tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye den Bir Etki Analizi Örneği Sibel Güven İstanbul, 14 Şubat 2008
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 2 Gündem TEPAV ın pilot etki analizi çalışması Sorunun tanımlanması Paydaş analizi ve müzakere süreci Maliyet etkinliği analizi Türkiye için öneriler ve sonuçlar
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 3 Pilot Etki Analizi Uygulaması Etki Analizi Kapasitesini Güçlendirerek Çevre Başlığında Uygulama ve Farkındalık Yaratma Projesi Projenin amaçları; Kamuda ve karar alıcılarda etki analizi konusunda farkındalık yaratılması Paydaşların katılacağı kapsamlı etki analizi eğitimi verilmesi Kapasitenin geliştirilmesi için örnek uygulama yapılması Örnek uygulama etki analizi raporu ile sürece katkı sağlanması Çevre konusunda pilot uygulama Büyük Yakma Tesisleri Direktifi (2001/80/EC) incelenecek Sadece Linyit Termik Santralleri üzerine odaklanan kısmi bir etki analizi çalışması olacak Tarafları bir araya getirerek sağlıklı politika tasarımı sürecine hizmet edilecek Hem kamuda kapasite oluşturulacak, hem de bilimsel yaklaşımla karar alıcılara yol gösterilecek
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 4 Büyük Yakma Tesisleri Direktifi (LCPD) Büyük Yakma Tesisleri Direktifi Termal girdisi 50 MW a eşit ya da daha fazla olan yakma tesislerinden kaynaklanan PM, SO2 ve NOx emisyonlarına sınır değerler getirerek insan sağlığına ve ekosisteme verilen zararların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 5 Sorunun tanımlanması (1) Mali disiplin Özelleştirme Arz güvenliliği Dışa bağımlılık AB müktesebatı Kaliteli yaşam Hazine, Maliye, DPT Enerji Bakanlığı Çevre Bakanlığı Yatırımı kısıtla Enerji üret Emisyon azalt EÜAŞ
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 6 Sorunun tanımlanması (2) EÜAŞ Mevcut santralleri olduğu gibi kullanmak Mevcut tesisleri iyileştirmek Yeni santraller yapmak Çevresel sorunlar artar Yaşam kalitesi düşer Artan kamu yatırımı Daha pahalı elektrik, daha fazla vergi Kamunun Değişen Öncelikleri
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 7 Örnek uygulamada sorunun tanımı (3) Türkiye nin mali kısıtları ve özelleştirme politikası çerçevesinde, arz güvenliğini sağlayarak ve dışa bağımlılığı azaltarak termik santrallerinden havaya yayılan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen emisyonları AB mevzuatına uygun bir şekilde azaltması
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 8 Örnek uygulamada analiz süreci Çevre Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı dahil tüm paydaşlar bir araya getirildi Müzakere süreci oluşturulan Danışma Kurulu ve Çalışma Grubu aracılığıyla yürütüldü Pilot termik santrallere ziyaretler yapıldı Yatağan Termik Santrali Çan Termik Santrali Soma A Termik Santrali Seyitömer Termik Santrali Maliyet etkinliği analizi ile en uygun yatırım alternatifi belirlendi
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 9 YEDM: Yatırım alternatifleri Hiçbir şey yapmamak, santrali bugünkü haliyle çalıştırmaya devam etmek Mevcut tesise BGD retrofit (var olan tesisin yanına BGD kurmak) yatırımı yapmak Mevcut tesisin kazanını DAY kazanı ile yenilemek; böylece SO2 salınımını kontrol altına alırken yer darlığı nedeniyle BGD nin nasıl sığdırılacağı problemini bertaraf etmek Mevcut tesisi kapatıp komple yeni PC+BGD yatırımı yaparak tesisi yenilemek ve SO2 salınımını istenen düzeye indirmek Mevcut tesisi kapatıp yerine aynı kapasitede komple DAY santrali yaparak tesisi temiz teknolojili tesisle yenilemek
