TREND ANALİZİ
Trend Analizi işletmenin mali tablolarında yer alan kalemlerin zaman içerisinde göstermiş oldukları eğilimlerin saptanması ve incelenmesidir. Böylece varlıkların verimliliği, borçlanma eğilimi, öz kaynak değişimi, kârlılıktaki artış veya azalış gibi konularda yıllara göre nasıl bir seyir izlendiği görülür ve buna göre işletme politikaları oluşturulur.
Eğilim Yüzdeleri Analiz Yönteminde, karşılaştırması yapılacak yıllardan biri temel yıl seçilerek bu yılın tutarı kabul edilir. Diğer yıllar baz alınan yıla endekslenir ve artış veya azalışlar temel yıla göre yüzde şeklinde gösterilir. Dinamik bir analiz yöntemidir, bu şekilde işletmenin uzun vadedeki gelişmesi değerlendirilmektedir.
Temel alınan yılın seçimi çok önemlidir. Baz alınan yıl olağanüstü hiçbir özellik taşımamalı, tamamen normal bir yıl olmalıdır. Aksi durumda karşılaştırmalar sağlıksız olacaktır. Örneğin: Önemli bir olanağın değerlendirilmesi sonucunda kârın çok yüksek olduğu bir yıl veya işletmenin, sektörün ve ülke genelinin kriz yaşadığı bir yıl seçilmemelidir. Karşılaştırması yapılacak yılların enflasyondan arındırılmış olması da büyük önem taşımaktadır.
Bilançonun Eğilim Yüzdelerine Göre Analiz ve Yorumu Eğilim yüzdelerinin yorumu, bilanço veya gelir tablosundaki bir tek kalemin eğilimi esas alınarak yapılmaz. Aralarında anlamlı ilişki kurulabilen, çeşitli kalemlerin eğilimleri bir arada değerlendirilir. Satışlar-stoklar; dönen varlıklar-kısa vadeli yabancı kaynaklar; maddi duran varlıklar-öz kaynaklar; net satışlar-satışların maliyeti gibi, kalemlerin eğilimleri karşılaştırılır. Eğilim yüzdeleri yorumlanırken: 1. İncelenen kalemin eğilimi belirlenir, 2. İlişkili kalemlerin eğilimleri arasındaki ilişki ve etkiler araştırılır, 3. Kalemlerin eğilimlerinin etkileri varsa sonuçları değerlendirilir, 4. Değerlemesi yapılan sonuçlara göre gelecekle ilgili tahminlerde bulunulur.
BİLANÇO Kalemlerinin analizi Aktif Yapı Eğilimi Pasif Yapı Eğilimi Stokların ve Ticari Borçların Eğilimi Maddi Duran Varlık ve Öz kaynak Eğilimi Maddi Duran Varlık ve Borçlar Eğilimi Dönen Varlık ve Kısa Vadeli Borç Eğilimi Öz kaynak ve Yabancı Kaynak Eğilimi
GELİR TABLOSU Kalemlerinin analizi Brüt Satışlar - Satış İndirimleri Eğilimi Brüt Satış Karı - Net Satışlar - Satışların Maliyeti Eğilimleri Satışların Maliyeti - Net Satışlar Eğilimi Faaliyet Giderleri - Net Satışlar Eğilimi Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar - Net Satışlar Eğilimi Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar - Net Satışlar Eğilimi Finansman Giderleri - Net Satışlar - Dönem Net Karı Eğilimi Olağan Dışı Gelir ve Karlar - Olağan Dışı Gider ve Zararlar - Net Satışlar Eğilimleri Dönem Net Karı - Net Satışlar Eğilimi
Bilanço ve Gelir Tablosu Kalemlerinin nin Karşılaştırılması Ticari Alacak ve Net Satışların Eğilimi Stokların ve Net Satışların Eğilimi Dönen Varlık ve Net Satışlar Eğilimi Maddi Duran Varlık ve Net Satışların Eğilimi
