Respublika Fənn Olimpiadaları Rayon (Şəhər) mərhələsi Kimya Ad Soyad Məktəb 1. İmtahan müddəti 180 dəqiqədir. 2. 4 səhv cavab 1 düz cavabı aparır. 3. Hər sual 4 bal ilə qiymətləndirilir. 4. Nəzarətçilərə yalnız cavab kartları təqdim olunur. 5. Rayon (Şəhər) mərhələsinin nəticələrini www.olimpiada.edu.az saytından və ya təhsil aldığınız ümumtəhsil müəssisəsindən öyrənə bilərsiniz. UĞURLAR! 11-ci sinif 04.02.2018
1. Fenolun sənayədə tətbiqini əks etdirən reaksiya tənliyini göstərin. t A) С6H5OH + Zn C6H6 + ZnO B) C6H5OH + KOH C6H5OK + H2O H C) C6H5OH + CH2O C6H5(OH)CH2OH D) C6H5OH + 3Br2 C6H2Br3OH + 3HBr E) 2C6H5OH + 2Na 2C6H5ONa + H2 2. Məhlulun molyar qatılığını hansı formul ilə hesablamaq olar? A) C 100 M B) C M 1000 m M C) C D) C 1000 V E) C M 3. 1,2 mol H2 və 1,5 mol I2-dən (buxar) ibarət qarışıq 1 litrlik qapalı qabda tarazlıq yaranana qədər 800 0 C temperaturda saxlanılır. Reaksiya nəticəsində 46,8 kc istilik ayrılır. HIun əmələ gəlmə istiliyi 26 kc/mol olarsa, H2 + I2 2HI reaksiyasının 800 0 C-də tarazlıq sabitini А) 1 В) 9 С) 18 D) 24 Е) 36 4. 42 q buten-2-nin polimerləşməsindən alınan nümunənin polimerləşmə dərəcəsi 602-dir. Reaksiyaya daxil olmayan buten-2-nin 20,25 q HBr ilə reaksiyaya daxil olur. Alınan polimer nümunədə xətti makromolekulların sayını Mr(C4H8)=56, Mr(HBr)=81 A) 1 10 23 B) 3,01 10 20 C) 6,02 10 23 D) 3,01 10 23 E) 5 10 20 5. Mürəkkəb efirin 80%-li sulfat turşusu ilə qızdırılması (180 0 C) zamanı qazlar qarışığı alındı. Qarışığın artıq miqdarda götürülmüş KMnO4 məhlulundan keçirilməsi zamanı həcmi 2 dəfə azalır, sıxlığı isə dəyişmir. Mürəkkəb efiri müəyyən edin (bütün reaksiyalar miqdari baş verir). A) HCOOC2H5 B) CH3COOC4H9 C) CH3COOCH3 D) HCOOC3H7 E) HCOOC5H11 6. Buxarının sıxlığı stirolun buxarının sıxlığından 4 vahid az olan mürəkkəb efirin ikili karbon atomlarının sayı onun birli karbon atomlarının sayında 4 dəfə az, bu efirin hidroliz məhsulu olan turşuda isə ikili karbon atomlarının sayı birli karbon atomlarının sayından 2 dəfə azdır. Mürəkkəb efir molekulunda olan karbon atomlarının hibrid orbitallarının sayını Ar(H) = 1, Ar(C) = 12, Ar(O) = 16 A) 13 B) 17 C) 21 D) 25 E) 19 7. K2Cr2O7 + H2SO4 + H2S reaksiyasının məhsullarının əmsalları cəmini А) 8 В) 10 С) 12 D) 14 Е) 18 8. Kalium-peroksid və kalium-superoksiddən ibarət 25,2 q qarışığın artıq miqdar karbon qazı ilə reaksiyasıdan 4,48 l (n.ş.) oksigen alınır. İlkin qarışıqda superoksidin kütləsini (q) hesablayın. Ar(O)=16, Ar(K)=39 A) 7,1 B) 14,2 C) 11,3 D) 18,1 E) 11,0
