GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA BİLGİ NOTU 1. ÇEYREK: OCAK-MART, Türkiye İstatistik Kurumu 12/06/ tarihinde yılı 1. Çeyrek: Ocak-Mart Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) haber bültenini yayınladı. yılı birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre; Üretim Yöntemiyle GSYH Tarım sektörü toplam katma değeri % 3,2, Sanayi sektörü toplam katma değeri % 5,3, İnşaat sektörü toplam katma değeri % 3,7, Hizmetler sektörü toplam katma değeri % 5,2 artmıştır. Harcamalar Yöntemiyle GSYH Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları % 5,1, Devletin nihai tüketim harcamaları % 9,4, Yatırımlar % 2,2 artmıştır. Mal ve hizmet ihracatı % 10,6, mal ve hizmet ithalatı % 0,8 artmıştır. Gelir Yöntemiyle GSYH hesaplamalarına göre işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı yılının birinci çeyreğinde % 39,7 olmuştur. Üretim Yöntemiyle GSYH Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) tahmini zincirlenmiş hacim endeksi olarak, yılının birinci çeyreğinde verilen mali teşviklerin etkisiyle yatırım, üretim ve ihracatın toparlamasına bağlı olarak iç talebi artırmış, ekonomi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 5,0 büyümüştür. (Grafik 1). Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Dairesi 14.06. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 1
Grafik 1. Sabit Fiyatlarla GSYH Büyüme Hızları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) GSYH yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; tarım sektörünün toplam katma değeri, yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, zincirlenmiş hacim endeksi olarak % 3,2, sanayi sektörünün toplam katma değeri % 5,3, hizmetler sektörünün toplam katma değeri % 5,2, inşaat sektörünün toplam katma değeri % 3,7 artış göstermiştir. Sanayi sektörünün alt sektörü olan imalat sanayi sektörü % 5,1 artarken, en yüksek büyümeyi % 12,0 ile finans ve sigorta faaliyetleri göstermiş, sektörler haricinde kalan vergisübvansiyonlarda ise % 1,1 büyüme olmuştur (Tablo 1). Tablo 1. Gayrisafi yurtiçi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına (A10) göre zincirlenmiş hacim endeksi ve değişim oranları (2009= İktisadi Faaliyet Kolları (NACE Rev 2) Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Dairesi 14.06. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 2 Endeks 2016 2016 Tarım, ormancılık ve balıkçılık 44,8 78,3 250,9 116,2 122,6 46,2-4,3-4,0-6,5 1,3-4,1 3,2 Sanayi 159,9 172,8 157,2 187,1 169,2 168,4 8,1 6,0-0,8 5,0 4,5 5,3 İmalat sanayi 162,2 177,4 156,0 190,9 171,6 170,5 7,7 6,3-2,6 4,4 3,9 5,1 İnşaat 175,9 229,3 219,2 227,5 213,0 182,4 5,4 16,0 4,0 3,7 7,2 3,7 Hizmetler 143,9 157,9 150,2 176,5 157,1 151,4 2,0 0,5-7,4 1,8-0,8 5,2 Bilgi ve iletişim 131,5 142,3 137,3 195,6 151,7 140,7 4,8 7,5 2,7 9,1 6,3 7,0 Finans ve sigorta faaliyetleri 176,1 192,6 178,1 181,5 182,1 197,2 8,6 13,5-1,3 8,4 7,1 12,0 Gayrimenkul faaliyetleri 128,0 129,0 127,4 127,6 128,0 130,3 4,1 4,6 3,0 2,7 3,6 1,8 Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri 168,3 195,9 183,4 223,4 192,8 183,1 7,4 12,9 2,1 1,3 5,6 8,8 Kamu yön., eğitim, insan sağlığı ve sos. hizm. faal. 131,1 130,8 127,4 135,2 131,1 136,7 4,7 5,0 5,2 3,1 4,5 4,2 Diğer hizmet faaliyetleri 147,8 149,1 136,7 156,1 147,4 152,6 2,6 1,6 0,1 3,8 2,1 3,3 Sektörler toplamı 138,3 154,3 160,1 168,5 155,3 145,9 4,7 5,3-1,5 3,3 2,8 5,5 Vergi-sübvansiyon 150,6 172,7 171,1 200,2 173,6 152,3 2,8 4,8 1,0 4,9 3,4 1,1 Gayrisafi yurtiçi hasıla (alıcı fiyatlarıyla) 139,6 156,2 161,2 171,9 157,3 146,5 4,5 5,3-1,3 3,5 2,9 5,0 Değişim Oranı (%)
