AMAÇ PATOLOJİ ANABİLİM DALI Hastalıkların patogenezini Lezyonların makroskopik görünümlerini Lezyonların mikroskopik görünümlerini Morfolojik bulgular ile hastalıkların prognostik parametrelerinin ilişkilerini Evreleme ile ilgili morfolojik bulguları Tedaviye yön verici morfolojik ve genetik bulguları Doğru materyal gönderme ile ilgili bilgi edinmek ÖĞRENİM HEDEFLERİ Hastalıkların patogenezini anlamak Materyallerin makroskopik bulgularını değerlendirmek ve tanımak Lezyonların mikroskopik bulgularını sayabilmek Morfolojik bulgularla prognostik kriterleri eşlemek Evreleme konusunda patolojiden yararlanmak Tedavi için gerekli prognostik ve genetik faktörleri rapordan anlamak, gerektiğinde istemde bulunmak Doğru ve uygun koşullarda materyal göndermeyi bilmek ve yapmak
Ders Adı: Hücre gelişimi, diferansiasyon ve maturasyon AMAÇ: Öğrencinin normal hücre çoğalmasını, farklılaşma ve maturasyonunu ve hücresel adaptasyon mekanizmalarını öğrenmesi. Normal hücre siklusunun evrelerini sayabilmeli Vücuttaki dokuların/hücrelerin çoğalma kapasitelerine göre ayrımlarını (Labil/stabil ve bölünmeyen hücreler) ayırt edebilmeli. Hücre çoğalmasının kontrol mekanizmalarındaki moleküler olayları söyleyebilmeli Hücre çoğalma ve diferansiasyonundaki adaptasyonlar ve bunların mekanizmalarını açıklayabilmeli Hücresel adaptasyonları ( Hiperplazi-hipertrofi-atrofi-metaplazi) terminolojik olarak doğru tanımlayabilmeli, neoplaziden farkını kavramalı ve bunların makroskopik ve mikroskopik patolojik bulgularını açıklayabilmeli. Davranış Organizmada hücrelerin sürekli bir çoğalma, belli bir işleve göre farklılaşma ve maturasyon gösterdiklerini ve çoğalma ve farklılaşma kapasiteleri bakımından değişik dokuların farklılıklar kavramalıdır. Bunların mekanizmalarını anlamanın tümör patolojisini anlamaya da zemin hazırladığını bilmelidir. Yukarıda sözü edilen süreçlerdeki bazı sapmaları ifade edilen hücresel adaptasyonları, yani atrofi, hipertrofi, hiperplazi, ve metaplazi olaylarını bilmeli, hekimlik hayatında sıkça karşılaşacağı bu deyimleri doğru ve yerinde kullanmayı öğrenmelidir. Ders adı: Hücre zedelenmesi ve ölüm nedenleri, Nekroz, apoptosis AMAÇ: Öğrencinin genel patolojinin önemli bir bölümünü oluşturan hücre zedelenmesi ve bunun irreversibl şekli nekroz ve tek hücre nekrozu ve apoptosis hakkında bilgi kazanması Hücre zedelenmesinin etyopatogenezini açıklayabilmeli
Hücre ölümü olan nekrozun makroskopik ve mikroskopik tanımı ve tarifini açıklayabilmeli Farklı hastalık ve durumlarda gelişen nekroz türlerini açıklayabilmeli Nekrozun etyopatogenezi ve sonuçlarını açıklayabilmeli Apoptosisin tanımı, etyopatogenezi ve morfolojisi, hangi hallerde görüldüğü, nekroz ve apoptozisn ayırımını açıklayabilmeli Ders adı: Canlı hastalık etkenleri AMAÇ: Öğrencinin prion, bakteri, virüs, mantar, protozoa gibi çeşitli canlı hastalık etkenlerinin dokularda yaptığı değişiklikler, bunların mekanizmaları, bunların tanısında kullanılan bazı yöntemleri, organotropizm, endotoksin/enzotoksin, inklüzyon, zorunlu intrasellüler, zorunlu ekstrasellüler gibi kavramları öğrenmesi. İltihabın çeşitleri, canlı hastalık etkenleri ile ilgili mikrobiyoloji bilgisini söyleyebilmeli. Ders adı: Metabolizma bozuklukları ve amiloidoz AMAÇ: Öğrencinin başlıca metabolizma hastalıkları ve amiloidozda patogenez ve morfolojik değişiklikleri öğrenmesi. Amiloid maddesinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini sayabilmeli Amiloiozda farklı sınıflamaların