Sunum Süresi 20 Dakika Prof. Dr. Metin Kamil Ercan Gazi Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Finans Öğretim Üyesi 22 Mayıs 2005 BANDIRMA 1/ 30
AVRUPA BİRLİĞİ nde KOBİ TANIMI VE İMKB İşçi Sayısı Satış Büyüklüğü Aktif Büyüklüğü * 1-9 < 2 Milyon < 2 Milyon 10-49 < 10 Milyon < 10 Milyon 50-249 < 50 Milyon < 43 Milyon * Hisselerinin %25 inden fazlası büyük işletmelere ait olmayacak * Aktiflerde arsa ve bina hariç net bilanço rakamı 2/ 30
VE İMKB KOSGEB İN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklaması Aktif Büyüklüğü * 1-50 Küçük Sanayi 51-150 Orta Ölçekli Sanayi HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI NIN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklaması Aktif Büyüklüğü * 1-9 Mikro Ölçekli İşletme 10-49 Küçük Ölçekli İşletme < 600.000 YTL 50-250 Orta Ölçekli İşletme DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI NIN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklama Aktif Büyüklüğü * 1-200 İmalat Sektörü < 2 Milyon ABD $ 3/ 30
HALK BANKASI NIN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklama Aktif Büyüklüğü * 1-250 İmalat Sektörü < 600.000 YTL VE İMKB EXIMBANK IN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklama Aktif Büyüklüğü 1-200 İmalat Sektörü DİE VE DPT NİN KOBİ TANIMI İşçi Sayısı Açıklama Aktif Büyüklüğü 1-9 Çok Küçük Ölçekli 10-49 Küçük Ölçekli 50-99 Orta Ölçekli 4/ 30
VE İMKB TÜRKİYE DE Ölçek (Kişi) Girişim Sayısı Yüzdesi Sadece İşletme Sahibi 23.762 1,38% 1-9 1.633.509 94,94% 10-49 53.246 3,09% 50-99 5.080 0,30% 100-150 1.804 0,10% 151-250 1.387 0,08% 251 + 1.810 0,11% TOPLAM 1.720.598 100,00% İMALAT SANAYİ NDE Ölçek (Kişi) İmalat Sanayi Girişim Sayısı Yüzdesi Sadece İşletme Sahibi 1.509 0,61% 1-9 220.030 89,12% 10-49 20.325 8,23% 50-99 2.453 0,99% 100-150 946 0,38% 151-250 719 0,29% 251 + 917 0,37% TOPLAM 246.899 100,00% Büyük İşletme Sayısı % 0,2 245.263 KOSGEB Kapsamında KOBİ Sayısı % 99,32 5/ 30
VE İMKB İŞLETMELERİN HUKUKİ YAPISINA GÖRE DAĞILIMLARI Hukuki Durum İşyeri Sayısı Yüzdesi Ferdi Mülkiyet 1.386.491 80,58% Adi Ortaklık 28.607 1,66% Kollektif Şirket 3.970 0,23% Komandit Şirket 197 0,01% Limited Şirket 233.193 13,55% Anonim Şirket 34.843 2,03% Kooperatif 14.213 0,83% Diğer 19.084 1,11% TOPLAM 1.720.598 100,00% A.Ş. + Ltd. Şti. = % 15, 58 6/ 30