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 10 Yatırımın Başlangıç Yıllarına Göre, Farklı Yatırım Alternatiflerinin Yıllık Eşdeğer Maliyetleri (i=%8) İnşaata Başlama Yılı Hiçbir Şey Yapmamak BGD Retrofit DAY Kazan Yenileme PC + BGD Yeni Tesis DAY Yeni Tesis 2008 32.47 40.88 27.021 67.478 62.004 2009 32.47 40.07 27.441 64.682 59.642 2010 32.47 39.35 27.842 62.161 57.516 2013 32.47 - - - 37.64 28.838 55.784 + 52.141 2018 32.47 35.77 30.039 48.091 45.649
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 11 Analiz sonuçları (I) Bugüne kadar mevcut tesislere baca gazı arıtma (BGD) ünitesi eklenmesi kurumlarca tercih edilen alternatif olsa da; Analizde, DAY kazan değişiminin daha az maliyetli olduğu sonucuna varılmaktadır Yatırım ömürleri: DAY 30 yıl, BGD 15 yıl Eski kazanların bakım-onarım giderlerinin yüksek olması Yüksek işletme maliyetleri
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 12 Analiz sonuçları (II) Yatırım alternatifleri arasından en etkin olanının seçilmesi kadar, yatırımın ne zaman yapılacağı da önemli LCPD ye uyum çerçevesinde emisyon giderici yatırımlar yapmak enerji planlamasından bağımsız düşünülemez: Dışa bağımlılığın azaltılması için yerli linyit santrallerinin payı arttırılmalı Mevcut linyit santrallerinin ömrü dolmakta olduğu için, santraller yenilenmeli ve kapasiteleri arttırılmalı Bu yatırımlar temiz teknolojili olmalı
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 13 Analiz sonuçları (III) Sürdürülebilir bir çevre Elektrikte arz güvenliği Yerli enerji kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması AB Mevzuatına uyum kurumlar arası koordinasyon ve politika tutarlılığı ile mümkündür Koordinasyon sağlanmazsa ve politika yapma süreci DEA gibi süreçlerle desteklenmezse: kamu kaynakları verimsiz alanlara kayabilir çelişen politikalar, hazırlanacak mevzuatı uygulanamaz hale getirebilir çevre gibi önemli bir fasılda AB ye uyum süreci yavaşlayabilir
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 14 Örnek uygulamadan akılda kalanlar Problemin tanımlanması safhasından itibaren ciddi sorunlar yaşanıyor Kurumlar arasında koordinasyon ve işbirliği eksikliği çok ciddi bir sorun Etki analizi konusunda farkındalık çok sınırlı Etki analizi konusunda bilgisi olanların da uygulama kabiliyeti çok zayıf Etki analizi gereksiz bir iş yükü olarak görülebiliyor
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 15 Türkiye için öneriler 1. Çatışan amaçlar yerine ortak akıl bilincinin geliştirilmesi Siyasi taahüt Bürokratik destek Teknokrat becerisi Veri bulunurluğu ve saydamlık 2. Koordinatör Etki Analizi Kurumu Önceliklendirme ve Süreç belirleme Kalite ve saydamlık denetimi Teknokrat becerisi 3. STKlarda kapasite geliştirilmesi Düzenlemeler sürekli takip edilmeli Etki Analizi becerileri kazandırılmalı Kamu kurumlarında kültürel değişim Kamu yönetimi reformu Karar alma süreçlerinde aktif rol
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 16 Sonuç Türkiye nin AB yakınsama sürecini devam ettirebilmek için tempolu büyümesi gerekiyor Küresel sürece kendiliğinden intibak yerine, yönlendirici bir stratejiye ihtiyaç var. Türkiye nin herkesi heyecanlandıracak bir yeni büyüme hikayesine ihtiyacı var. İkinci nesil reformlar AB mevzuatının uyumlaştırılması Düzenlemeler yerinde ve kararında olmalı Düzenleyici Etki Analizi, daha iyi düzenleme için iyi bir araç Kurumlar arası koordinasyon ve müzakere kültürü vazgeçilmez
Türkiye de Etki Analizi İhtiyacı ve Bir Etki Analizi Örneği Slide 17 Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Söğütözü Cad. No:43 TOBB-ETÜ Yerleşkesi TEPAV Binası 06560 Söğütözü Ankara Tel: 312 292 5500 Fax: 312 292 5555 www.tepav.org.tr Dr. Sibel Güven - sibel.guven@tepav.org.tr