DĠYALĠZ ÜNĠTESĠ ĠġLEYĠġ PROSEDÜRÜ KODU:Dİ.PR.01 YAYINLANMA TARİHİ:12.11.2015 REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO:00 SAYFA SAYISI:05 1. AMAÇ: Akut ve kronik böbrek yetmezliği olan hastaların yaşamlarını devam ettirebilmesi için hemodiyaliz tedavisinin belirlenen standartlar ölçüsünde yapılması ve bu amaçla hastalara randevu verilerek gerekli kayıtlarının tutulması, tedavilerinin sağlanması. 2. KAPSAM: Hemodiyalize alınmasına karar verilen hastaları ve hemodiyaliz ünitesinde çalışan tüm personeli kapsar. 3.KISALTMALAR: 3.1.KBY:Kronik Böbrek Yetmezliği 3.2. AV Fistül:Arterio Venöz Fistül 3.3. EPO: Eritropoetin 3.4.TA:Tansiyon 3.5.UF:Ultrafiltrasyon 4. TANIMLAR: 4.1.Hemodializ: Hastadan alınan kanın bir membran aracılığı ve bir makine yardımı ile sıvı ve solüt içeriğinin yeniden düzenlenmesidir. 4.2. Ultrafiltrasyon:Kanda bulunan fazla miktardaki sıvının çekilmesi işlemi 4.3. Katater:Geçici damar giriş yolu 4.4. AV. Fistül:Kalıcı damar giriş yolu 4.5. Kuru Ağırlık:Hastanın vücudunda fazla sıvının olmadığı ağırlık 4.6. Eritropoetein Uygulaması:Kan değerini yükseltmek için uygulanan ilaçlar 4.7. AĢılama:Hepatit B önleyici aşılar,grip aşıları 4.8. Hemodializ Ünitesi: Hemodializ hizmetinin verildiği yerdir. 4.9. Hemodializ Uzman Hekimi: Sağlık Bakanlığı hemodializ yönetmeliğindeki şartlara haiz, 3 ay hemodializ eğitimi aldıktan sonra hemodializ sertifikası almış olan uzman hekimdir. 4.10. Hemodializ HemĢiresi: En az sağlık meslek lisesi mezunu olup 3 ay hemodializ hemşireliği eğitimi alarak sınavla hemodializ sertifikası almaya hak kazanmış hemşirelerdir. 4.11. Hemodializ Sorumlu Hekimi: 6 aylık hemodializ eğitimi devresi sonunda sınav ile başarılı görülüp bakanlıkça hemodializ sertifikası verilen hekimlerdir. 4.12. Hemodializ Sorumlu HemĢiresi: Hemodializ hemşiresi niteliklerine haiz olup hastane yönetimince ünitedeki hemşirelik ve personel çalışmalarının organizasyonunu yapmak üzere görevlendirilmiş hemşiredir. 4.13. Hemodializ Teknisyeni: Hemodializ ünitesinde çalışan teknisyenlerdir. 4.14. Hemodializ Sekreteri: Hemodializ ünitesinde görevli sekreterya hizmetlerini yürüten kişilerdir. 5. SORUMLULAR: Hemodiyaliz ünitesinde çalışan hemşire,doktor,tekniker,teknisyen ve temizlik personeli sorumludur. 6.FAALĠYET AKIġI: 6.1.Hasta Müracaatı ve Kabulü: Uzman hekim muayenesi sonucu kronik böbrek yetmezliği tanısı koyulmuş ve hemodiyaliz raporu almış olan hasta,hastanemiz hemodiyaliz ünitesine başvurur.başvuru yapan hastaların KBY ve hemodiyaliz raporu mutlaka olmalıdır.diyaliz ünitesine kabul edilen hastanın dosyası hazırlanır. Hasta Tanıtım Formu doldurulur.hastanın hepatit durumu belli değilse hepatit markırları istenerek değerlendirilir.bu sürede hastanın 1
diyalize alınması gerekiyorsa yedek makinada diyalize alınır,diyaliz sonunda cihaz uygun dezenfektan solüsyonla dezenfekte edilir.hastaya; hepatit durumu,uygun diyaliz makinası ve seans durumu göz önünde bulundurularak randevu verilir,seansları ayarlanır.hastanın rutin tahliller için kanı alınır ve tahlil sonuçlarına göre diyaliz hekimi tarafından tedavileri düzenlenir.hepatit markır sonuçlarına göre gerekiyorsa hasta hepatit B aşısı yapılmak üzere aşı programına alınır, Diyaliz Ünitesi Hasta Seroloji