TÜRKİYE NİN GÖSTERGELERİ > > Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ ala.aktas@gmail.com PROJEKSİYON BÜYÜME HIZ KESMİYOR: GSYH, yılın üçüncü çeyreğinde tüm tahminleri aşarak yüzde 8.2 oranında artış gösterdi. Bu artışla birlikte yılın ilk çeyreğindeki artış yüzde 9.6 yı buldu. Üçüncü çeyrek sonu itibariyle son bir yıldaki büyüme de yüzde 9.5 düzeyinde hesaplandı. Türkiye, 2011 yılına yüzde 4.5 lik büyüme hedefiyle başlamıştı. Ancak büyümedeki ilk çeyrek gerçekleşmesi ve o süreçte açıklanan kapasite kullanımı ve sanayi üretimi gibi veriler büyümenin yüzde 4.5 lik hedefin çok üstüne çıkacağını ortaya koyuyordu. Bu değişiklik dikkate alınarak 2012-2014 yıllarını kapsayan orta program kapsamında 2011 yılının büyüme hızı tahmini yüzde 7.5 olarak revize edildi. Ancak ilk üç çeyreğin gerçekleşmesi, yıl sonundaki oranın bu düzeyi de aşağını gösteriyor. Konu başlığında, büyümenin hız kesmediğini vurguladık. Yani beklenti, hatta amaç, büyümenin hız kesmesiydi, ama olmadı. Büyüme hızını yavaşlatabilmek için aylardan beri önlem alınıyor. İç talebin canlı olduğunu gören ekonomi yönetimi, bu talebi frenleyecek önlemleri uygulamaya koydu. Ancak, anlaşılan bu önlemler pek de işe yaramadı. Eğer öyle olsaydı, büyümenin tüm tahminleri geride bırakması gibi bir durumla karşılaşılmazdı. Ekonomi yönetimi, son olarak hanehalkı borçluluğunu azaltmak için kredi kartlarıyla ilgili bir düzenleme üzerinde çalışıyor. Artık değişik bankalardan kredi kartı alınarak gelirin çok üstünde limite sahip olunmasının önüne geçilmeye çalışılıyor. Böylece, harcamaya bir fren daha getirilmek isteniyor. Tüm çaba, tüketimi kısabilmek! Biliniyor ki, tüketimin kısılamamasının ve hızlı büyümenin bir maliyeti var ve bu maliyet bizi korkutuyor. Büyüme öngörülenin üstüne çıktığında iki yönlü olumsuz etki çıkıyor ortaya. Böylesine bir büyüme, yüksek düzeyde ithalatla sağlanabiliyor ancak. Yüksek düzeydeki ithalat da cari açığı artırıyor. Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı durumuna gelen bir açık söz konusu. Ekim sonunda 78.6 milyar dolara ulaşan yıllık cari açığın kasım ve aralıkta yönünü aşağı çevirip çevirmeyeceğini kısa zaman içinde göreceğiz. Ancak, birkaç milyar dolarlık bir gerilemenin, olsa bile, pek de önemi yok. GSYH nin yüzde 10 u kadar bir açık veriyoruz. Bu kabul edilemez bir oran. Bu oran bir süre sonra geri dönecek, dönmek zorunda, ama bu geri dönüş yumuşak bir şekilde mi olacak, sert bir dönüş mü yaşayacağız, işte onu kestirmek zor. Açık veriyoruz, ama finanse ediyoruz safsatası ise hala sürüyor. Ödemeler dengesine her değindiğimizde bu konunun altını bir kez daha bıkmadan, ama belki bazı okuyucularımızı bıktırarak, çizeceğiz. Finansman sağlanmadan zaten açık verilmeyeceği, verilemeyeceği gerçeğini, açık verilmişse zaten bunun finansmanının da gerçekleşmiş olduğunu ısrarla vurgulayacağız. Türkiye bu kadar açığı verecek dövizi bir şekilde buluyor ki açık veriyor. Ama, cari açık/gsyh oranının yüzde 10 u bulmuş olması, dışarıdaki Türkiye algısının bozulma- Kasım 2011 k EKONOMİK FORUM 115
