Basyazı, Yıl: 52 Sayı: 619 Aralık 2013 Sahibi Türk Standardları Enstitüsü Adına Hulusi ŞENTÜRK Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ahmet PELİT Yayına Hazırlayanlar Önder KUNT Hatice ALTIN A. Sabit YÖNEY Funda ÖZEN Türkay BİRBEN Koray KOZAK Oğuz ERTAN Belgin TAŞDİREK Mehmet Fatih IŞIK Ebru CEM Eda BIYIKLI Tamer KARABAY Yönetim Yeri TSE Halkla İlişkiler ve Yayın Müdürlüğü OFİM 100. Yıl Bulvarı No: 99 06374 OSTİM / ANKARA Tel: 0312 592 50 86 592 50 88 0312 592 50 90 Faks: 0312 592 50 91 e-mail: standarddergi@tse.org.tr Reklam ve Abone Ümüt ÖZTÜRK Eda BIYIKLI tel: 0312 592 50 11 tel: 0312 592 50 83 2014 Yılı Reklam Tarifesi Arka Kapak: 2000 TL + KDV Kapak İçleri: 1500 TL + KDV Son Sayfa: 1500 TL + KDV İç Tam Sayfa: 1300 TL + KDV Grafik Tasarım Türkay BİRBEN Tasarım, Baskı, Dağıtım KORZA YAYINCILIK Basım San. ve Tic. Ltd. Şti. Büyük San. 1. Cadde 95/1 İskitler-Ankara Tel:0312 342 22 08 Fax: 0312 341 14 27 www.korzabasim.com.tr Yayın Türü: Yerel Süreli Basım Tarihi: 28.01.2014 Dergide yayınlanan yazılardaki görüşler yazarına ait olup Derginin ve yazarın adı alınarak iktibas edilebilir. Dergimize gönderilen yazılar yayınlansın veya yayınlanmasın iade edilmez. Değerli okuyucular, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) olarak ana hizmet alanlarımızdan biri de gözetim ve muayene faaliyetleridir. Bugün dünya çapında gözetim ve muayene faaliyetlerinin pazar payı milyar dolarlarla ifade ediliyor; sadece Türkiye deki pay ise 2 milyar olarak tahmin ediliyor. Gözetim ve muayene pazarındaki bu pastadan en büyük payı alabilmek, hem ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamak hem de kurum olarak uluslararası alanda güçlü bir aktör olabilmek adına doğal olarak öncelikli hedefimiz durumuna gelmiştir. Çünkü TSE nin sahip olduğu 60 yıllık birikim ve tecrübenin, güçlü altyapısı ve yetkin personeli ile bu rekabette önemli avantajlar olduğunu düşünüyoruz. Son 2 yıl içerisinde gerek Türkiye de gerekse de dünyanın birçok ülkesinde gözetim ve muayene faaliyetlerimizi yeni alanlara girerek genişletme yolunda önemli adımlar attık. Türkiye de asansörlerde ve ambulanslarda yetkili muayene kuruluşu olarak hayati önem taşıyan alanlarda önemli hizmetler verdik. Örneğin 2013 yılı içerisinde yaklaşık 57 bin asansörün muayenesini yaptık. Aynı şekilde 2012 yılının sonlarında başladığımız ambulans muayenesi hizmeti kapsamında şimdiye kadar 6 bin 100 ambulansın muayenesini yaptık. Bu hizmetler sonucunda elde ettiğimiz raporları kamuoyuyla paylaşarak bilinçlendirme noktasında büyük ilerlemeler kaydettik. Dünyanın birçok ülkesiyle yaptığımız anlaşmalar ile de gözetim ve muayene konusunda ne kadar ciddi olduğumuzu gösterdik. Örneğin Kamerun, Gabon, Yemen, Umman ve Suudi Arabistan ın standart ve metroloji kuruluşları ile yükleme öncesi gözetim ve işbirliği anlaşmaları imzaladık. Son olarak bu listeye Sudan Standartlar ve Metroloji Teşkilatı (SMMO) ile yaptığımız anlaşmayı da ekledik. Ayrıca Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile imzaladığımız protokol çerçevesinde, 1 Eylül 2013 tarihinden itibaren bu ülkeye yapılacak su ihracatında yetkili inceleme kuruluşu TSE olarak belirlendi. Elbette sayılan bu örnekler gözetim ve muayene alanında atacağımız adımların sadece bir başlangıcı olarak görülmeli. Önümüzdeki süreçte Türkiye de ve dünya çapında atacağımız adımlarla bu konuda ne kadar iddialı olduğumuzu göstermeye devam edeceğiz. Saygılarımla. Hulusi ŞENTÜRK TSE Başkanı 1 ARALIK 2013