hangi temele dayandığını söyleyebilmeli Amiloidozda yaygınlık ve fibril tipine göre yapılan sınıflamayı bilmeli Amiloidoza yol açan belli başlı nedenleri açıklayabilmeli Amiloidoz patogenezinde rol oynadığı düşünülen iki kavramı açıklayabilmeli Amiloidozda organlarda meydana gelen makroskopik ve mikroskopik değişiklikleri sayabilmeli Amiloidoz tanısı için kullanılan biyopsi türlerini ve özel inceleme tekniklerini sayabilmeli Metabolizma hastalıklarında galaktozomi ve fenilketonürinin doğumsal niteliğini ve yol açtığı sonuçları bilebilmeli Galaktozomi ve fenilketanüride diyetin önemini söyleyebilmeli
Lizozomal depo hastalıkları grubunun patogenezinde hangi mekanizmanın bulunduğunu söyleyebilmeli. Beceri Amiloid birikimi olan organı makroskopik olarak tanıyabilmeli Mikroskop altında amiloidi tanıyabilmeli. Ders adı: Beslenme bozukluklarına bağlı hastalıklar AMAÇ: Öğrencinin protein-kalori malnütrisyonu ve vitamin alımındaki dengesizliklere bağlı gelişen hastalıkları öğrenmesi Maltnütrisyonun yetersiz veya aşırı beslenme şeklinde görülebileceğini söyleyebilmeli Primer ve sekonder malnitrisyona yol açan nedenleri sayabilmeli Protein-enerji malnitrisyonunun ülkemizde de karşılaşılabilen bir durum olduğunu söyleyebilmeli Protein-enerji malnitrisyonunun patogenezini ve ağırlaştırıcı faktörlerini sayabilmeli Marasmus ve Kwashior un özelliklerini ve organ değişikliklerini sayabilmeli Suda ve yağda eriyen vitaminleri sayabilmeli A ve D vitaminlerin rol aldıkları metabolik fonksiyonları sayabilmeli A hipovitaminozunun sonuçlarını sayabilmeli Raşitizm ve Osteomalasinin morfolojik bulgularını sayabilmeli E vitaminin antioksidan fonksiyonunu bilmeli K vitaminin pıhtılaşma mekanizmasında oynadığı rolü açıklayabilmeli B1 vitamini eksikliği ve Beri-beri de kalp, merkezi ve periferik sinir sisteminde oluşan değişiklikleri sayabilmeli C vitaminin onksiyonları ve eksikliğinde ortaya çıkan skorbütteki organ lezyonlarını sayabilmeli Obesite nin sonuçlarını ve hangi hastalıklar için risk faktörü olduğunu söylebilmeli Karsinogenezde beslenme ve ilgili olabilecek faktörleri sayabilmeli Beceri Bazı kanser türlerinde coğrafik sıklığın beslenme faktörleri ile ilişki gösterdiğini bilmeli, ülkemiz ve dünyada buna ait örnekler vermeli.
Ders adı: İltihap 1: Tanımlama, adlandırma, akut iltihap, iltihabın patogenezi AMAÇ: Öğrencinin iltihabın adlandırılması ve oluş biçimini öğrenmesi. İltihabın tarif ve tanımlamasını söyleyebilmeli İltihabın adlandırılmasını söyleyebilmeli İltihabın kardinal belirtilerinin söyleyebilmeli Akut iltihabı tanımlayabilmeli İltihabın patogenezini (oluş biçimi) söyleyebilmeli. Ders adı: İltihap 2: Kimyasal medyatörler ve kronik iltihap AMAÇ: Öğrencinin kronik iltihabı ve iltihap hücrelerini öğrenmesi. İltihabın patogenezinde yer alan kimyasal medyatör ve bunların etki mekanizmalarını söyleyebilmeli Kronik iltihabı tanımlayabilmeli Kronik iltihap hücrelerinin sayabilmeli Kronik iltihabın dönemlerini ve iyileşmesini açıklayabilmeli Ders adı: İltihap 3: İltihabın morfolojisi ve iyileşmesi AMAÇ: Öğrencinin iltihabın morfolojik tiplerini ve iyileşmesini öğrenmesi. İltihabın morfolojik tiplerini sayabilmeli İltihabın iyileşmesini açıklayabilmeli İyileşme türlerini bilmeli Yara iyileşmesini ve tiplerini sayabilmeli Beceri Makroskopik piyesler üzerinde iltihabın morfolojik tiplerini gösterebilmeli
