Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde Çalışanların Çalışma Koşulları

Araştırma/Research Article TAF Prev Med Bull 2008; 7(6):509-514 Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde Çalışanların Çalışma Koşulları [Business Condition of the Employees in the Hacettepe University Library] ÖZET AMAÇ: Bu çalışma, Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde çalışanların, çalışma hayatlarına ilişkin sorunlarının ve memnuniyet düzeylerinin saptanması amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Kesitsel nitelikte olan çalışmanın evrenini Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde (Tıp Merkezi Kütüphanesi ve Beytepe Merkez Kütüphanesi) çalışan 57 kişi oluşturmaktadır, bunlardan 43 ü (%75,4) araştırma kapsamındadır. Anket formları birim amirlerince Ocak 2007 de dağıtılarak ertesi gün toplanmıştır. BULGULAR: Araştırma grubunun yaş ortalaması 37,41±7,11 dir. Çoğunluğu (%69,8) kadındır, %67,5 i üniversite ve üstü öğrenim düzeyindedir, %34,8 i kütüphanecidir. Çalışma pozisyonu bakımından belirtilen başlıca sorunlar tekrarlayıcı iş, bel ve/veya sırtı zorlayan iş, sürekli ya da çoğunlukla oturarak çalışmadır. İşyeri ortam koşulları ve çalışma koşulları arasında belirtilen başlıca sorunlar ise toz, monoton iş ve ücret azlığıdır. Araştırma grubunun %92,5 i çalışıyor olmaktan, %64,1 i mesleğinden, %57,5 i halen yaptığı işten, %59,0 u halen çalıştığı işyerinden çok memnun ya da memnundur. Beytepe Merkez Kütüphanesi nde çalışanlar arasında yaptıkları işten memnun olmayanların sıklığı, Tıp Merkezi Kütüphanesi nde çalışanlara göre daha yüksektir. Kırk yaşından küçük olan katılımcılarda mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olmayanların sıklığının 40 yaş ve üzeri katılımcılara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Tekrarlayıcı işi sorun olarak belirten katılımcılar arasında mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olmayanların sıklıklarının tekrarlayıcı işi sorun olarak belirtmeyenlere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. SONUÇ: Araştırma kapsamında saptanan sorunların önlenmesine yönelik yapılacak çalışmalar memnuniyet düzeylerinin ve iş veriminin artırılması uğraşlarına katkıda bulunacaktır. SUMMARY AIM: This study aimed to determine the problems regarding business life and the level of job satisfaction of the employees in the Hacettepe University Library. METHODS: The cross sectional charactered universe is composed of 57 people working in the Hacettepe University Library (Clinical Medicine Center Library and Beytepe Center Library), 43 of these (75,4%) are in the coverage of the study. The questionnaire forms were given out in January 2007 and taken the day after by the unit chiefs. RESULTS: The average age of the study group is 37,41±7,11. Many of these are (69,8%) women, %67,5 educated in the university and upper than university, 34,8% are librarian. The basis problems with regard to working positions are reiterative jobs, causing backache, working continously sitting, with regard to working and working place conditions are dust, monotonous job and few payment. 