BÜTÇE E UYGULAMA AŞAMASINDA A AMASINDA PARLAMENTONUN İZLEME\GÖZETİM FONKSİYONU: KOMİSYONLARIN ROLÜ VE BÜTÇE B E ANALİZ Z KAPASİTES TESİ Doç.. Dr. Ahmet KESİK Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme tirme Başkan kanı Uluslararası Sempozyum: Bütçe B e Sürecinde S Parlamentonun Değişen en Rolü Afyonkarahisar,, 8 Ekim 2008 1
Küresel bir vizyon: Kamu Yönetimi ve DünyaD nya-i Değişen küresel çerçeve: Hükümetlerin üzerindeki artan baskı Artan küresel rekabet - makro denge ve rekabetçi yatırım ortamı konusundaki talepler Etkin hizmet sunumu, saydamlık ve hesap verebilirlik konusunda artan vatandaş talepleri Mali işlem ve süreçlerin etkinliği ve verimliliği konusunda artan talepler 2
Küresel bir vizyon: Kamu Yönetimi ve DünyaD nya-ii Daha güçlü ve yüksek performans sergileyen bir devlet yapısı Büyüme için istikrarın ve yatırım ortamının sağlanması Saydamlık, hesap verebilirlik ve iyi yönetişim ilkelerine uygun hareket edilmesi 3
Küresel bir vizyon: Kamu Yönetimi ve DünyaD nya-iii Kamu yönetiminden beklenenler: Performans odaklı yönetim Kamuya hizmet eden ve vaatlerini yerine getiren bir kamu yönetimi Kamu yönetimi sistemlerinin kilit amaçlarının başarılması (Kaliteli beşeri sermaye) 4
Neden Kamu Mali Yönetim Y Reformu I Bütçe reformları üç temel amaç üzerine oturmaktadır. Bunlar : Mali disipline uyum Kaynakların stratejik önceliklere göre tahsisi ve kullanılması Programların ve hizmet sunumunun etkinliğini ve verimliliğini artırmak 5
Neden Kamu Mali Yönetim Y Reformu II Nasıl? Kamu kaynaklarının kontrolü Kaynakların tahsisinin planlanması Kaynakların yönetimi 6
Bütçeleme SüreciS Politika oluşturma Hazırlanması ve onaylanması Uygulama İzleme ve değerlendirme 7
Temel Politika Metinleri Dokuzuncu Kalkınma Planı Katılım Öncesi Ekonomik Program Orta Vadeli Program Orta Vadeli Mali Plan Yıllık Programlar Bilgi Toplumu Stratejisi Diğer Strateji Belgeleri 8
Yeni Kamu Mali Yönetim Y Anlayışı - I Hizmet ve yönetim kalitesinin geliştirilmesi Orta/uzun vadeli ve amaçlara dayalı yönetim anlayışının geliştirilmesi Politika oluşturma kapasitesinin güçlendirilmesi Politikaların maliyetlendirilmesi 9
Yeni Kamu Mali Yönetim Y Anlayışı - II Yönetim kültürünün değişimi Sonuç odaklılık Katılımcılık Kamu hizmetlerinin arzında yararlanıcı taleplerine duyarlılık Hesap verme sorumluluğu/saydamlık 10
Yeni Kamu Mali Yönetim Y Anlayışı - III Düzey Kamu Çalışanı anı Kuruluş Devlet Araç Stratejik DüşünceD Stratejik Plan / Yönetim Yeni YönetimY Anlayışı ışı/yönetişimim Amaç Bireysel Dönüşüm Kurumsal Dönüşüm Kamusal Dönüşüm 11
Mevcut Durum : Tespitler - I Genel yaklaşım: İyimserlik Üst yönetimin tutumu Zaman alıcı Eğitim/İdari kapasitenin artırılması 12
Mevcut Durum : Tespitler - II Sahiplenme: Çeşitli düzeylerde olmalı Üst çerçeve - kalkınma planları, sektör planları, bölgesel planlar - ile ilişki: Gerekli ancak karmaşık Motivasyon Kuruluş içinde dil ve kavram birliği oluşturulmalı 13
Mevcut Durum : Tespitler - III Temel ilke: Planlayan ve strateji oluşturan birimlerle ana hizmet/uygulama birimleri ayrılmamalı Kurumun tüm birimlerinin aktif katılımı şart: belirli bir birimin sorumluluğu olmamalı Politika belgeleri kurumların öz ürünleri olmak durumunda 14
Mevcut Durum : Tespitler - IV Uygulamanın rutin bir raporlama yükümlülüğü olarak algılanmaması Bütçe planı değil, plan bütçeyi belirlemeli 15
Mali Yönetimin Y Fonksiyonları Stratejik planlama/performans esaslı bütçeleme İç kontrol Muhasebe/raporlama Yönetim bilgi sistemi 16