5 16 Haberler Türk Demiryolu Tarihi 42 45 49 Buharla Gökyüzüne Raylarla Toprağa Yazılan Tarihin Adı: Tüdemsaş Müzesi Vagon Tamir Atölyesi TÜVASAŞ Raylı Sistemler Mühendisliği: Geçmişi ve Geleceği 62 66 72 Anadolu Üniversitesi Raylı Sistemler Araştırma ve Test Merkezi (Uraysim) Projesi Raylı Sistemler Eğitiminin Önemi Teleferik Nedir? 85 89 92 Metro Otomasyon Sistemlerindeki Gelişmeler Demiryolu Taşıtlarında Yangın Güvenliği EN 45545 Raylı Sistemlerde Gürültü 2
24 32 37 Ayın Konuğu TCDD Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman KARAMAN Raylı Sistemlere Genel Bakış Ülkemiz Demiryolu Sanayisi ve TÜDEMSAŞ ın Sektördeki Yeri 52 56 60 Demiryolu Sektörünün Dünyadaki Durumu, Ülkemizin Yeri, Geleceğe Bakışta Ekonomik Analiz Treni Yakalamak TSE Tuzla Yalıtım Laboratuvarı ve Raylı Sistemlerde Yangın Güvenliği 75 79 82 BURSA nın Tramvay Araçları: Nostaljik ve Modern Tramvay Kentiçi Raylı Sistemler Tramvay. Tünel ve Trenin Ülkemize Gelişi 99 106 109 Yüksek Hızlı Trenler ve Gürültü Nar ve Türkiye deki Durumu Yenileşim Yönetimi 3 ARALIK 2013
4
TSE - PSQCA İşbirliği Protokolü HABERLER Türk Standardları Enstitüsü (TSE) ile Pakistan Standartlar ve Kalite Kontrol İdaresi (PSQCA) arasında 23 Aralık 2013 tarihinde işbirliği protokolü imzalandı. İşbirliği protokolü, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın Pakistan a gerçekleştirdiği resmi ziyaret kapsamında düzenlenen Türk-Pakistan İş Forumunda imzalandı. Protokole göre, TSE ile PSQCA, standardizasyon, uygunluk değerlendirme, muayene, deney, metroloji ve kalibrasyon alanlarında işbirliği gerçekleştirecekler. Ayrıca taraflar arasında bilgi ve uzman değişimi yapılacak. TSE, standardizasyon ve uygunluk değerlendirme alanlarında son dönemde Suudi Arabistan, Afganistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Yemen, Kamerun, Gabon, Tacikistan ve Bosna-Hersek ile de işbirliği protokolleri imzalamıştı. 5 ARALIK 2013
HABERLER TSE Başkanı Şentürk Aydın da Temaslar da Bulundu Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Başkanı Hulusi Şentürk, Aydın ziyareti kapsamında Aydın Ticaret Odası (AYTO), Aydın Ticaret Borsası (ATB) ve ASTİM Organize Sanayi Bölgesinde sanayicilerle buluştu. İlk olarak ASTİM Organize Sanayi Bölgesini ziyaret eden Şentürk, burada ATB Başkanı Adnan Bosnalı ve ASTİM OSB Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Maraş ile biraraya geldi. ATB nin çalışmaları hakkında bilgi alan Şentürk, Türkiye nin ilk akredite gıda analiz laboratuvarlarından olan ATB Gıda Laboratuvarında incelemelerde bulundu. Ürünlerin markalaşmasının önemine değinen TSE Başkanı: Bazı insanlar ürünün kalitesine bakar ve bedeli neyse ödemek ister. Güvenli bir marka aranır. Bu marka kurumların adıyla oluşmaz. Türkiye artık bunu öğrenmek zorunda. Bu nedenle sanayicilerle, üreticilerle işbirliğine gidiyoruz. Yöresel bazda ürünlerin kalitesini markalaştırmamız gerekiyor diye konuştu. Daha sonra AYTO Başkanı Hakan Ülken i ziyaret eden Şentürk, Aydın ın ekonomik yapısına en uygun yatırımı yapmak için fizibilite çalışması başlatacaklarını kaydetti. TSE nin önümüzdeki 3 yıl içerisinde laboratuvar tesislerine yaklaşık 300 milyon dolara yakın bir yatırım yapacağını açıklayan Şentürk, Bu senenin başında 65 bin sanayiciye basit bir anket gönderdik. Hangi belgeleri alamadıkları, hangi testleri yaptıramadıkları ve hangi standartların adaptesine ihtiyaç duyduklarını sorduk. Ne yazık ki, 65 bin anketten 2 bin küsur dönüş oldu. Şu an arkadaşlarımız gerçek ihtiyacı tespit etmeye çalışıyor. TSE olarak en büyük hayallerimizden birisi, sanayimizi laboratuvar ihtiyaçlarında yurt dışına mahkum olmaktan kurtarmak. Çünkü yurt dışındaki testler aşırı pahalı ve ürün geliştirmenin de önüne engel oluyor. Yeni bir tasarım yapıyorsunuz. Tasarımın her aşamasında git gel, git gel; böyle Ar-Ge ve inovasyon olmaz. İnşallah sizinle beraber buraya güzel bir hizmet veririz dedi. 6