92,5% of the study group content or mostly content working, 64,1% their jobs, 57,5% presently doing job, 59% working at their present working places. The frequency of unsatisfaction with their jobs is more in the Beytepe Center Library employees compared with the Clinical Medicine Center Library. It is determined that the frequency of unsatisfaction with their present jobs and working places is higher among the participants young than 40 years compared with the participants who are 40 years or older than 40 years. Among the participants regarding reiterative jobs as problems, the frequency of unsatisfaction with their present jobs and working places is more than among the participants not regarding. CONCLUSION: The actions directed to solve the determined problems would contribute to enhancing effort of the job satisfaction and the efficiency. Ali Naci Yıldız, Mehmet Kaya, Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara Anahtar Kelimeler: Kütüphane, iş memnuniyeti, çalışma koşulları. Key words: Library, job satisfaction, business conditions. Sorumlu yazar/ Corresponding author: Ali Naci Yıldız, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. 06100 Sıhhiye, Ankara, Türkiye. anyildiz@yahoo.com GİRİŞ Çalışanların sağlık konuları sağlık hizmetlerinin önemli başlıklarından biridir. İş sağlığı uğraşları sadece sanayi değil tarım ve hizmet sektöründe çalışanların da sağlık ve güvenlik sorunları ile ilgilenmelidir (1). Hizmet sektöründe çalışmalarını sürdüren kütüphaneler toplumsal gelişmeye ve bilimsel çalışmalara önemli katkıda bulunmaktadır. Kütüphane çalışanlarının sağlık ve iş güvenliği konuları özellikle son yıllarda önemsenmekte ve gündeme gelmektedir. Bununla birlikte, özellikle ülkemizde konuya ilişkin sayılabilecek araştırmalar oldukça sınırlı sayıdadır (2-4). www.korhek.org 509

Kütüphane hizmetlerinin amacı, bilgi gereksinimlerini karşılamak isteyen kullanıcıların potansiyel bilgi kaynaklarına erişmelerine olanak sağlamaktır (5). Kütüphanelerde teknik hizmetler (sağlama, kataloglama, süreli yayınlar, e-kaynaklar), kullanıcı hizmetleri (danışma, eğitim, ödünç verme, rezerv, süreli yayın, depo hizmetleri, belge sağlama) birimleri yanı sıra sekreterlik, muhasebe, stok kontrol ve destek hizmetler birimleri bulunmaktadır. Ülkemizde üniversite düzeyinde kütüphanecilik eğitiminin yaklaşık yarım yüzyıllık bir tarihi geçmişi vardır. Halen Hacettepe, Ankara, İstanbul, Marmara ve Başkent Üniversitelerinin Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinde kütüphanecilik eğitimi verilmektedir (6). Ülkemizde başta kamu kuruluşları ve üniversiteler olmak üzere birçok kurum ve kuruluş bünyesinde çok sayıda kütüphane bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğünün 2006 yılı verilerine göre yaklaşık 12,958,376 kitap bulunan toplam 1179 halk kütüphanesinde 21,138,821 kişiye hizmet verilmiştir. Bu kütüphanelerde çalışan 2628 personelin 326 sı kütüphanecidir (7). Ankara da 2000 yılında halk kütüphaneleri yöneticileri ile yapılan bir çalışmada yöneticilerin üçte ikisi (%66,7) bina olanaklarının hizmete uygun olmadığını ya da kısmen uygun olduğunu belirtmiştir. Belirtilen eksiklikler arasında küçük, eski, soğuk, güneş almaması, salon olmaması, depoların yetersiz olması, personel sayısının yetersiz olması, personelin isteksiz çalışması, hizmet içi eğitimin yetersiz olması gibi konular belirtilmiştir. Yöneticilerin %46,7 si işlerinden çok memnunken, %53,3 ü orta derecede memnundur, %66,7 si çalışanların işlerinden az memnun ya da hiç memnun