Göstergeler ENFLASYON: 4 3 2 1 0-1 -2 12 10 8 6 4 2 sına, bizden talep edilen faizin yükselmesine yol açıyor. Faiz artışı tek sorun olsa, hiç önemi yok da, denilebilir. GSYH nin yüzde 10 una ulaşan ve sürdürülemez görülen cari açığın, bir süre sonra hızlı bir kur artışına yol açabileceği endişesi yaşanıyor. Bu durum, Türkiye nin zaman içinde bir dizi ekonomik sorun yaşayabileceği biçiminde de yorumlanıyor. Bu algı, Türkiye nin yatırım yapılabilir ülkeler arasında görülmemesine yol açıyor. İşte yurtiçindeki tüketim azalmazsa ve bu sayede ithalat eğilimi değişmezse, ayrıca yurtdışından da eskisi kadar döviz girişi olmazsa, bir süre sonra dövize talep artacak ve bu da kurlar üzerinde bir baskı oluşturacak demektir. Yüksek büyümenin getirdiği bir olumsuzluk da kuşkusuz enflasyonun artması. Bir sonraki konu başlığımız altında bu konuyu detaylı olarak inceledik. 2011 de yüzde 5.5 olarak öngördüğümüz enflasyonun çift haneye ulaşmasını önleyemedik. Büyüme hızının, revize oran olan yüzde 7.5 i de geçerek yüzde 8 e kadar çıkabileceği tahmin ediliyor. 2012 yılındaki hedef yüzde 4. IMF ise Türkiye nin 2012 yılındaki büyümesinin yüzde 2.2 düzeyinde kalacağı görüşünde. 2012 ye ilişkin bir büyüme tahmininde bulunmanın çok zor olduğu açık. Özellikle AB deki sorunlar dikkate alındığında dış talep kaynaklı bir büyüme beklenmiyor. İç talebin kısılmasına dönük önlemlerin ne ölçüde işe yarayacağına bağlı olarak büyüme hız kesecek. Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 1,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 8,19 10,13 9,56 10,19 9,10 8,37 7,58 8,33 9,24 8,62 7,29 6,40 4,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 Fiyatların üç ayda yüzde 5.85 artmasını sağlamayı da başardık. Tüketici fiyatları eylül, ekim ve kasım ayları toplamında yüzde 5.85 artış gösterdi. Aslında asıl artış son iki ayda Ekim ve kasım toplamındaki artış tam yüzde 5 düzeyinde. Biz 2011 yılının tümündeki artışı yüzde 5.5 olarak öngörüyorduk, değil mi Ekimle birlikte vergi artışları fiyatların tırmanışa geçmesine yol açtı. Bu artışları kurdaki yükselme daha da tetikledi, bir ölçüde işlenmemiş gıda maddelerinin fiyatında yaşanan yükselme de olumsuz etki yapınca yıllık enflasyon yüzde 10 a dayandı. Çift haneli enflasyon 2012 nin en azından dört ayı boyunca devam edecek. 2011 in mayıs ayındaki yüksek fiyat artışının devreden çıkmasıyla mayısta yeniden tek haneye inileceği umuluyor. Ama ya sonrası 2011 de haziran ve temmuz aylarında belirgin bir fiyat düşüşü vardı; bu yıl da aynı düşüşler yaşanmazsa yıllık enflasyon yönünü hazirandan itibaren yeniden yukarı çevirebilir. 2012 nin enflasyon hedefi yüzde 5.2; yani hem 2011 in yüzde 5.5 lik hedefine göre daha iddialı bir oran söz konusu, hem de 2011 deki gerçekleşmenin yarısının hedef alınması söz konusu. Yüzde 5.2 yi yakalamak elbette mümkün, ama neredeyse olanaksız. Elbette daha köprülerin altından çok sular akar, ama 2012 enflasyonunun yüzde 8 dolayında gerçekleşmesi şu aşamada en makul beklenti gibi görünüyor. 116 EKONOMİK FORUM l Kasım 2011
BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar TL) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon TL) Bütçe gideri (Aylık) (milyon TL) Reel kur end. (1995=100) Aylık Ort. $ (TL) Aylık Ort.Euro (TL) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon TL) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık 2009 0,23 1,17 0,29 0,65-0,05 0,94-0,71 0,42 0,62 0,28 1,29 0,66 2010 0,58 1,66 1,94 2,35-1,15-0,50-0,16 1,15 0,51 1,21-0,31 1,31 2011 2,36 1,72 1,22 0,61 0,15 0,01-0,03 1,76 1,55 1,60 0,65 2009 0,29-0,34 1,10 0,02 0,64 0,11 0,25-0,30 0,39 2,41 1,27 0,53 2010 1,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 2011 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 2009 7.884 8.435 8.155 7.562 7.346 8.330 9.056 7.840 8.481 10.096 8.903 10.055 2010 7.829 8.263 9.886 9.396 9.800 9.543 9.565 8.523 8.909 10.963 9.382 11.823 2011 9.548 10.060 11.812 11.869 10.941 11.353 11.863 11.253 10.763 11.936 2009 9.281 9.075 10.522 10.120 10.868 12.501 12.856 12.811 12.485 12.773 12.618 15.019 2010 11.691 11.782 15.022 14.943 14.726 15.233 16.078 15.434 15.644 17.297 17.135 20.559 2011 16.903 17.520 21.643 20.952 21.105 21.603 21.059 19.677 21.202 19.915 2009-467 -280-1.198-1.572-1.609-2.193-489 -544-972 389-1.809-3.247 2010-3.045-2.155-4.212-4.302-2.892-3.355-3.511-2.964-3.774-3.335-5.975-7.579 2011-6.063-6.081-9.593-7.712-7.906-7.633-5.535-4.007-6.376-4.151 2009 279,2 288,9 292,3 297,8 301,9 301,7 307,7 315,4 320,6 327,2 329,2 330,0 2010 335,9 339,4 340,7 343,2 340,5 343,1 345,2 347,3 347,8 347,8 350,8 352,8 2011 353,3 357,5 359,9 362,0 362,7 362,7 363,9 366,6 366,6 368,0 2009 16,16 14,99 14,31 13,35 11,59 12,09 11,04 9,49 9,13 7,53 8,51 9,00 2010 7,98 7,99 8,29 8,70 9,51 8,69 8,26 7,97 7,79 7,55 7,56 7,68 2011 7,08 8,10 8,80 8,82 8,30 8,95 8,81 8,73 7,70 8,32 10,59 2009 15.830 18.415 13.053 20.063 18.854 15.411 16.785 21.994 15.953 19.010 17.818 22.272 2010 19.525 20.019 17.488 20.718 24.866 18.448 21.729 26.252 18.493 19.368 25.375 21.747 2011 23.499 24.556 20.674 23.523 27.133 26.686 20.714 32.256 22.061 22.633 29.032 2009 18.796 25.808 21.820 21.010 19.464 17.932 23.392 23.518 25.428 21.431 20.942 28.677 2010 22.646 22.290 23.436 25.173 19.054 23.894 23.775 23.163 25.395 21.203 25.740 37.858 2011 22.494 23.568 26.792 22.467 24.298 23.597 24.226 29.495 23.932 24.574 26.886 2009 113,77 112,69 109,48 114,04 115,20 113,42 115,28 116,12 114,75 117,39 116,52 116,79 2010 122,89 124,28 123,17 127,56 128,36 127,64 125,85 127,22 128,65 131,33 131,21 125,70 2011 121,25 117,33 115,86 118,33 117,24 113,30 109,39 103,51 104,92 106,57 110,24 2009 1,5891 1,6524 1,7045 1,6041 1,5518 1,5399 1,5137 1,4792 1,4852 1,4621 1,4800 1,4995 2010 1,4663 1,5056 1,5283 1,4879 1,5348 1,5703 1,5363 1,5016 1,4889 1,4185 1,4295 1,5131 2011 1,5538 1,5828 1,5747 1,5156 1,5642 1,5940 1,6467 1,7442 1,7865 1,8271 1,8038 2009 2,1149 2,1156 2,2187 2,1170 2,1116 2,1584 2,1317 2,1084 2,1576 2,1667 2,2055 2,1943 2010 2,0973 2,0639 2,0755 1,9994 1,9395 1,9181 1,9561 1,9418 1,9438 1,9702 1,9626 1,9993 2011 2,0738 2,1597 