Örnek: X A.Ş. nin Y1 yılı temel alınan bilanço kalemleri aşağıdaki gibidir. Eğilim Yüzdesi = (İlgili Yılın Hesap Tutarı / Baz (Temel ) Yıl Tutarı) x AKTİFLER Hazır Değerler 12.000 11.000 18.000 Menkul Kıymetler 54.000 153.000 35.000 Ticari Alacaklar 83.000 118.000 316.000 Stoklar 52.000 38.000 98.000 Diğer Dönen Varlıklar 18.000 21.000 37.000 Dönen Varlıklar Toplamı 219.000 341.000 504.000 Maddi Duran Varlıklar 101.000 111.000 360.000 Birikmiş Amortismanlar ( ) ( ) 10.000 ( ) 35.000 ( ) 120.000 Duran Varlıklar Toplamı 91.000 76.000 240.000 AKTİF TOPLAMI 310.000 417.000 744.000 PASİFLER Mali Borçlar 20.000 33.000 72.000 Ticari Borçlar 26.000 36.000 60.000 Diğer Borçlar 14.000 18.000 25.000 Borç ve Gider Karşılıkları 41.000 45.000 60.000 Kısa Vad.Yab.Kay.Toplamı 101.000 132.000 217.000 Mali Borçlar 28.000 44.000 137.000 Uzun Vad.Yab.Kay.Toplamı 28.000 44.000 137.000 Sermaye 8.000 12.000 140.000 Sermaye yedekleri 29.000 37.000 42.000 Kâr Yedekleri 6.000 19.000 63.000 Dönem Net Kârı 138.000 173.000 145.000 Öz Kaynaklar Toplamı 181.000 241.000 390.000 PASİF TOPLAMI 310.000 417.000 744.000 92 150 283 65 142 381 73 188 117 206 156 230 110 356 350 1200 84 264 135 240 165 360 138 231 129 179 110 146 131 215 157 489 157 489 150 1750 128 145 317 1050 125 105 133 219 135 240
AKTİFLER Hazır Değerler 92 150 Menkul Kıymetler 283 65 Ticari Alacaklar 142 381 Stoklar 73 188 Diğer Dönen Varlıklar 117 206 Dönen Varlıklar Toplamı 156 230 Maddi Duran Varlıklar 110 356 Birikmiş Amortismanlar ( ) 350 1200 Duran Varlıklar Toplamı 84 264 AKTİF TOPLAMI 135 240 PASİFLER Mali Borçlar 165 360 Ticari Borçlar 138 231 Diğer Borçlar 129 179 Borç ve Gider Karşılıkları 110 146 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 131 215 Mali Borçlar 157 489 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 157 489 Sermaye 150 1750 Sermaye yedekleri 128 145 Kâr Yedekleri 317 1050 Dönem Net Kârı 125 105 Öz Kaynaklar Toplamı 133 219 PASİF TOPLAMI 135 240
Aktif ve Pasif Yapı Eğilimleri 300 AKTİFLER Dönen Varlıklar Toplamı 156 230 Duran Varlıklar Toplamı 84 264 AKTİF TOPLAMI 135 240 PASİFLER Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 131 215 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 157 489 Öz Kaynaklar Toplamı 133 219 PASİF TOPLAMI 135 240 600 250 264 240 230 500 489 200 400 150 50 156 135 84 300 200 157 131 135 133 240 215 219 0 1 2 3 0 Dönen Varlıklar Toplamı AKTİF TOPLAMI Duran Varlıklar Toplamı Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı Öz Kaynaklar Toplamı PASİF TOPLAMI
NÇS ve Duran Varlık-UVYK-Özkaynak Analizi AKTİFLER Dönen Varlıklar Toplamı 156 230 Duran Varlıklar Toplamı 84 264 AKTİF TOPLAMI 135 240 PASİFLER Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 131 215 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 157 489 Öz Kaynaklar Toplamı 133 219 PASİF TOPLAMI 135 240 250 600 200 230 215 500 489 156 400 150 131 300 264 200 157 219 50 133 84 0 0 Duran Varlıklar Toplamı Dönen Varlıklar Toplamı Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı Öz Kaynaklar Toplamı