Ve Aşılama Formuna kaydedilir.hastaya;klinik durumu,uyması gereken kurallar,kullanması gereken ilaçlar ve evden getirilen ilaçların saklama ve taşıma koşulları,beslenmede dikkat etmesi gereken kurallar,kurallara uymaması durumunda oluşabilecek riskler ve transplantasyon konularını kapsayan hususlarda eğitim verilir.verilen eğitimler Diyaliz Hasta Eğitim Formuna kaydedilir.hemodiyaliz uygulaması için hastaya Hemodiyaliz Uygulaması İçin Hasta Rıza Belgesi imzalattırılarak rızası alınır.eğer başka bir diyaliz merkezinden herhangi bir sebeple nakil yaptıracak veya misafir olarak hizmet alacaksa epikriz raporu ile diyaliz ünitesine başvurur. Hastaya; hepatit durumu,uygun diyaliz makinası ve seans durumu göz önünde bulundurularak randevu verilir,seansları ayarlanır. 6.2.Hastanın Hemodiyaliz Ünitesine Gelmesi: Hastanemizde, hasta taşıma hizmet alımı yolu ile diyaliz hastaları için ulaşım hizmeti verilmektedir. Hasta program listesi ve hasta adresleri güncel şekli ile servis şoförüne verilir. Servis şoförü, hastaları diyaliz gününde seanslarına uygun şekilde evlerinden alarak diyaliz ünitesine getirir. 6.3.Makinaların ve Hastanın Hemodiyaliz ĠĢlemine Hazırlanması: 6.3.1.Makinaların Hazırlanması: Hemodiyaliz cihazı açılır.asidik solüsyona kırmızı pipet,bazik solüsyona mavi pipet yerleştirilir.pipetler aracılığı ile konsantre solüsyonlar ve sistemden makinaya gelen saf su cihaz tarafından otomatik olarak karıştırılarak nihai diyaliz solüsyonu elde edilir.hemodiyaliz cihazına ekstrakorporeal kan devresi yani arter ven seti ve diyalizör takılır.ekstrakorporeal kan devresi içinden % 0,9 NaCl geçirilerek hem etilen oksit uzaklaştırılır hemde diyalizör ve ona bağlanan arter ven setlerinin içinde hava kalmaksızın serum fizyolojik dolması sağlanır. 6.3.2.Hastanın Hazırlanması: Diyaliz günü ve saatinde hemodiyaliz ünitesine gelen hasta tartılarak yatağına alınır.hastanın giriş ağırlığı ve kuru ağırlığına göre çekilmesi gereken UF miktarı hesaplanır,vital bulguları alınır.hastanın kuru ağırlığı,giriş ağırlığı,hedef UF si,heparinizasyon şekli ve miktarı,o seansta uygulanacak ilaçları,damar erişim yolu,kan akım hızı,diyaliz süresi ve vital bulguları Hasta Seans Takip Ve Hemşire Gözlem Formuna(DİY.FR.02) kayıt edilir 6.4.STERĠLĠZASYON SAĞLANMASI (Enfeksiyonların Kontrolü Ve Önlenmesi): Hemodiyaliz merkezlerinde enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesi bulaşmanın engellenmesi bakımından son derece önemlidir.ünitenin temizliği,temizlik personeli tarafından Hemodiyaliz Ünitesi Temizlik Planı doğrultusunda yapılır. Hemodiyaliz Ünitesi Temizlik Takip Formu na kayıt edilir. Tüm hastalar diyaliz programına alınmadan önce ve diyaliz yönetmeliğinde belirtilen periyotlarda serolojik tetkikler yönünden değerlendirilir.aşılanması gereken hastalar belirlenir ve aşı programına alınır.ayrıca hastaların Anti-Hbs titresi takip edilir,gerektiğinde rapel aşı uygulanır. Enfekte hastalar ayrı oda ve makinalarda hemodiyaliz tedavisine alınır.enfekte hasta odaları ve bu odalarda kullanılan malzemeler tanımlanmıştır,diğer hastalar için kullanılmaz,bulundukları odadan başka yerde kullanılmaz.enfekte hasta odalarında görevli personel eş zamanlı olarak diğer hastaların diyaliz işlemleri ve