2,2026 2,1869 2,2489 2,2934 2,3528 2,4998 2,4636 2,4990 2,4469 2009 266,8 273,4 269,7 266,2 267,1 275,5 278,7 274,9 278,7 283,5 293,0 305,2 2010 303,2 316,0 320,1 316,3 328,4 341,7 343,1 343,4 344,7 349,6 355,9 380,5 2011 378,1 388,2 394,8 394,7 408,9 411,2 415,2 421,7 414,5 408,0 409,7 2009 85,2 83,1 86,8 88,2 93,0 93,1 96,5 97,9 101,4 100,8 99,8 98,6 2010 100,1 95,1 95,4 99,6 90,9 91,0 97,3 98,9 105,7 108,8 105,3 100,2 2011 97,3 100,3 106,0 108,3 104,0 104,0 102,5 100,7 98,0 103,8 100,3 2009 263,9 262,3 260,3 257,7 263,8 266,0 265,8 266,5 268,1 278,2 285,2 292,6 2010 295,6 307,2 313,6 324,8 336,4 346,6 358,5 365,1 370,4 385,6 397,8 423,5 2011 429,0 442,5 452,0 467,4 485,2 499,0 514,6 534,0 544,6 545,3 552,0 2009 80,4 80,3 80,4 81,4 82,4 83,1 83,5 83,7 84,9 86,4 88,4 90,6 2010 91,6 93,5 95,8 99,4 101,9 104,8 107,8 110,3 112,7 116,5 119,3 124,9 2011 127,3 130,5 134,4 140,3 144,6 149,7 152,7 154,8 157,0 159,3 159,8 2009 33,0 32,5 31,9 32,4 33,3 34,0 34,5 34,2 34,1 34,6 35,0 35,7 2010 35,7 35,7 35,9 37,3 37,9 38,5 39,8 39,7 40,8 41,5 41,8 43,2 2011 42,9 43,4 43,1 45,1 46,3 47,6 49,8 49,9 51,8 52,1 52,3 2009-21,5-24,0-21,5-18,8-17,1-9,9-8,9-6,5-9,6 6,2-3,0 23,9 2010 12,8 17,6 21,4 16,9 14,9 10,0 8,8 10,8 10,4 9,9 9,4 16,9 2011 18,9 13,9 10,4 8,3 8,0 6,7 6,9 3,8 12,0 8,6 2009-22,0-21,8-21,4-19,1-12,1-12,5-9,1-9,4-6,8 0,4 5,8 9,3 2010 16,9 17,7 17,9 17,2 14,4 10,2 9,0 14,3 13,1 13,0 8,6 17,4 2011 18,8 14,0 10,6 8,4 5,1 6,9 9,8 3,8 6,0 7,3 2009 739,2 612,2 634,9 611,1 605,0 642,5 719,7 634,0 656,4 641,8 569,7 704,7 2010 600,8 413,7 489,7 463,8 430,8 473,1 557,8 467,2 476,5 430,9 442,9 521,8 2011 419,9 326,3 380,4 368,0 362,1 369,3 384,4 395,0 458,2 474,6 2009 1.000 985 1.330 802 367 1.989 543 588 1.947 673 460 1.040 2010 776 2.090 1.007 878 590 2.315 884 543 1.182 622 999 1.443 2011 1.743 1.024 1.094 910 899 1.614 823 1.235 962 583 1.067 Kasım 2011 k EKONOMİK FORUM 117
Göstergeler GSYH (yüzde değişim) Birinci çeyrek 12,0 12,2 İkinci çeyrek 8,8 10,2 Üçüncü çeyrek 8,2 5,3 Dördüncü çeyrek 9,2 Yıllık 9,0 Fiyatlar (yüzde değişim) ÜFE TÜFE Kasım 0,65-0,31.Kasım 1,73 0,03.On bir aylık 12,20 7,47.On bir aylık 9,82 6,72.Yıllık 13,67 8,17.Yıllık 9,48 7,29.Yıllık ortalama 10,72 8,27.Yıllık ortalama 6,13 8,59 Dış Ticaret Değ.(%) Ekim. İhracat 11.935 10.964 8,86. İthalat 19.915 17.297 15,14. Açık -7.980-6.333 26,01.İhracat/ithalat (%) 59,9 63,4 Ocak-Ekim. İhracat 111.398 92.678 20,20. İthalat 201.581 147.851 36,34. Açık -90.183-55.173 63,45.İhracat/ithalat (%) 55,3 62,7 Ekim itibariyle yıllık. İhracat 132.603 111.635 18,78. İthalat 239.273 175.487 36,35. Açık -106.670-63.852 67,06.