Anahtar Kelimeler Fikir üretimi, problem çözme, İdeal Çözüm Öğeleri (Ideal Solution Elements - ISE), beyin fırtınası, TRIZ Öğrenme Hedefi Bileşeni okuduktan sonra, yaratıcı bir yöntem olan TILMAG'ı ve bu yöntemi kendi organizasyonunuzdaki bir problemin ya da kaygının çözümü için nasıl uyarlayabileceğinizi öğreneceksiniz. Ayrıca TILMAG sürecinde izlenmesi gereken beş adım hakkında bilgi edineceksiniz. Pratikteki kullanım ve belki de yöntemi çalışma alanınıza uyarlamanız için size bir Vaka Çalışması sunulacak. Teoriyi ve bir örneği okumanız 30 dakikadan kısa sürecek, ama bunu organizasyonunuzda test etmeniz için biraz ekstra süreye gereksinim duyacaksınız. Giriş Önceki bölümlerde problemlerin ya da kaygıların çözümü için çeşitli inovatif araçlar hakkında bilgi edindiniz. Ve belki de şimdi "Neden bu kadar çok şey öğrenmem ve organizasyonumda yeni problem çözme yöntemleri ve araçları denemem gerekiyor?" sorusunu soruyorsunuz. Çünkü - sadece problem çözümünde en etkin yöntemleri keşfeden organizasyonlar ilerleme kaydederler ve uluslararası rekabet güçlerini korurlar! Bir yaratıcılık yöntemi olan "TILMAG"ı duydunuz mu? Muhtemelen ilk kez duyuyorsunuz! Organizasyonunuzda sistemli ve yapılandırılmış bir şekilde bir probleme çözüm bulmak için kullanılabilen bu basit ve pratik yöntemi keşfetmeye başlayalım. TILMAG, herkesin uzmanlık alanının dışında olan bilgileri edinmesine yardımcı olur! Bundan sonraki bölümlerde ayrıntılı bilgiler ve örnekler size yol gösterecek. 4.7.1 TILMAG Nedir? Almanya'nın Frankfurt am Main kentindeki Battelle-Institut'te görev yapan Helmut Schlicksupp tarafından geliştirilen TILMAG, "Transformation idealer Lösungselemente durch Matrizen der Assoziations und gemeinsamkeitenbildung", yani "ideal çözüm öğelerinin çağrışımlar ve ortaklıklar oluşturma matrisleri yoluyla dönüştürülmesi" adının kısaltmasıdır. 1 TILMAG, bir problem ya da kaygı için ideal çözümler tanımlamaya, eşleştirilmiş İdeal Çözüm Öğeleri (ISE) kombinasyonlarına dayalı çağrışımlar yaratmaya ve bunları irdelemeye ve bu çağrışımları problemi çözmek için alışılmadık ve çığır açıcı fikirlere ilham vermek amacıyla kullanmaya yönelik yapılandırılmış ve 1 http://www.realinnovation.com/content/c061218a.asp 01.08.2015 1/8 INNOCASE
sistemli bir yaklaşımdır. 2 TILMAG, çok sayıdaki yaratıcı düşünme ve problem çözme yöntemlerinden sadece biridir. TILMAG'ın en etkili kullanımı, yeni kavramlar ya da konfigürasyonlar gerektiren problemlerdir. 4.7.2 Neden TILMAG Kullanalım? Uluslararası düzeyde başarıyla rekabet etmek isteyen organizasyonlar müşterilerinin çeşitli gereksinimlerini kısa sürede karşılamak ve değişen iş ortamına uyum sağlamak zorundadır. Bu, problem çözme yaklaşımının sistemli ve yapılandırılmış olmak zorunda olduğu anlamına gelir. Ve TILMAG'ın doğası, problemler ya da kaygılar için en iyi çözümleri daha da geliştirmek için çağrışımların özel bir matrise eklendiği yapılandırılmış bir yaklaşıma dayanır. Üstelik, bu inovasyon yöntemi TRIZ 3 ya da Beyin Fırtınası 4 gibi başka yaratıcılık metodolojileriyle birlikte kullanıldığında çok iyi bir tamamlayıcı