MALTEPE ÜNİVERSİTESİ MESLEKYÜKSEK OKULU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI İSG GİRİŞ DERSİ VİZE İÇİN KISA ÇALIŞMA NOTLARI 1. 17, ve 18. yüzyılda yaşayan, kurşun ve cıva zehirlenmelerini inceleyerek belirtilerini saptayan, iş-işçi uyumunun iş verimi üzerinde etkili olduğu düşüncesini ortaya koyarak bir anlamda ergonominin ilkelerini 17. yüzyılda açıklayan İtalyan bilim insanı Ramizzini dir. Ramizzini hastalıkları işyeri ortamında incelenir" ilkesini getirmiştir. 2. 1802 yılında "Çırakların Sağlığı ve Morali" yasasını çıkararak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin ilk yasal düzenlemeyi yapan ülke İngiltere dir. 3. İş sağlığı ve güvenliğinin amacının; çalışanları korumak, üretim güvenliğini sağlamak ve işletme güvenliğini sağlamak olduğu kabul edilir. 4. Ağır yaralanma ya da ölümle sonuçlanan her kazanın temelinde 29 uzuv kayıplı ve 300 yaralanma meydana gelmeyen olay vardır (1-29-300 oranı). Bu prensipten, özellikle "kazaya ramak kaldı" olaylarının nedenlerinin çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır. 1-29-300 kuralının önemli bir özelliği de, bir işletmede olabilecek kazalar hakkında önceden tahmin yapma olanağını sağlamasıdır. İş kazaları istatistikleri yapılan işyerlerinde önceki yıllara göre elde edilen kaza sıklığı ve kaza ağırlığı oranları, bir sonraki yıl için gerçekleşebilecek iş kazaları için yaklaşık tahmin olanağı vermektedir. 5. Normlar Hiyeraşisi Sıralaması: 1- Anayasa 2- Uluslararası Antlaşma 3- Kanun 4- Kanun Hükmünde Kararname 5- Tüzükler 6- Yönetmelikler 7- Diğer Düzenleyici İşlemler (Tebliğ, Genelge vb.) 6. İş sözleşmesi : İşçi ile işveren arasında yapılır. Toplu iş sözleşmesi : işçi sendikaları ile işveren arasında yapılır. Çoğunlukla 2 yılda bir yapılır. 7. Bazı hukuk kurallarına aykırı davranışın yaptırımı, bu davranışta bulunan kimsenin bundan zarar gören kimseye tazminat ödemesi şeklinde görünür. Gerçekten, bir kimse haksız fiil dediğimiz hukuka aykırı bir eylem ve davranışıyla başkasına zarar verecek olursa, bu zararı gidermekle (tazmin etmekle) yükümlü olur, yani tazminata mahkûm edilir. Tazminat maddi tazminat şeklinde olabileceği gibi, manevi tazminat biçiminde de olabilir. Tazminat yaptırımı sadece haksız fiillerle bir zarara sebebiyet verilmiş olması halinde değil, fakat aralarında bir sözleşme yapmış olan taraflardan birinin bu sözleşmenin hükümlerine uymamak veya aykırı davranışta bulunmak suretiyle diğer tarafı zarara uğratmış olması halinde de söz konusu olur. 8. 4857 sayılı İş Kanunu aşağıdakilerden işçilere yöneliktir. 9. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde işveren vekili, "işveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimse" olarak tanımlanmaktadır. İşveren vekilliği özel hükümlere dayanan özel bir statü değildir. 10. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesine göre; işveren vekilinin işveren vekili sıfatıyla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur. 11. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesine göre; asıl işveren, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerini alt işverene verebilir. Ancak işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez. 12. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 3. maddesine göre; bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen
veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır. 13. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 4. maddesine göre; aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz; veya işletmelerinde, ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, hakkında, Rehabilite edilenler hakkında, çalıştığı işyerlerinde. Şu kadar ki; ine uygun üç kişinin yükleme ve boşaltma işleri fabrikalarda görülen işler, eri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve işleri, işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler, bu Kanun hükümlerine tabidir. 14. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 6. maddesine göre; devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır. 15. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 7. maddesine göre; geçici iş ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde en fazla iki defa yenilenebilir. 16. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 10. maddesine göre; nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir. 17. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 8. maddesine göre; iş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. 18. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesine göre; yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir. Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştın İmasın ücrete hak kazanır. 19. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 15. maddesine göre; deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. 20. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesine göre; belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İş sözleşmeleri; İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak İki hafta sonra, İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğertarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğertarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra, İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra, feshedilmiş sayılır. 21. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 18, maddesine göre; otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. 22. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 20. maddesine göre; iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. 23. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 21. maddesine göre; işçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. 24. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 22. maddesine göre; uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. 25. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesine göre; süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandın lan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması 26. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinde belirtilen hallerde, süresi belirli olsun veya olmasın, işveren iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Bu hallerden biri de işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratmasıdır. 27. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesine göre; işçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa veya sakatlığa uğraması halinde, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi süresi, işverene derhal fesih hakkı doğuracak haklı nedenlerden biridir. 28. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 29. maddesine göre; işyerinde çalışan işçi sayısı; 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin, 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin, 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin, işine 17. madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır. 29. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesi ile 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliği'nin 11. maddesine göre fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz. 30. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesi göre; fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 31. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 46. maddesine göre; bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
32. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 53. maddesine göre; on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. 33. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesine göre; genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. 34. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesine göre; tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. 35. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 64. maddesine göre; tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz. 36. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 66. maddesine göre; işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. 37. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 68. maddesine göre; ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz. 38. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 68. maddesine göre; günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere; Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika, Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dâhil) süreli işlerde yarım saat, Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, ara dinlenmesi verilir. 39. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 69. maddesine göre; gece ve gündüz postalarında, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz. 40. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 71. maddesine göre; okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. 41. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74. maddesine göre; kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. 42. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 77. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. ve 14. maddelerine göre; iş kazaları ve meslek hastalıkları en geç 2 iş günü içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne, 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir. 43. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde iş güvenliği uzmanının ve işyeri hekiminin görevlendirilmesi ve iş sağlığı ve güvenliği kurulunun kurulması zorunludur. Kanunun 77. maddesinde ve 07.04.2004 tarih ve 25426 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 4. maddesinde, işverenlere işçileri iş sağlığı ve güvenliği alanında eğitme yükümlülüğü getirilmiş, ancak bu eğitimlerin hangi periyotlarla yapılacağı belirtilmemiştir. 44. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 77 ve 78. maddeleri ile bu maddelere dayanılarak çıkarılmış olan birçok yönetmelikte de işveren, işyerinde risk değerlendirmesi yapılmasından sorumlu tutulmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 79. maddesine göre; bir işyerinin tesis ve tertiplerinde, çalışma yöntem ve şekillerinde, makine ve cihazlarında işçilerin yaşamı için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar işyerlerini iş sağlığı ve güvenliği bakımından denetlemeye yetkili iki müfettiş, bir işçi ve bir işveren temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluşan beş kişilik bir komisyon kararıyla, tehlikenin niteliğine göre iş tamamen veya kısmen durdurulur veya işyeri kapatılır. Komisyona kıdemli iş müfettişi başkanlık eder. Komisyonun çalışmaları ile ilgili sekretarya işleri bölge müdürlüğü tarafından yürütülür. Bu maddeye göre verilecek durdurma veya kapatma kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde altı iş günü içinde itiraz etmek yetkisi vardır. İş mahkemesine itiraz, işin durdurulması veya işyerinin kapatılması kararının uygulanmasını durdurmaz. Mahkeme itirazı öncelikle görüşür ve altı iş günü içinde karara bağlar. Kararlar
kesindir. Bir işyerinde çalışan işçilerin yaş, cinsiyet ve sağlık durumları böyle bir işyerinde çalışmalarına engel teşkil ediyorsa, bunlar da çalışmaktan alıkonulur. 45. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 79. maddesine göre; makine, tesisat ve tertibat veya işin durdurulması veya işyerinin kapatılması sebebiyle işsiz kalan işçilere işveren ücretlerini ödemeye veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermeye zorunludur. 46. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 79. maddesi ile 15.03.2004 tarih ve 25393 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik kapsamında işin durdurulması veya işyerinin kapatılmasına ilişkin düzenlemeler işverenin idari sorumluluğu arasındadır. Bu nedenle de, işçinin iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışmasının sakıncalı olduğu işyerlerinde işin durdurulması veya işyerinin kapatılması idari bir yaptırımdır. 47. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 80. maddesine göre; sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her işveren bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla yükümlüdür. Kanunun 81. maddesine göre ise; işverenler, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırdıkları işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, işyerindeki işçi sayısı, işyerinin niteliği ve işin tehlike sınıf ve derecesine göre; İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla, Bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle, Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle, yükümlüdürler. 48. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 83. maddesine göre; işyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından işçinin sağlığını bozacak veya vücut bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın, acil ve hayati bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçi, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul aynı gün acilen toplanarak kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar işçiye yazılı olarak bildirilir. İş sağlığı ve güvenliği kurulunun bulunmadığı işyerlerinde talep, işveren veya işveren vekiline yapılır. İşçi tespitin yapılmasını ve durumun yazılı olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. İşveren veya vekili yazılı cevap vermek zorundadır. Kurulun işçinin talebi yönünde karar vermesi halinde işçi, gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbiri alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. İşçinin çalışmaktan kaçındığı dönem içinde ücreti ve diğer hakları saklıdır. İş sağlığı ve güvenliği kurulunun kararına ve işçinin talebine rağmen gerekli tedbirin alınmadığı işyerlerinde işçiler altı iş günü içinde, belirli veya belirsiz süreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir. 49. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 85. maddesine göre; on altı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağırve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. 50. 27.09.2008 tarih ve 27010 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 3. maddesinde muvazaa; İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini, Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini, Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini, Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri, ihtiva eden sözleşme olarak tanımlanmaktadır. 51. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 9. maddesine göre; alt işverenlik sözleşmesi asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı şekilde yapılır.
52. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 10. maddesine göre; alt işverenlik sözleşmesinde, Asıl işveren ile alt işverenin işyeri unvanı ve adresi, Asıl işveren ile alt işverenin tüzel kişiliği ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş olması hâlinde işveren vekillerinin adı soyadı ve adresi, İşyerinde yürütülen asıl işin ne olduğu, Ait işverene verilen işin ne olduğu, hususlarına yer verilir. 53. İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği'nin 4. maddesine göre; fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödenir. 54. Kamu hukukuna göre iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma borcu 4857 sayılı İş Kanununa göre düzenlenmektedir. 55. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. maddesinde iş kazasının ve 14. maddesinde de meslek hastalığının tanımı yapılmaktadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. maddesine göre; iş kazası; Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevi olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Bu Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır. 56. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 19. maddesine göre; meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. 57. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 21. maddesine göre; iş kazasının, bu Kanunda belirtilen sürede işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir. 58. Borçlar hukukuna göre işverenin tazminat ödeme sorumluluğunda zaman aşımı 10 yıldır. 59. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 21. maddesine göre; Sosyal Güvenlik Kurumu'nun işverene kusuru nedeniyle zararı tazmin için açtığı dava rücu davasıdır. 60. EU-OSHA (European Agency for Safety and Health at Work): Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı ILO (International Labour Organization): Uluslararası Çalışma Örgütü WHO (World Health Organization): Dünya Sağlık Örgütü 61. İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 sayılı ILO Sözleşmesi özellikle iş sağlığı ve güvenliği politikalarını düzenlemektedir. 62. Kadın işçilerin doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre içerisinde çalıştırılmamaları gerekir. 63. İşçi lehine değiştirilebilen aleyhine değiştirilemeyen kurallara NİSBİ EMREDİCİ NORM denir.
64. YILLIK ÜCRETLİ İZİN : İşçinin yıllık ücretli izin hakkından yararlanabilmesi için işyerinde deneme süresi de içinde olmak üzere ilk çalışmaya başladığı tarihten itibaren en az 1 yıl çalışmış olması gereklidir. 1 yıldan 5 yıla kadar çalışmış ise 14 gün 5 yıldan 15 yıla kadar çalışmış ise 20 gün 15 yıl ve daha fazla çalışmış ise 26 gün izin hakkı vardır. 18 ve daha küçük yaştaki işçilere 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin en az 20 gündür.(çocuklarda 1 yılı doldurma şartı aranmaz!) 65. 15 yaşını doldurmamış olan işçiler çocuk işçi, 18 yaşını doldurmamış işçiler ise genç işçi olarak nitelendirilir. 66. İş kanuna göre ise en az çalışma yaşı 14 tür. 67. 18 yaşını doldurmamışlar yeraltı, sualtı işlerinde ve sanayiye ait işlerde gece çalıştırılamaz. 68. 16 yaşını doldurmamış çocuklar ve gençler; ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar. (Demir ve çelik işerinde, taş ve toprak sanayi işlerinde, kiremit, tuğla, boru, pota, künk ve benzeri inşaat malzemesi üretim yerlerinde) 69. 14 yaşından 18 yaşına kadar(18 dahil) olan işçiler işe alınmadan önce sağlık raporu almak zorundadırlar. Çocuk ve genç işçilerin, 18 yaşını dolduruncaya dek o işi sürdürmelerinde bir sakınca olup olmadığını denetlenerek, her 6 ayda bir kez aynı şekilde doktor raporu aldırılması gerekir. 70. KIDEM TAZMİNATI: Kıdem Tazminatı ilk defa 1936 tarihli 3008 sayılı iş kanunda düzenlenmiştir. İşçinin kıdem tazminatı hak kazanabilmesi için, işyerinde en az 1 yıl çalışması gerekmektedir. Kanuna göre kıdem tazminatlarının yıllık tutarı, Devlet memurları kanununa tabi en yüksek Devlet Memuruna ödenecek olan yıllık ikramiye tutarını geçemez. Kıdem tazminatı zaman aşımı 10 yıldır. 71. İş sağlığı ve güncelliği konularında mevzuat çalışması yapmak İSGGM nin işidir. 72. Ölçüm, analiz, test ve kalibrasyon hizmetleri İSGÜM sunar. 73. İş teftişleriyle ilgili mevzuat ve istatistikleri ve ilgili mevzuatın uygulanmasını denetleyen İTK (iş teftiş kurulu) dır. 74. Çalışma hayatı ve sosyal güvenlik konularında ulusal ve uluslararası düzeyde sertifika programları düzenlemek görevini ÇASGEM yapar. 75. Sosyal güvenlik polikilarını uygulamak ve bu alanda kamu idareleri arasında koordinasyonu sağlamak SGK nın işidir. 76. Uluslararası iş sağlığı komisyonu : ICOH 77. Uluslararası sosyal güvenlik örgütü : ISSA 78. ILO nun sağlık hizmetlerine ilişkin sözleşmesi : 161nolu madde 79. Ulusal iş sağlığı ve güvenliği konseyi yılda 2 defa toplanır.