VE İMKB KOBİ lerin ÜLKE EKONOMİLERİNDEKİ YERİ Ülkeler Tüm İşletmeler İçindeki Payı (%) İstihdam İçindeki Payı (%) Yatırım İçindeki Payı (%) Katma Değer İçindeki Payı (%) İhracat İçindeki Payı (%) Kredilerden Aldığı Pay (%) ABD 97,2 58 38 43 32 42,7 Almanya 99 64 44 49 31 Bilgi Yok Japonya 99,4 81,4 40 52 38 50 İngiltere 96 36 29,5 25 22 27 Fransa 99 67 45 54 26 29 İtalya 98 83 52 47 Bilgi Yok Bilgi Yok Hindistan 98,6 63 27,8 50 40 15,3 G. Kore 98,8 59 35 35 20 47 Tayland 98 64 Bilgi Yok 47 50 Bilgi Yok Singapur 97 44 27 43 10 27 Kaynak: http://www.kosgeb.gov.tr/kos.htm Türkiye* 99,8 76,7 38 26,5 10 5 * OECD Raporu 2004, Türkiye' ye ait 2000 Yılı Verileri 7/ 30
VE İMKB BANKALAR İÇİN DÜZENLEME - Ülke merkez bankalarının oluşturduğu uluslararası bir kuruluş BIS (Bank for International Settlements) : 1974 yılında bünyesinde Basel Komitesi oluşturulmakta, 1988 yılında Bankaların uyması gereken Standartlar Basel I ile belirlenmekte, Sermaye Yeterlik Rasyosu ile bankaların sermayelerinin riskli aktiflere oranının % 8 den az olamayacağı kuralı getirilmekte, Mali piyasaların gelişmesi ve karmaşıklaşması ile Basel I kriterleri yetersiz kalmakta, Yeni düzenleme çalışmaları yapılmakta, 2007 yılından itibaren bankalar için yeni standartlar olan Basel II devreye girmekte, 8/ 30
VE İMKB Basel II sermaye yeterliğinin belirlenmesinde; Risk Odaklı Sermaye Yönetimi Risk Odaklı Kredi Fiyatlaması nı beraberinde getirmektedir. YE GÖRE RİSK ÖLÇÜMÜ Firmanın Risk Seviyesi Finansal verileri, Kurumsal yönetim anlayışı, (Eşitlik, Şeffaflık, Hesap Verebilirlik, Sorumluluk) Yönetim organizasyon yapısı, Yönetici ve Ortakların geçmişi, Ürün ve hizmet gelişimi, İthalat, İhracat, Pazar Payı, Vb. Kredinin Risk Seviyesi İşlemin türü, Teminat *, Vade, Para birimi, Vb. * Mevcut durumda kullanılan Müşteri Çek ve Senetleri ile Ortak ve Grup Şirketi Kefaletleri de teminat kapsamına alınmamaktadır. 9/ 30
VE İMKB nin KOBİ lere Etkileri Basel II düzenlemesi KOBİ leri çok yakından ilgilendirmekte, Basel II ile birlikte tüm firmalar bankalardan aynı maliyetle kredi kullanamamakta, Derecelendirme notu (rating) devreye girmekte, Derecelendirme notu yüksek firmalar diğerlerine göre düşük maliyetli kredi kullanabilmekte, Örneğin, Derecelendirme Notu Kredi Faiz Oranı AAA 20,0% AA 20,5% A 21,2% BBB 22,1% BB 23,2% B 24,6% CCC 25,1% CC 26,8% C 28,7% İyi Kredi - Kötü Kredi kavramları yerine Az Riskli Kredi Çok Riskli Kredi kavramları gelmekte, 10 / 30