tedavilerinde görev almaz. Diyaliz merkezlerinde çalışan personel, işe başlarken ve daha sonra yılda bir kez rutin olarak HCV antikoru, HbsAg ve Hbs Ab, HIV 1+2 antikoru tayin testleri taramasından geçirilir ve lazım gelen koruyucu tedbirler alınır, gerektiğinde tedavileri yaptırılır.personele ait sağlık taraması sonuçları Kişisel Sağlık Fişi Formu na kaydedilerek birimde muhafaza edilir. Diyaliz makinaları her seans sonrası, makine menüsündeki yarım saat otomatik yıkama programı seçilerek sitrik asit ile dezenfekte edilir, yüzey dezenfeksiyonuda yapılarak Diyaliz Ünitesi Cihaz Dezenfeksiyon Formu na kayıt edilir. 6.5.Hemodiyaliz ĠĢleminin Uygulanması: 6.5.1.Hemodiyalize hazırlanan hastanın fistüllü kolu povidon iyot ile silinir kuruması beklenir. 6.5.2.Arter iğnesi fistüle doğru, fistülden 3 cm uzakta olacak şekilde 25-30º lik açıyla damara yerleştirilir. 2
6.5.3.Ven iğnesi,arter iğnesinden 5 cm uzaklıkta proksimale doğru 25-30º lik açıyla damara yerleştirilir. 6.5.4.İğnelerin havası boşaltılır uçları klemplenir. 6.5.5.Arter iğnesi ajutajı ile arter ven setinin arter hattı ucu bağlanır, arter hattı klempleri açılarak cihazın kan pompası 50-100 ml/dk hız ile çalıştırılır. 6.5.6.Kan diyalizöre gelince, arter hattı üzerindeki enjeksiyon portundan hastaya uygun heparin, uygun dozda yapılır. 6.5.7.Kan ven hattı üzerindeki ven haznesine gelince pompa durdurulur,ven hattı klemplenir. 6.5.8.Hastaya takılmış olan ven iğnesinin ajutajı ile ven hattı ucu bağlanarak klempleri açılır. 6.5.9.Kan pompası kan akım hızı ayarlanarak çalıştırılır. 6.5.10.Bypass kapağı açılarak diyalizat giriş ve çıkış hortumlarının ucu diyalizöre bağlanır,bypass kapağı kapatılır. 6.5.11.Hasta hazırlık aşamasında belirlenen UF miktarı ve diyaliz süresi cihaza girilerek hastanın diyalizi başlatılır. 6.5.12.Cihaz üzerindeki basınç mönitörü ve kondüktivite monitörü kontrol edilir. 6.5.13.Venöz hatta yerleştirilmiş olan hava dedektörünün cihaz bağlantısı yapılır.diyalizörden hastaya geri dönen kanda, hava bulunduğunda venöz hatta yerleştirilmiş bu dedektör, havayı saptar ve kan pompası otomatik olarak durur. 6.5.14.Kateterli hasta geldiğinde pansumanı açılır,steril şartlarda pansumanı yapılır. 6.5.15.Kateter lümenlerindeki sıvı, enjektör yardımıyla aspire edilerek lümen içinde oluşmuş pıhtı ve antikoagülan madde temizlenir. 6.5.16.Arter ven seti ve kateter lümenleri bağlantıları fistül iğnelerinde olduğu şekilde yapılarak hastanın diyalizi başlatılmış olur. 6.5.17.Hastanın diyalizi devam ederken her saat başı vital bulguları takip edilir.diyaliz programına yeni başlayan hastalar ve komplike hastalarda vital bulguların takibi daha sık aralıklarla yapılır. 6.5.18.Hemodiyaliz hekimi hastayı tıbbi yönden değerlendirir ve hasta dosyasına gözlem notlarını kaydeder. 6.5.19.Her ayın başında hekim viziti ile Diyaliz Ünitesi Hasta Aylık Tedavi Planı Takip Formu nda belirlenmiş olan ilaçlar seans sonunda hastaya uygulanır. 6.5.20.Seans süresi biten hastanın çıkış işlemine başlanır.cihazın kan akım pompası kapatılır,hastanın arter iğnesi çıkarılır, iğne çıkışına steril spanç ile baskı uygulanır. 6.6.HEMODĠYALĠZ ĠġLEMĠNĠN SONLANDIRILMASI 6.6.1Seans süresi biten hastanın çıkış işlemine başlanır.cihazın kan akım pompası kapatılır,hastanın arter iğnesi çıkarılır, iğne çıkışına steril spanç ile baskı uygulanır. 