9. Molekulunda iki asimmetrik karbon atomu olan C8H18 tərkibli alkanı Beynəlxalq nomenklatura əsasında adlandırın. A) 2,4-dimetilheksan B) 2,3-dimetilheksan C) 2,5-dimetilheksan D) 3,3-dimetilheksan E) 3,4-dimetilheksan 10. Formaldehidin sirkə və qarışqa turşuları qarışığında 2,33 q məhlulu 18,7 ml 8,4%-li kalium-hidroksid məhlulu (1,07 q/ml sıxlıqlı) ilə tam reaksiyaya daxil olur. Bu zaman alınan məhlulun qızdırılmaqla artıq miqdar gümüş(i) oksidin ammonyaklı suda məhlulu ilə reaksiyasından 9,72 q çöküntü alınır. İlkin qarışıqda maddələrin mol payını Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(O)=16, Ar(K)=39, Ar(Ag)=108 A) 20% HCOOH, 40% CH3COOH, 40% HCHO B) 25% HCOOH, 50% CH3COOH, 25% HCHO C) 10% HCOOH, 50% CH3COOH, 40% HCHO D) 20% HCOOH, 30% CH3COOH, 50% HCHO E) 30% HCOOH, 20% CH3COOH, 50% HCHO 12. 0,5 l 2 M qatılıqlı qarışqa turşusu məhluluna əvvəlcə 1 l 2M NaOH, sonra isə artıq miqdar təzə çökdürülmüş Cu(OH)2 əlavə edilir. Lazımi şərait olarsa, məhlulda hansı reaksiyalar baş vermir? 1. HCOOH + NaOH 2. HCOOH + Cu(OH)2 3. HCOONa + Cu(OH)2 4. NaHCO3 + NaOH A) 1, 2 B) yalnız 2 C) 2, 4 D) 3, 4 E) yalnız 4 13. V litr a mol/l qatılıqlı NaNO3 və 2V litr b mol/l qatılıqlı Na2SO4 məhlulları qarışdırılır. Alınan məhlulda Na + ionlarının molyar qatılığını (mol/l) ( a b) V A) 3 a 4b D) 3V a 4b B) 3 a b E) 3 a 2b C) 3 11. C H Cl X X X X +KOH (spirt) +H2 O, kat +CuO +Ag 2O (NH 3) 2 5 I 1 II 2 III 3 IV 4 Hansı mərhələlərdə siniflərarası izomeri olmayan maddələr alınır. A) I, II B) II, III C) I, III D) I, IV E) II, IV 14. Azot və ammonyakdan ibarət qarışığın 20 l (n.ş.) HCl qazı ilə reaksiyası zamanı ilkin qarışığın həcmi 25% azalır. Qalan qaz qarışığının yanmasına 15 l (n.ş.) oksigen sərf olunarsa, qarışıqda olan azot ilə reaksiyaya neçə qram litium sərf olunar? Ar(Li)=7 A) 21 B) 42 C) 84 D) 75 E) 63
15. X RCOOH, H Y H2O R radikalının turşu molekulunda kütlə payı 25%, Y molekulunda isə 8 hidrogen atomu olarsa, hansı reaksiyalar doğrudur? 1. X + CuO t HCHO +... 2. C6H12O6 qıcqırma 2X + 2CO2 425 3. 2X 0 С, kat CH2=CH CH=CH2 +... 4. Y + NaOH CH3OH +... A) 1, 3 B) 1, 4 C) yalnız 2 D) 2, 3 E) 3, 4 18. 26 q Zn H 2 (n.ş.) HCl məhlulu m q Fe H 2 (n.ş.) H 2 SO 4 məhlulu (duru) Hər iki qabdan eyni həcmdə hidrogen ayrılarsa, dəmirin kütləsini (q) hesablayın. Ar(Zn)=65, Ar(Fe)=56 A) 2,24 B) 44,8 C) 22,4 D) 11,2 E) 4,48 16. Müəyyən temperaturda 32,2 q Na2SO4 10H2O 82 q suda həll edildikdə doymuş məhlul alınır. Verilmiş temperaturda Na2SO4-ün suda həllolma əmsalını (q/l) Mr(Na2SO4)=142, Mr(H2O)=18 A) 322 B) 142 C) 161 D) 71 E) 284 17. 