VE İMKB ye Göre KOBİ Olma Şartları KOBİ lerin sınıflandırılması firmaların yıllık toplam satış tutarlarına göre olmakta, satışları 50 Milyon yu geçmeyen firmalar KOBİ olarak tanımlanmakta. KOBİ nin bir bankadaki toplam kredisi (nakit + nakit dışı) 1 Milyon nun üstünde ise, bankanın Kurumsal Portföyü içerisinde; Eğer KOBİ nin bir bankadaki toplam kredisi (nakit + nakit dışı) 1 Milyon nun altında ise, bankanın Perakende Portföyü içerisinde yer almaktadır. Kredi Tutarı Yıllık Satış Tutarı Sınıflandırma Kredi > 1.000.000 Ciro > 50.000.000 Kurumsal Kredi > 1.000.000 Ciro < 50.000.000 Kurumsal KOBİ Kredi < 1.000.000 Ciro > 50.000.000 Kurumsal Kredi < 1.000.000 Ciro < 50.000.000 Perakende KOBİ 11 / 30
VE İMKB ye Göre İMKB de Firmaların Durumu Satışları 50 Milyon Euro nun Üzerindeki İşletme Sayısı: İMKB de 2003 Sonu; Basel II ye Göre; KOBİ Niteliğindeki Firma Sayısı : 128 Büyük Firma Sayısı : 70 Toplam Firma Sayısı * : 198 İMKB de 2004 Sonu; Basel II ye Göre; KOBİ Niteliğindeki Firma Sayısı : 59 Büyük Firma Sayısı : 45 Toplam Firma Sayısı : 104 * IBS borsa takip programından verisi olan finans sektörü hariç firmaların 19 Nisan 2005 tarihinde alınan değerlerine göre hesaplanmıştır. 12 / 30
VE İMKB DERECELENDİRME NOTUNU YÜKSELTEBİLMEK İÇİN KOBİLERE ÖNERİLER Kurumsallaşmanın sağlanması, Ana faaliyet konusuna yoğunlaşılması, Uluslararası kabul görmüş standartlarda mali tabloların hazırlanması, Finansal enstrümanlar kullanılarak faaliyet risklerinin hedge edilmesi, Risk yönetimi ile ilgili nitelikli eleman istihdamına önem verilmesi, Basel II nin getirmekte olduğu değişimlerin bilinmesi ve buna göre hazırlıkların yapılması, KOBİ lerin sermayelerinin güçlendirmesi, 13 / 30
KOBİ LERİN SERMAYESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ VE İMKB Burada sermayeden kastedilen ÖZSERMAYE dir. Sermaye Piyasaları akla gelmektedir. Ulusal Borsalar KOBİ Borsaları İMKB 14 / 30
VE İMKB Ana Borsa İçinde KOBİ Pazarları İMKB İkinci Ulusal Pazar (Bölgesel Pazarlar) Yeni Ekonomi Pazarı Bölgesel Pazar (2. Lig) İMKB (1. Lig) Ayrı Tüzel Kişilik Olarak KOBİ Borsaları SPK tarafından çıkarılan, Borsa Dışı Teşkilatlanmış Menkul Kıymetler Piyasalarının Kuruluş Ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik 18/3/2003 tarih ve 25052 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. NASDAQ KOBİ Borsası MICROSOFT Dünyanın en büyük firması 15 / 30
VE İMKB Ana Borsa İçinde KOBİ Pazarları Borsa Ülke Ait Olduğu Borsa Kuruluş Tarihi Kote Şirket Sayısı Piyasa Değeri (Milyon ) AIM İngiltere Londra Borsası 1995 698 16.000 Athens Stock Exchange Yunanistan Atina Borsası 2001 6 210 Neuer Markt Almanya Deutsche Börse 1997 240 25.000 Nuevo Mercado İspanya Madrid Borsası 2000 14 8.200 Nuovo Mercato İtalya İtalya Borsası 1999 44 7.600 Swiss Exc. New Market İsviçre İsviçre Borsası 1999 9 830 İMKB Bölgesel Pazar Türkiye İMKB 1995 15 535 Ayrı Tüzel Kişilik Olarak KOBİ Borsaları Kote Şirket Sayısı Piyasa Değeri (Milyon ) Borsa Ülke Kuruluş Tarihi Nasdaq USA USA 1971 3.212 2.591.000 Nasdaq Europe Belçika 1996 36 2.700 Kosdaq Güney Kore 1997 855 35.000 Rasdaq Romanya 1996 4.717 2.200 Haziran 2003 verileri olup İMKB ve Nasdaq USA verileri Mart 2005 e aittir. 