kpss 2014 formatında bin beş yüz soru LİSE VE ÖN LİSANS MEZUNLARI İÇİN KPSS GENEL YETENEK SORU BANKASI 2012 kpss de 94 soru
Komisyon KPSS ORTAÖĞRETİM / ÖN LİSANS GENEL YETENEK SORU BANKASI ISBN 978-605-364-613-6 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 3. Baskı: Ocak 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Tuğberk Çancı Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle / ANKARA (0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Adaylar, Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Yetenek Testi Türkçe, Matematik ve Geometri alanı kapsamındaki soruları güven veren bir bilgi birikimi ile etkin bir şekilde çözebilmeniz için hazırlanmıştır. Sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle, ÖSYM formatına uygun sorular ve çözümleriyle bilgilerin açık ve anlaşılır olmasına dikkat edilerek faydanıza; - özgün, - güncel, - öğrenme ve öğretme tekniklerine uygun, - zaman kazandırıcı çözüm tekniklerini içeren yapısıyla sınava hazırlamada öncü bir kitap olma göreviyle hizmetinize sunulmuştur. Yoğun bir emek ve birikimin ürünü olan bu kitapla ilgili görüşlerinizi ve önerilerinizi bizimle pegem@pegem.net aracılığı ile paylaşabilirsiniz. Hayalinizdeki resme ulaşmada önemli bir tercih, tamamlayıcı bir renk ve büyük bir adım olmak dileğiyle Başarılar.
v PEGEM AKADEMİ TÜRKÇE - İÇİNDEKİLER Sözcükte Anlam - 1... 1 Sözcükte Anlam - 2... 4 Sözcükte Anlam - 3... 7 Cümlede Anlam - 1... 10 Cümlede Anlam - 2... 13 Cümlede Anlam - 3... 16 Anlatım Biçimleri... 19 Paragrafın İçeriği... 22 Paragrafın Yapısı... 25 Paragraf Karma Test - 1... 28 Paragraf Karma Test - 2... 31 Paragraf Karma Test - 3... 34 Paragraf Karma Test - 4... 37 Paragraf Karma Test - 5... 40 Temel Dil Bilgisi - 1... 43 Temel Dil Bilgisi - 2... 46 Temel Dil Bilgisi - 3... 49 Temel Dil Bilgisi - 4... 52 Temel Dil Bilgisi - 5... 55 Temel Dil Bilgisi - 6... 58 Yazım Kuralları - 1... 61 Yazım Kuralları - 2... 64 Yazım Kuralları - 3... 67 Noktalama İşaretleri - 1... 70 Noktalama İşaretleri - 2... 73 Noktalama İşaretleri - 3... 76 Anlatım Bozuklukları - 1... 79 Anlatım Bozuklukları - 2... 82 Anlatım Bozuklukları - 3... 85 Anlatım Bozuklukları - 4... 88 Sözel Mantık - 1... 91 Sözel Mantık - 2... 95
PEGEM AKADEMİ vi MATEMATİK - İÇİNDEKİLER Doğal Sayı - Tam Sayı - 1... 101 Doğal Sayı - Tam Sayı - 2... 105 Tek Sayı - Çift Sayı - Pozitif Sayı - Negatif Sayı... 109 Ardışık Sayılar... 113 Basamak Analizi - Çözümleme... 117 Taban Aritmetiği... 121 Asal Sayı - Asal Çarpanlara Ayırma - Faktöriyel... 125 Bölme - Bölünebilme Kuralları... 130 OBEB - OKEK... 135 Rasyonel Sayılar... 140 Ondalık Sayılar - Sıralama... 144 1. Dereceden Denklemler... 148 Eşitsizlik... 152 Mutlak Değer... 156 Üslü Sayılar... 160 Köklü Sayılar... 164 Çarpanlara Ayırma - 1... 168 Çarpanlara Ayırma - 2... 173 Oran Orantı - 1... 177 Oran Orantı - 2... 182 Denklem Kurma Problemleri - 1... 186 Denklem Kurma Problemleri - 2... 190 Kesir Problemleri... 194 Yaş Problemleri... 199 Yüzde - Faiz Problemleri... 203 Kâr - Zarar Problemleri... 207 Karışım Problemleri... 212 İşçi - Havuz Problemleri... 217 Hareket Problemleri... 222 Kümeler... 227 İşlem... 231 Modüler Aritmetik... 235 Permütasyon - Kombinasyon... 240 Olasılık... 244 Tablo - Grafik Yorumlama - 1... 249 Tablo - Grafik Yorumlama - 2... 253 Tablo - Grafik Yorumlama - 3... 257 Sayısal Mantık - 1... 260 Sayısal Mantık - 2... 265 Sayısal Mantık - 3... 270 Sayısal Mantık - 4... 273
vii PEGEM AKADEMİ GEOMETRİ - İÇİNDEKİLER Doğruda Açı... 279 Üçgende Açı... 284 Üçgende Açı - Kenar Bağıntıları... 288 Dik Üçgen... 292 Özel Üçgenler... 296 Üçgende Alan... 300 Üçgende Açıortay - Kenarortay... 304 Üçgende Benzerlik... 308 Üçgende Benzerlik ve Alan... 312 Çokgenler - Dörtgenler... 317 Paralelkenar - Eşkenar Dörtgen... 321 Dikdörtgen... 325 Kare... 329 Yamuk - Deltoid... 333 Çemberde Açı... 337 Çemberde Uzunluk... 341 Dairede Alan... 345 Analitik Geometri - 1... 349 Analitik Geometri - 2... 353 Katı Cisim... 357 Türkçe Cevap Anahtarı... 361 Matematik Cevap Anahtarı... 363 Geometri Cevap Anahtarı... 365
TÜRKÇE