Örnek: X. A.Ş. nin Y1 yılı temel alınan gelir tablosu aşağıdaki gibidir. GRUP/HESAP ADI Brüt Satışlar 312.000 430.000 810.000 Satış İndirimleri (-) 8.000 16.000 21.000 Net Satışlar 304.000 414.000 789.000 Satışların Maliyeti (-) 131.000 192.000 380.000 Brüt Satış Karı 173.000 222.000 409.000 Faaliyet Giderleri (-) 42.000 70.000 234.000 Faaliyet Karı 131.000 152.000 175.000 Diğer Faal.Olağan Gelir ve Karlar 66.000 98.000 102.000 Diğer Faal.Olağan Gider ve Zar.(-) 8.000 5.000 10.000 Finansman Giderleri (-) 14.000 12.000 39.000 Olağan Kar 175.000 233.000 228.000 Olağandışı Gelir ve Karlar 4.000 1.000 9.000 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) 2.000 6.000 25.000 Dönem Karı 177.000 228.000 212.000 Ödenecek Vergi Diğ.Yas.Yük. (-) 39.000 55.000 67.000 Dönem Net Karı 138.000 173.000 145.000 138 260 200 263 136 260 147 290 128 236 167 557 116 134 148 155 63 125 86 279 133 130 25 225 300 1250 129 120 141 172 125 105
300 250 GRUP/HESAP ADI Brüt Satışlar 138 260 Satış İndirimleri (-) 200 263 Net Satışlar 136 260 200 150 50 Brüt Satışlar Satış İndirimleri (-) Net Satışlar 0 350 300 GRUP/HESAP ADI Net Satışlar 136 260 Satışların Maliyeti (-) 147 290 Brüt Satış Karı 128 236 250 200 150 Net Satışlar Satışların Maliyeti (-) Brüt Satış Karı 50 0 600 500 Net Satışlar GRUP/HESAP ADI Net Satışlar 136 260 Brüt Satış Karı 128 236 Faaliyet Giderleri (-) 167 557 Dönem Karı 129 120 Finansman Giderleri (-) 86 279 400 300 200 0 Brüt Satış Karı Faaliyet Giderleri (-) Dönem Karı Finansman Giderleri (-)
Net Satışlar, Ticari Alacaklar ve Stokların karşılaştırılması Net Satışlar 136 260 Ticari Alacaklar 142 381 Stoklar 73 188 Y2 yılı baz kabul edildiğinde: Y2 Y3 Net Satışlar 191 Ticari Alacaklar 268 Stoklar 258 450 400 350 300 250 200 150 50 142 136 73 381 260 188 Net Satışlar Ticari Alacaklar Stoklar Y3 yılında ticari alacaklardaki hızlı artış ve bu kalemin satışlardan daha fazla artış eğiliminde olması, işletmenin alacaklarının tahsilatını etkin olarak yapamadığını ve daha fazla vadeli satışlara yöneldiğini gösteriyor. Stoklardaki artış ise satışların altında kalıyor, eğer siparişler vaktinde karşılanabiliyorsa, stoklara daha az fon bağlamak iyi olabilir, ancak incelenmesi gereken bir konudur. 0
SINIF ÇALIŞMASI AKTİFLER Hazır Değerler 32 26 80 Menkul Kıymetler 64 48 25 Ticari Alacaklar 471 520 650 Stoklar 529 366 720 Diğer Dönen Varlıklar 86 72 85 Dönen Varlıklar Toplamı 1.182 1.032 1.560 Maddi Duran Varlıklar 2.200 2.740 3.000 Birikmiş Amortismanlar ( ) (860) (1.150) (1.470) Duran Varlıklar Toplamı 1.340 1.590 1.530 AKTİF TOPLAMI 2.522 2.622 3.090 PASİFLER Mali Borçlar 112 85 155 Ticari Borçlar 534 404 402 Diğer Borçlar 68 44 28 Ödenecek Vergi ve Yüküm. 34 38 38 Borç ve Gider Karşılıkları 298 236 340 Kısa Vad.Yab.Kay.Toplamı 1.046 807 957 Mali Borçlar 350 400 500 Uzun Vad.Yab.Kay.Toplamı 350 400 500 Ödenmiş Sermaye 400 800 800 Sermaye yedekleri 45 10 40 Kâr Yedekleri 87 110 133 Geçmiş Yıllar Karları 116 50 95 Dönem Net Kârı 478 445 565 Öz Kaynaklar Toplamı 1.126 1.415 1.633 PASİF TOPLAMI 2.522 2.622 3.090 76 138 75 75 65 41 112 94 79 114 77 91 114 143 114 143 200 200 22 89 126 153 43 82 93 118 126 145 104 123