olmadığını belirtmişlerdir (2). Havalandırma, termal ortam koşulları, aydınlatma, işyerinin tertip düzeni ve temizliği, radyasyon, sigara dumanına pasif maruz kalma, lejyonella enfeksiyonları, kan yoluyla bulaşan enfeksiyonlar, yüksekte çalışma, kısıtlı alanlarda çalışma, yukarıya yük kaldırma, ağır yük kaldırma ve taşıma, şiddete maruz kalma, iş yükü, stres, monoton iş, sürekli oturarak çalışma, bilgisayar karşısında çalışma, vardiyalı çalışma, yeme içme olanaklarında sınırlılıklar, işyerinin zemin yapısına, teknik donanıma, elektrik donanımına bağlı iş güvenliği sorunları, yangın ve diğer acil durumlar kütüphane çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği konuları arasında sayılabilir (1, 8). Kütüphanelerde, ofis sistemlerinin ergonomik kurallara uygunluğu, personelin performansı ve verimliliğin artırılması bakımından önemlidir (9). Yeni teknolojiler kütüphanelerde fiziksel iş gücünü azaltırken zihinsel iş gücünü artırmıştır. Bu da zihinsel yorgunluğun artmasına neden olmuş, göz rahatsızlıkları, bel ve baş ağrıları, fiziksel ve ruhsal stres, monotonluk, kişiler arası iletişim bozukluğu gibi sorunları beraberinde getirmiştir (10). Kütüphanelerin gerek kullanıcılar gerekse çalışanlar bakımından elverişli hale getirilmesi çalışmaları kuruluş aşamasından itibaren planlanmalıdır. Modern kütüphane binaları için başlangıç tarihi 1945 senesi kabul edilebilir. En göze batan gelişme, haşmetli binalardan amaca elverişli yeni tip sade binalara geçiş olmuştur. Aydınlatma olanaklarının artırılması, döşemelerin uygun hale getirilmesi, kitaplarla kullanıcılar arasındaki kesin sınırların kalkması diğer dikkat çeken konulardandır (11). Üniversite kütüphaneleri için The International Federation of Library Associations (IFLA) tarafından hazırlanan standartta konuyla ilgili düzenlemelere yer verilmektedir: Kütüphanelerin çalışma süreleri ve şartları üniversitedeki öğretim üyelerinin çalışma süreleri ve şartları ile uyumlu olmalıdır. Görevlilerin başarısını büyük ölçüde kütüphane binalarının ve hizmetlerin niteliği belirlemektedir. Kütüphaneler uygun büyüklük ve nitelikte olmalıdır. Binanın planı, aydınlatma, havalandırma, ısı ve nem düzeyi önemlidir. Çalışanlar için uygun çalışma alanları sağlanmalıdır (12). Türkiye de, 28 üniversite kütüphanesinde, 1989 yılında yapılan araştırmada kütüphane çalışanlarının fiziksel çalışma koşulları, arkadaşlarla ilişkiler, toplumsal statü ve iş güvenliğinden tatmin oldukları, yükselme olanağı, ücret, sosyal imkânlar, yetki ve sorumluluk sahibi olmamaktan tatminsiz oldukları saptanmıştır (4). Bilgi merkezlerinde (kütüphane, arşiv, dokümantasyon merkezi vb.) çalışma yaşamının kalitesinin gelişmesine yönelik programların hazırlanması bilgi hizmetlerinde üretkenliği, etkinliği ve verimliliği artıracağı gibi personel ve kullanıcıların beklenti ve gereksinimlerinin saptanarak bu yönde düzenlemelerin yapılmasını da sağlayacaktır (3). Ankara da 7 kamu kuruluşu arşivinde yapılan, bir çalışmada çalışanların %84,2 si aydınlatmayı, %63 ü ısıtmayı, %51,3 ü havalandırmayı, %66,5 i çalışmaları için ayrılan alanını yeterli bulurken, %75,1 i ücretlerini yetersiz, %56,8 i yaptığı işi monoton bulmuştur (3). Kütüphane çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği bu arada kullanıcıların sağlık ve güvenliği konularının saptanması, önlenmesi ve izlenmesi, yangın ve diğer acil durumlara müdahalenin planlanması, ilkyardım müdahalelerinin organizasyonu çalışmalarını sürdürmek üzere ekipler oluşturulmalı, iç düzenlemeler ile bu çalışmalar izlenmeli ve değerlendirilmelidir (8). 510 www.korhek.org