İhracat/ithalat (%) 55,4 63,6 Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) (Ocak-Ekim) Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ -65.057-33.545 31.512 93,9 Döviz geliri 157.378 133.205 24.173 18,1. İhracat 118.488 98.581 19.907 20,2. Turizm 20.746 18.232 2.514 13,8. Faiz 954 848 106 12,5. Diğer 17.190 15.544 1.646 10,6 Döviz gideri -222.435-166.750 55.685 33,4. İthalat -194.961-141.251 53.710 38,0. Turizm -3.935-3.889 46 1,2. Faiz -4.147-4.482-335 -7,5. Diğer -19.392-17.128 2.264 13,2 Ekim itibariyle yıllık -78.611-38.601 40.010 103,7 Merkez Bankası Döviz Rezervi 25/11/2011 26/11/2010 Değişim (%) TOPLAM 95.528 84.296 13,32.Döviz rezervi 86.166 79.410 8,51.Altın 9.362 4.886 91,61 Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Kasım 04 102,43 Kasım 08 115,25 Kasım 05 120,93 Kasım 09 116,52 Kasım 06 112,48 Kasım 10 131,21 Kasım 07 129,95 Kasım 11 110,24 Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon TL) (Ocak-Kasım) Değ.(%). Gelir 272.767 232.281 17,43. Harcama 272.328 255.770 6,47. Denge 439-23.489. Faiz dışı denge 35.767 18.345 94,97 İç Borç Stoku (Milyon TL) (Ekim sonu) Değ.(%).Tutar 367.953 347.822 5,79.Vadeye kalan süre (ay) 32,3 29,0 11,38 İç Borçlanma (İskontolu ihaleler) Tutar (Milyon TL) Faiz (%) Tutar (Milyon TL) Faiz (%).Kasım 4.879 10,59 5.173 7,56.Ocak-Kasım 50.352 8,45 68.410 8,15 Yurtiçindekilerin toplam TL mevduatı (Bin TL) TOPLAM 407.394.225 354.049.691 15,07. Vadesiz 61.533.327 47.504.952 29,53. Vadeli 345.860.898 306.544.739 12,83 Bankalara göre. Kamu 168.525.580 159.876.973 5,41. Özel 184.708.999 152.297.957 21,28. Yabancı 54.159.646 41.874.761 29,34 Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon Dolar) TOPLAM 101.752 104.172-2,32. ABD Doları 59.986 62.195-3,55. Euro 29.554 30.051-1,65 (Dolar karşılığı) 39.746 39.940-0,49.Diğer dövizler (dolar karşılığı) 2.019 2.036-0,83 Mevduatın Vade Dağılımı (Bin TL) a- TL mevduat 426.797.671 385.291.363 10,77. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 62.803.834 48.581.130 29,28. Bir ay 56.393.885 110.861.121-49,13. Üç ay 253.716.084 206.147.307 23,08. Altı ay 39.031.011 15.749.213 147,83. Bir yıl ve daha uzun 14.852.857 3.952.592 275,78 b-yabancı para mevduat 216.905.634 170.255.086 27,40. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 42.958.875 29.329.341 46,47. Bir ay 39.770.109 53.873.629-26,18. Üç ay 101.214.590 64.651.619 56,55. Altı ay 13.316.522 8.584.293 55,13. Bir yıl ve daha uzun 19.645.538 13.816.204 42,19 Mevduat Bankaları Kredileri (Bin TL) TOPLAM 554.298.754 397.268.506 39,53 Yurtiçi krediler 551.380.090 395.025.656 39,58.TL krediler 424.191.636 321.908.602 31,77.Yabancı para krediler 127.188.454 73.117.054 73,95 Yurtdışı krediler 2.918.664 2.242.850 30,13 Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin TL) 09/12/2011 10/12/2010 Değ.(%) TOPLAM 213.058.933 163.340.974 30,44. Tüketici kredileri 160.667.857 121.366.600 32,38 Konut 69.309.606 55.608.866 24,64 Taşıt 6.648.327 4.947.075 34,39 Diğer 84.709.924 60.810.659 39,30.Kredi kartları 52.391.076 41.974.374 24,82 Tasfiye olunacak. Tüketici kredileri 3.130.277 3.483.054-10,13. Kredi kartları 3.392.966 3.697.083-8,23 Repo Hacmi (Bin TL) 25/11/2011 26/11/2010 Değ. (%). Müşterilerle yapılan 2.643.333 2.748.985-3,84. Mali kuruluşlar arasında yapılan 30.123.438 21.443.819 40,48 118 EKONOMİK FORUM l Kasım 2011