T Ü R K Ç E Sözcükte Anlam - 1 1 1. Divan şiiri; amacı düşündürmek olmayan, duyguları I II III araç diye kullanan, gerçeğe yüz çevirmiş, sözcüklerle IV yapılan bir oyundur. Bakarsınız bir ozan, bir gazelin V ilk beytinde söylediğinin karşıtını söyleyiverir ikinci beyitinde. Bu parçadaki numaralı sözcüklerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) I. söz, terimdir. B) II. söz, gerçek anlamda kullanılmıştır. C) III. söz, soyut anlamlıdır. D) IV. söz, deyimdir. E) V. söz, nicel anlamlıdır. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük gerçek anlamıyla kullanılmamıştır? A) Badem ağaçlarının gölgelendirdiği bu yolda uzun süre yürümüştük. B) Gözlerinden süzülen yaşları çevresindekilere göstermeden silmeye çalıştı. C) Tam uyumaya başlamıştı ki ani bir hareketle şoför frene bastı. D) Odanın içine yansıyan ışık kanepede uyuyanları bir hayli rahatsız etmişti. E) Ezilmişliğine aldırmadan gömleğinin yakasını düzeltti ve patronun odasından içeriye girdi. 2. I. Sanırım bu sene satışlar beklediğimiz gibi iyi gitmiyor. II. III. IV. Konuşmalardan anladığım kadarıyla yanlış kitaplar okuyoruz. Daha önce onlarla tam üç kez görüştüm. Öyle tahmin ediyorum ki bunlar akşama ancak gelir. V. Yalnızca ve yalnızca iki kişi kalmıştık koca sınıftan. Yukarıda altı çizili sözlerden hangi ikisi birbiriyle yakın anlamlıdır? A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve III. D) III. ve V. E) IV. ve V. 5. Bir düşünce akımının kaynaklarını tüm imkânlarıyla saptamak, hele bu saptamanın doğruluğu üzerinde herkesin birleşmesini sağlamak olanaksız değilse de zor iştir. Kaynak sözcüğü aşağıdaki cümlelerden hangisinde, bu cümledeki anlamıyla kullanılmıştır? A) Tezini bu kaynaklarla oluşturman olanaksız. B) Aldığın haberler yanlış kaynaklara dayanıyor. C) Kaynağını iyi bilmediğin düşüncelerden vazgeç! D) Yer altı kaynaklarımızı değerlendirmeyi henüz öğrenemedik. E) Ülkemizin kaynakları her geçen gün artıyor. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükler anlamca birbirine en yakındır? A) Yalnız yaşayan adam, sadece fener ışığının aydınlattığı karanlık gecelerde, şarkı söyleyerek korkusunu yenmeye çalışırdı. B) Resme biraz daha yaklaşıp şekillerin neye benzediğini anlamaya çalıştı. C) Genç, garip davranışları ve sıra dışı düşünceleriyle dikkatleri üzerine çekmişti. D) Çay içme zamanı gelmişti; bir ara gidip ocağı yaktı. E) Eski albümde sakladığı küçük fotoğraf, bulunduğu yerden yırtılarak çıkarılmıştı. 6. Aşağıdakilerin hangisinde gibi sözcüğü cümleye zaman anlamı katmıştır? A) Çıkış zilini duyduğu gibi, kendini, kalabalık ve bunaltıcı sınıftan dışarı attı. B) Başarılı olmak için o da kardeşi gibi düzenli çalışıyordu. C) Onun kitabını okurken birçok okuyucu gibi ben de büyük bir zevk aldım. D) Sizin de bildiğiniz gibi bu konudaki araştırmalar daha tamamlanmadı. E) Her öğrencisiyle çocuğuymuş gibi ilgilenerek sınıfta sıcak bir hava yaratmayı biliyordu. 1
1 Sözcükte Anlam - 1 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt (zıt) anlamlı sözcükler kullanılmıştır? A) Konuyu anlayıp anlamadığını söylemedi. B) Kirli elbiseleri temiz elbiselerden ayırdım. C) Beni sevmediğini söylerken gülümsüyordu. D) Böyle soğuk bir havada yeni dostluklar arıyordum. E) Karşıdan gelen adam önümde durdu 11. Tutmak sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde uygun gelmek, çelişmemek anlamında kullanılmıştır? A) Çalışmak, her yaşta insanı canlı tutar. B) Büyükçe bir ev tutup bütün aile oraya taşındılar. C) Kar sabaha kadar bu hızla yağarsa etrafı tutar. D) Tuttuğu takım yenilince babam çok üzüldü. E) Mahkemedeki tanıkların sözleri birbirini tutuyordu. 8. Bilim yan tutmaz, deriz. Öyle olması gerekir. Fakat doğa bilimleri dışında bilim adamlarının, yansız davrandıklarını söyleyemeyiz. Yalnız, onların dilini biraz ağdalı bulduğumuzu saklamayacağız. Her bilim adamı, kültür ve uygarlık söz konusu olunca kendi ulusunu önde görmek ve göstermek eğilimindedir. Bu parçadaki altı çizili sözcüklerin yerine sırasıyla aşağıdaki sözcüklerden hangileri getirilebilir? A) tutucudur ölçülü B) tarafsızdır kararsız C) özgündür dikkatsiz D) nesneldir karmaşık E) mesafelidir mantıksız 12. Karanlık sözcüğü aşağıdaki hangi cümlede mecaz anlamıyla kullanılmıştır? A) Karanlık bir geçmişle ne iş yapabilirdi ki! B) Ortalık ne kadar da karanlık, hiçbir şey görünmüyor. C) Karanlıkta, pencerenin altından geçen askerler olurdu. D) Karanlık çökmeye başlayınca şehirde yaşam dururdu. E) Pencereden vuran ışık, odanın içindeki karanlığı dağıtana dek pencerem açık kaldı. 