FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Fizyolojide Temel Kavramlar

FİZYOLOJİ Fizyolojinin amacı; Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini sağlayan fiziksel ve kimyasal etkenleri açıklamaktır (tanımlamak) Fizyoloji, organizmadaki yapıların ve organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl yerine geldiklerini inceleyen bilimdir.

Fonksiyon bilimi Fizyolojik: normal; patolojik olmayan; organ, doku yada vücudun normal fonksiyonuna uyan özellikleri tanımlar.

FİZYOLOJİ Fizyolojide; İşlev, ne yapılması gerektiğini belirler. Mekanizma, işin nasıl yapıldığını açıklar. Yaşamın organizasyonu: Hücre canlılığın temel birimidir. Hiyerarşik organizasyon: Hücreler, dokular, organlar, organ sistemleri ve organizma. Şekil 1-1: Bilimsel çalışma alanları ve ilgilendikleri yapılanma düzeyleri

Yasayan organizmaların karakteristik özellikleri A.Metabolizma Büyük moleküllerin küçük moleküllere yıkıldığı ve küçük moleküllerden büyük moleküllerin oluştugu kimyasal olayların toplamı. B. Uyaranlara cevap verme =Responsiveness İç kaynaklı veya dış kaynaklı elektrik sinyali, hormon ve salgı bezlerindeki degişiklikleri algılayıp cevap verebilme C. Hareket (bütün yapısal düzeylerde) = Movement Bir bütün olarak vücudun tamamında, bir organ düzeyinde, hücre düzeyinde veya hücrenin bir bileşeni olarak hareket edebilme D. Büyüme/farklanma = Growth/Differentiation Hücreler arasında bulunan maddelerin yada hücrelerin sayı ve hacmindeki artıs Hücrelerin özel bir görev için farklanması E.Üreme = Reproduction Yeni hücrelerin veya bireylerin olusması

Organ Sistemleri

Organ Sistemleri Kardiyovasküler Sistem Solunum Sistemi Sindirim Sistemi Boşaltım Sistemi Üreme Sistemi Kas-iskelet sistemi Sinir Sistemi Endokrin Sistem Bağışıklık Sistemi

Metabolizma? METABOLİZMA VÜCUDU KORUMAK, BÜYÜMESİNİ VE ONARIMINI SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİDİR Vücutta kimyasal işlevlerin tümüne birden metabolizma denir. Vücutta olan bütün kimyasal işlemler vücudun metabolizmasını ilgilendirir.

Anabolizma - Katabolizma Metabolizmanın iki evresi vardır; katabolizma ve anabolizma

Katabolizma Katabolizma metabolizmanın bozma (yıkma, öğütme) evresidir. Hayati işlemleri sürdürmek için gereken enerjiyi sağlar. Örneğin katabolizma, iletici sinirlerin itme gücü ve kasların kasılması için gereken enerjiyi sağlar. Hücreler, hücresel solunum ile ilgili olarak bir dizi karmaşık katabolik reaksiyonlarla besin moleküllerinden enerji alır. Bu işlem sırasında belli besinler yakıt olarak kullanılır, bunlar parçalanırlar ve açığa çıkan enerji özel bir enerji deposu olan ATP (Adenozin trifosfat) denen molekül içinde toplanır.

Anabolizma Anabolizma, metabolizmanın yapıcı ve birleştirici safhasıdır. Anabolizmada, enerji, kimyasal maddelerin ve vücudun büyümesi, korunması ve onarımı için gereken parçaların üretimi için kullanılır. Yiyeceklerden sağlanan besinler kimyasal maddelerin ve vücut parçalarının yapımında kullanılan hammaddeleri sağlarlar.

Homeostazis Metabolik faaliyetler, yaşayan her hücrede devamlı görünürler ve ilgili iç çevreyi ya da vücudun durumunun sürekliliğinin (dengesini-düzenliliğini) korunması için dikkatlice ayarlanmalıdırlar. Vücudun iç durumunun dinginliği dış çevrede koşullar değişse bile korunmalıdır. İç dengenin sürekliliği ile bağlantılı bu otomatik koruma eğilimine homeostazis denir.

Homeostazis Dış ortamda değişim İç ortamda değişim Organizmada homeostazis durumu Homeostazis kaybı Telafi etme çabası Telafi başarısız Hastalık Telafi başarılı İyileşme

Homeostazis ve kontrolü Başarılı telafi Homestazis tekrar sağlanır Telafi başarısızlığı Patofizyoloji Hastalık Ölüm Şekil 1-5: Homeostazis

Homeostatik Kontrol Mekanizmaları Organizmayı etkileyen faktörler değişkendir! Reseptörler çevreyi izler ve değişimlere (uyarım) cevap verir Kontrol merkezleri, değişim sürerken ayar noktasını belirler Oluşan cevap, uyaranı etkiler

Geribildirim (feedback) prensipleri (a) Negatif geribildirim Döngü durdurulur (b) Pozitif geribildirim Başlangıç Başlangıç uyaranı uyaranı Yanıt Yanıt Kısır döngü Uyaran Uyaran + kısır döngüyü durduracak bir dış faktör gerekir

Negatif geribildirim Yanıt; kendini oluşturan uyaranı azaltır Örnek: Kan glukoz düzeyinin düzenlemesi Kan oksijen-karbondioksit düzeylerinin düzenlenmesi Kan sodyum ve sıvı bileşiminin düzenlenmesi Vücut sıcaklığının düzenlenmesi Vücut sıvıları asitliğinin düzenlenmesi Beden ağırlığının düzenlenmesi

Kan basıncı düşer Beyin sinyalleri ile kalbin kasılması yavaşlar Kalbin etkisiyle kan damarlarında basınç artar Karotid arterde bulunan baroreseptörler beyne kan basıncının arttığına dair bilgi iletir Kan basıncının düzenlenmesi

Pozitif geribildirim Yanıt; başlangıç uyaranını daha da artırır (abartır) Örnek: Kanın pıhtılaşmasının düzenlenmesi Doğum eylemi Aksiyon Potansiyeli oluşumu

Uyumlanan (adaptif) kontrol sistemi İleri beslemeli (feed-forward) kontrol: Hareketin kontrolü Dış çevrenin izlenmesi Öğrenme

Homeostatik Dengesizlik Homeostazisin yada organizmanın dengesinin bozulması hastalıklara neden olur. Yıkıcı pozitif geribildirimler güçlü negatif geribildirimler ile durdurulabilir.

Bitti...