Bu çalışmanın amacı, Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde çalışanların, çalışma hayatlarına ilişkin sorunlarının ve memnuniyet düzeylerinin saptanmasıdır. GEREÇ VE YÖNTEM Kesitsel nitelikte olan çalışmanın evrenini Hacettepe Üniversitesi Tıp Merkezi Kütüphanesi ve Beytepe Merkez Kütüphanesinde çalışan 57 kişi oluşturmaktadır. Anket formları birim amirlerince dağıtılarak ertesi gün toplanmıştır. Veri toplama aşaması Ocak 2007 tarihinde tamamlanmıştır. Araştırma evreninin tamamına 2 grup halinde 3 saatlik başlıca çalışma ortamına ilişkin sağlık konularını içeren eğitim verilmiştir. Verilerin analizi SPSS 15.0 istatistik paket programı ile yapılmıştır. iyete ilişkin veriler beşli Likert skalası tipinde çok memnun, memnun, fikri yok, memnum değil, hiç memnun değil seçenekleri ile toplanmıştır. İstatistik önemlilik değerlendirilmesinde fikri yok seçeneği değerlendirme dışında bırakılmıştır. Karşılaştırmalar çok memnun veya memnun grubu ile memnum değil ya da hiç memnun değil grupları arasında yapılmıştır. Gruplar arası farkın test edilmesi amacı ile Pearson Ki kare ve Fisher in kesin testi kullanılmıştır. BULGULAR Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde çalışan 57 kişiden 43 ü (%75,4) araştırmaya katılmıştır. Tıp Merkezi Kütüphanesinde çalışan 26 kişiden 22 si, Beytepe Merkez Kütüphanesinde çalışan 31 kişiden 21 i araştırmaya katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 37,41±7,11, ortanca yaş 38 dir, %28,2 si 35 yaş altı iken, %20,5 i 45 yaş ve üzerindedir, çoğunluğu kadındır (%69,8), yaklaşık on katılımcıdan yedisi evlidir (%72,1). Yaklaşık yarısı (%51,2, 22 kişi) üniversite mezunudur, 1 kişi ilkokul, 4 kişi ortaokul, 9 kişi lise mezunu iken 7 kişi lisansüstü eğitim almıştır. Üçte biri (%34,8) kütüphanecidir. Yaklaşık yarısı (%46,3) hiç sigara içmemişken, on katılımcıdan dördü (%41,5) halen sigara içmektedir, 10 kişiden biri (%12,2) geçmişte sigara içmişken bırakmıştır. Halen sigara içenler ortalama 11,68±6,50 yıldır sigara kullanmakta ve günde ortalama 9,11±6,30 adet sigara içmektedir. Yarıdan fazlası (%56,1) hiç alkol kullanmadığını belirtmişken, %29,3 ü haftada birden az, %4,9 u haftada birkaç, %9,8 i haftada bir kez alkol içtiğini belirtmiştir. Araştırma grubunun ortama haftalık çalışma süresi 37,67±8,57 saat, ortalama toplam çalışma süresi 15,01±7,40 yıl, ortalama halen çalışılan işte çalışma süresi 8,54±7,27 yıldır. Katılımcıların %27,9 u vardiyalı çalışmaktadır. Çalışma pozisyonuna ilişkin olarak en sık belirtilen ilk üç sorun tekrarlayıcı iş (%79,0), bel ve/veya sırtı zorlayan iş (%72,0), sürekli ya da çoğunlukla oturarak çalışmadır (%62,8). İşyeri ortam faktörleri ve çalışma koşullarına ilişkin olarak en sık belirtilen ilk üç sorun ise toz (%51,2), monoton iş (%42,9) ve ücret azlığıdır (%39,5) (Tablo 1). Katılımcıların çoğunluğu (%92,5) çalışıyor olmaktan memnun ya da çok memnundur. Bununla birlikte üçte biri (%33,4) mesleğinden, 10 kişiden dördü (%40,0) halen yaptığı işten, 10 kişiden üçü çalıştığı işyerinden memnun değildir ya da hiç memnun değildir (Tablo 2). Tablo 1. Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde Çalışan Personelin Çalışma Ortam Koşullarına İlişkin Bulguların Dağılımı (n: 43) (Ocak 2007) Çalışma Pozisyonu Sayı % Tekrarlayıcı iş 34 79,0 Bel ve/veya sırtı zorlayan iş 31 72,0 Sürekli, çoğunlukla oturarak çalışma 27 62,8 Eller yukarıda çalışmak 23 53,5 Sürekli, çoğunlukla ayakta çalışma 17 39,5 Vardiyalı çalışma 12 27,9 Sık sık omuz hizasının üstüne 20 kg.dan fazla yük kaldırmak 10 23,2 İşyeri ortam faktörleri Toz 22 51,2 Monoton iş 18 42,9 Ücret azlığı 17 39,5 Soğuk 15 34,9 Aydınlatmanın iyi olmaması 10 23,3 Sürekli ayakta çalışmak 10 23,3 İşyerinin temiz, tertipli olmaması 9 20,9 Ağır yük kaldırma 9 20,9 Sıcak 8 18,6 İş arkadaşları ile ilişkiler 8 18,6 Sürekli oturarak çalışma 8 18,6 Yöneticilerle ilişkiler 7 16,3 Yemekler 6 14,0 İşverenle ilişkiler 6 14,0 Gürültü 6 14,0 Kullanıcılarla ilişkiler 5 11,6 Nem 3 7,0 Kimyasal maddeler 3 7,0 Vardiyalı çalışma 1 2,3 Günlük çalışma süresinin uzun olması 1 2,3 Rahatsız edici düzeyde hava akımı - - www.korhek.org 511

Tablo 2. Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde Çalışan Personelin İş iyet Durumlarının Yüzde Dağılımı (Ocak 2007) Çok Fikri Memnum Hiç memnun memnun yok değil değil Toplam Çalışıyor olmaktan 47,5 45,0-5,0 2,5 100,0 Mesleğinden 10,3 53,8 2,6 23,1 10,3 100,0 Halen yaptığı işten 10,0 47,5 2,5 25,0 15,0 100,0 Halen çalıştığı işyerinden 10,3 48,7 10,3 23,1 7,7 100,0 Tablo 3. Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde Çalışan Personelin Bazı Özelliklerine Göre Çalışma Hayatlarındaki iyetlerinin Yüzde Dağılımı (Ocak 2007) Çalışıyor olmaktan Mesleğinden Halen yaptığı işten Halen çalıştığı işyerinden * * * * Kütüphane Tıp Merkezi 90,5 9,5 75,0 25,0 76,2 23,8 77,8 22,2 Beytepe 94,7 5,3 55,6 44,4 38,9 61,1 52,9 47,1 İşyerindeki Kütüphaneci 87,5 12,5 75,0 25,0 62,5 37,5 66,7 33,3 Pozisyonu Memur 93,1 6,9 63,0 37,0 60,7 39,3 69,2 30,8 Cinsiyet Erkek 100,0-61,5 38,5 53,8 46,2 46,2 53,8 Kadın 88,9 11,1 68,0 32,0 61,5 38,5 77,3 22,7 Yaş grubu <40 90,9 9,1 52,4 47,6 45,5 54,5 47,4 52,6 40 100,0-92,9 7,1 92,3 7,7 91,7 8,3 Öğrenim Lise ve altı 92,3 7,7 50,0 50,0 38,5 61,5 69,2 30,8 Durumu Üniversite 92,6 7,4 73,1 26,9 69,2 30,8 63,6 36,4 Toz Belirten 90,0 10,0 63,2 36,8 55,0 45,0 63,2 36,8 Belirtmeyen 95,0 5,0 68,4 31,6 63,2 36,8 68,8 31,3 Monoton iş Belirten 88,2 11,8 47,1 52,9 35,3 64,7 35,7 64,3 Belirtmeyen 95,5 4,5 81,0 19,0 81,0 19,0 85,0 15,0 Ücret azlığı Belirten 100,0-62,5 37,5 66,7 33,3 76,9 23,1 Belirtmeyen 87,5 12,5 68,2 31,8 54,2 45,8 59,1 40,9 Soğuk Belirten 86,7 13,3 57,1 42,9 60,0 40,0 73,3 26,7 Belirtmeyen 96,0 4,0 70,8 29,2 58,3 41,7 60,0 40,0 *Çok memnun veya memnun **Memnum değil ya da hiç memnun değil Benzer şekilde Tıp Merkezi Kütüphanesi ile Beytepe Merkez Kütüphanesinde çalışanlar arasında; çalışıyor olmaktan, mesleğinden ve halen çalıştığı işyerinden memnun olma ya da olmama sıklıkları arasında istatistiksel önemli düzeyde farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Bununla birlikte Tıp Merkezi Kütüphanesi nde çalışanların %76,2 si, Beytepe Merkez Kütüphanesinde çalışanların %38,9 u halen yaptığı işten memnun olduğunu belirtmiştir (p=0,018). Kırk yaş altı çalışanlarla 40 yaş ve üzeri çalışanların çalışıyor olmaktan memnun olma sıklığı arasında farklılık saptanmamıştır (p= 0,511). Oysa 40 