6.6.2.Setin arter bağlantısına, serum fizyolojik takılarak hastaya setlerdeki kan geri verilir. 6.6.3.Set içindeki kan tamamen bittikten sonra pompa kapatılıp, ven hattı klemplenir ve hastanın ven iğnesi çıkarılır.çıkarılan fistül iğneleri kesici delici atık kovasına atılır. 6.6.4.Ven çıkış yerine de steril spanç ile baskı uygulanır. 6.6.5.Hasta diyalize kateter ile alınmışsa çıkış işlemi sonunda kateter lümenleri %0,9 izotonik ile yıkanır ve lümenlerin kapasitesi kadar heparin verilerek kateter uçları kapatılır. 6.6.6.Konsantre solüsyon bidonlarındaki pipetler çıkarılıp makinadaki yerlerine takılır. 6.6.7.Cihazın bypass kapağı açılarak diyalizat arter ve ven hortumları diyalizerden ayrılıp, tekrar makinedeki yerlerine yerleştirilir bypass kapağı kapatılır. 6.6.8.Diyaliz setleri cihazdan çıkarılır tıbbi atık kovasına atılır. 6.6.9.Hastanın iğne çıkış yerlerindeki kanama tamamen durunca steril spanç ile giriş yerleri bantlanır. 6.6.10.Hastanın çıkış kan basıncı ve ağırlığı Hasta Seans Takip ve Hemşire Gözlem Formuna kaydedilir. 6.6.11.Cihaz menüsünden yarım saatlik otomatik yıkama programı seçilerek hemodiyaliz cihazı yıkamaya alınır. 6.6.12.Yüzey dezenfeksiyonuda yapılan cihaz sonraki seans için setlenerek hazırlanır. 6.6.13. Yapılan dezenfeksiyonlar Diyaliz Ünitesi Cihaz Dezenfeksiyon Formu na kayıt edilir. 3
7. HASTANIN HEMODĠYALĠZ ÜNĠTESĠNDE AYRILMASI Tedavi sonrası hastalar tekerlekli sandalye ile veya yürüyerek, personel eşliğinde nakil aracına bindirilerek adreslerine teslim edilir. 8.HASTA TETKĠKLERĠNĠN YAPILMASI, HASTALARIN TIBBĠ YÖNDEN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ, TEDAVĠLERĠNĠN DÜZENLENMESĠ ve UYGULANMASI 8.1.Diyaliz hastalarına yapılması gereken laboratuvar tetkikleri,diyaliz Merkezleri Hakkında Yönetmelik te belirtilen zamanlarda yapılarak Diyaliz Ünitesi Hasta Tahlil Takip Formu na kaydedilir.diyaliz sorumlu uzman tabibi ve diyaliz sorumlu hekimi tarafından tetkik sonuçları değerlendirilerek hastaların o ayki tedavileri planlanır.diyaliz Ünitesi Hasta Aylık Tedavi Planı Takip Formu na kaydedilir.hasta ilaçları reçete edilir.ayrıca diyaliz sorumlu uzman tabibi hastaların tıbbi muayenelerinide yaparak Diyaliz Ünitesi Sorumlu Uzman Doktor Tıbbi Muayene Formu na muayeneye ilişkin notlarını kaydeder.hasta tedavileri aylık tedavi planına uygun şekilde diyaliz hemşireleri tarafından uygulanır. 8.2.Hasta Eğitimleri Diyaliz tedavisi gören hastalara tedavinin gerektirdiği hususlarda eğitimler verilir.bu eğitimler hastanın; klinik durumu,uyması gereken kurallar,kullanması gereken ilaçlar,evden Getirilen İlaçların Saklama ve Taşıma Koşulları beslenmede dikkat etmesi gereken hususlar,kurallara uymaması durumunda oluşabilecek riskler ve transplantasyon konuları kapsamaktadır.hastalara verilen eğitimler Diyaliz Hasta Eğitim Formu na kaydedilir. 9.CĠHAZ BAKIMLARI ve SU SĠSTEMLERĠ KONTROLLERĠ: 9.1.Cihazların Aylık bakımı; anlaşmalı firma tarafından diyaliz teknisyeni gözetiminde gerçekleştirilir.bakım faaliyeti ile ilgili anlaşmalı firma tarafından verilen kayıtlar muhafaza edilmektedir. Cihazlar kullanılmadan önce kontrole tabi tutulur.cihaz kendisini test etme özelliğine sahiptir.her seans sonrası cihazlar dezenfekte edilir ve yapılan dezenfeksiyonlar teknisyen tarafından Diyaliz Ünitesi Cihaz Dezenfeksiyon Formu na kaydedilir. 