niteliğindedir.tilmag, TRIZ yöntemiyle kullanıldığında, karşılaştırmalara izin verir ve çelişkili ISE'lerin tanımlanmasını kolaylaştırır. Beyin fırtınasıyla birlikte kullanıldığındaysa, yaratıcı sürecin kapsamının ve odağının belirlenmesine, üretilen çözümlerin kalitesinin artırılmasına ve eldeki problemin güçlüğünün azaltılmasına yardımcı olur. 5 Bu nedenle, TILMAG gibi bir yaratıcılık yönteminin problem çözme ve yeni fikirlerin üretilmesindeki pratik kullanımı son derece rekabetçi pazarlarda iş başarısı kazanmasına yardımcı olarak organizasyonunuzun ilerlemesini sağlayacaktır. Organizasyonunuz problemleri stratejik ve yaratıcı bir şekilde mi çözüyor? En sık olarak hangi yöntemi kullanıyorsunuz? Problemlere aynı şekilde yaklaşmaya devam edecek misiniz? Biraz sabırlı olun. Bu kolay yöntemi keşfedecek ve probleminiz ya da kaygınız için en etkin çözümleri bulmak için uygulayacaksınız. 4.7.3 TILMAG'ı nerelerde kullanabilirim? İster üretici, ister hizmet firması, ister endüstriyel kuruluş, ister devlet kurumu, ister üniversite, ister bir çiftçi olun TILMAG yöntemini uygulayabilir ve verimli bir şekilde kullanabilirsiniz. TILMAG özellikle grup halinde uygulandığında etkilidir, ama bu yöntemi tek başınıza uygulamayı da deneyebilirsiniz. 2 Alikalfa E., Doktora Öğrencisi. Creativity Tools. Kalite Teknolojisi ve Yönetimi Bölümü, Makine Mühendisliği Departmanı, Linkopings Üniversitesi. 3 Ayrıntılar için lütfen bu kılavuzda bileşen 4.9'a bakın. 4 Ayrıntılar için lütfen bu kılavuzda bileşen 4.2'ye bakın. 5 http://www.realinnovation.com/content/c061218a.asp 01.08.2015 2/8 INNOCASE
4.7.4 TILMAG Nasıl Kullanılır? TILMAG, probleminizin ya da kaygınızın en uygun ve etkin çözümlerini bulmak üzere izlenmesi gereken 5 adımdan oluşan bir süreçtir. 6 1. Adım Problemi açıkça belirtin ve çözüm fikirleri geliştirin. İlk olarak ekiple tartışın ve probleminizi ya da kaygınızı açıkça belirtin. Şimdi problemin ya da kaygının en bariz çözümlerini tanımlamak için beyin fırtınasından yararlanabilirsiniz. Çözümler için ilk fikirleri bir kâğıda yazın. 2. Adım İdeal Çözüm Öğelerini ISE) tanımlayın. Bu ne anlama geliyor? İdeal Çözüm Öğeleri (ISE) 1. Adımda tanımlanan gereklilikleri karşılamak ya da problemi çözmek için belirlenen özellikler, ayırt edici özellikler, nitelikler ve vasıflardır. ISE'ler en az iki tane olmalı ve tercihan altıyı geçmemelidir. ISE üretmek için püf noktaları: ISE'leri olumlu bir şekilde tanımlayın; ISE'ler tanımlanan probleme ya da kaygıya özgü olmalıdır; ISE'leri en fazla 6 kelime kullanarak net bir şekilde formüle edin; Organizasyonunuz yeni bir ürün ya da hizmet geliştiriyorsa, ISE'ler ile müşteri talepleri arasında bağ kurulmalıdır); Basit cümleler kullanın. 3. Adım Tanımlanmış ISE'leri kullanarak TILMAG matrisini oluşturun Aynı ISE'leri her iki eksene yazarak TILMAG matrisini oluşturun. Tablo 1. TILMAG matrisi İdeal Çözüm ISE 1 ISE 2 ISE n Öğeleri (ISE) ISE 1 ISE 2 ISE n TILMAG matrisini oluşturmak için püf noktaları: Tanımlanmış tüm ISE'leri sıralı olarak her iki eksende listeleyin; Aynı ISE'lerin kombinasyonu hariç tutulmalıdır bu kareleri iptal edin (aynı ISE'ler çağrışımları temsil etmez); Matrisin büyüklüğü tanımlanmış ISE'lerin sayısına bağlıdır. 6 http://www.realinnovation.com/content/c061218a.asp 01.08.2015 3/8 INNOCASE
