2-6 YASINDA MOTOR GELISIM YRD. DOC. DR. SELCUK AKPINAR
Motor Testler Bruininks-Oseretsky Motor Yeterlilik testi Portage Erken Çocukluk dönemi eğitim programı kontrol listesi Denver Gelişim Tarama testi Motor Performans Testi (Morris, Williams ve Wilmore, 1980) Kaba motor beceri testi (Hirst ve ark. 1986)
Bruininks-Oseretsky Motor Yeterlilik testi 4,5 14,5 yaş çocuklarının motor fonksiyonlarını belirlemeye yöneliktir. Çok sayıdaki bilimsel çalışmada kullanılmış Güvenilirliği yüksek. Kaba motor beceriler, kaba ve ince motor beceriler, ve ince motor beceriler olmak üzere 3 alandan oluşur.
Portage Erken Çocukluk dönemi eğitim programı kontrol listesi 0-6 yaş çocuklarında uyarım, öz bakım, motor gelişim, sosyal gelişim, bilişsel ve dil gelişimi olmak üzere 6 alanda değerlendirmede bulunur. Gelişimsel eğitim programının hazırlanmasında kullanılır.
Denver Gelişim Tarama testi Özellikle 0-6 yaş dilimi kritik yaş olarak nitelendirilmiştir. Bu dönemde en yaygın olarak kullanılan testlerden biri Denver II Gelişimsel Tarama Testi dir. Denver II Gelişimsel Tarama Testi 4 ana gelişim alanı hakkında bize ayrıntılı bilgi vermektedir.
Denver Gelişim Tarama testi Dil gelişimi: Dil gelişimi ile zeka rasında çok sıkı bir ilişki olduğu uzmanlar tarafında sıklıkla söylenmektedir. Kişisel Sosyal gelişim: Kişisel sosyal gelişim özellikle çocuğun kendini ifade etmesi ve toplum içerisinde kendi kimliğini ve kişiliğini uygun bir şekilde ortaya koyması olarak tanımlanmaktadır. Okul öncesi dönemde çocuğun yabancı ortama( ana okuluna) girdiğinde çok farklı sorunlar yaşamaktadır. ve aileler hemen telaşa kapılmaktalar. Fakat şu bilinmelidir ki bu sorun bir sonuçtur. Bunun tohumları daha önceleri atılmıştır. İnce-Kaba motor gelişim: Öz bakım becerileri dediğimiz ve fiziksel beceriler dediğimiz yetenekleri kapsamaktadır. çocuğun yürümesi, tutması, koşması, merdiven çıkmasına, yemek yemesi, tuvaletini yapması, üstünü giyinmesi vb. yetenekleri kazanıp kazanmadığını ölçmektedir. Bu testi yılda bir kere yaptırınız. https://www.youtube.com/watch?v=obae5xjtm1u
Motor Performans Testi (Morris, Williams ve Wilmore, 1980) 3-6 Yas arasindaki cocuklarda 1. Tek ayak uzerinde dengede durma; 7 uygulama yaptirilir ve 5 inin ortalamasi alinir. 2. Cabukluk; 3 m lik alan. Yuzustu yatar ve komutla birlikte tenis topunu alir ve konumuna gecer. 4 uygulamanin ortalamasi. 3. Yakalama; havadan atilan topu yakalama. Puanalama yapilir.
Motor Performans Testi (Morris, Williams ve Wilmore, 1980) 3-6 Yas arasindaki cocuklarda 4. Durarak uzun atlama; gerideki ayaginin tabani ve baslama cizgisi arasindaki mesafe, 4 tekrar. 5. Tenis topu firlatma; ne kadar uzaga atabildigini olcmek. 7 deneme ancak 5 inin ortalamasi alinir. 6. Surat Kosusu; 12.2 m lik mesafeyi ne kadar hizli kostugunu belirleme.
Kaba Motor Beceri Testi (Hirst ve ark., 1986) Turkiyede 4-5 yaslarindaki cocuklarda uygulanmis. 1. Durarak uzun atlama 2. Dinamik denge testi 3. Statik denge testi 4. Cabukluk testi
Okul Oncesi Donemde Beden Egitimi Calismalarinin amaci ve cocugun gelisimine katkilari Cocukta tum yasam icin fiziksel aktivite aliskanliklari kazandirmak Kas kuvveti, dayaniklilik, koordinasyon, esenklik ve ceviklik gibi temel beceri unsurlarini gelistirmek Duzgun durus aliskanliklari kazandirmak Temel hareketleri gelistirmek Kucuk ve buyuk kaslarin motor gelisimini desteklemek Oyun kurallarina uyma; hosgoru ve isbirligi ogrenme
Okul Oncesi Donemde Beden Egitimi Calismalarinin amaci ve cocugun gelisimine katkilari Dikkat etme, dusunceyi bir noktada toplama, problem cozme, yaraticilik ve hayal gucunu kullanmayi gelistirme Saldirganligin olumlu yonde kanalize edilmesini saglar Olumlu benlik gelisimini desteklemek Kavram gelisimini desteklemek ve yon duyarliligi kazanmasi Bedenini tanima, bas, boyun, ayak vb
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI Bu donem, temel hareketler doneminin dogal sonucudur. Bu donemde hareket; gunluk yasamda, rekreasyonda ve sporda cesitli aktivitelerde uygulanan bir arac olur. Dengeleme, lokomotor ve manipulatif becerilerin giderek mukemmellestirildigi, birlestirilerek kullanildigi donem. Sicrama ve sekme; halk oyunlarinda vb.