1 mol naməlum quruluşlu alkil-yodidə qızdırılmaqla NaOH-ın spirtdə məhlulu ilə təsir etdikdə 1:7 kütlə nisbətində izomer alkenlərin qarışığı alınır. Əsas məhsulun kütləsi 49 q olur. Başlanğıc maddənin Vürs reaksiyasının məhsulunun səmərəli nomenklatura əsasında adını Ar(H)=1, Ar(C)=12 A) metiletilikili-butilmetan B) trimetilüçlü-butilmetan C) izopropilizobutilmetan D) metilpropilizopropilmetan E) metildietilmetan 19. Stirol molekulunda rabitələrin əmələ gəlməsində iştirak edən qeyri-hibrid orbitalların ümumi sayını A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 24 20. 5,3 q benzolun homoloqunun nitrat turşusu ilə reaksiyası zamanı 4,53 q mononitro törəmələr qarışığı alınır. Reaksiyanın çıxımı 60% olarsa, benzolun homoloqunun formulunu Ar(H)=1, Ar(C)=12, Ar(N)=14, Ar(O)=16 A) C7H8 B) C8H10 C) C9H12 D) C10H14 E) C11H16 21. Reaksiya 2Y + X Z + 2T 2K + Y 2M + T Entalpiya, kc a b 4M + X 4K + Z reaksiyasının entalpiyasını A) 2b a B) b a C) 2a b D) 2b + a E) 2a + b
22. Tərkibində 2 mol Ba(OH)2 olan məhlula ardıcıl olaraq tərkibində 1 mol CuSO4, 1 mol FeCl2 və 2 mol Na2CO3 olan məhlullar əlavə edilir (hər dəfə məhlul əlavə etdikdə reaksiyanın bitməsi üçün bir müddət gözlənilir). Hansı ionlar arasında reaksiya baş verər? 1. Ba 2+ və SO4 2 2. Cu 2+ və OH 3. Fe 2+ və CO3 2 4. Fe 2+ və OH 5. Fe 2+ və SO4 2 6. Ba 2+ və CO3 2 A) 1, 3, 5 B) yalnız 2, 4, 6 C) 1, 2, 3, 4 D) 2, 3, 5 E) 1, 2, 4, 6 24. Polimerləşmə dərəcəsi 1000 olan polimerlərin siqma rabitə saylarının (n) polimerlərin molyar kütlələrindən (M) asılılıq qarafikini I. polistirol II. polietilen III. polibutadien 23. Naməlum duzun 0,2 molu parçalandıqda su və 8,96 l üç qazın qarışığı alınır. Qurudulduqdan sonra qazlar qələvi məhlulundan buraxılır və məhlulun kütləsi 7,1 q artır, qazların həcmi isə 25% azalır. Qalan qazlardan elektrik qığılcımı keçirilir, sonra isə suda həll edilir. Bu zaman kütləsi 11 q olan iki turşunun 1:1 mol nisbətində qarışığı alınır. Naməlum duzu müəyyən edin (Qəbul edin ki bütün reaksiyalar miqdari gedir). A) (NH4)2SO4 2H2O B) NH4NO2 H2O C) NH4ClO4 D) NH4ClO3 E) [NН3ОН]ClO 25. Müəyyən miqdar maqnezium-karbonat parçalandıqda 5,1 kc istilik udulur. Alınan qaz 75 q 5,7%-li barium-hidroksid məhlul ilə udulur. Alınan məhlulda duzun kütlə payını (%) ilə hesablayın. Maqnezium-karbonatın parçalanma reaksiyasının istilik effekti 102 kc-dur. Ar(H)=1, Ar(O)=16, Ar(C)=12, Ar(Ba)=137 A) 8,4 B) 8,5 C) 8,6 D) 8,8 E) 8,9