Strateji Geliştirme Kurulu Stratejik Yönetim ve Planlama Dairesi Stratejik Planlama Yönlendirme Komitesi Stratejik Yönetim Sistemi Proje Ekibi MTK HUK Stratejik Planlama MAYEM İMİD GEL-POL AB SGB BÜMKO MASAK BAHUM MUHASEBAT MİLLİ EMLAK TAŞRA ÇALIŞMA GRUBU PERGEN TASİŞ 17
Maliye SGB.net Sistemi Sunum (Web Sunucu, Browser, Outlook, Uzaktan Erişim) Yatırım Cari Kesin Hesap Harcama Bütçe Hazırlık Bütçe Uygulama Evrak Kütüphane Mali Raporlama Kalite Metrikleri Performans Metrikleri Kurum Karnesi İş Kuralları E-Posta eform İş Akış Yönetimi İçerik Yönetimi Elektronik Belge/Bilgi Yönetimi Portal Yönetimi Uygulama ve İşlembilgi Sunucusu Veri/Belge Erişimi İşlembilgiler OCR Faks Veri Aktarım Harici Veri/Belge Erişimi İlişkisel Veri Tabanı Yönetim Sistemi Dosya Sistemi İşletim Sistemi Taşınır Ad-Hoc Sorgu ebütçe, Say2000i, MEOP Entegrasyonu Ekonomik Modeller Analiz Sistemi Raporlama Sistemi Veri Ambarı Yönetici Kumanda Panosu Aktivite ve Görev Yönetimi IK Yönetim Modelleme/Simülasyon Sistem ve Uygulama Hizmetleri Faaliyet Raporları Ekonomik Raporlar Rapor ve Analiz Evreni E-Öğrenme Belgeler (Metin, Görüntü, Ses) Güvenlik ve Sistem Yönetimi E-İmza Erişim Kuralları Şifreleme Denetim İzi İç Kontrol Sistemi Ön Mali Kontrol Risk Yönetimi Risk Modelleri Modelleme 18
Temsili Demokrasilerde Asil- Vekil İlişkisi Siyasi Asiller Vatandaşlar Yetki devri Hesap verme Siyasi Sorumluluk Siyasi Vekiller\ Yönetsel Vekiller Politikacılar Yetki devri Hesap verme Yönetsel Sorumluluk Yönetsel Vekiller Bürokrasi 19
Parlamentoların n Bütçe B e Sürecinde S Artan Rolü Piyasaların küreselleşmesi ülkelerin mali konumunu daha belirsiz ve etkilere açık hale getirmiştir, Kamu kaynaklarının tahsisinde ve kullanılmasında mali saydamlığın artan önemi, Parlamento ile yürütme organı arasında bir rekabet, Daha az vergi almak için nasıl daha etkin harcama yapılabilir? 20
Hükümet Tarafından Önerilen Bütçelerdeki Değişiklikler iklikler 20 15 10 5 0 Kaynak: OECD (2002) Yok Az Çok 21
Bütçenin Zamanlaması Uluslararası tecrübeler anlamlı yasal analiz ve incelemenin yapılabilmesi için en az üç ayın gerekli olduğunu göstermektedir. 22
Mali Yılın Y n Başlamas lamasından Ne Kadar Süre S Önce Bütçe B e Meclise sunulmaktadır? Ülke Sayısı Toplam İçindeki Yüzdesi İki Aya Kadar 10 %26 2-4 Ay Arası 23 %59 4-6 Ay Arası 5 %13 6 Aydan Fazla 1 %3 Toplam 39 %100 Kaynak : OECD (2003) 23
Türkiye İçin Tartışı ışılacak Konular -I Kamu idarelerinin idari kapasitesi nasıl geliştirilebilir? 5018 sayılı Kanunun fonksiyonları nasıl daha iyi icra edilebilir? İhtisas komisyonları bütçe sürecine nasıl dahil edilebilir? Plan ve Bütçe Komisyonunun iki alt komisyon şeklinde çalışması etkinliği artırır mı? Bütçe sürecinde etkinlik nasıl artırılabilir? Plan ve Bütçe Komisyonunun zaman kısıtı nasıl aşılabilir? Plan ve Bütçe Komisyonuna bağlı bir analiz biriminin kurulması gerekli mi? Fonksiyonel olur mu? 24
Türkiye İçin Tartışı ışılacak Konular Yürütme ile veri paylaşımı nasıl daha sistematik hale getirilebilir? Veri Bilgi Politika Yürütme tarafından hazırlanan mali raporlar nasıl kolay anlaşılır hale getirilebilir? Kesin hesapların görüşülmesi nasıl tanımlanmış bir süreç haline getirilebilir? Sayıştay nasıl Meclise sürekli raporlama yapan bir kuruluş haline getirilebilir? Stratejik planlar nasıl bütçe görüşme sürecinin ana unsuru haline getirilebilir? 25
Teşekk ekkürler ahmet.kesik@.kesik@sgb.gov.tr 26