Mondros Ateþkes Anlaþmasý'na dayanarak Ýngilizlerin iþgal ettiði yerlerden biri deðildir? A. Adana B. Antep C. Urfa D. Maraþ 7. Aþaðýdaki olaylardan hangisi, Kurtuluþ Savaþý'nýn baþlangýcý olarak kabul edilir? A. Birinci Dünya Savaþý'nýn sona ermesi B. Mustafa Kemal'in Samsun'a çýkýþý C. Yunanlarýn Ýzmir'i iþgali D. TBMM'nin açýlmasý 8. I. Türk çocuðu, atalarýný tanýdýkça daha büyük iþler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktýr. II. Bir ulus, sýmsýký birbirine baðlý olmayý bildikçe yeryüzünde onu daðýtabilecek bir güç düþünülemez. III. Büyük ve tarihî olaylarý ancak büyük milletler yaþayabilir. IV. Millî sýnýrlar içinde bulunan yurt parçalarý bir bütündür; birbirinden ayrýlamaz. Atatürk'ün yukarýdaki sözlerinden hangisi millî birlik ve beraberlik konusundaki düþünceleriyle ilgilidir? A. I ve II B. II ve III C. I ve IV D. II ve IV 239
9. Aþaðýdakilerden hangisi, Mustafa Kemal'in Kurtuluþ Savaþý'na hazýrlanýrken Türk milletini ortak bir amaç etrafýnda birleþtirmek için yaptýðý çalýþmalardan deðildir? A. Ýþgalci devletlere karþý bölgesel birlikler kurmak B. Millî bilinci uyandýrmak için çalýþmalar yapmak C. Millî birliði saðlamak için genelgeler yayýmlamak D. Millî birliði saðlamak için mitingler yapýlmasýný saðlamak 10. Kurtuluþ Savaþý'nýn hazýrlýk döneminde halkýmýz, iþgalleri önlemek amacýyla silahlý direniþ birlikleri oluþturdu. Kuvayýmilliye adý verilen bu birlikler, iþgalci güçlere karþý kesin bir baþarý saðlayamadý. Kuvayýmillîye birliklerinin oluþturulmasý, aþaðýdakilerden hangisinin bir göstergesidir? A. Düzenli ordu kurulmasýnýn gerekmediðinin B. Osmanlý yönetiminin iþgaller karþýsýndaki tepkisinin C. Halkýmýzýn özgür yaþamaktaki kararlýlýðýnýn D. TBMM kararlarýna halkýmýzýn tepkisinin 11. TBMM'nin açýlmasýndan sonra düzenli ordu oluþturuldu. Oluþturulan Türk ordusu doðu, batý ve güney cephelerinde savaþlar yaptý. Doðu cephesinde,.. savaþýldý. Bu paragraftaki noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. Ermenilerle B. Ýngilizlerle C. Yunanlýlarla D. Fransýzlarla 12. "Kuvayýmilliye birliklerinin baþarýlý olamamasýnýn gerekçesi ne olabilir?" sorusuna aþaðýdaki öðrencilerden hangisinin verdiði yanýt gerçekçidir? A. Düzenli ordularla çatýþmaya girmeleridir. B. C. D. Ýþgalci devletlerle iþ birliði yapmamýþ olmalarýdýr. Halktan yeterli desteði saðlayamamýþ olmalarýdýr. Askerî eðitimi olmayan küçük birlikler hâlinde bulunmalarýdýr. 13. Osmanlý Devleti ile Birinci Dünya Savaþý'nýn galip devletleri arasýda imzalanan, Türk vatanýnýn parçalanmasýný öngören bir antlaþmadýr. TBMM'nin bu antlaþmayý kabul etmemesi üzerine düzenli Türk ordusunun oluþturulmasý çalýþmalarý hýzlandýrýlmýþtýr. Yukarýda sonuçlarý verilen antlaþma hangisidir? A. Mondros Ateþkes Anlaþmasý B. Sevr Barýþ Antlaþmasý C. Mudanya Ateþkes Anlaþmasý D. Lozan Barýþ Antlaþmasý 14. Türk ordularý, Birinci Ýnönü Savaþý'nda aþaðýdakilerden hangisiyle savaþmýþtýr? A. Ermeniler B. Ýngilizler C. Fransýzlar D. Yunanlýlar 240
15. Kurtuluþ Savaþý sýrasýnda gerçekleþen aþaðýdaki olaylar kronolojik sýraya konulduðunda üçüncü sýrada hangisi yer alýr? A. Sakarya Meydan Muharebesi'nin yapýlmasý B. Birinci Ýnönü Savaþý'nýn gerçekleþmesi C. Ýkinci Ýnönü Savaþý'nýn gerçekleþmesi D. Büyük Taarruz ve Baþkumandan Meydan Muharebesi'nin yapýlmasý 16. Aþaðýdaki savaþlardan hangisinden sonra Mustafa Kemal'e "gazi" unvaný ve "mareþal" rütbesi verilmiþtir? A. Birinci Ýnönü Savaþý B. Ýkinci Ýnönü Savaþý C. Sakarya Meydan Muharebesi D. Baþkumandan Meydan Muharebesi 17. Millî egemenlik öyle bir nurdur ki onun karþýsýnda zincirler erir, taç ve tahtlar batar, mahvolur. Atatürk'ün bu sözlerinden, aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþamayýz? A. Millî egemenlikte, milletlerin esirliði söz konusu olamaz. B. Padiþahlýk, millî egemenliðe dayalý bir yönetim biçimidir. C. Millî egemenlikte, padiþahýn yönetiminde söz hakký yoktur. D. Millî egemenlik, esareti ortadan kaldýrýr. 18. Kurtuluþ Savaþý'ný sona erdiren ve Türkiye'nin baðýmsýzlýðýný bütün dünyaya kabul ettiren antlaþmadýr. Bu anlaþmayla Ýstanbul, Boðazlar ve Doðu Trakya'nýn savaþ yapýlmadan kurtarýlmýþtýr. Yukarýda sözü edilen antlaþma hangisidir? A. Sevr Barýþ Antlaþmasý B. Mudanya Ateþkes Anlaþmasý C. Lozan Barýþ Antlaþmasý D. Mondros Ateþkes Anlaþmasý 19. 24 Temmuz 1923 tarihinde yapýlan ile yeni Türk Devleti ve baðýmsýzlýðý dünya devletleri tarafýndan resmen tanýnmýþtýr. Anlaþmanýn imzalanmasýnýn ardýndan iþgalci devletler ülkemizden ayrýlmýþtýr. Bu paragraftaki noktalý yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? A. Moskova Antlaþmasý B. Ankara Antlaþmasý C. Gümrü Antlaþmasý D. Lozan Barýþ Antlaþmasý 20. Aþaðýdakilerden hangisi Atatürk'ün cumhuriyetin ilanýndan sonra yaptýðý çalýþmalardan deðildir? A. Ýþgalci devletleri ülkemizden çýkarmak B. Ülkemizin geliþip kalkýnmasý için ilkeler belirlemek C. Ülkemizin varlýðýný sürdürmesi için inkýlaplar gerçekleþtirmek D. Türk kadýnýna erkeklerle eþit haklar tanýmak 241