9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcükler kullanılmıştır? A) Dalgın ve isteksiz, tablalarda balıklar Ağlamaklı bir hali var istiridyelerin B) Bir yerdeyiz uzaklara en yakın olduğumuz Sonsuzluğun kanımıza yürüdüğü o yerde C) Sabahları ayaklarım zor taşıyor beni Sürüklenen bir çuval gibiyim caddede D) Şimdi bütün umutlarım, hayallerim Sararmış ve kurumuş birer yaprak E) Soğuk sularından içtim, serinledim Çağlayan bir nehrin sesini dinledim 10. Bir süre sonra kontrollere günaşırı gitmeye başladı. Bu cümledeki altı çizili sözcüğün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Her gün aynı şeyleri işitmekten çok sıkılmıştı. B) Bu sokağı sevdiği için sık sık buradan geçerdi. C) Ahmet, annesini görmeye iki günde bir gidiyordu. D) Hiçbir zaman onun sevgisinden şüphelenmedim. E) Kazandığı paraları yatırım amacıyla kullanacaktı. 13. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamıyla kullanılmıştır? A) Onun gibi bir adam böyle çiğ bir hareket yapmamalıydı. B) Fazla eşyalarını, acele acele valize doldurdu. C) En sevdiği ve şifalı saydığı meyve ekşi elma idi. D) Bu ağır çantanın içinde ne olduğunu kimse bilmiyor. E) Koşarak basamaklara yaklaştı, merdiveni bir solukta çıktı. 14. Provalar başladı, sezonun açılmasına ( başlamasına) I az kaldı. Her tiyatronun kulisinde hummalı ( eğlenceli) II bir çalışma. Ne güzeldir o ilk oyun provalarındaki coşku (heyecan). Her yıl, yeni başlamışçasına III yaşanan (hissedilen) tedirginlik. Hele hele (özellikle) IV V iyi bir Türk yazarının iyi bir oyunu gelmişse değme gitsin keyfime. Bu parçadaki numaralı sözcüklerden hangisinin ayraç içerisindeki açıklaması yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 2
Sözcükte Anlam - 1 ÇÖZÜMLER 1. "Nicel anlam", ölçülebilen, sayılabilen özellikleri ifade eder. V numaralı "oyun" sözcüğü ise "Yetenek ve zekâ geliştirici, belli kuralları olan, iyi vakit geçirmeye yarayan eğlence" anlamında bir sözcüktür. Dolayısyla sözcük herhangi bir ölçü, sayı ifade etmemektedir. Cevap E 2. I. cümledeki "sanırım" sözcüğü zaten "tahmin" anlamı içerdiği için IV.cümledeki "öyle tahmin ediyorum ki" ifadesi ile aynı anlama gelmektedir. Cevap B 3. C seçeneğindeki "garip" sözcüğü ile "sıra dışı" sözcüğü yakın anlamlıdır. Her iki sözcük de "acayip, değişik, tuhaf" anlamlarını taşımaktadır. Cevap C 7. B seçeneğinde "kirli" ve "temiz" sözcükleri karşıt anlamlıdır. Cevap B 8. Parçada geçen yan tutmaz sözü (cümledeki anlamına dikkat edildiğinde) bilim adamlarının, kendi düşüncelerinden uzak durmaya çalıştıklarını; ağdalı sözcüğü de bilim adamlarının dillerinin karmaşık olduğunu ifade etmektedir. Yan tutmak: Taraflardan yalnızca birini desteklemek, yansız davranmamak Ağdalı: Bilinmeyen kelimelerden, anlaşılması güç sözlerden oluşan, karmaşık Öznel: Özneye ilişkin olan, öznede oluşan, nesnelerin gerçeğine değil, bireyin düşünce ve duygularına dayanan, enfüsi, subjektif, nesnel karşıtı Nesnel: Nesne ile ilgili, nesneye ilişkin, öznel karşıtı; bireyin kişisel görüşünden bağımsız olan, objektif Cevap D 4. A, B, C ve D seçeneğindeki sözcüklerin gerçek anlamları şu şekildedir: Yol: Karada insanların ve hayvanların geçmesi için açılan veya kendi kendine oluşmuş, yürümeye uygun yer Yaş: Nemli, ıslak, kuru karşıtı Hareket: Vücudu oynatma, kıpırdatma veya kımıldanma Oda: Evin veya herhangi bir yapının oturma, çalışma, yatma gibi işlere yarayan, banyo, salon, giriş vb. dışında kalan, bir veya birden fazla çıkışı olan bölmesi, göz E seçeneğindeki "ezilmek" sözcüğünün gerçek anlamı "Üstüne basılarak veya bir şey arasına sıkıştırılarak yassılaşmak, biçim değiştirmek" şeklindedir. Cümlede ise gerçek anlamını kaybetmiş ve "üzülmek, sıkıntıya girmek" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap E 5. Verilen cümlede "kaynak" sözcüğü "Bir şeyin çıktığı yer, menşe" anlamında kullanılmıştır. Aynı anlam C seçeneğinde de vardır. "Kaynak" sözcüğü, A seçeneğinde "araştırma ve incelemede yararlanılan