16 / 30
KOSDAQ (GÜNEY KORE) VE İMKB 1996 yılında kurulmuştur. Vizyonu, Asya da önde gelen ileri teknoloji şirketlerinin borsası olmaktır. Borsanın ortaklık yapısı; - (%33) Aracı kurumlar, - (%24) KOBİ Geliştirme Şirketi, - (%23) Menkul Kıymet Finans ve bilgi işlem şirketi, - (%10) Aracı Kuruluşlar Birliği, - (%10) Takas ve saklama merkezidir. Borsada alım satım emirleri fiyat ve zaman önceliği esaslarına göre otomatik olarak eşleştirilen çoklu fiyatsürekli müzayede yöntemine göre oluşmaktadır. 17 / 30
VE İMKB Kore Ulusal Borsası -KSE KSE 2000 2001 2002 Mayıs 2003 Halka Açık Şirket Sayısı 702 688 679 680 Piyasa Değeri (Milyar $) 148 194 216 219 Ort. Şirket Değeri (Milyon$) 211 283 318 322 İşlem Hacmi (Milyar $) 556 380 597 164 Endeks 504,62 693,7 627,55 633,42 Endeks Değişimi 37% -10% 1% Kore KOBİ Borsası -Kosdaq % 92 % 87 % 40 % 54 % 92 % 235 87 /% 597 40 = %% 5440 Kosdaq 2000 2001 2002 Mayıs 2003 Halka Açık Şirket Sayısı 604 721 843 855 Piyasa Değeri (Milyar $) 23 39 31 35 Ort. Şirket Değeri (Milyon$) 38 54 37 42 İşlem Hacmi (Milyar $) 512 329 235 87 Endeks 52,58 72,21 44,36 47,18 Endeks Değişimi 37% -39% 6% 18 / 30
VE İMKB KORE BORSALARININ YATIRIMCI PROFİLLERİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI KSE Hisse senetlerinin; %38 i Bireysel Yatırımcı %48 i Kurumsal Yatırımcı %14 ü Yabancı KOSDAQ Hisse senetlerinin; %58 i Bireysel Yatırımcı %37 si Kurumsal Yatırımcı %5 i Yabancı 19 / 30
A.Ş. VE İMKB İMKB İKİNCİ ULUSAL PAZARIN MEVCUT DURUMDA İŞLEMEYİŞİNİN BAŞLICA NEDENLERİ : HEDEFİN İMKB ULUSAL DA YER ALMAK OLMASI İKİNCİ SINIF BORSA ALGILAMASI YÖRE YATIRIMCILARINA BİREBİR İNEMEMESİ FARKLI VERGİ AVANTAJLARININ OLMAMASI 20 / 30
VE İMKB Mart 2005 itibariyle; Milyon USD Piyasa Değeri İşlem Hacmi İkinci Ulusal Pazar + Yeni Ekonomi Pazarı 695 216 İMKB Toplam 99.127 18.370 % Piyasa Değeri İşlem Hacmi İkinci Ulusal Pazar + Yeni Ekonomi Pazarı 0,7% 1,2% İMKB Toplam 100% 100% 21 / 30
VE İMKB A.Ş. A.Ş. NİN KURULMASI DURUMUNDA FİRMA KENDİNİ İKİNCİ SINIF GÖRMEYECEK HALKA ARZLARDA ÖNCELİK YÖRE YATIRIMCISINA VERİLECEK VE SERMAYE TABANA YAYILACAK KOBİ NA KOTE OLACAK FİRMALARA VERGİ AVANTAJI SAĞLANACAK VERGİ AVANTAJLARI İLE FİRMALARIN KAYIT DIŞI ÇALIŞMA EĞİLİMLERİNİN ÖNÜNE GEÇİLECEK YÖRESEL DAYANIŞMA POTANSİYELİ ORTAYA ÇIKARTILACAK DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞİ ARTIRILABİLECEK 22 / 30