GRUP/HESAP ADI Brüt Satışlar 5.130 5.550 8.400 Satış İndirimleri (-) (410) (90) (320) Net Satışlar 4.720 5.460 8.080 Satışların Maliyeti (-) (3.522) (4.300) (6.350) Brüt Satış Karı 1.198 1.160 1.730 Faaliyet Giderleri (-) (256) (400) (680) Faaliyet Karı 942 760 1.050 Diğer Faal.Olağan Gelir ve Karlar 44 85 35 Diğer Faal.Olağan Gider ve Zar.(-) (63) (20) (10) Finansman Giderleri (-) (58) (45) (75) Olağan Kar 865 780 1.000 Olağandışı Gelir ve Karlar 18 15 12 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) (31) (2) (4) Dönem Karı 852 793 1.008 Ödenecek Vergi Diğ.Yas.Yük. (-) (374) (348) (443) Dönem Net Karı 478 445 565 156 266 81 111 193 80 32 16 78 129 90 116 83 67 6 13 93 118 93 118 93 118
İstenilenler: 1. Karşılaştırmalı bilançolar ve gelir tablolarındaki eksik yüzde eğilimlerini bulun. 2. Aktif yapıyı yorumlayın. a. Aktif Toplamı içinde Dönen ve Duran Varlıklar 160 140 120 80 60 Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Aktif Toplamı 40 20 0 b. Hazır Değerler ile Menkul Kıymetler
3. Pasif Yapı Yorumu: Pasif Toplamı içinde KVYK, UVYK ve Özkaynaklar 160 140 120 80 60 KVYK UVYK Özkaynaklar Psif Toplamı 40 20 0
4. Ticari Alacaklar, Stoklar (Net Satışlar la birlikte) 180 160 140 120 80 Net Satışlar Ticari Alacaklar Stoklar 60 40 20 0
5. Net Satışlar, Brüt Satış Karı, Satışların Maliyeti, Dönem Karı 200 180 160 140 120 80 Net Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Satış Karı Dönem Karı 60 40 20 0 6. Faaliyet Giderlerini ve Finansman Giderlerini yorumlayın.
SINIF ÇALIŞMASI CEVAPLAR AKTİFLER Hazır Değerler 32 26 80 Menkul Kıymetler 64 48 25 Ticari Alacaklar 471 520 650 Stoklar 529 366 720 Diğer Dönen Varlıklar 86 72 85 Dönen Varlıklar Toplamı 1.182 1.032 1.560 Maddi Duran Varlıklar 2.200 2.740 3.000 Birikmiş Amortismanlar ( ) (860) (1.150) (1.470) Duran Varlıklar Toplamı 1.340 1.590 1.530 AKTİF TOPLAMI 2.522 2.622 3.090 PASİFLER Mali Borçlar 112 85 155 Ticari Borçlar 534 404 402 Diğer Borçlar 68 44 28 Ödenecek Vergi ve Yüküm. 34 38 38 Borç ve Gider Karşılıkları 298 236 340 Kısa Vad.Yab.Kay.Toplamı 1.046 807 957 Mali Borçlar 350 400 500 Uzun Vad.Yab.Kay.Toplamı 350 400 500 Ödenmiş Sermaye 400 800 800 Sermaye yedekleri 45 10 40 Kâr Yedekleri 87 110 133 Geçmiş Yıllar Karları 116 50 95 Dönem Net Kârı 478 445 565 Öz Kaynaklar Toplamı 1.126 1.415 1.633 PASİF TOPLAMI 2.522 2.622 3.090 81 250 75 39 110 138 69 136 84 99 87 132 125 136 134 171 119 114 104 123 76 138 75 75 65 41 112 94 79 114 77 91 114 143 114 143 200 200 22 89 126 153 43 82 93 118 126 145 104 123
GRUP/HESAP ADI Brüt Satışlar 5.130 5.550 8.400 Satış İndirimleri (-) (410) (90) (320) Net Satışlar 4.720 5.460 8.080 Satışların Maliyeti (-) (3.522) (4.300) (6.350) Brüt Satış Karı 1.198 1.160 1.730 Faaliyet Giderleri (-) (256) (400) (680) Faaliyet Karı 942 760 1.050 Diğer Faal.Olağan Gelir ve Karlar 44 85 35 Diğer Faal.Olağan Gider ve Zar.(-) (63) (20) (10) Finansman Giderleri (-) (58) (45) (75) Olağan Kar 865 780 1.000 Olağandışı Gelir ve Karlar 18 15 12 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) (31) (2) (4) Dönem Karı 852 793 1.008 Ödenecek Vergi Diğ.Yas.Yük. (-) (374) (348) (443) Dönem Net Karı 478 445 565 108 164 22 78 116 171 122 180 97 144 156 266 81 111 193 80 32 16 78 129 90 116 83 67 6 13 93 118 93 118 93 118