yaş ve üzeri katılımcıların; mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olma sıklıkları, 40 yaş altı katılımcılara göre daha fazladır ve bu farklılıklar istatistiksel olarak da anlamlı düzeydedir (sırası ile p= 0,023, 0,010, 0,020). Çalışma ortam koşulları bakımından belirtilen sorunlardan ilk sıralarda yer alan toz, ücret azlığı ve soğuk hava koşulları konularını belirtenlerle belirtmeyenler arasında; çalışıyor olmaktan, mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olma ya da olmama sıklıkları arasında istatistiksel önemli düzeyde farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Benzer şekilde monoton işi sorun olarak belirtenlerle belirtmeyenler arasında çalışıyor olmaktan memnun olma sıklığı bakımından 512 www.korhek.org

istatistiksel önemli düzeyde fark saptanmamıştır (p>0,05). Oysa monoton işi sorun olarak belirtenler arasında; mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olmama sıklıkları (sırası ile %52,3, %64,7, %64,3) belirtmeyenlere göre (sırası ile %19,0, %19,0, %15,0) daha yüksektir ve bu farklılıklar istatistiksel olarak ta anlamlıdır (sırası ile p=0,029, 0,004, 0,005). TARTIŞMA Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde çalışanların yaş ortalaması 37,41±7,11 dir. Her beş çalışandan biri çalışma hayatında yaşlı çalışan olarak değerlendiren 45 yaş üzeri kişilerdir. Bu yaş grubu kronik hastalık sıklığının artması, beslenme, fizyolojik fonksiyonlarda gerileme gibi nedenlerle risk grubu olarak değerlendirilmektedir. Bu gruba yönelik iş sağlığı hizmetlerine özel önem verilmelidir (1,13). Katılımcılar arasında halen sigara kullanma sıklığı (%41,5), ülkemizde, kentsel bölgelerde, 18 yaş ve üstü kişilerin sigara kullanma sıklığından (%33,9) fazladır (14). Üniversite bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Sigarasız Hacettepe Grubu ve Sigara Bırakma Polikliniklerinin katkıları ile sigarayı bırakmak isteyenlere destek ve sigara dumanına pasif maruz kalmanın önlenmesi çalışmaları sürdürülmelidir. Araştırma grubunun yarıdan fazlası çalışma pozisyonunu tekrarlayıcı iş, bel ve/veya sırtı zorlayan iş, sürekli ya da çoğunlukla oturarak çalışma, eller yukarıda çalışmak şeklinde tanımlamıştır. Kütüphanede çalışma pozisyonlarına ilişkin düzenlemeler yapılmalı, aralıklı ofis içi egzersizler, düzenli dinlenme araları, kaldırma taşıma düzeneklerinin yenilenmesi gibi düzenlemeler yapılmalıdır. Çalışanların yarısı toz sorununu ilk üç sorundan biri olarak belirtmiştir. Temizlik çalışmalarının vakumlu aspirasyon yöntemi ile yapılması önerilebilir. Monoton iş yakınmalarına yönelik olarak çalışanlar arasında rotasyon planlanmalıdır. Soğuk çalışma ortamı başlıca depolarda söz konusudur. Çalışma ortamının termal koşullarının düzenlenmesi çalışanların sağlığı kadar basılı materyallerin korunması bakımından da önem taşımaktadır. İş arkadaşlarıyla, yöneticilerle, işverenle, kullanıcılarla ilişkiler çalışma hayatına ilişkin sorunlar arasında belirtilmiştir. Bunlardan kullanıcılarla ilişkilerdeki sorunların diğerlerine göre daha az sıklıkta belirtilmiş olması dikkat çekmektedir. On katılımcıdan dördünün halen yaptığı işten, üçünün çalıştığı işyerinden memnun olmaması ya da hiç memnun olmaması yöneticilerin üzerinde önemle durması gereken konulardır. Katılımcıların %10,3 ü halen çalıştığı işyerinden memnuniyeti konusunda fikri olmadığını belirtmiştir. iyet konusu değerlendirilirken katılımcıların bazı özelliklerine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde saptanan farklılıklar öncelikle göz önünde tutulmalıdır: Beytepe Merkez Kütüphanesi nde çalışanlar arasında halen yaptıkları işten memnun olmama sıklığı Tıp Merkezi Kütüphanesi nde çalışanlara göre daha yüksektir. 