belge, referans", B seçeneğinde "herhangi bir enerjinin oluşup çevreye yayıldığı yer", D seçeneğinde "bir suyun çıktığı yer, kaynarca, pınar, memba, göz", E seçeneğinde "gelir, kazanç, sağlık vb.ni sağlayıcı öge" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap C 6. A seçeneğinde "gibi" sözcüğü "Çıkış zilini duyduğu gibi..." ifadesinde "Çıkış zilini duyduğu an (zaman)" anlamında kullanılmıştır. "Gibi" sözcüğü B ve C seçeneğine "karşılaştırma", D seçeneğine "onaylatma" ve E seçeneğine "benzerlik" anlamı katmıştır. Cevap A 9. B seçeneğinde "uzak" ve "yakın" sözcükleri karşıt anlamlıdır. Cevap B 10. Öncüldeki "günaşırı" sözcüğü "Bir gün ara ile, iki günde bir" anlamında bir sözcüktür. Sözcüğün anlamı C seçeneğinde aynı şekilde geçmektedir. Cevap C 11. "Tutmak" sözcüğü E seçeneğinde, öncülde belirtildiği gibi uygun gelmek, çelişmemek anlamında kullanılmıştır. A seçeneğinde "herhangi bir durumda bulundurmak", B seçeneğinde "kiralamak", C seçeneğinde "yapışarak veya sokularak çıkmaz olmak", D seçeneğinde ise "taraf olmak" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap E 12. "Karanlık" sözcüğü A seçeneğinde "Yasalara, töreye uygun olmayan" anlamında, yani mecaz anlamda kullanılmıştır. Diğer seçeneklerde ise "ışık olmayan" anlamlarında, yani gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır. Cevap A 13. "Çiğ" sözcüğü A seçeneğinde "Yaşının gerektirdiği görgüye ve olgunluğa erişmiş olmayan "anlamında, yani mecaz anlamda kullanılmıştır. Diğer seçeneklerdeki sözcükler gerçek anlamlarında kullanılmıştır. Cevap A 14. II. numaralı hummalı sözcüğünün anlamı yoğun dur. Dolayısıyla açıklama yanlıştır. Diğer sözcüklere ilişkin açıklamalar ise doğrudur. Cevap B 3
2 T Ü R K Ç E Sözcükte Anlam - 2 1. Çalmak sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde benzemek, andırmak anlamında kullanılmıştır? A) Saz çalmayı küçüklüğümden beri istemişimdir. B) Çalan şarkıyı bir yerden hatırlıyor gibiyim. C) Kapıyı usulca çalıp büyük bir salona geçti. D) Bebeğin maviye çalan gözleri vardı. E) Kitabı çalmadığına kimse inanmıyordu. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük gerçek anlamında kullanılmıştır? A) Kasabanıza gittiğinizde insan ilişkilerindeki sıcaklığı hemen fark edersiniz. B) İnsanlar birbirlerinin omuzlarına basarak yükselmekten vazgeçmelidirler. C) Ailesinin gözünden düşmemek için elinden geleni yapıyordu. D) İnsanlar, öbür yüzlerini görmekten niçin kaçarlar? E) Aşka gönül vermem, aşka inanmam, deyip işin içinden çıkmaya çalıştı. 3. Geçen gün yatırdığım taksiti saymıyor musunuz? "Saymak" sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde bu cümledeki anlamıyla kullanılmıştır? A) Ona yaptığı iyilikler saymakla tükenmez. B) Bunu da sayarsak sizinle ödeşmiş oluruz. C) Her akşam paralarını sayar, kârını hesaplardı. D) Büyüklerini her zaman sayacaksın. E) Sınıfa girince öğrencileri sayarak yoklama yapardı. 4. I. Yağmurlu bir günde evine geldiğimde bana kızma! II. Senin nasıl davranacağını bilmeden sana koşuyorum. III. Hoş bir bahar gününde belki de gökkuşağını unutacaksın. IV. Sanki kırk yıllık dost gibi olduk onunla. V. Gülün cefasını herhalde bülbül daha iyi bilir. Yukarıdaki cümlelerin hangi ikisindeki altı çizili sözcükler anlamca birbirine en yakındır? A) I. ve II. B) I. ve III. C) III. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V. 5. I. Bu araştırmalar hiç şüphesiz kolay değildir. II. Neredeyse tüm öykülerinde o büyülü ürperti vardır. III. Olayları yavaş yavaş ama ara vermeden anlatıyordu. IV. Hiç yoktan çıkan kavga hepimizin hayatını kararttı. V. Askerlerin hemen hemen hepsi vatana döndüler. Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangilerindeki altı çizili sözler anlamca birbirine en yakındır? A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. D) IV. ve V. E) II. ve V 6. Bir konuda beylik düşüncelerle hareket etmek, sizi, yaptığınız yanlışlardan bile daha kötüsüne götürür. Bu cümledeki altı çizili sözün anlamı aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Amacım, sizi kırmadan yanlışlarınızı göstermekti. B) İstediğiniz kadar kızabilirsiniz bana. C) Söylediklerinizden çok rahatsız olduğumu belirtmeliyim. D) Öyle basmakaklıp sözlerle bir yere varacağınızı mı sanıyorsunuz? E) Eskiden bu kadar yalnız kaldığımı anımsamıyorum. 