Cevaplar: 140 120 Aktif Yapı Dönen Varlıklar 87 132 Duran Varlıklar 119 114 Aktif Toplamı 104 123 80 60 40 20 Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Aktif Toplamı 0 Pasif Yapı KVYK 77 91 UVYK 114 148 Özkaynaklar 126 145 Psif Toplamı 104 123 160 140 120 80 60 40 20 KVYK UVYK Özkaynaklar Psif Toplamı 0
Grup Net Satışlar 116 171 Ticari Alacaklar 110 138 Stoklar 69 136 180 160 140 120 80 60 40 20 Net Satışlar Ticari Alacaklar Stoklar 0 Grup Net Satışlar 116 171 Satışların Maliyeti 122 180 Brüt Satış Karı 97 144 Dönem Karı 93 118 200 180 160 140 120 80 60 40 20 0 Net Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Satış Karı Dönem Karı
DİKEY YÜZDE ANALİZİ
Belli bir döneme ait mali tablolarda bulunan kalemlerin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğünü incelemek için dikey yüzde analizi yapılır. Bilançoların dikey yüzde yöntemi ile analizinde, bilanço toplamı kabul edilerek her bir kalemin toplama oranı hesaplanmakta, istenirse benzer işletmelerin bilançoları ile karşılaştırma da yapılabilmektedir. Aynı analiz gelir tablosu için yapıldığında, net satışlar kabul edilmekte ve gelir tablosu verilerinin net satışlara oranı hesaplanmaktadır.
Bu analiz yönteminde, bilançodaki sayısal verilerin bulunduğu sütunun yanına, bir grup toplamı için, bir de genel toplam (Aktif/Pasif) için sütun açılarak oranlar bu kısma yazılmaktadır. Kalemin Grup İçindeki Payı = (Kalem Tutarı/Grup Toplamı) x Kalemin Bilanço Toplamı (Aktif/Pasif) İçindeki Payı = (Kalem Tutarı/Bilanço Toplamı) x
Dikey Yüzde Yöntemi ile Yapılan Analizin Yorumu Hesaplanan yüzdelerin değerlendirmesi yapılırken; İşletmenin geçmiş dönem verileriyle, İşletmenin plânlanan verileriyle, Rakip işletmelerin verileriyle dinamik analiz şeklinde karşılaştırma yapılabilir.
Örnek: Y A.Ş. nin 2009 Yılı Bilançosunun Dikey Yüzde Yöntemi İle Analizi BİLANÇO KALEMLERİ 31.12.2009 İşlem Grup İçindeki Aktifteki İşlem % Payı % Payı Hazır Değerler 20.000 (20/480)x 4,17 (20/850)x 2,35 Menkul Kıymetler 70.000 (70/480)x 14,58 (70/850)x 8,23 Ticari Alacaklar 180.000 (180/480)x 37,50 (180/850)x 21,18 Stoklar 210.000 (210/480)x 43,75 (210/850)x 24,71 Dönen Varlıklar Toplamı 480.000 (480/850)x 56,47 Mali Duran Varlıklar 140.000 (140/370)x 37,84 (140/850)x 16,47 Maddi Duran Varlıklar 310.000 (310/370)x 83,78 (310/850)x 36,47 Birikmiş Amortismanlar ( ) ( ) 80.000 (80/370)x ( ) 21,62 (80/850)x ( ) 9,41 Duran Varlıklar Toplamı 370.000 (370/850)x 43,53 AKTİF TOPLAMI 850.000 Grup İçindeki % Payı Pasifteki % Payı Mali Borçlar 63.000 (63/224)x 28,12 (63/850)x 7,41 Ticari Borçlar 147.000 (147/224)x 65,63 (147/850)x 17,29 Diğer Borçlar 14.000 (14/224)x 6,25 (14/850)x 1,65 Kısa Vad.Yab.Kay.Toplamı 224.000 (224/850)x 26,35 Mali Borçlar 145.000 (145/171)x 84,80 (145/850)x 17,06 Ticari Borçlar 26.000 (26/171)x 15,20 (26/850)x 3,06 Uzun Vad.Yab.Kay.Toplamı 171.000 (171/850)x 20,12 Ödenmiş Sermaye 300.000 (300/455)x 65,93 (300/850)x 35,29 Kâr Yedekleri 48.000 (48/455)x 10,55 (48/850)x 5,65 Dönem Net Kârı 107.000 (107/455)x 23,52 (107/850)x 12,59 Öz Kaynaklar Toplamı 455.000 (455/850)x 53,53 PASİF TOPLAMI 850.000