40 yaş altı katılımcılarda mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olmama sıklığı, 40 yaş ve üzeri katılımcılara göre daha yüksektir. Monoton işi sorun olarak belirten katılımcılar arasında mesleğinden, halen yaptığı işten ve halen çalıştığı işyerinden memnun olmama sıklıkları, tekrarlayıcı işi sorun olarak belirtmeyenlere göre daha yüksektir. SONUÇ Hacettepe Üniversitesi Kütüphanelerinde, araştırma kapsamında saptanan sorunların önlenmesi çalışanların memnuniyet düzeylerinin ve iş veriminin artırılması uğraşlarına katkıda bulunacaktır. Böylece kullanıcıların da memnuniyeti artacaktır. Bu amaçla konuyla ilgili benzer araştırmalar yapılmalı, çalışma ortam koşulları düzenlenmeli ve eğitim programları başlatılmalıdır. KAYNAKLAR 1. Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2004. 2. Yılmaz B. Halk Kütüphanesi Sorunlarına Yöneticilerin Yaklaşımı: Ankara Örneği. Türk Kütüphaneciliği. 2000; 14 (3): 332-346. 3. Toplu DB. Çalışma yaşamının kalitesinin geliştirilmesi: Türkiye deki kamu kurum arşivleri örneği. Türk Kütüphaneciliği. 1999; 13(3): 223-251. 4. Demirel R. Yaş, Cinsiyet ve Meslek Deneyiminin Üniversite Kütüphanelerinde Çalışan Kütüphanecilerin İş Tatminine Etkisi. 1989. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. 5. Tonta Y. Türkiye'de Kütüphanecilik Eğitiminin Yeniden_Yapılanması,_2000._<http://yunus.hace ttepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/istanbul00.htm>. [Erişim tarihi: 14.02.2008] www.korhek.org 513

6. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetin Bölümü. <http://bilgibelge.humanity.ankara.edu.tr/>._[erişi m tarihi:15.02.2008] 7. Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 2006 Yılı İstatistikleri. T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. <http://www.kygm.gov.tr/belgegoster.aspx?f6e1 0F8892433CFF0D262A49C727F232C312D1DD2 E9EA986>. [Erişim tarihi: 14.02.2008] 8. The British Library Health & Safety Policy. <http://www.bl.uk/aboutus/foi/pubsch/pubscheme 6/blhs.pdf>. [Erişim tarihi: 14.02.2008] 9. Öz ZO. Kütüphane Binalarının Mekansal Organizasyonlarında Ergonominin Önemi ve Standardizasyonu. Türk Kütüphaneciliği. 1992; 6(3): 159-171. 10. Bube JL. The Ergonomics, Human Factors Approacs to Health Sciences Libraries. Bulletin of Medical Library Associations. 1985; 73(3): 254-258. 11. Göksel S. Kütüphane Mimarisinde Modern Eğilimler. Türk Kütüphaneciliği. 1969; 18(3): 151-163. (Çeviri). 12. Sefercioğlu N. Üniversite Kütüphaneleri İçin Standartlar. Türk Kütüphaneciliği. 1990; 1: 29-32. (Çeviri: IFLA Journal, 13 (1987), 120-125). 13. Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. Fourth Edition, Volume II, International Labour_Office,_Geneva._<http://www.ilo.org/ency clopedia> [Erişim tarihi: 14.2.2008] 14. Ulusal Hanehalkı Araştırması 2003. Temel Bulgular. Ankara. TC Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı. Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü Yayını, 2006. 514 www.korhek.org