7. 8. I. Nerde hareket orda bereket. II. Ne doğrarsan aşına o çıkar kaşığına. III. Ne oldum dememeli ne olacağım demeli. IV. Ne ekersen onu biçersin. V. Ne karanlıkta yat ne kara düş gör. Yukarıdaki numaralı atasözlerinden hangileri anlamca birbirine en yakındır? A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve V. D) I. ve V. E) II. ve III. I. Kimi zaman eski günleri düşünmeden yapamazdı. II. Sonunda buralardan gitmesi gerektiğini anlamıştı. III. Çok çalışmaktan iyice yorgun düşmüştü. IV. Akşamleyin söylediğim sözlerden adamakıllı etkilenmişti. V. Her şey eskiden olduğu gibi güzel olacak mıydı? Yukarıdaki altı çizili sözlerde hangileri anlamca birbirine en yakındır? A) I. ve III. B) I. ve V. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) III. ve V. 4
Sözcükte Anlam - 2 2 9. Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözlerden hangisi ikileme değildir? A) Sokaklardan çer çöp toplayarak geçinmeye çalışırdı. B) Doğru dürüst yayıncılık yapan bir yayınevi istiyordu. C) Ciddi ve aklı başında bir sekreter arıyorduk. D) Bulutlar havada salkım salkım duruyordu. E) Senin yerli yersiz sözlerin hepimizi bıktırdı. 10. Çeviride elbette özgün metin çeşitli ihanetlere uğrar. Çeşitli ihanetlerin de bir sınır olmalı herhalde. Bizde başat ihanet, uzun cümlelerin ille de kısaltılmasıdır. Yazar kim bilir ne çok emek harcamış; ama çevirmenle yayıncının umrunda değil. Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? 13. I. O, araba sürmese de, ehliyetini daima yanında taşır. II. III. IV. Haftada bir yayımlanan bu dergiyi sürekli almak istiyorum. Onun böylesine ağır konuştuğunu ilk kez duyuyordum. Yanına birkaç parça giysi alıp hemen yola çıktı. V. Burada, çalışmalarınla ilgili bolca kaynak bulabilirsin. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerindeki altı çizili sözler anlamca birbirine en yakındır? A) I ve II B) II ve III C) II ve V D) III ve IV E) IV ve V A) Çeviri yaparken emek harcamak B) Eserin kendi iç yapısına bağlı kalmak C) Çeviri eserleri orijinalinden uzaklaştırmak D) Metinlerin çevirisini uzun cümlelerle yazmak E) Çeviri eserlerin çok okunmasını sağlamak 11. Doldurmak sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde Bana boşuna kızıyorsun; seni dün biraz doldurmuşlar anlaşılan. cümlesindeki ile aynı anlamda kullanılmıştır? A) Adam, keçeyi doldurma derdinde anlaşılan. B) Yirmi yaşını dolduralı çok olmuştu büyük abim. C) Arkadaşımı benim hakkımda doldurmuşlar nedense. D) Odanın içini kızarmış ekmek kokusu doldurmuş. E) Fazla eşyaları acele acele valize doldurmuş. 12. Aralarındaki sorunu bana uzun uzadıya anlattı. Bu cümlede altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Karar vermeden önce enine boyuna konuştular. B) Görüşmeseler de uzun süre bağlarını koparmadılar. C) Uzun kısa demeden bütün öyküleri okudu. D) Öyle yorulmuş ki, kanepeye boylu boyunca uzandı. E) Akşam yemeğinde daha neler var neler 14. Fotoğrafçı, kalın bir perdeyi kaldırıp duvarları siyah örtülerle kaplanmış, loş bir odaya götürdü onu. Bir eski zaman canavarına benzeyen fotoğraf makinesinin karşısındaki tabureye oturtup poz verdirdi. Bu parçada birbirine benzetilen varlıklar aşağıdakilerden hangisinde bir arada verilmiştir? A) perde-duvar B) canavar-tabure C) örtü- oda D) fotoğraf makinesi-canavar E) fotoğraf makinesi-tabure 15. Akşam gelmeyecektin hiç olmazsa bir haber verseydin toplantıdakilere. Bu cümledeki altı çizili sözüğün anlamı aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Sabah sabah hiç yoktan işe geç kaldım senin sayende. B) Düzenli yürüyüş en azından insanı can sıkıntısından kurtarır. C) Çocuklar, olsa olsa uyuyup kalmışlardır; merak etme sen. D) Şimdiye kadar böyle güzel roman okumamıştım. E) Bu işin olmazsa olmaz koşulu daha çok çalışmaktır. 5