Örnek: Y A.Ş. nin 2006 Yılı Bilançosunun Yüzde Yöntemi İle Analizi Dönen varlıklarla, kısa vadeli yabancı kaynaklar karşılaştırıldığında, bilanço büyüklüğünün %56,47 sini oluşturan dönen varlıkların, toplam bilanço büyüklüğü içindeki payı %26,35 olan kısa vadeli yabancı kaynaklardan iki katından yüksek olarak %30, 12 daha fazla olduğu görülmektedir. Bu durum işletmenin net çalışma sermayesinin yeterli olduğunu göstermektedir. Hazır değerlerin dönen varlıklar içindeki payının %4,17 ve aktif toplamı içindeki payının %2,35 olması işletmenin likit yapı açısından zayıf olduğunu göstermektedir. Ancak işletme nakit döngüsünü iyi ayarlayarak hiç atıl fon tutmuyor da olabilir. Örneğin menkul kıymet satın alarak gelirlerini artırıyor olabilir. Alacaklar ile stokların birbirine yakın yüzdelerde olması, işletmenin nakit satışlarının az kredili satışlarının yüksek olduğunu düşündürmektedir.
Örnek: Y A.Ş. nin 2006 Yılı Bilançosunun Yüzde Yöntemi İle Analizi (devam) Duran varlıklarla öz kaynaklar karşılaştırıldığında, %43,53 oranında olan duran varlıkların tamamının %53,53 olan öz kaynaklarca finanse edildiğini göstermektedir. Bu durum işletme açısından olumludur. Maddi duran varlıkların yüzdesine göre amortisman yüzdesinin düşük olması, işletmenin maddi duran varlıklarının yeni olduğunu ve kısa vadede maddi duran varlıklarda yenileme gereksiniminin olmadığını göstermektedir. Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynak toplamının, öz kaynak toplamından az olması işletmenin finansal yapısının güçlü olduğunu, işletmeye borç verenler açısından emniyet marjının yüksek olduğunu göstermektedir. Kâr yedekleri ile birlikte dönem net kârı yüzdelerinin toplamının grup içindeki payının %34, pasif içindeki payının %18 civarında oluşu işletmenin oto finansman yönünün yeterli olduğu şeklinde yorumlanabilir.
Gelir Tablosunun Dikey Yüzde Yöntemi ile Analizi Gelir tablosunda dikey yüzdeler hesaplanırken; sayısal verilerin bulunduğu sütunun yanına, iki sütun açılarak kalemlerin; Net Satışlar İçindeki Payı; (Kalem Tutarı/Net Satışlar)x oranı 1. sütuna, Grup İçindeki Payı; (Kalem Tutarı/Grup Toplamı)x oranı 2. sütuna yazılır.
Örnek: Y A.Ş. nin 2009 Yılı Gelir Tablosunun Dikey Yüzde Yöntemi İle Analizi GRUP / HESAP İSMİ 01.01.2009-31.12.2009 İşlem Satışlar İçinde % Payı A- Brüt Satışlar 450.000 (450/443)x 101,58 B- Satış İndirimleri ( ) 7.000 (7/443)x 1,58 C- NET SATIŞLAR 443.000 (443/443)x İşlem Grup İçinde % Payı D- Satışların Maliyeti ( ) 164.000 (164/443)x 37,02 (164/164)x 1- Satılan Mamuller Maliyeti 54.000 (54/443)x 12,19 (54/164)x 32,93 2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti 110.000 (110/443)x 24,83 (110/164)x 67,07 BRÜT SATIŞ KÂRI 279.000 (279/443)x 62,98 E- Faaliyet Giderleri ( ) 97.000 (97/443)x 