DENİZLİ DEVLET HASTANESİNDE RİSK ANALİZİ ÇALIŞMASI Uz Dr Ramazan CANURAL, Uz Dr Nalan GÖKALP, Nevin ŞAHİN, Gülseren EKİCİ
AMAÇ Hastanelerde önemi giderek artan bir konu olan hasta ve çalışan güvenliğini sağlamak için, * Tüm birimlerde tehlikelerin ve ilgili risklerin belirlenmesi, * Bunu ölçecek uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesi, * Hasta ve çalışan güvenliği konusunda yapılanların sistematik olarak kayıt altına alınıp takip edilmesi,
*Hizmet içi eğitim yoluyla personelin farkındalığının ve niteliklerinin artırılması, * Hasta ve çalışanların karşılaşabilecekleri muhtemel tehlike, risk ve zararlardan korunması usul ve esaslarını belirlemek üzere risk analizi prosedürü geliştirildi.
Risk analizi tüm birimleri kapsayacak şekilde ilk kez 2008 yılında yapıldı. 2009 ve 2010 yılında süreçteki değişiklik nedeniyle talep eden birimlerde tekrarlandı.
UYGULAMA Öncelikle tüm birim sorumlularına risk analizi ile ilgili bilgilendirme eğitimleri verildi. Birimlerin gereksinimleri doğrultusunda ve hazırlanan prosedüre uygun olarak birim sorumlularının başkanlığında risk değerlendirme ekipleri oluşturuldu.
Servisler, yoğun bakımlar, eczane, laboratuarlar, ameliyathaneler, diyaliz birimi, görüntüleme birimleri, acil servisler, mutfak ve idari birimlerde risk analizi yapıldı.
Hazırlanan prosedüre göre risk değerlendirme ekibi, tehlike kaynaklarını belirler ve risk değerlendirmesi yaparak, birimlerinde oluşabilecek her bir tehlike için risk tablosundan puan belirler. Yöntemin detayları risk analizi prosedüründe yer almaktadır.
Risk Analizi Prosedürü Amaç: Kapsam: Tüm birimler Tanımlar: Tehlike: Çalışma çevresinin fiziki kusurları veya insanların hatalı davranışları gibi nedenlerle çalışana, hasta ve hasta yakınına, işyerine veya çevreye zarar verme potansiyelidir.
Risk: Tehlikelerden kaynaklanabilecek bir olayın, meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar veya yaralanmanın şiddetinin bileşkesidir. Risk tehlikenin sonucudur.
FORMÜL R: O x Ş R: Risk O: Olasılık,İhtimal (görülme sıklığı) Ş: Şiddet (zarar verme derecesi)
Risk Matrisi: Risk analizlerinin tabloda gösterimi Eylem: Risk analizi sonucuna göre yapılan risk derecelendirmelerini içerir. (kabul edilebilir risk, dikkate değer risk, kabul edilemez risk)
İşlem: Hastanede sunulan hizmetlerle ilgili risk değerlendirme konusunda tüm birim sorumlularına bilgilendirme eğitimleri yapılır. Ön eğitimden geçenlerin eğitimleri yılda bir kez tekrarlanır.
Birimlerin gereksinimlerine göre risk değerlendirme ekibi oluşturulur. Her birimde bir kez yapılması ve süreçte işleyişle ilgili değişiklik olduğunda tekrarlanması esastır. Birimlerde istenmeyen olay yaşandığında veya ilgili birim sorumlusunun talebi üzerine yeniden risk analizi yapılabilir.
Risk değerlendirme ekipleri tehlike kaynaklarını belirler ve L tipi matris e göre risk derecelendirmesi yapar. Önce olası tehlikeler listelenir. En kötü senaryo uyarınca her tehlikenin yol açabileceği sonuçlar tahmin edilir. (Şiddet) Konu ile ilgili yaşanmış olaylar varsa ne zaman kaç defa yaşandığına bakılarak olasılık puanlaması yapılır. (ihtimal)
L Tipi Matris : 5 x 5 Matris diyagramı özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metot ile bir olayın gerçekleşme ihtimali ile gerçekleşmesi takdirinde sonucunun derecelendirilmesi yapılır.
Risk değerlendirme ekipleri, her tehlike için bir risk tablosu çıkarır. Bu tablonun yatay ekseninde şiddet, düşey ekseninde olasılık (ihtimal) yer alır.
Olasılık (Oluşma Sıklığı, ihtimal): Çok yüksek: Yüksek: Orta: Küçük: Çok küçük: 5: Son 1 ayda oluşmuş. 4: Son 3 ayda oluşmuş. 3: Son 1 yılda birden fazla oluşmuş. 2: Son 1 yılda en fazla 1 kez oluşmuş. 1: Son 2-10 yıldır hiç rastlanmamış.
