ÖNGÖRÜLEN BİRLEŞİK KIBRIS TA ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ KONFERANSI Sunan: Hasan SARICA 19 Mart 2015, ETKA/PEO, Lefkoşa
UYGULANAN METODOLOJİ Sendikaların örgütlenme hakkını düzenleyen Anayasa nın ilgili maddesi Sendikalar Yasası ILO nun onaylanmış Sözleşmeleri Pratik uygulamalar Çalışma alanını değerlendirmesi Sendikaların konumunun değerlendirilmesi Yukarıdakiler esas alınarak Sendikalarda Örgütlenme ile ilgili SWOT Matrix ile örgütlenme özgürlüğü irdelenmektedir
Anayasa da Sendikal Örgütlenme Hakkı Sendika Kurma Hakkı Madde 53 (1) Çalışanlar ve işverenler, önceden izin almaksızın sendikalar ve sendika birlikleri kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten ayrılma hakkına sahiptirler. Bu hakların kullanılışında uygulanacak biçim ve usuller yasada gösterilir. Yasa, ulusal güvenliğin, kamu düzeninin ve genel ahlakın korunması amacıyla sınırlar koyabilir. (2) Sendikaların ve sendika birliklerinin tüzükleri, yönetim ve işleyişleri demokratik ilkelere aykırı olamaz.
Sendikalar Yasası *20 İşçi (kamu görevlileri dahil) bir araya gelerek sendika kurabilirler En az iki sendika bir araya gelerek federasyon kurabilirler En az bir sendika ve bir federasyon bir araya gelerek konfederasyon kurabilirler Sendika, Federasyon ve Konfederasyonlar önceden izin almaksızın uluslararası kuruluşlara üye olabilirler Sendikaların kuruluş ve çalışmaları Sendikalar Mukayyidi tarafından denetlenir Çalışanların sendikalara üye olma haklarına ilişkin yeterli hak ve güvence vardır
İŞÇI KIMDIR? "İşçi", bir mukavelenin mahiyetine yani, fikrî veya bedenî veya başka suretle iş ifasını derpiş edip etmediğine veya sarahaten veya zımnen veya sözlü veya yazılı olarak hizmet, çıraklık veya herhangi diğer bir işi ifa etmek için yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, işverenle böyle bir mukavele yapan veya işverenin iş veya hizmetinde böyle bir mukavele gereğince çalışan herhangi bir şahsı ifade eder
YASAYA GÖRE SENDIKA NEDIR? Bu Yasaya göre işçi sayılanların veya işverenlerin müşterek iktisadî, sosyal ve kültürel menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurdukları meslekî teşekkülleri ifade eder ve iki veya daha fazla kayıtlı sendikanın meydana getirdiği federasyon veya konfederasyonu da ihtiva eder.
AŞAĞIDAKİ HUSUSLAR KANUNSUZDUR Bir işçinin istihdam edilmesini, bir sendikaya üye olmaması veya sendika üyeliğinden istifa etmesi şartına bağlamak; Bir işçinin, sendika üyeliği veya iş saatleri haricinde veya iş verenin rızası ile iş saatleri zarfında, sendika faaliyetlerine iştirak etmesi dolayısıyla, işten kovulmasına veya başka şekilde rencide edilmesine sebep olmak
YÜRÜRLÜKTE OLAN ILO SÖZLEŞMELERİ 2 Unemployment Convention, 1919 11 Right of Association (Agriculture) Convention, 1921 14 Weekly Rest (Industry) Convention, 1921 15 Minimum Age (Trimmers and Stokers) Convention, 1921 16 Medical Examination of Young Person (Sea) Con., 1921 19 Equity of Treatment(Accident Compensation) Con., 1925 29 Forced Labour Convention, 1930 45 Underground Work (Women) Convention, 1935 81 Labour Inspection Convention, 1947 87 Freedom of Association and Protection of the Right to Organise, 1948
88 Employment Service Convention, 1948 94 Labour Clauses (Public Contract) Convention, 1949 95 Protection of Wages Convention, 1949 96 Fee-Charging Employment Agencies (Revised) Con., 1949 98 Right to Organise and Collective Agreement Con., 1949 100 Equal Remuneration Convention, 1951 102 Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 105 Abolition of Forced Labour Convention, 1957 111 Discrimination (Employment and Occupation) Con., 1958 119 Guarding of Machinery Convention, 1963 122 Employment Policy Convention, 1964 141 Rural Workers Organisations Convention, 1975 151 Labour Relations (Public Service) Convention, 1978 158 Termination of Employment Convention, 1982
ILO Sözleşmelerinin bir kısmı İngiliz sömürge döneminde kabul edilenlerdir. Bir kısmı ise daha sonra kabul edilmiştir ILO Sözleşmeleri ile yasalar arasında çelişki olması halinde ILO Sözleşmesinin üstünlüğü Yüksek Mahkeme tarafından verilen bir kararda yaşama geçmiştir. ILO nezdinde kayıtlı olmasa bile bu sözleşmeler geçerlidir. Ancak bu sözleşmelerin hayata geçmesi için ilgili pek çok yasa henüz çıkartılmamıştır
SENDIKAL ÖRGÜTLENME HAREKETININ SWOT MATRIX I Bu Matrix, çalışma alanının değerlendirilmesi, pratik uygulamalar ve sendikaların durumunun değerlendirilmesi sonucunda sendikal örgütlenme ve sendikal hareketin içsel güçlü ve zayıf yanları, dışsal fırsat ve tehditlerin değerlendirilmesi ile oluşturulmuştur Değerlendirmeler kişisel bilgi ve deneyime dayalı olup daha kapsamlı ve sürekli bilimsel araştırmaya dayalı değerlendirmelere ihtiyaç vard ır.