Ders adı: Tümör AMAÇ: Öğrencinin tümör tanımı, sınıflandırılması ve çıkış yerlerine göre adlandırılması, selim ve malign tümör farklarını öğrenmesi. Tümör tanımı ve adlandırma sorunlarını selim ve malign tümörlerin morfolojik özellilerindeki farklılıkları açıklayabilmeli Ders adı: Tümör 2: Tümör Biolojisi ( hücre kinetiği) AMAÇ: Öğrencinin neoplastik lezyonlarda çoğalma-büyümeyi kontrol eden faktörleri neoplastik lezyonun kendi içinde bile homojen olmayan alt klonlardan oluştuğunu ve bu nedenle biolojik davranışın çok değişken olduğunu kavraması. Mitoz apoptozis kavramlarını fizyolojik anlamda tanımalı Hücre kinetiğinin araştırılmasında kullanılan yöntemlerin neler olduğunu ve hangi parametreleri ölçtüğünü bilmeli Beceri Neoplastik lezyonun monoklonal-oligoklonal-multiklonal olup olmadığını tartışabilmeli Davranış Neoplastik lezyonun büyüme hızında sadece mitoz mu sorumludur sorusunu tartışmalı, apoptozisin alt klonlar arasında farklılıklar göstereceğinin buna bağlı olarak tüm neoplastik lezyonun büyüme şeklinin bu klonların büyüme hızlarının vektöründen oluşacağı bilincine varmalı Ödüllü ev ödevi olarak verilen neoplastik lezyonun hücre kinetiği özellikleri göz önüne alınarak hangi yöntemlerle ne ölçüde tedavi edilebileceği konusunda fikir üretip, mantık yürütebilmeli, diğer kaynakları araştırarak hangi tedavi yöntemlerinin hangi hücreleri daha çok etkilediği sorusuna cevap aramalı. Ders adı: Tümör biyolojisi (Yayılım ve metastaz) AMAÇ: Öğrencinin tümör hücrelerinin çoğalma, yayılma ve metastaz biyolojisinin öğrenilmesi.
Tümör hücre çoğalma kinetiği ve bunu etkileyen faktörleri söyleyebilmeli Tümör de anjiogenezin önemini söyleyebilmeli İnvazyon ve metastaz mekanizmalarını moleküler düzeyde açıklayabilmeli Davranış Tümör hücrelerinin çoğalma özelliklerini anlayıp, bunun normal hücre çoğalmasından farklılıklarını kavramalı ve tümör invazyonu ve metastazının biyolojisini kavramalı. Ders adı: Karsinogenez AMAÇ: Öğrencinin kanser gelişiminde rol oynayan herediler/çevresel faktörler; bunların hücre/molekül düzeyinde yaptığı değişiklikler, onkogen tümör supresör genleri ve örnek hastalıkları öğrenmesi. Hücre siklusu, protoonkogen/onkogen, süpresör gen, mutasyon, dominatresesif geçiş gibi kavramları tanıyabilmeli. Ders adı: Kanser epidemiyolojisi, klinik ve patolojik evreleme, prognostik faktörler AMAÇ: Öğrencinin kanser oluşumundaki epidemiyolojik faktörleri, klinik ve patolojik evreleme sistemlerini ve tümör seyrinin etkileyecek prognostik faktörlerin genel özelliklerini öğrenebilmeli. Günümüzde kanser sıklığıyla ilgili bazı verileri söyleyebilmeli Kanser sıklığında rol oynayan coğrafik, çevresel, sosyal faktörler, yaş ve cinsiyete göre kanser sıklığının dağılım özelliklerini ve bunlara ait kanser örneklerini söyleyebilmeli Heredite ile kanser ilişkisini ve bu grupta yer alan tümör türlerinin özellikle sık görülen ve güncel olanlarını söyleyebilmeli Klinik evrelemenin ne olduğunu söyleyebilmeli Patolojik evrelemenin (grading) ne olduğunu söyleyebilmeli Tümörlerin seyrini etkileyecek olan prognostik faktörleri sayabilmeli