4. Adım Beyin fırtınası yürütün ve her ISE çifti için çağrışımları kaydedin. 7 Bu, TILMAG yönteminin en önemli adımıdır, çünkü artık ekip üyeleri tanımlanan problemi ya da kaygıyı çözmek için çözümler üretebilirler. İzlenecek adımlar: 1) İlk olarak, eşleştirilmiş ISE'lerle çağrışımlar üretin ve bunları matrisin hücrelerine yazın. Eşleştirilmiş ISE'lerle çağrışımlar üretmek, eşleştirilmiş ISE'ler arasındaki etkileşimleri ve çelişkileri ele alarak ve değerlendirerek 1. Adımda belirtilen problem için çözümler üretmek anlamına gelir. 2) Matrisin tüm hücreleri en az bir çağrışım içerinceye kadar hücreleri tek tek doldurun. ISE'lerin niteliğine ve ISE'ler arasındaki etkileşimin türüne bağlı olarak, çağrışımlar üretmek için gereken zaman birkaç dakika ile bir saat arasında değişebilir. Ama çözümler ve kavramlar üretmekte yaratıcı olmaya çalışın beyin fırtınası ve TRIZ yöntemlerini kullanın. 8 Çözüm üretmek için püf noktaları: Aynı ISE'lerin kombinasyonları dışında, eşleştirilmiş ISE kombinasyonları arasında 2-3 çağrışım saptamaya çalışın; Matrisin iptal edilmemiş tüm hücreleri değerlendirilinceye kadar bu sürece devam edin; Bütün bir satırın ya da sütunun boş kalması genellikle ilgili ISE'nin problemin ya da kaygının çözümü için geçerli bir ISE olmadığı anlamına gelir. 9 Şimdi "Eşleştirilmiş ISE'ler arasında çağrışımlar üretme süreci"ni gösteren ve süreci anlamayı kolaylaştıran aşağıdaki Tablo 2'ye bakalım. 7 http://www.mycoted.com/tilmag 8 http://www.realinnovation.com/content/c061218a.asp 9 http://www.mycoted.com/tilmag 01.08.2015 4/8 INNOCASE
ISEs ISE 1 - suitable ISE2- attract clients ISE 3 feel relaxed ISE 1 - suitable ISE2- attract clients Making associations between paired ISE1 and ISE2 Making associations between paired ISE2 and ISE3 Safari Sand beaches Exotic fruits SPA procedures Educated staff Babysitters ISE 3 feel relaxed Tablo 2. Eşleştirilmiş ISE'ler arasında çağrışımlar üretme süreci." 5. Adım Çağrışımları yeniden başlangıçtaki probleme çevirin ve çözümleri önceliklendirin. Problemin en etkin çözümlerini belirleyebilmek için, matristeki tüm çağrışımlar yapılandırılmalı ve alt sistemler ya da alt süreçler şeklinde yeniden gruplandırılmalıdır. TILMAG matrisinden tek tek çağrışımları seçin, söz konusu çağrışımın özelliklerini belirleyin, bu özelliklere dayanan çözüm fikirleri üretin ve bu fikirleri yeniden 1. Adımdaki probleme uygulayın. TILMAG matrisindeki çağrışımları gözden geçirin, en iyi çağrışımları seçin ve sonuçları tabloda özetleyin. Ayrıca, beyin fırtınasında üretilen çözüm fikirlerini (1. Adım) TILMAG kullanılarak üretilen fikirlerle (5. Adım) kombine edebilirsiniz. Biraz kafanız mı karıştı? Aşağıdaki vaka çalışmasını incelediğinizde konuyu daha iyi anlayacaksınız. 4.7.5 Pratik örnek "Relax holidays" adlı seyahat acentesinin çözmesi gereken bir problem var kış sezonunda ne tür tatil paketleri daha çok müşteri çeker? Acentenin müdürü TILMAG yöntemini kullanmaya karar verdi ve çözümler bulmak için ekiple ortak bir çalışma yaptı. 01.08.2015 5/8 INNOCASE