9.2.Su Sistemi Kontrolleri: Su sisteminin kullanımından, rütin bakımından, ilgili servisin yaptığı faalyetlerin kontrolünden ve sonuçlarının kayıt altına alınmasından hemodiyaliz ünitesi teknisyeni sorumludur.hemodiyaliz teknisyeni su sisteminde üretilen saf su için günlük olarak yapılması gereken kontrolleri yaparak Diyaliz Ünitesi Su Sistemi Saf Su Günlük Kontrol Formu na kaydeder.su sistemi aylık bakımı,su sisteminin dezenfeksiyonu, anlaşmalı firma tarafından gerçekleştirilir.bakım faaliyeti ile ilgili anlaşmalı firma tarafından verilen kayıtlar muhafaza edilmektedir.yönetmelik gereği üretilen saf suyun altı ayda bir kimyasal,üç ayda bir bakteriyolojik analizleride anlaşmalı firma tarafından yapılır ve sonuç raporları saklanır. 10.KOMPLĠKASYONLARIN ĠZLENMESĠ Diyaliz sırasında ortaya çıkabilen sorunlar olabilir. Bunlar sıklıkla hayatı tehdit etmeyen, tansiyon düşüklüğü, kramp, baş ağrısı, bulantı olabilir. Diyaliz seansı sırasında ve sonrasında rahatsızlık duymamak için, diyalizler arası dönemlerde müsaade edilen kilo alımına kesinlikle uyulması gereklidir. Uzun süre diyalize giren hastalarda, kemik değişikliklerine bağlı ağrılar ve bazı maddelerin (B2- mikroglobulin) birikimine bağlı olarak, ellerde, kollarda uyuşmalar olabilir. 11.HASTA GÜVENLĠĞĠNĠN SAĞLANMASI YÖNELĠK FALĠYETLER 11.1.Hasta güvenliği Hasta Güvenliği Prosedürüne uygun olarak sağlanır. 11.2.DüĢmelerin Önlenmesi 11.3.Klinikteki zeminlerde kırık, çukur olmamasına sorumlu hemşire dikkat eder, olması durumunda teknik servise onartır. 11.4.Kabloları zemine temas etmeyecek şekilde ve çalışma alanlarında takılmaya sebep olmayacak şekilde toplatır. 11.5.Islak zemin olması veya yere dökülme olması durumunda alanın temizlene kadar kullanılmasını engeller. 11.6.Yatak kenarliklarını kaldırtır. 11.7.Düşme riski yüksek olan hastalar hemşire tarafından daha sık kontrol edilir. 4
12.KALĠTE ĠYLEġTĠRME FALĠYETLERĠ Sürekli iyileģme ertelenmiģ mükemmellikten daha iyidir." Mark Twain Hastanemiz hizmetlerine; etkin, verimli ve kaliteli hizmet sunumunu temel alan anlayışın yerleştirilmesi amacıyla 2003 yılında başlanan kalite çalışmaları sürekli iyileşme felsefesi ile devam etmektedir. Hastane hizmet kalite standartları çalışmaları gereği; tüm çalışanların görev tanımlarının yapılması, işleyişi tanımlayan prosedür ve talimatların hazırlanması, dokümanların ve kayıtların kontrolü, Hedeflerin belirlenmesi ve izlenmesi, İndikatör yönetimi, Öz Değerlendirme sürecinin yürütülmesi, Güvenlik raporlama sisteminin takibi, Düzeltici ve önleyici faaliyetler, Hasta-çalışan ve tesis güvenliği çalışmaları, Eğitim faaliyetleri, Çalışan ve hasta memnuniyet anketleri, ĠLGĠLĠ DÖKÜMANLAR: 1.Epikriz 2.Hemşire Gözlem formu 3.Diyaliz Hizmetleri Bilgi formu 4.Su Sistemi Günlük Bakım Formu 5.Diyaliz Tedavi Formu 6.Labaratuar Sonuç Formu 7.Hasta Eğitim formu 8.Hasta Aşı Takip Formu 9.Makina Dezenfeksiyon formu 10.Makina Yüzey dezenfeksiyon Formu 11.Temizlik Takip formu 12.Uzman Doktor Tedavi formu 13.Böbrek Nakli Bilgilendirme Formu 14.Diyaliz Hasta İzlem Formu 5