Davranış Tümör epidemiyolojisinde rol oynayacak coğrafik, sosyal ve çevresel koşullar (sigara, asbest vb.) konusunda çevresinde bilgilendirme yapabilmeli Bazı herediler kanser sendromlarının özelliklerinin kavrayabilmeli. Kanserlerde ayrıntılı klinik ve patolojik incelemenin gerekliliklerini kavramalı, bunun sonucunda elde edilen verilerin, tümörlerin prognozu ve tedavisi konusunda çok önemli olduğunu anlayıp çevresini de bu konuda aydınlatabilmeli. Tümör ile uğraşan disiplinler için salt kanser deyiminin ne derecede yetersiz olduğunu, onkolojik hastaya yaklaşımda bir çok verinin gerekli olduğunu ve bunların içerisinde histopatolojik tanı ve bulguların büyük önem taşıdığını kavramalıdır. Dersin adı: Ödem, şok AMAÇ: Öğrencinin diğer bilim dallarında ve klinik pratikte çok sık karşılaşacağı bu tablonunmorfolojik karşılıklarını öğrenmesi. : Lokalize ve generalize ödemin etyopatogenezini tanımlayabilmeli Akciğer ödemi ve beyin ödeminin nedenleri ve oluşumunu sıralıyabilmeli Hiperemi ve konjesyonun farkını söyleyebilmeli, akciğerde ve karaciğerde morfolojik bulguları tanımlayabilmeli Kanama ile ilgili organizmadaki lezyonları adlandırabilmeli Şokun patogenezi ve evrelerini söyleyebilmeli Organ ve dokularda şokun yol açtığı lezyonları tanımlayabilmeli Dersin adı: Trombüs, embolüs, infarktüs AMAÇ: Öğrencinin belirtilen kavramları öğrenmesi, etyoloji, patogenez, morfoloji ve bu lzyonların organlarda yaptığı değişiklikleri öğrenmesi : Damar lezyonlarının patolojik değişikliklerinin her türlü hastalık tablosunda görülebilen lezyonlar olduğunu söyleyebilmeli Lezyoun izlendiği organlarda bir takım değişikliklere sebep olabileceği, sadece damar hastalıklarına bağlı olmayabilen trombüs,
embolüs ve infarktüsün organ iltihaplarında ve tümörlerinde de karşılaşılabilecek önemli değişiklikler olduğunu açıklayabilmeli Dersin adı: İmmünolojik reaksiyonların genel özellikleri AMAÇ: Öğrencinin immünolojik olaylardaorganizmada ouşan değişiklikleri öğrenmesi : İmmünolojik olayın ne olduğunu söyleyebilmeli İmmünolojik olayllarda temel organlar ve hücreleri söyleyebilmeli Bu organ ve hücrelerin fonksiyonlarını ayrıntılı olarak tanımlayabilmeli İmmünglobülinlerin tiplerini ve fonksiyonlarını tanımlayabilmeli İmmün yanıtın tipleri ve oluşumunu açıklayabilmeli Ders adı: Doku zedelenmesinde immün mekanizmalar AMAÇ: Öğrencinin aşırı duyarlık reaksiyonları ve otoimmün hastalıkları öğrenmesi : Aşırı duyarlık reaksiyonlarının tiplerini sayabilmeli Bu reaksiyonlar sonucu olabilecek hastalıkları sayabilmeli Otoimmün hastalık kavramını açıklayabilmeli Hangi hastalıkalrın oluşumunda otoimmünitenin rol oynadığını açıklayabilmeli Ders adı: İmmün yetmezlikler AMAÇ: Öğrencinin doğumsal ve edinsel immün bozuklukları öğrenmesi : İmmün yetmezliği tanımlayabilmeli immün yetmezlik tiplerini tanımlayabilmeli İmmün yetmezlik komplikasyonlarını sayabilmeli İmmün yetmezlik oluşumunun temel özellikleri açıklayabilmeli
Dersin adı: Genetik Hastalıklar AMAÇ: Öğrencinin mutasyon, monogenetik (mendeliyen) ve multifaktöriyel genetik hastalıkları; normal karyotip ve sitogenetik hastalıkları öğrenmesi. : Genetik hastalıkların aydınlatılmasında çağdaş yaklaşım prensibi olarakrekombinan DNA teknolojisinin ana hatlarını öğrenmeli Mutasyon tanımı ve etkilerine ilişkin genel prensipleriaçıklayabilmeli Monogenetik(mendelyen) hastalıklarda otozomal dominan, otozomal resesif ve x e bağlı geçiş şekillerini söyleyebilmeli Multifaktöryel genetik geçişli hastalıklar grubunda bulunan hastalıkları sayabilmeli Normal karyotipi, otozomal ve seks kromozom sayısını söyleyebilmeli Genetik hastalıkların tanısında kullanılan örnekleme yöntemlerini açıklayabilmeli Mosaisizm e yol açan mekanizmaları açıklayabilmeli Yapısal kromozom anomalilerinden delesyon, translokasyon, izokromozom, inversiyonu tanımlayabilmeli 21 trizomisinin patogenezini ve morfolojik bulgularını sayabilmeli Kleinfelter sendromundaki morfolojik bulguları sayabilmeli