En Yüksek Faiz Oranları (30 Kasım 2011 itibariyle) TL mevduata 3,00-18,00 4,00-18,00 5,00-18,00 6,00-18,00 Para Arzı (Bin TL) M1 142.287.924 119.108.902 19,46 DOLAŞIMDAKİ PARA 51.005.244 44.010.374 15,89 Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 56.912.891 48.736.580 16,78 Banka Kasaları (-) 5.907.647 4.726.206 25,00 VADESİZ MEVDUAT (TL) 59.629.491 46.522.981 28,17 Mevduat Bankaları 55.106.098 43.206.682 27,54 Katılım Bankaları 4.511.021 3.295.168 36,90 TCMB 12.372 21.131-41,45 VADESİZ MEVDUAT (YP) 31.653.189 28.575.547 10,77 Mevduat Bankaları 29.633.338 26.686.758 11,04 Katılım Bankaları 1.973.893 1.841.155 7,21 TCMB 45.958 47.634-3,52 M2 651.526.991 560.349.632 16,27 VADELİ MEVDUAT (TL) 355.536.578 316.300.733 12,40 Mevduat Bankaları 336.274.779 299.697.069 12,20 Katılım Bankaları 19.261.798 16.603.664 16,01 TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) 153.702.489 124.939.997 23,02 Mevduat Bankaları 145.379.668 116.547.344 24,74 Katılım Bankaları 8.322.821 8.392.653-0,83 TCMB - - M3 688.687.488 588.654.362 16,99 REPO 4.929.542 5.900.865-16,46 PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) 21.863.686 22.403.865-2,41 İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER (31.12.2010'dan itibaren eklendi) 10.367.269 İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Eylül 11 Ağustos 11 Eylül 10.15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 53 832 53 734 52 718.İşgücü durumu 27 147 27 406 25 907 İstihdam edilenler 24 749 24 884 22 973 İşsizler 2 398 2 521 2 934.İşsizlik oranı (%) 8,8 9,2 11,3.Tarım dışı işsizlik oranı (%) 11,3 11,9 14,3.Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 17,3 18,6 21,2 Tüketici Güven Endeksi Kasım 11 Ekim 11 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 91,0 89,7 1,45.Satın alma gücü (mevcut dönem) 87,3 86,2 1,28.Satın alma gücü (gelecek dönem) 90,2 88,3 2,15.Genel ekonomik durum(gelecek dönem) 90,9 90,6 0,33.İş bulma olanakları (gelecek dönem) 91,4 90,3 1,22.Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak için uygunluğu 95,5 93,2 2,47 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde) Kasım 76,9 75,9 Sanayi Üretimi Değişimi (%) Ekim 2011 Ekim 2010.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) 8,6 9,9.Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) 7,3 13,0.Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) 4,4 2,8 Yatırım Teşvikleri Belgeleri (Bin TL) (Ocak-Ekim) Değ.(%). Tarım 1.394.113 2.149.868-35,15. Madencilik 1.336.535 1.184.112 12,87. Enerji 20.375.389 28.868.288-29,42. İmalat 11.841.612 6.984.405 69,54. Hizmetler 11.261.852 8.019.959 40,42 Toplam 46.209.502 47.206.632-2,11 Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata 0,25-10,00 Değ.(%) Ocak-Ekim 28 665 052 25 975 296 10,36 Şirket Kuruluşları (Ocak-Ekim) Değ.(%). Kurulan 45.483 42.294 7,54. Kapanan 10.594 9.046 17,11 İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Daire sayısı (İlk 9 ay) Değ.(%). Ruhsat 429.397 467.384-8,13. Yapı kullanma izin belgesi 374.192 284.643 31,46 Protestolu Senetler (Ocak-Ekim) Değ.(%). Adet 749.688 1.003.487-25,29. Tutar (Bin TL) 3.938.152 4.804.163-18,03 Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon Dolar) (Ocak-Kasım) Değ.