Beyin fırtınası seansında bu problemi çözmek için aşağıdaki fikirler üretildi (1. Adım): Tayland'a charter uçuşları ve tatil paketleri düzenlemek; Küçük çocuklu aileler için özel "aile paketleri" sunmak; Seyahatten bir hafta önce "düşük ücretli son dakika paketi" teklif etmek; İşkolikler için özel "kafa tatili" paketi sunmak; 5 ya da daha fazla kişi için rezervasyon yaptırırsanız, toplam fiyat üzerinden yüzde 10 indirim alacaksınız. Seyahat acentesinin ekibi, nitelikler ve ayırt edici özellikleriyle birlikte tanımlanan problemi çözmeye yönelik ifadeler olan beş temel İdeal Çözüm Öğesi (ISE) (2. Adım) belirledi. 1. Müşteriler seyahat acentesine güveniyorlar; 2. Tayland için charter uçuşları ve tatil paketleri müşteriler açısından uygun; 3. Tayland'ın coğrafyası müşteri çekecek; 4. Müşteriler tatillerde kendilerini rahatlamış hissetmelidir: 5. Son dakika tatil paketleri müşterilerin gereksinimlerine ve kaynaklarına yanıt verir. Kalın harflerle dizilen kelimeler İdeal Çözüm Öğelerinin (ISE) anahtar kelimeleridir. Seyahat acentesindeki ekip TILMAG matrisini oluşturdu (3. Adım). Daha sonra eşleştirilmiş ISE'lerle çağrışımlar üretildi ve matrisin hücrelerine kaydedildi (4. Adım). Tablo 3. "Relax holiday" firmasının TILMAG matrisi ISE'ler güven uygun müşteri çekmek iyi iklim iyi seçim egzotik doğa güven deneyimli okyanus rahatlamış hissetmek rahatlatıcı etkinlikler güneş ve su gereksinimlerine ve kaynaklarına yanıt vermek harika tatiller çok çeşitli hizmetler uygun iyi seçim deneyimli safari kumsallar egzotik meyveler su sporları SPA prosedürleri eğlence geziler seyahat paranın karşılığını almak müşteri çekmek iyi iklim egzotik doğa okyanus safari kumsallar egzotik meyveler masajlar şnorkelle yüzme ve dalış Yoga ve Ayurveda farklı oteller çocuk bakıcıları aileler için bungalov rahatlamış hissetmek rahatlatıcı etkinlikler güneş ve su su sporları SPA prosedürleri eğlence masajlar şnorkelle yüzme ve dalış Yoga ve Ayurveda SPA prosedürleri çocuk bakıcıları eğitimli personel gereksinimlerine ve kaynaklarına yanıt vermek harika tatiller çok çeşitli hizmetler geziler seyahat paranın karşılığını almak farklı oteller çocuk bakıcıları aileler için bungalov SPA prosedürleri çocuk bakıcıları eğitimli personel 01.08.2015 6/8 INNOCASE
Daha sonra, müdür ve ekip başlangıçta belirtilen probleme döndüler kış sezonunda ne tür tatil paketleri daha çok müşteri çeker? Ekip TILMAG matrisinden en uygun 2 çağrışımı seçti ("şnorkelle yüzme ve dalış" ve "çocuk bakıcıları"), bu çağrışımların özelliklerini belirledi, bu özelliklere dayanan çözüm fikirleri üretti, sonuçlar üzerine beyin fırtınası yürüttü ve bu fikirleri yeniden tanımlanan probleme uyguladı (5. Adım). Seyahat acentesinin personeli listeyi gözden geçirdi, netleştirdi ve bu listeden en iyi fikirleri seçti. "Relax holiday" seyahat acentesi, problem çözmeye yaratıcı ve inovatif bir yaklaşım getirdi. TILMAG seansını aşağıdaki sonuçla tamamladı. Tablo 4: "Relax