Şiddet: Ölüm : 5 Kalıcı hasar (ciddi yaralanma) : 4 Hastanede yatarak tedavi : 3 İstirahat raporu : 2 İş gücü kaybı yok : 1
Risk puanı (zarar verme derecesi): Değerlendirme puanlarına göre; Kabul edilebilir risk, dikkate değer risk, kabul edilemez riskler belirlenir. Düzeltici veya önleyici faaliyet önerilir.
Risk değerlendirme ekibi tarafından hazırlanan risk değerlendirme formu Kalite Yönetim Birimine verilir. Gerekli uygulamalarının yapılabilmesi için Kalite Yönetim Temsilcisi tarafından konseye sunulur. Konseyde; alınacak tedbirin uygunluğu ve bunu hangi birimin yapacağı belirlenir.
Konseyden çıkan karar, risk değerlendirme ekibine ve bu çalışmayı yapacak olan ilgili birime duyurulur. Kararlar Birim Sorumlusu tarafından takip edilerek varsa aksamalar Kalite Yönetim Temsilcisine rapor edilir. Konseyde alınan kararlar risk analizi takip formuna yazılarak kalite yönetim birimi tarafından takibi ve denetimi yapılır.
Referanslar: TSE EN ISO 14001: 2004 Çevre Yönetim Sistemi Temel Eğitimi halksagligi.med.ege.edu.tr/seminerler/riskdegerlen dirme_mt.pdf
Kayıtlar: Risk Değerlendirme Formu Risk analizi takip formu Eğitim kayıt formu Sivil Savunma Kayıtları Olay bildirim formu Ramak kala olay bildirim formu
SONUÇ Yapılan risk analizlerine göre öngörülen tehlikeler için önleyici faaliyetler yapıldı. Uzun vadeli faaliyetler halen devam etmektedir. Birimlerden çalışma ile ilgili olumlu geri bildirimler aldık. Risk analizi çalışması ile; *Çalışanlar ve bölümler arası işbirliğinin arttığı, *Çalışanlarda kuruluşun sorunlarına karşı ilginin arttığı izlendi.
İSTENENLER Yangın Söndürücülerin numaralandırılarak takip çizelgeleri oluşturulması Toprak hattı kontrollerinin yapılması Yangın çıkışları düzenlensin YAPILANLAR Yangın söndürücüleri numaralandırılarak yangın söndürme tüpü dağılım çizelgeleri oluşturuldu. Yıllık periyotlarda toprak hattı kontrolleri yapılarak kayıt altına alınıyor. Yangın çıkışları içerden açılan, dışarıdan açılmayacak şekilde düzenlendi. Yangın yönlendirme levhaları arttırıldı.
İSTENENLER İlaç ve malzeme dolaplarının sabitlenmesi (deprem tehlikesi) Depreme karşı güçlendirme çalışmaları Göğüs hastalıkları kliniğinde tekerlekli sandalyelere oksijen tüpü konulabilmesi için aparat eklensin. YAPILANLAR Binalarda bulunan tüm ilaç ve malzeme dolaplarının sabitlenmesi çalışmaları başlatıldı. Depreme karşı dayanıklı binalar olabilmesi için deprem güçlendirme çalışmaları yapıldı. 2 binaya güçlendirme yapıldı. Halen bir bina planlama aşamasında. Göğüs hastalıkları kliniğindeki tekerlekli sandalyelerde oksijen tüpü bulunmaktadır.
İSTENENLER Yangında ve depremde yapılacaklarla ilgili eğitim verilsin. Mutfakta gaz detantör kontrolü yapılsın. Yangın dolabı, klimalar, elektrik panoları daha sık kontrol edilsin. YAPILANLAR Yangın ve deprem anında yapılacaklarla ilgili eğitim verildi. Sivil Savunma Uzmanı ve Eğitim Birimi işbirliğiyle başlanan eğitimler oryantasyon eğitimlerine eklenerek devamlılığı sağlandı, standartlaştırıldı. Mutfakta doğal gaz sistemine geçildi ve gaz dedantörü kontrolleri yapılıyor. Yangın dolapları kontrol formu, Elektrik panoları kontrol formu, Klima bakım ve kontrol formu geliştirildi. Periyodik kontroller yapılıyor.
İSTENENLER Diyaliz hastaları kıyafet dolaplarına kilit yapılsın. Güvenliğe iletişim eğitimi verilsin. Elektrik prizleri çocuk servisinde kapalı hale getirilsin Çocuk servisinde merdiven korkulukları sıklaştırılsın YAPILANLAR Diyaliz biriminde hastaların kıyafet dolaplarına kilit yapıldı. Güvenlik iletişim eğitimi yılda 2 kez verilmesi standartlaştırıldı. Çocuk biriminde elektrik prizleri kapaklı yapıldı. Merdiven korkulukları sıklaştırıldı.