(%) Toplam 11.954 11.885 0,58. Kamu 8.914 9.693-8,04. Merkez Bankası 282 260 8,46. IMF'ye ödemeler 2.758 1.932 42,75 Çeşitli Göstergeler 2011 2.Ç. 2011 1.Ç. 2010 2009 2008 Toplam dış borç stoku (Milyon $) 309.636 298.728 289.387 268.374 280.367 Kısa vade 84.960 77.283 78.217 49.711 53.104 Uzun vade 224.676 221.445 211.170 218.663 227.263 Kamu 95.279 93.508 88.964 83.463 78.288 Kısa Vade 5.798 4.977 4.290 3.598 3.248 Uzun Vade 89.481 88.531 84.674 79.865 75.040 TCMB 12.147 12.268 11.827 13.305 14.066 Kısa Vade 1.619 1.635 1.576 1.776 1.874 Uzun Vade 10.528 10.633 10.251 11.529 12.192 Özel 202.209 192.952 188.597 171.605 188.013 Kısa Vade 77.543 70.671 72.351 44.337 47.982 Uzun Vade (1) 124.666 122.281 116.246 127.268 140.031 Dış borç stokunun GSYH'ye oranı (%) Toplam 39,4 43,5 37,8 Kısa Vade 10,6 8,1 7,2 Uzun Vade 28,7 35,5 30,6 Kamu 12,1 13,5 10,5 TCMB 1,6 2,2 1,9 Özel 25,7 27,8 25,3 Dış borç stokunun yüzde dağılımı Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kısa Vade 27,4 25,9 27,0 18,5 18,9 Uzun Vade 72,6 74,1 73,0 81,5 81,1 Kamu 30,8 31,3 30,7 31,1 27,9 TCMB 3,9 4,1 4,1 5,0 5,0 Özel 65,3 64,6 65,2 63,9 67,1 Dış borç stokundaki yüzde değişim (%) Toplam 3,7 3,2 7,8-4,3 12,4 Kısa Vade 9,9-1,2 57,3-6,4 23,1 Uzun Vade 1,5 4,9-3,4-3,8 10,1 Kamu 1,9 5,1 6,6 6,6 6,5 TCMB -1,0 3,7-11,1-5,4-11,0 Özel 4,8 2,3 9,9-8,7 17,4 FİNANSAL GÖSTERGELER (%) Toplam dış borç stoku / ihracat (FOB) 248,2 250,3 254,1 262,7 212,4 Dış borç servisi / GSYH 7,5 9,4 7,2 Dış borç servisi / ihracat (FOB) 40,6 43,8 48,6 57,0 40,3 Özel sektör borcu / ihracat (FOB) 162,1 161,7 165,6 168,0 142,4 Faiz / GSYH 1,1 1,6 1,5 Faiz / ihracat (FOB) 6,3 6,6 7,3 9,7 8,6 TCMB rezervler (net) / Dış borç stoku 32,1 30,8 29,7 27,9 26,5 TCMB rezervler (net) / Kısa borçlar 117,0 119,2 109,9 150,5 139,8 TCMB rezervler (brüt) / Toplam dış borç 30,3 29,1 27,9 26,3 25,3 TCMB rezervler (brüt )/ Kısa borçlar 110,3 112,3 103,2 142,3 133,7 TCMB rezerv (brüt) / İthalat (CIF) 42,3 42,7 43,5 50,2 35,2 TCMB rezerv (net)/ İthalat (CIF) 44,8 45,4 46,3 53,1 36,8 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (brüt) -77,7-69,2-59,1-19,8-59,1 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (net) -73,3-65,2-55,5-18,7-56,5 Cari işlemler dengesi / GSYH -6,5-2,3-5,7 Makro ekonomik büyüklükler (Milyon $) GSYH (Milyon $) 734.929 616.703 742.094 İhracat (FOB) (2) (3) 124.763 119.329 113.883 102.143 132.028 İthalat (CIF) (3) 221.774 203.109 185.544 140.929 201.964 Cari işlemler dengesi (3) -72.810-60.087-47.693-13.991-41.959 TCMB rezervler (brüt) 93.738 86.796 80.721 70.716 71.008 TCMB rezervler (net) 99.361 92.152 85.984 74.836 74.236 Dış kredi kullanımları (3) 45.975 43.260 39.904 36.420 67.557 Dış borç servisi (3) 50.656 52.279 55.383 58.248 53.154 Anapara 42.761 44.377 47.051 48.372 41.807 Faiz 7.895 7.902 8.332 9.876 11.347 (1) 1 Ekim 2001 tarihinden itibaren TCMB tarafından izleniyor. (2) Bavul ticareti ve diğer mallar hariç. (3) 12 aylık toplam. Kasım 2011 k EKONOMİK FORUM 119