21,90 (97/97)x 1- Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gid. 21.000 (21/443)x 4,74 (21/97)x 21,65 2- Genel Yönetim Giderleri 76.000 (76/443)x 17,15 (76/97)x 78,35 FAALİYET KÂRI 182.000 (182/443)x 41,08 F- Diğer Faal.Olağ.Gelir ve Kârlar 18.000 (18/443)x 4,06 (18/18)x 1- İştiraklerden Temettü Gelirleri 7.000 (7/443)x 1,58 (7/18)x 38,89 2- Faiz Gelirleri 11.000 (11/443)x 2,48 (11/18)x 61,11 G- Diğ. Faal.den Ol. Gid.ve Zararlar ( ) 4.000 (4/443)x 0,90 (4/4)x 1- Karşılık Giderleri 1.000 (1/443)x 0,22 (1/4)x 25 2- Diğer Olağan Gider ve Zararlar 3.000 (3/443)x 0,68 (3/4)x 75 H- Finansman Giderleri ( ) 63.000 (63/443)x 14,22 DÖNEM KÂRI 133.000 (133/443)x 30,02 K- Dön. Kârı Vergi ve D.Yas.Yük. Karş ( ) 26.000 (26/443)x 5,87 DÖNEM NET KÂRI 107.000 (107/443)x 24,15
Gelir Tablosunun Yüzde Yöntemi ile Yapılan Analizinin Yorumu Satış indirimlerinin oransal büyüklüğünün %1,58 olması etkisinin düşük olduğunu, satış hâsılatından büyük bir kayıp olmadığını göstermektedir, Satışların maliyetinin %37,02 oluşu, net satış hâsılatı karşısında oldukça düşük olup, işletmenin brüt satış kârı oranının (%62,98) yüksekliğini gösteren olumlu bir durumdur, İşletmenin faaliyetleri ile ilgili giderlerinin yüzdesi normal sınırlarda olup, izleyen dönemlerde satış ve faaliyet hacminin artırılmasına yetecek düzeydedir, Dönem net kârı her liralık satışın 24,15 lirasının işletmede ortaklara dağıtılacak veya oto finansmanda kullanılacak tutarını göstermekte olup, bulunulan sektöre göre yeterli veya düşük olarak nitelenebilir.
Uygulama: İşletmenin 2016 yılı bilanço ve gelir tablosunun aşağıdaki kriterlere göre dikey yüzde yöntemi ile analizini yapın. BİLANÇO KALEMLERİ 31.12.2016 Hazır Değerler 51 Menkul Kıymetler 42 Ticari Alacaklar 872 Stoklar 940 Grup İçindeki % Payı Dönen Varlıklar Toplamı 1.905 Maddi Duran Varlıklar 4.400 Birikmiş Amortismanlar ( ) ( ) 2.200 Duran Varlıklar Toplamı 2.200 Aktifteki % Payı AKTİF TOPLAMI 4.105 Mali Borçlar 230 Ticari Borçlar 406 Diğer Borçlar 82 Borç ve Gider Karşılıkları 661 Grup İçindeki % Payı Kısa Vad.Yab.Kay.Toplamı 1.379 Mali Borçlar 400 Uzun Vad.Yab.Kay.Toplamı 400 Ödenmiş Sermaye 1.053 Kâr Yedekleri 234 Dönem Net Kârı 1.039 Öz Kaynaklar Toplamı 2.326 Pasifteki % Payı PASİF TOPLAMI 4.105 GRUP / HESAP İSMİ 01.01.2016-31.12.2016 A- Brüt Satışlar 17.690 B- Satış İndirimleri ( ) 310 Satışlar İçinde % Payı C- NET SATIŞLAR 17.380 D- Satışların Maliyeti ( ) 14.210 BRÜT SATIŞ KÂRI 3.170 E- Faaliyet Giderleri ( ) 1.240 FAALİYET KÂRI 1.930 F- Diğer Faal.Olağ.Gelir ve Kârlar 77 G- Diğ. Faal.den Ol. Gid.ve Zararlar ( ) 52 H- Finansman Giderleri ( ) 25 OLAĞAN KAR 1.830 I- Olağandışı Gelir ve Karlar 35 J- Olağandışı Gider ve Zararlar ( ) 11 DÖNEM KÂRI 1.854 K- Dön. Kârı Vergi ve D.Yas.Yük. Karş ( ) 815 DÖNEM NET KÂRI 1.039 1. Dönen Varlıklar K.V.Y.K 2. Hazır Değerler Dönen Varlıklar 3. Ticari Alacaklar Stoklar 4. Duran Varlıklar Özkaynaklar 5. Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar 6. Satış İndirimleri 7. Satışların Maliyeti 8. Faaliyet Giderleri 9. Dönem Net Karı