SENDİKAL HAREKET VE İÇSEL DURUM GÜÇLÜ YANLAR Bilinçli ve duyarlı üye yapısı İnsan ilişkilerine verilen önem Sendikaların doğru politikalar belirleme kapasitesi Üyelerin sendika faailyetlerine katılım düzeyi Üyelerin birliği ve dayanışma duyarlılığı Sendika liderliklerine duyulan güven Toplu sözleşmelerde genel olarak başarılı olma Üyelerin sendikalara sadakati Üyelerin birbirine bağlılık ve sadakati Sendikal örgütlerin tarihsel geçmişleri ve en eski STÖ olmaları ZAYIF YANLAR Mali kaynakların yetersizliği Sendikal eğitim düzeyinin düşük olması Yapılaşma ve iletişim eksikliğindan kaynaklanan fiziksel sorunlar Yeterli sayıda profesyonel sendikacı olmaması Mesleki anlamda teknik yetersizlik ve sendikal alanda uzman eksikliği Uluslararası ilişkilerde yetersizlik ve etkin olamama Yeterli propaganda araç ve gereçlerine sahip olamama Motivasyon eksikliği Sendikalaşma düzeyinin yetersizliği Sendika liderliklerinin becerilerindeki düşük profil
SENDİKAL HAREKET VE DIŞSAL DURUM TEHDİTLER İşveren ve hükümetlerin baskıları Kıbrıs sorununun çözümlenmemiş olması İşveren ve Hükümetlerin sendikal harekete yönelik olumsuz yaklaşımları Çalışma ilişkileri ile ilgili yasaların güncel olmaması Sendikal eylem ve örgütlenme önündeki yasal ve pratik engeller Sendikalar aleyhine sürekli aleyhte propaganda Ekonomik zorluklar Dış güçler ve merkezlerin müdahaleleri Demokrasi ve insan haklarının kurumsallaşmamış olması İletişim ve işçi sınıfının duyarlılıklarındaki düzey düşüklüğü Özel sektörde 15-20 kişiden fazla işçi çalıştıran işyerlerinin çok sınırlı olması FIRSATLAR STÖ lerin yoğun eylemleri Barış ve AB Üyeliği perspektifi Uluslararası sendikal hareketin dayanışma kapasitesi Kıbrıs sorununun çalışanlar üzerindeki etkileri Çürümüş ekonomik yapılanma Hükümetlerin olumsuz ve verimsiz politikalarına halkın tepki gösterme alışkanlık ve kabiliyeti Sarı sendikacılığa gösterilen tepki düzeyinin yüksek olması İşveren ve hükümetlerin baskıları Sendikal mücadelede rakip sendikaların hataları Farklı görüşteki sendikaların işbirliği yapabilme alışkanlığı ve bunun çalışanlar tarafından kabul görmesi
Sendikaların örgütlenme ve çalışmalarında kendi kontrollerinde olmayan politik ve ekonomik içerikli ihtiyaçları: Kıbrıs Sorununun çözümü ve AB üyeliği Demokrasi Demokratik yasalar ve İş Mahkemelerinin Kurulması Politik ve ekonomik istikrar AB Ve ILO normları Çalışanlar ve sendikalara yönelik baskı ve ayırımcılıkların sona ermesi Katılımcılığın sağlanması Yerli ve Yabancı Kaçak işçiliğin önlenmesi Toplu sözleşme düzeninin çalışır halde olması, Reel ekonominin büyümesi İşverenler ve devletele sağlıklı sosyal diyalog sistemi Siyasi partilerin sendikaların iç işllerine karışmasının sona ermesi Sağlık sisteminin sorunlarının çözümü Hakların eşit uygulanması
Sendikaların içsel sorunlarını aşmaktaki temel ihtiyaçları: Eğitim çalışmaları Mali Kaynak Basılı, görsel ve elektronik iletişim araş ve gereçleri Teknik donanım Ehil profesyonel ve ödenekli sendikacılar Yeterli çalışma merkez ve şube binaları Uzman ve danışman Uluslararası ilişki ve dayanışma Seyahat edebilme araçları Emek kütüphanesi ve bilgi işlem merkezi Yabancı dildeki sendikal çalışmalarla ilgili yayınların türkçeleştirilmesi Sendikaların örgütsel yapısının güçlendirilmesi Sağlıklı sosyal diyalog Yeni vizyon
SENDIKAL ÖRGÜTLENME HAKKININ GELİŞMESİ İÇİN BİRKAÇ ÖNERME Örgütlenme hakkı için genel olarak mevzuatta yeterli haklar vard ır Örgütlenme ve diğer haklar için mücadelede sadece «militan ruhla» çalışma yeterli değildir. Fırsat ve tehditler dikkate alınarak, güçlü ve zayıf yanlar doğru olarak değerlendirilmelidir