yılının birinci çeyreğinde üretim yöntemine göre GSYH tahmini, cari fiyatlarla 641.584 milyon TL olmuştur. GSYH içinde yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım sektörünün payı 0,1 puan azalarak % 2,5 e, hizmetler sektörünün payı 0,2 puan azalarak % 21,7 ye, inşaat sektörünün payı 0,3 puan azalarak % 7,9 a gerilerken, sanayi sektörünün payı 1 puan artarak % 21,9 a yükselmiştir. Sanayi sektörü içinde yer alan imalat sanayi sektörünün payı 1 puan artarak % 18,6 ya yükselirken, sektörler toplamı da 0,6 puan artmıştır (Tablo 2). Tablo 2. Gayrisafi yurtiçi hasıla, iktisadi faaliyet kollarına (A10) göre cari fiyatlarla (değer, pay, değişim oranı) Değer (Bin TL) 2016 2016 İktisadi Faaliyet Kolları (NACE Rev 2) Tarım, ormancılık ve balıkçılık 14.803.073 27.147.164 74.868.816 41.212.829 158.031.882 16.311.401 2,6 4,3 11,3 5,6 6,1 2,5 Sanayi 117.564.171 128.940.642 117.792.239 146.596.567 510.893.619 140.465.739 20,9 20,4 17,8 20,0 19,7 21,9 İmalat sanayi 98.981.717 110.362.179 98.291.209 124.308.428 431.943.533 119.029.498 17,6 17,4 14,8 16,9 16,7 18,6 İnşaat 45.772.439 60.937.357 56.722.750 64.021.217 227.453.763 50.681.742 8,2 9,6 8,6 8,7 8,8 7,9 Hizmetler 122.731.780 135.193.570 134.332.317 156.165.528 548.423.195 138.992.737 21,9 21,4 20,3 21,3 21,2 21,7 Bilgi ve iletişim 13.650.433 14.864.732 14.735.571 20.460.746 63.711.482 15.718.653 2,4 2,3 2,2 2,8 2,5 2,4 Finans ve sigorta faaliyetleri 18.006.139 20.666.041 21.663.378 23.984.820 84.320.378 24.401.230 3,2 3,3 3,3 3,3 3,3 3,8 Gayrimenkul faaliyetleri 48.590.247 49.669.548 50.994.170 52.307.365 201.561.329 53.208.346 8,7 7,8 7,7 7,1 7,8 8,3 Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri Kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri 29.351.473 34.672.194 33.015.958 40.558.705 137.598.330 35.397.479 5,2 5,5 5,0 5,5 5,3 5,5 74.739.705 75.416.272 71.905.197 78.291.586 300.352.760 83.543.987 13,3 11,9 10,9 10,7 11,6 13,0 Diğer hizmet faaliyetleri 12.253.539 12.358.045 11.400.683 13.606.646 49.618.913 13.405.764 2,2 2,0 1,7 1,9 1,9 2,1 Sektörler toplamı 497.462.997 559.865.565 587.431.080 637.206.010 2.281.965.652 572.127.077 88,6 88,5 88,7 86,8 88,1 89,2 Vergi-sübvansiyon 63.722.383 73.046.575 74.595.021 97.187.399 308.551.378 69.456.945 11,4 11,5 11,3 13,2 11,9 10,8 Gayrisafi yurtiçi hasıla (alıcı fiyatlarıyla) 561.185.380 632.912.140 662.026.101 734.393.408 2.590.517.030 641.584.023 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Harcamalar Yöntemiyle GSYH yılının birinci çeyreğinde zincirleme hacim endeksi olarak kamu sektörü tüketim harcamaları bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, % 9,4, hanehalklarının tüketim harcamaları % 5,1 artmıştır. Toplam yatırım harcamalarında ise % 2,2 artış olmuştur (Tablo 3). Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Dairesi 14.06. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 3