ÇÖZÜMLER Sözcükte Anlam - 2 1. Çalmak sözcüğü D seçeneğinde benzemek, andırmak anlamında kullanılmıştır. A seçeneğinde, "Bir müzik aletini çalıştırmak" B seçeneğinde, "Bir müzik aletinden müzik yayımlanması", C seçeneğinde, "Vurarak veya sürterek ses çıkartmak", E seçeneğinde ise "Başkasının malını gizlice almak, hırsızlık etmek, aşırmak" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap D 2. "İnmek" sözcüğü E seçeneğinde "Bir şeyi doğru olarak benimsemek" şeklinde gerçek anlamında kullanılmıştır. A seçeneğinde "insan ilişkilerindeki sıcaklık", B seçeneğinde "omuzlarına basmak" C seçeneğinde "gözden düşmek" ve D seçeneğinde "yüzmek" sözcüğü gerçek dışı anlamlarda kullanılmıştır. Cevap E 3. Öncüldeki cümlede "saymak" sözcüğü "Hesaba katmak, dikkate almak" anlamında kullanılmıştır. Aynı anlam B seçeneğinde de vardır. A, C ve E seçeneğinde "Bir şeyin kaç tane olduğunu anlamak için bunları birer birer elden veya gözden geçirmek, sayısını bulmak" D seçeneğinde "Değeri, üstünlüğü, yaşlılığı, yararlılığı dolayısıyla bir kimseye değer vermek, hürmet etmek" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap B 4. III. cümlede "belki de" ve V. cümlede "herhalde" sözcükleri "Büyük bir ihtimalle" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap D 7. II ve IV numaralı atasözleri yakın anlamlıdır. Ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına: Kişi, kendisi için önceden yaptığı hazırlıkların verimini ileride alır. Ne ekersen onu biçersin: Nasıl davranırsan öyle karşılık görürsün. Cevap B 8. III. cümlede "iyice" ve IV. cümlede "adamakıllı" sözcükleri aynı anlama gelen sözcüklerdir. Cevap D 9. C seçeneğindeki "aklı başında" sözcüğü ikileme değil, " tutralı, mantıklı düşünen" anlamında gelen bir deyimdir. Cevap C 10. Özgün metin çeşitli ihanetlere uğrar. ifadesi, çevirisi yapılan metinden uzaklaşıldığını, orijinaline sadık kalınmadığını ifade etmek için kullanılmış mecazlı bir sözdür. Cevap C 11. Soru kökündeki cümlede doldurmak sözcüğü, birini başkası için kötü düşünecek bir duruma getirmek anlamında kullanılmıştır. Bu anlamda bir kullanım C seçeneğinde vardır. Cevap C 12. Soru kökünde verilen altı çizili söz (uzun uzadıya) uzatarak derinleştirerek, genişleterek, ayrıntılarıyla anlamına gelir. Aynı anlamı içeren sözcük A seçeneğindeki enine boyuna sözcüğüdür. Cevap A 5. II. cümlede "neredeyse" ve V. cümlede "hemen hemen" sözcükleri "yaklaşıklık" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap E 13. Cümlelerde altı çizili sözcüklere bakıldığında anlamca birbirine en yakın olanların I ve II. cümlelerdeki daima ve sürekli sözcükleri olduğu görülmektedir. İki sözcük de her vakit, kesintisiz olarak anlamı taşır. Cevap A 6. Öncüldeki "beylik" sözcüğü, cümlede "basmakalıp, sıradan" anlamlarında kullanılmıştır. Aynı anlam da D seçeneğinde beliritlmiştir. Beylik: 1.Herkesin kullandığı, herkesin bildiği "Çaresiz yine güneyde beylik bir tatil köyüne gideceğiz." 2. Basmakalıp "Aramızdaki konuşmalar, beylik konuşmalar sınırını aşmamıştı." Cevap D 14. Parçada bir eski zaman canavarına benzeyen fotoğraf makinesi sözünden fotoğraf makinesi nin canavar a benzetildiği anlaşılmaktadır. Cevap D 15. Öncüldeki cümledeki altı çizili söz (hiç olmazsa), başka bir şey olmasa bile, en azından anlamlarına gelir. B seçeneğindeki en azından sözüyle hiç olmazsa sözü de aynı anlamlıdır. İki söz de cümlelerde birbirinin yerine kullanılabilmektedir. Cevap B 6
T Ü R K Ç E Sözcükte Anlam - 3 3 1. Gençliği, İkinci Meşrutiyet, İttihat ve Terakki Dönemleri'ne rastlayan Ragıp Bey, canlı tarih gibiydi. Bu cümlede canlı tarih sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaşadığı önemli olayları yazmış olan B) Güçlü, etkili bir kişiliği olan C) Olayların ayrıntılarına önem veren D) Sık sık anılarını tazeleyen E) Tanık olduğu olayları belleğinde koruyan 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim cümleye uygun kullanılmamıştır? A) Önemsiz ayrıntıları bile kaçırmadan kılı kırk yararak araştırıyordu. B) Ulaşılması zor olan belgeleri iğneyle kuyu kazarcasına topluyordu. C) Bu kitap bir döneme ışık tutuyor, o dönemle ilgili bilgi veriyor. D) Bütün planlarınız sözde kalmış, hiçbirini gerçekleşirememişsiniz. E) Bilmediği işlere atılmaktan her zaman çekinir, çok gözü karadır. 4. Bugün, karınca kararınca, belli bir olgunluğa ulaştıysam bunu çok okumama borçluyum. Bu cümledeki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Sonunda keskin bir taşı kullanarak ipi koparmayı başardı. B) Hafif hafif ıslık çalan sesi, eski keskinliğini kaybetmişti. C) Kız elinden geldiği kadar çalışıyor, eve bir şeyler getiriyordu. D) Dişini biraz daha sık, elbette önüne yeni fırsatlar çıkacak. E) O devirde, bizim gibi askere gitmemiş şoförler çok azdı. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişileştirme yapılmıştır? A) Dört nala koşuyordu atlarımız durgun denize doğru. B) Köşe başını tutan leylak kokusu, yakamı bırak da gideyim. C) Ben kafes, sen sarmaşık, dolan dolanabildiğin kadar! D) Gel yurdumun insanı, görün artık özgürlüğün kapısında dal gibi. E) Sevdiğim çiçek dalları gibi, sevdiğim sokak adları gibi. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişileştirme yapılmamıştır? A) İnceburun, sipsivri burnunu, o boncuk mavisi sulara batırmış bir türlü çıkaramıyor. B) Ak köpükler içindeki deniz feneri, kimsesizliğine aldırmadan gülümsüyordu uyku mahmurluğu içindeki maviliklere. C) Akdeniz, menekşe morunu andıran ışıl ışıl, maviş gözleriyle birden görünüveriyor herkese. D) Ege ile Akdeniz in birleştiği bu yerde, kayalara tünemiş süt mavisi bir martı, bize bakıyor, biz de ona bakıyoruz. E) Yatımız Datça Koyu na girdiğinde ıhlamur rengi denizde sular, günün son ışıklarıyla vedalaşıyordu. 6. Denemeci büyüklenmeyecektir ama kendinin de bir değeri olduğuna inanarak en sıradan düşüncelerini, duygularını bile bildirmekten kaçınmayacaktır. Çünkü denemeci okurlarına açılabilen kişidir. Bu parçada geçen okurlarına açılabilen kişi sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Sorunlara çözümler bulmaya çalışan B) Her düzeydeki okura seslenebilen C) Mektup yazar gibi senli benli bir dil kullanan D) İçinden geldiği gibi, samimice yazan E) Öznellikle nesnelliği dengeleyen bir yol izleyen 7
3 Sözcükte Anlam - 3 7. Sözcükleri vaktinden önce öldürmek, genç bir insanı öldürmek kadar büyük bir suçtur. Sözcüklerin dolayısıyla dillerin yaşama haklarını insanların yaşam hakkı kadar kutsal ve saygıdeğer sayanlar, insanlar içinde en uygar olanlardır. Bu parçada geçen sözcükleri vaktinden önce öldürmek ifadesiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Sözcüklerin anlamlarının genişlemesi B) Sözcüklerin unutularak zamanla dilin başka dillerin etkisine girmesi C) Herkesçe benimsenen sözcüklerin dilden çıkarılmaya çalışılması D) Yaşayan sözcüklere insanların müdahale edilmesi E) Sözcüklerin zaman içerisinde unutulup yok olması 8. Tek başına bir insanın ne adının ne düşüncelerinin ne üretimlerinin ne de kişiliğinin bir anlamı vardır. Çünkü insan, bir bütünün içinde anlam ve değer kazanır. Doğası gereği böyledir. Bu parçada anlatılmak istenene en uygun atasözü aşağıdakilerden hangisidir? A) Yalnız taş, duvar olmaz B) Biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz. C) İki kişi dinden olursa bir kişi candan olur. D) Halka verir talkını (telkini), kendi yutar salkımı. E) Üretmeyen insan yalnız kalmaya mahkûmdur. 9. Biz insanlar, çevremizdeki cansız varlıklarla ilgili ne biliyoruz? Başucumuzda duran şu komodin yattığımız şu karyola, yemek yediğimiz masa, duvardaki bir çerçeve, kısacası evimizi şekillendiren bu eşyalar hakkındaki bilgimiz ne kadardır? Galiba koca bir sıfır! Bu parçada geçen koca bir sıfır sözüyle anlatı lmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Bildiklerimizle gerçek yaşam arasında bağlantı bulunmadığı B) Çoğu bilgimizin öznel nitelikli olduğu C) Çevremize yönelik bilgilerimizin yetersiz olduğu D) Evimizdeki eşyaların önemli bir işlevinin olmadığı E) Kişilerin, evlerindeki eşyalara pek de değer vermediği 10. Bu dönemde yazarlarımız öykülerinde ve I romanlarında gereksiz açıklamalar yapar, okuyucuya II eziyet çektirirlerdi. Hele bazı yazarlarımız vardı III ki yolunu kaybeder, konuyu uzattıkça uzatırlardı. IV V Bu parçadaki numaralı sözlerin hangileri mecaz anlamda kullanılmıştır? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V 11. Tarladaki su birikintilerine bata çıka yürüyorduk. Bu cümledeki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Gece gündüz demeden çalışıyordu. B) Yaptığı yanlışı sonunda anlayacak. C) Bu işte onun da çok fazla payı var. D) Olan oldu, artık üzülmemelisiniz. E) Karlı yollardan zorlukla geçebildik. 12. Bağırsan da çağırsan da asla kırılmam ben sana. Kırılmak sözcüğü, aşağıdakilerin hangisinde bu cümledeki anlamıyla kullanılmıştır? A) Kırılmış perdesi, çalmıyor sazım. B) Dostun sözüne kırılmak olur mu hiç. C) Kırıldı ümitler bu yaza çıkmadan. D) Bütün vücudum kırılıp dökülüyor artık. E) Bu yaz susuzluktan kırıldık ne yazık ki. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, cümleye gereğinden çok anlamı katmaktadır? A) Bu konuda fazla titizlik gösteriyorsun. B) Çocuklarına her zaman bol harçlık verirdi. C) Bu çiçeklere her akşam su vermelisin. D) Onun en çok kızdığı şeyleri yapıyorsun. E) Başarmak için çok çaba gösterdi öğrenciler. 8