İSTENENLER Çocuk servisinde kapı üstleri ve kapının hızlı kapanmasını engelleyici sistem yapılsın. AMATEM psikiyatri binasına acil güvenlik butonları konulsun AMATEM psikiyatriye ve acil servise girişte metal detektör olsun. YAPILANLAR Kapı üstlerine kapının hızlı kapanmasını engelleyecek aparatlar konuldu. AMATEM- psikiyatri binasına acil güvenlik çağrı butonları konuldu. AMATEM psikiyatriye metal detektör alındı. Acil servis içinde alınması planlandı.
İSTENENLER Patoloji materyali ameliyathaneden servise gidiyor oradan patolojiye gidiyor. Ameliyathaneden direk patolojiye gitsin. Radyasyon riski azaltılsın. Radyasyon ölçümleri yapılsın. Yoğun bakımlarda kısıtlı hastada oluşabilecek tahrişi azaltmak için kısıtlama bandı alınsın. YAPILANLAR Patoloji materyallari ameliyathaneden imza karşılığı görevli personelle patoloji laboratuarına gidiyor. Radyasyon güvenliği komitesi oluşturuldu. Gerekli birimlerde periyodik olarak radyasyon ölçümü yapılıyor. El ayak sabitleme bantları alınarak kısıtlanmış hastalarda extremite tahrişleri azaltıldı.
İSTENENLER Enfeksiyon Riski için ziyaret saatleri azaltılsın. AMATEM psikiyatri servisinde genel kullanım alanlarında güvenlik kameraları olsun AMATEM psikiyatri servisine acil çıkış kapısı yapılsın. Pandemi Binası oluşturulsun (ilk kayıt, poliklinik, servis, yoğun bakım vs. ) Pandemi ile ilgili acil durum planı yapılsın. YAPILANLAR Ziyaret saatleri gündüz 1 saate indirildi. AMATEM- psikiyatri servisine genel kullanım alanlarında ( koridor, faaliyet odası, tecrit odası) kamera ile takip sistemi başlatıldı. AMATEM-psikiyatri binasına acil çıkış kapısı yapıldı. H1N1 pandemisinde ayrı bir bina oluşturuldu. İntaniye poliklinik ve servisi ayrı müstakil bir binaya taşındı. 3 aylık pandemi süresinde hastane içi bulaşların en aza indirilmesi yönünde ilk kayıt, poliklinik, servis ve yoğun bakımıyla birlikte tam teşekküllü bir hizmet ayrı binada sunuldu.
İSTENENLER Normal doğumlarda kullanılmak üzere delikli, belli ebatlarda steril kompres önerildi (enfeksiyon Riski için) Tüm merdivenlerde kaymayı önleyici bantlar yapılsın AMATEM- psikiyatri kliniğine kartlı giriş sistemi yapılsın Güvenlik noktası düzenlensin. YAPILANLAR Spontan doğumlarda kullanılmak üzere steril kompresler diktirildi. Kullanılmaya başlandı. Tüm merdivenlerde kaymayı engelleyici banların yapımına Psikiyatri servisinden başlandı. AMATEM binasına giriş çıkışlar kartlı sistem ile yapılmaya başlandı. Güvenlik odası düzenlendi.
İSTENENLER Nörolojide idrar torbaları asılması için yataklarda standart askı bulunsun. (enfeksiyon riski için) Yeni doğan odasına sık ve kontrolsüz girişler oluyor, Kapıya şifre konulsun Damar yolu açıldığında yada değiştirildiğinde flasterin üzerine tarih yazılıp takip edilsin (en fazla 3 gün) YAPILANLAR Yataklar istenen şekilde yenilendi. Yeni doğan birimine sık ve kontrolsüz girişleri önlemek için kapı sistemine geçildi. Damar yolu açıldığında ya da değiştirildiğinde flasterin üzerine tarih yazılıyor.
İSTENENLER Evraklarda toplu iğne kullanımı yasaklansın. Patolojide ksilen yerine daha az zararlı olan shaper kullanımına geçilsin. Sitoksik ilaçlara maruziyetini azaltmak için kabin odası temiz oda haline getirilerek, giriş çıkışların kontrolü sağlansın. YAPILANLAR Evraklarda toplu iğne kullanılması yasaklandı. Ataç ya da zımba kullanımına geçildi. Patoloji laboratuarında ksilen yerine daha az zararlı olan shaper kullanımına geçildi. Risk azaltıldı. Stotoksik ilaçlara maruziyeti azaltmak için kabin odası temiz oda haline getirilerek giriş çıkışların kontrolü sağlandı.
TEŞEKKÜRLER Uz Dr Nalan GÖKALP DENİZLİ DEVLET HASTANESİ nlngokalp@hotmail.com