A.Ş. KURULUŞ AŞAMASINDA ÖNERİLER MERKEZ İSTANBUL VE İMKB BATI DENİZLİ DENİZLİ DOĞU GAZİANTEP GAZİANTEP 23 / 30
A.Ş. KURULUŞ AŞAMASINDA ÖNERİLER İMKB NİN ALT YAPISINI KULLANMAK VE İMKB YENİ BÜYÜK ALT YAPI YATIRIMLARINA GİTMEMEK ARACI KURUMLARDAKİ MEVCUT EKRAN SAYISINI İKİYE ÇIKARTMAK İMKB KOBİ TAKASBANK A.Ş. İLE ÇALIŞMAK 24 / 30
VE İMKB A.Ş. KURULUŞ AŞAMASINDA ÖNERİLER KOBİ DERCELENDİRME VE TAKİP MERKEZİ OLUŞTURMAK (KOSGEB ALT YAPISINDAN FAYDALANMAK) ETKİN BAĞIMSIZ DIŞ DENETİMİ YETERLİ GÖRMEK 2/3 KAYIT DIŞI ve %40 VERGİ DEN, %100 KAYITLI VE %15 VERGİ ORANINA GEÇEREK VERGİ GELİRLERİNİ ARTIRMAK Fiili Kazanç Kayıt Dışı Kayıtl tlı Vergi Oranı Vergi Tutarı 100 YTL 67 YTL 33 YTL %40 13 YTL 100 YTL - 100 YTL %15 15 YTL 25 / 30
VE İMKB A.Ş. KURULUŞ AŞAMASINDA ÖNERİLER HALKA AÇILMALARDA FİRMANIN BULUNDUĞU İLDEKİ YATIRIMCILARA ÖNCELİKLİ SATINALMA HAKKI VERMEK YÖRE YATIRIMCISI İLE KOBİ NİN YAKINLAŞMASINI SAĞLAMAK EKONOMİK FAKTÖRLERİN YANINDA BORSA ve YATIRIM KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURMAK UZUN VADELİ YATIRIM ANLAYIŞINI GELİŞTİRMEK İMKB Yİ REKABETE AÇMAK 26 / 30
ÖNEMLİ NOT VE İMKB ÜLKE İNSANININ DAVRANIŞ BİÇİMLERİ DİKKATE ALINMALIDIR ALMAN USULÜ TÜRK USULÜ : Avrupa da Alman Usulü, Türkiye de ben ödeyeceğim kavgasının bir davranış biçimi olduğu unutulmamalıdır. YÖRESEL DAYANIŞMA : Hemşerilik ve yöresel dayanışma kültürünün yaygın olduğu gerçeği dikkate alınmalıdır. (Aynı il ve ilçe için, yurt içi ve yurt dışında çok sayıda Dayanışma ve Yardımlaşma Derneklerinin bulunduğu unutulmamalıdır.) 27 / 30
ÖNEMLİ NOT VE İMKB ÜLKE İNSANININ DAVRANIŞ BİÇİMLERİ DİKKATE ALINMALIDIR SAĞLAMCILIK : Bir firmanın bir işe girip başarılı olduğunu görmeden yöredeki diğer firmaların harekete kolay geçmediğinin bilinmesi gerekmektedir. TAKİPÇİLİK : Bir firmanın başarısını gördüklerinde diğer firmaların akın akın aynı davranışı gösterdiğinin biliniyor olması ve KOBİ Borsası için bu potansiyelin farkına varılması gerekmektedir. 28 / 30
VE İMKB ÖNEMLİ NOT SÖZÜN KISASI AYRI BİR TÜZEL KİŞİLİK OLARAK KOBİ KURULMALI SERMAYE POTANSİYELİNİN AÇIĞA ÇIKMASI İÇİN ŞANS TANINMALI SERMAYE YAPILARI GÜÇLÜ, KAYIT DIŞI ÇALIŞMAYAN KOBİ LERİN SAYISI ARTIRILMALI AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE KOBİ LER ARASI İŞBİRLİĞİ İKLİMİ YARATILMALIDIR 29 / 30
TEŞEKK EKKÜRLER 30 / 30