holiday" firmasının TILMAG seansının sonuçları Çağrışım İlke ya da özellik ISE'ler beyin fırtınası fikirleriyle çağrışım Şnorkelle yüzme ve dalış Müşteri çekmek ve rahatlamış hissetmek Tayland'ın coğrafyası müşteri çekecek; Bakıcılar Gereksinimlerine ve kaynaklarına yanıt vermek Müşteriler tatillerde kendilerini rahatlamış hissetmelidir Durun ve düşünün: TILMAG'ın organizasyonunuzdaki bir problem ya da kaygının çözümü için yararlı olacağını düşündünüz mü? Bir sonraki ekip toplantısında bir TILMAG seansı düzenlemeyi düşünür müsünüz? Problemleri ya da kaygıları yaratıcı bir şekilde çözmeye başlayalım! 4.7.6 Önemli Noktaların Özeti TILMAG, çok sayıdaki yaratıcı düşünme ve problem çözme yöntemlerinden sadece biridir. TILMAG'ın en etkili kullanımı, yeni kavramlar ya da konfigürasyonlar gerektiren problemlerdir. TILMAG, fikir oluşturma sürecinin bilinmeyen, ama güçlü bir yöntemidir İdeal Çözüm Öğeleri (ISE) tanımlayın ve bunları problemin ya da kaygının girdileri olarak kabul edin, eşleştirilmiş ISE'lerle çağrışımlar bulun ve 5 adımlı süreçler halinde çözümler üretin. Bu modülün başlıca hedefi, TILMAG'ın ne olduğu ve neden bir problem ya da kaygının çözümünü bulmak için kullanılması gerektiği konusunda genel bilgiler vermekti. Modülde TILMAG'ın 5 adımı açıklandı ve pratik bir ortamda yöntemin nasıl uygulanacağı sorusu yanıtlandı. Şimdi sıra sizde! Bu yöntemi kendi organizasyonunuza uyarlayın! 01.08.2015 7/8 INNOCASE
KAYNAKÇA H. Schlicksupp, (1977). Idea - generation for industrial firms report on an international investigation. R&D Management. Battelle-Institut e. V., Frankfurt. Alikalfa E., Doktora Öğrencisi (yayın tarihi yok). Creativity Tools. Kalite Teknolojisi ve Yönetimi Bölümü, Makine Mühendisliği Departmanı, Linkopings Üniversitesi. Web siteleri Tilmag, 2006, CTQ Media Media LLC, 10 Haziran 2008'de görüntülendi. http://www.realinnovation.com/content/c061218a.asp Tilmag, 2006, Mycoted Ltd, 10 Haziran 2008'de görüntülendi. http://www.mycoted.com/tilmag İlave kaynaklar http://www.ib.hu-berlin.de/~kumlau/handreichungen/h50/ (Almanca) TERİMLER SÖZLÜĞÜ İdeal Çözüm Öğeleri (ISE) gereklilikleri karşılamak ya da problem ya da kaygıya çözüm getirmek için belirlenen özellikler, ayırt edici özellikler, nitelikler ve vasıflardır. Eşleştirilmiş ISE'lerle çağrışımlar üretmek, eşleştirilmiş ISE'ler arasındaki etkileşimleri ve çelişkileri ele alarak ve değerlendirerek 1. Adımda belirtilen problem için çözümler üretmek anlamına gelir. Beyin fırtınası bir grubun üyelerinin spontane olarak ortaya attıkları bir fikirler listesiyle spesifik bir problem için bir çözüm bulmaya çalışmalarına dayalı bir yöntemdir (Osborn, A.F. (1963) Applied imagination: Principles and procedures of creative problem solving ) TRIZ problem çözme için inovatif fikirler ve çözümler üretmeye yönelik bir metodoloji, araç seti, bilgi tabanı ve model tabanlı teknolojidir. TRIZ problem formülasyonunda, sistem analizinde, başarısızlık analizinde ve sistem evrimi örüntülerinde kullanılacak araçlar ve yöntemler sağlar (http://en.wikipedia.org/wiki/knowledge_base) 01.08.2015 8/8 INNOCASE