Limanların Önemi Yrd. Doç. Dr. Soner ESMER DEÜ Denizcilik Fakültesi
Knidos, Efes, Bergama, Assos, Teos, Pagos (Kadifekale), Urla
Knidos
Knidos
Marmaray..
OSMANLI DÖNEMİNDE LİMANLARIMIZ Osmanlı İmparatorluğunda deniz ticaretinin zayıf olması nedeniyle yapılan liman sayısı çok sınırlı kalmıştır. Limanların yapımı çoklukla yabancılar tarafından finanse edildiği için liman işletmesini de yabancılar yapmıştır (Kasaba,i R; 1994) En önemli limanlar: 1876 yılında bitirilen İzmir deki Pasaport limanı, 1892 de yapılan İstanbul Salıpazarı eski rıhtımı 1903 te Haydarpaşa önlerinde yapılan eski limandır.
16.yy da İzmir Limanı
18. ve 19. yy da İzmir Limanı Osmanlı dış ticaretindeki gelişmelerin etkisiyle İzmir limanı daha o dönemde ihracat limanı olma özelliği kazanmıştır. 19.yy ın son çeyreğinde İzmir limanı Osmanlı nın en önemli ihracat limanı olmuştur. İthalatta ise İstanbul limanından sonra gelmektedir. 1867'de başlayan İzmir Limanı inşaatının bir bölümünü oluşturan Pasaport Rıhtımı, 1876'da Fransız Gifre (Guiffray) Şirketi tarafından ve İngiliz mühendislerin projelerine göre bitirilmişti. Pasaport ve Konak rıhtımlarını 1884 yılında aldığı imtiyazla 49 yıl işleten Fransız uyruklu Gifre şirketi imtiyazını, 1933 yılında Türkiye Cumhuriyeti ne devretmiştir (Hergüner, M; 2003).
İstanbul limanı.. Dünya deniz ticaretinin en eski ve önde gelen uğraklarından birisidir. Özellikle 19.yy ın son çeyreğinde batılı limanlar arasında Londra dan sonra en yoğun liman olmuştur. Liman Adı 1887 Yılı (ton) Londra 12.307.000 İstanbul 8.666.000 Liverpool 7.940.000 Hong Kong 6.550.000 New York 6.087.000 Kaynak: Wiener W.M (1998), Bizanstan Osmanlıya İstanbul Limanı
Cumhuriyet Dönemi Limanları Kapitülasyonların kaldırılması ve kabotaj yasasının yürürlüğe girmesi Türk limancılığı için çok önemli bir adımdır. İkinci dünya savaşı yıllarında savaş ekonomisi koşullarının elvermemesi nedeniyle limancılık konusunda yatırlımlar çok sınırlı kalmıştır. 1954 yılında yürürlüğe giren Limanlar İnşaatı Hakkında Kanun ulusal liman altyapısının oluşumuna öncülük etmiştir. Limanlarımızın çoğu 1950-1960 yılları arasında hizmete girmiştir.
1946 yılında çok sınırlı olanaklarla Ereğli, Trabzon, İnebolu, Amasra ve Zonguldak limanlarının yapımına girişilmiştir. Trabzon Limanı
1950 yılının ilk yarısında Samsun, Haydarpaşa, Salıpazarı, Alsancak ve Mersin limanlarına başlanmış, 50 li yılların ikinci yarısında bu limanlar faaliyete geçmiştir.
Diğer gelişmeler 1967- Giresun ve Bartın Limanları yapılmıştır. 1963 - İskenderun Limanı'nın genişletilmesine, Hopa, Bandırma ve Antalya limanlarının inşasına başlanmıştır. 1970 li yıllar - Demir-çelik fabrikaları, rafineriler, kağıt fabrikaları ve petrokimya tesisleri kendi iskelelerini kurmuşlardır. (İzmit ve Nemrut Körfezi) 1978 - İzmir limanının tevsi inşasına başlanmış, Haydarpaşa Limanı yeni bir mol ilave edilerek genişletilmiştir. 1987 Türkiye nin ilk özel limanı GEMPORT kurulmuştur. 1997 Kamu limanlarının (TDİ TCDD) özelleştirilme süreci başlamıştır.