Tablo 3. Gayrisafi yurtiçi hasıla, harcama yöntemiyle zincirlenmiş hacim endeksi ve değişim oranları (2009=100) Endeks Değişim Oranı (%) Harcama bileşenleri 2016 2016 Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların tüketimi 138,7 152,8 153,1 170,7 153,8 145,8 0,9 4,1-1,7 5,7 2,3 5,1 Devletin nihai tüketim harcamaları 119,6 141,8 127,3 157,9 136,7 130,9 10,5 14,4 5,6 0,8 7,3 9,4 Gayrisafi sabit sermaye oluşumu 183,2 213,5 208,1 234,5 209,8 187,3 6,6 3,8 0,5 2,0 3,0 2,2 Stoktaki değişiklikler (1) - - - - - - - - - - - - Mal ve hizmet ihracatı 139,7 148,0 146,6 157,1 147,8 154,5 1,4-1,9-9,3 2,3-2,0 10,6 (Eksi) Mal ve hizmet ithalatı 148,3 166,3 152,0 165,1 157,9 149,5 2,7 7,2 2,1 3,3 3,9 0,8 Gayrisafi yurtiçi hasıla 139,6 156,2 161,2 171,9 157,3 146,5 4,5 5,3-1,3 3,5 2,9 5,0 (1): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. Mal ve hizmet ihracatı, yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak % 10,6, ithalatı ise % 0,8 artmıştır. yılının birinci çeyreğinde kamu sektörü tüketim harcamalarının payı 0,2 puan azalarak % 15,1 e gerilerken, hanehalklarının tüketim harcamalarının payı 0,4 puan artarak % 60,7 seviyesine yükselmiştir (Tablo 4). Tablo 4. Gayrisafi yurtiçi hasıla, harcama yöntemiyle cari fiyatlarla (değer, pay, değişim oranı) Değer (Bin TL) Harcama bileşenleri 2016 2016 Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların tüketimi 338.492.147 376.477.588 385.944.105 441.340.886 1.542.254.725 389.420.811 60,3 59,5 58,3 60,1 59,5 60,7 Devletin nihai tüketim harcamaları 86.027.788 97.839.146 88.287.017 109.836.648 381.990.600 96.596.522 15,3 15,5 13,3 15,0 14,7 15,1 Gayrisafi sabit sermaye oluşumu 164.014.351 193.021.794 188.223.637 225.861.860 771.121.642 186.859.380 29,2 30,5 28,4 30,8 29,8 29,1 Stoktaki değişiklikler (1) -7.851.047-8.519.334 9.305.267-20.995.989-28.061.102-7.596.894-1,4-1,3 1,4-2,9-1,1-1,2 Mal ve hizmet ihracatı 130.365.952 139.183.828 140.552.232 161.327.530 571.429.542 173.953.003 23,2 22,0 21,2 22,0 22,1 27,1 (Eksi) Mal ve hizmet ithalatı 149.863.811 165.090.882 150.286.157 182.977.526 648.218.377 197.648.798 26,7 26,1 22,7 24,9 25,0 30,8 Gayrisafi yurtiçi hasıla 561.185.380 632.912.140 662.026.101 734.393.408 2.590.517.030 641.584.023 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 (1): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Dairesi 14.06. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 4
Toplam yatırım harcamalarının payı 0,1 puan azalarak % 29,1 e gerilemiştir. Mal ve hizmet ihracatının payı 3,9 puan artarak % 27,1 e, ithalatının 4,1 puan artarak % 30,8 e yükselmiştir. Gelir Yöntemiyle GSYH İşgücü ödemelerinin cari gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın aynı döneminde % 41,0 iken bu oran yılının birinci çeyreğinde % 39,7 olmuştur. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise % 39,5'ten % 41,3'e yükselmiştir (Tablo 5). Tablo 5. Gelir Yöntemi Bileşenlerinin Gayri Safi Katma Değer İçersindeki Payları Gelir bileşenleri 2016 I II III IV I İşgücü ödemeleri 41,0 38,1 35,9 33,3 39,7 Üretim üzerindeki net vergiler 0,6-1,1-0,7-1,0 0,7 Sabit sermaye tüketimi 18,9 17,1 16,6 16,5 18,3 Net işletme artığı/karma gelir 39,5 45,9 48,2 51,2 41,3 Bu konuyla ilgili haber bültenine www.tuik.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz. Reel Sektör AR-GE ve Uygulama Dairesi 14.06. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 5