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI Bu donemde becerilerin ne olcude gelisecegi cok cesitli zihinsel, duygusal ve motor etmene baglidir. Reaksiyon zamani, hareket hizi, koordinasyon, beden yapisi, boy, agirlik, aliskanliklar, arkadas etkisi, duygusal yapi bunlardan bazilaridir. Cocugun hareket eden topa ayak veya elle vurmasi, algisal motor yeteneklerinin gelistigini gosterir.
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI Bu donem, temel hareketler doneminin dogal sonucudur. Bu donemde hareket; gunluk yasamda, rekreasyonda ve sporda cesitli aktivitelerde uygulanan bir arac olur. Dengeleme, lokomotor ve manipulatif becerilerin giderek mukemmellestirildigi, birlestirilerek kullanildigi donem. Sicrama ve sekme; halk oyunlarinda vb.
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI Bircok genc sportif aktivitlerde yetersizlik gosterir, nedeni? Temel hareketler doneminde olgunluk seviyesine gelimisse, bu donem daha basarili olabilir. Eger atma, atlama, sicrama gibi temel becerileri olgunlasmamis ise spor aktivitesinde basarili olmasi zor.
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI Bu donem icin 2 onemli nokta; Cocuk zihinsel ve duygusal olarak spor branslarina katilmaya hazir olsa bile, bu donemdeki gelisme bir onceki donemin basarili olmasina baglidir. Bir fazdan digerine gecis ya hep ya hic seklinde degildir. Cocugun tum hareketlerde olgunluk seviyesinde olmasi gerekmez.
SPORLA ILISKILI HAREKETLER DONEMI 7-12 yas arasinda cinsiyet farkliliklari gozlenir. Surat, sicrama, firlatma = Erkekler; Esneklik, kucuk kas = kizlar Bi donem; 1. Spor becerilerine gecis evresi 2. Spor becerilerini uygulama evresi 3. Yasam boyu spor aktivitelerine katilim evresi
Spor Becerilerine Gecis Evresi Cocuklar genel olarak 7-8 yaslarinda bu evreye girer. Temel hareket becerilerini birlestirmeye calisirlar. Ip atlama, futbol oynama. Temel hareketleri gunluk yasamda ve cesitli oyunlarda kullanir. Cocuk tum spor branslari ile ilgilenir. Temel hareket becerilerinde dogruluk onem kazanmaya baslar.
Spor Becerilerine Gecis Evresi Ogretmen, ebeveyn, antrenorun amaci; cocuklarin cesitli aktivitelerde motor kontrol ve hareket yeterliligini artirmalarina yardimci olmak. Belli bir brans uzerinde uzmanlasmaya yonlendirmek dogru degil. Unutmamak gerekir ki, cocugun beceri ve yeterliligi sinirlidir. Strese girmesini onelemek gerekir.
Spor Becerilerini Uygulama Evresi 11-13 yas arasi ilginc degisimler var. Cocuk, kapasitesinin ve sinirliliklarinin farkina varir. Belli bir bransta uzmanlasmaya baslar. Kendi zayiflik, gucluluk, ilgi, alakasi, olanaklara dayali olarak karar vermeye baslar. Belli etkinliklere katilma, bazilarina katilmama karari alir.
Spor Becerilerini Uygulama Evresi Takim aktivitelerinden hoslanan, Yaraticiligi olan, Koordinasyon ve cevikligi olan, 12 yasinda 179 cm boyundaki cocuk; basketbol becerilerini gelistirmek isteyebilir. Performans ve dogruluk on planda oldugundan stres olur. Beceri derecesini yukseltek icin tek yol, uygun sayi ve nitelikte antrenman yapmak.
Yasam Boyu Spor Aktivitelerine Katilim 14 yasindan baslar ve devam eder, hareket becerilerini yasam boyu kullanma. Daha onceki evrelerin zirvesini olusturur. hareketler; gunluk yasama, rekreasyona ve sporla iliskili hareketlere uygulanir. Bu evrede tercihler daha da sinirlandirilir. Zaman, para, tesis, malzeme gibi etmenler spora katilimi etkiler. Birey artik yeteneklerinin ust sinirina yaklasmistir.
Yasam Boyu Spor Aktivitelerine Katilim Egitimin amaci, mutlu, saglikli, topluma yarali bireyler yetistirmek. O yuzden gencleri cok zorlamamak lazim. Yetiskin gibi gorunseler de degiller. Bireyler kalitim ve gecmis deneyimlerine gore bagli olarak motor gelisimin farkli evrelerinde bulunurlar.
Bu donemin en onemli ozellikleri Cocugun performans duzeyi ergenlik oncesinde guclu bir artis gosterir. Temel hareketlerin kusursuz olmasi, spor becerilerinin kazanilmasinin on kosuludur. Branslasma, ilkogretim beden egitim programlarinin bir parcasi olmalidir. 1 ve 2. evre sirasinda hareket deneyimlerine ihtiyac duyulur.
Bu donemin en onemli ozellikleri Cocugun beceri duzeyini ne olursa olsun, motivasyonu arttirmak ve becerilerini gelistirmek icin farkli hareketlere yoneltmek lazim. Bazen temel hareketlere geri donup, o hareketleri calismak gerekebilir. Aktiviteler, ogrencinin gelisim ve isteklerine gore sekillenmeli, gerektiginde degistirilmelidir.
Bu donemin en onemli ozellikleri Konsantrasyonu arttirmak icin bazen yarışmalar duzenlenebilir. Spor yarismalari genclerin yasamlarindaki en onemli unsuru olusturmaktadir.