Sözcükte Anlam - 3 ÇÖZÜMLER 1. "Canlı tarih" sözü, mecaz anlamıyla düşünüldüğünde ve sözü edilen kişinin bir dönemi gördüğü belirtildiğine göre bu cümlede geçmişte tanık olduğu olayları belleğinde koruduğuna ulaşılabilir. Cevap E 2. E seçeneğindeki "gözü kara" deyimi "korkmayan, çekinmeyen, cesur" anlamlarına gelir. Cümlede ise tam tersi anlamda, yani yanlış kullanılmıştır. Cevap E 3. A seçeneğinde "bir türlü çıkaramıyor", B seçeneğinde "kimsesizliğine aldırmadan gülümsüyordu", C seçeneğinde " maviş gözleriyle" ve E seçeneğinde " günün son ışıklarıyla vedalaşıyordu" ifadelerinde kişileştirme yapılmıştır. D seçeneğinde martının bakması, insana ait bir özellik değildir. Hayvanlarda da aynı özellik düşünülebilir. Cevap D 4. Öncüldeki "karınca kararınca" sözü "Az da olsa, elinden geldiği kadar, karınca kaderince" anlamlarına gelir. Aynı anlam C seçeneğinde vardır. Cevap C 5. B seçeneğinde "leylak kokusu" kavramına "yakamı bırak da gideyim" cümlesiyle hitap edildiğine göre bu kavram kişileştirilmiştir. Cevap B 6. Öncüldeki "en sıradan düşüncelerini, duygularını bile bildirmekten kaçınmayacaktır" ifadesinden okurlarına açılabilen kişi sözüyle denemecinin içinden geldiği gibi yazdığı yargısına ulaşılabilir. Cevap D 7. Sözcükleri vaktinden önce öldürmek sözünden sözcüklerin olumsuz bir etkilenmeye maruz kalmadığı anlaşılmaktadır. A seçeneği dışındaki seçeneklerde olumsuz durumlar söz konududur. Anlam genişlemesi olumsuz bir durum değildir, aksine olumlu bir özelliktir. Cevap A 8. Öncüldeki açıklamaya en uygun atasözü "Yalnız taş duvar olmaz." atasözüdür. Soruda geçen atasözlerinin anlamları şu şekildedir: Yalnız taş, duvar olmaz: Nasıl bir tek taş ile duvar örülmezse insan da tek başına önemli bir işi başaramaz, başkalarıyla ilişki kurmak, iş birliği yapmak zorundadır. Biz kırk kişiyiz, birbirimizi biliriz: Birbirimizi çok yakından tanırız, onun öyle bir üstün durumu olmadığını biliriz. İki kişi dinden olursa bir kişi candan olur: İki kişi yalan yere yemin edip dinden çıkarak bir kimsenin cinayet işlediğine tanıklık ederlerse o kimse asılır. Kişinin kendine ettiğini kimse edemez: Bir kimse kimi zaman tedbirsizliği yüzünden öyle yanlış iş yapar, başını öyle derde sokar ki böyle bir kötülüğü başkaları ona yapamaz. Halka verir talkını (telkini), kendi yutar salkımı: Kendisinin inanmadığı ve tutmadığı öğütleri başkalarına kolayca verir. Cevap A 9. Öncüldeki "Biz insanlar, çevremizdeki cansız varlıklarla ilgili ne biliyoruz?" ifadesiyle asında çevre hakkında bir şey bilmediğimiz ifade edilmiş ve parçada vurgulanan düşünce de "koca bir sıfır" ifadesiyle özetlenmiştir. Buradan C seçeneğindeki yargıya ulaşlabilir. Cevap C 10. III numaralı eziyet çektirmek sözü "okuyucuyu sıkmak" anlamında, IV numaralı yolunu kaybetmek sözü ise "yazarın konunun özünden uzaklaşması" anlamında, yani gerçek anlamlarının dışında mecazlı kullanılmıştır. Cevap C 11. Öncüldeki altı çizili söz (bata çıka) zorlukla, güçlükle anlamı taşır. Bu sözün cümleye kattığı anlam E seçeneğinde aynen vardır: Karlı yollardan zorlukla geçebildik. Cevap E 12. Öncülde "kırılmak" sözcüğü "küsmek, darılmak" anlamlarında kullanılmıştır. Aynı anlam B seçeneğinde de vardır. "Kırılmak" sözcüğü A seçeneğinde "bir veya birçok parçaya ayrılmak" C seçeneğinde "cesaret, umut, onur azalmak, yok olmak" D ve E seçeneğinde "Soğuk, rüzgâr vb. eski gücü kalmamak, azalmak, yatışmak" anlamlarında kullanılmıştır. Cevap B 13. "Fazla" sözcüğü A seçeneğinde "gereğinden çok" anlamında kullanılmıştır. (Bu konuda gereğinden çok titizlik gösteriyorsun.) Cevap A 9