30 yıl süreli ve İşletme Hakkı Devri yöntemiyle özelleştirilen TDİ Limanları
Özelleştirme Sürecindeki TCDD Limanları
İzmir Alsancak Limanı 1950 li yılların ilk yarısı Liman inşasına başlanmıştır. 1957 Bakanlar Kurulu kararı ile TCDD ye devredilmiştir. 1959 -Alsancak beton iskelesinin işletmeye açılmıştır. 1960 - Denizcilik Bankası TAO na devredilmiştir. 1988 -Yüksek Planlama Kurulu kararı TCDD ye tekrar devredilmiştir. 2007 Özelleştirme ihalesi yapılmış fakat devir gerçekleştirilememiştir. 2009 10 milyon ton elleçlemiş ve 96,4 milyon TL kar etmiştir.
Türkiye Limanları Soner ESMER
TÜRK LİMANLARI MEVCUT KAPASİTE
2008 Yılında Yük Gruplarına Göre İlk 5 Liman Konteyner taşımacılığında dünyada ilk 100 liman içinde Ambarlı 48., İzmir 85. ve Mersin 86. sıradadır (2008)
Yıllar İtibariyle Limanlarımızda Toplam Yük Elleçlemeleri Kabotaj % Transit % Dış Ticaret % Genel Toplam 2000 37.150.155 20% 30.770.006 17% 118.113.190 63% 186.033.351 2001 26.281.398 16% 28.723.744 17% 113.414.358 67% 168.419.500 2002 28.779.030 15% 28.541.114 15% 132.832.579 70% 190.152.723 2003 29.204.041 15% 11.217.198 6% 149.485.514 79% 189.906.753 2004 29.881.351 14% 5.491.810 3% 176.161.939 83% 211.535.099 2005 28.068.537 13% 5.621.659 3% 180.663.331 84% 214.353.527 2006 30.604.004 13% 11.144.059 5% 202.718.284 83% 244.466.347 2007 35.728.923 12% 28.486.106 10% 222.059.619 78% 286.274.648 2008 39.059.185 12% 50.744.950 16% 224.798.927 71% 314.603.062 2009 37.791.767 12% 58.012.586 19% 213.632.353 69% 309.436.706 2008 yılı dünya toplam deniz taşımacılığının % 3,8 i 2008 yılı dünya toplam konteyner taşımacılığının % 1 i
Bölgeler Bazında Yük Elleçlemeleri- 2009 Kabotaj Transit Dış Ticaret Toplam AKDENİZ 6.302.445 57.690.120 53.818.335 117.810.900 MARMARA 20.956.663 301.111 94.548.805 115.806.579 EGE 5.361.844 11.302 44.596.328 49.969.474 KARADENİZ 5.170.815 10.053 20.668.886 25.849.754 Genel Toplam 37.791.767 58.012.586 213.632.354 309.436.707
Dış Ticarette Ulaştırma Modların Kullanım Oranı
Kabotaj taşımacılığında Ulaştırma Modların Kullanım Oranı 2009 yılı yurt içindeki yük taşımacılığında: % 90.4 karayolları % 5.4 demiryolları % 2.8 denizyolları % 1.4 boru hatları kullanılmaktadır. Yolcu taşımacılığındaki payı % 1 in altındadır.
Sonuçlar.. Kabotaj kanunu Türk limancılığı için çok önemli bir ilk adımdır. Türkiye limancılık altyapısı zaman içinde çok gelişmiştir. Ancak kabotaj taşımalarımız yetersiz kalmıştır. Karayollarına göre yaklaşık 7,5 kat daha ucuz olan denizyolunu kullanmak ülkemiz menfaatine olacaktır.