TSE Başkanı Şentürk Denizli Ticaret Odasını Ziyaret Etti HABERLER Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Başkanı Hulusi Şentürk, Denizli Ticaret Odası nda (DTO) sanayicilerle buluştu. Denizli sanayisi hakkında DTO Başkanı Necdet Özer le karşılıklı görüş alışverişinde bulunan Şentürk, Denizli nin Türkiye ekonomisini omuzlayan birkaç il arasında olduğunu kaydetti. Türkiye nin 2023 hedeflerine ulaşabilmesi için uluslararası piyasada mutlaka kabul edilen markalara sahip olması gerektiğinin altını çizen Şentürk, Ancak sanayicilerimizin büyük bir bölümü markalaşmanın öncelikle işletme standartlarının yükseltilmesinden geçtiğinin çok farkında değiller. Uluslararası geçerlilik belgesi alarak marka olunabileceğini zannediyorlar. Oysa bu belgeler diploma gibi cebe konan belgelerdir. Bundan sonra sizi markalaştıracak olan, sizin işletmenizin ortaya koyduğu standartları da aşan kalite düzeyleridir. Bu kalite düzeylerinin işletme standartlarına dönüşmesi ve bunun üzerinden de marka belgelendirilmesine geçilmesi gerekir dedi. TSE olarak belirli periyotlar içerisinde sanayicileri ziyaret ederek sorunlarını, sıkıntılarını öğrenmek ve beraber çözüm üretmek için bu tür ziyaretleri yaptıklarını belirten Şentürk, bu anlamda sanayi ve ticaret odalarıyla işbirliği yaparak, Türkiye nin öncelikli ve stratejik ürünlerinin marka olarak geliştirilebilmesi için ortak bir çaba sarf etmeleri gerektiğini dile getirdi. Konuşmanın ardından DTO Başkanı Özer, TSE Başkanı Şentürk e Denizli nin simgesi olan gümüş işlemeli horoz heykeli hediye etti. 7 ARALIK 2013
HABERLER TSE Başkanı Şentürk, AA ya Konuştu Şentürk, Anadolu Ajansı (AA) muhabirine yaptığı açıklamada, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 10 Nisan 2012 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanan Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında, tescilli ve sıfır ambulansların periyodik tespit muayenesi işlemlerinin tüm Türkiye de TSE tarafından yapılmaya başlandığını hatırlattı. Bu çerçevede Türkiye deki 6 bin 100 ambulansın tamamının kontrolden geçirildiğini anlatan Şentürk, Düzelebilecek olanlar hemen onarıma gönderildi. Düzeltildikten sonra tekrar muayene edildi ve uygun olanlara belge verildi. Hiç bir şekilde uygun bulunmayanlar ise devre dışı bırakıldı dedi. Şu an, kullanımdan kaynaklanan bir kusur olmadıkça ambulanslarda hiç bir sıkıntı olmadığını ifade eden Şentürk, Sağlık Bakanlığının gösterdiği bu hassasiyetin diğer kurumlara da örnek olması gerektiğini kaydetti. TSE Başkanı Şentürk; Sağlık Bakanlığı, halkımızın sağlık ve güvenliğini doğrudan ilgilendiren ambulansların denetimini bağımsız bir kuruluş olan TSE ye vererek önemli bir adım atmıştır. Bu vesile ile Sağlık Bakanlığı yetkililerine bu hassas ve önleyici yaklaşımlarından dolayı teşekkür etmek istiyorum dedi. Yapılan muayenelerden sonra standart dışı oldukla- Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Başkanı Hulusi Şentürk, Türkiye genelinde 6 bin 100 ambulansın muayenesini gerçekleştirdiklerini belirterek, sedyelerin sabitlenmediği ve ABS fren sisteminin bulunmadığı 530 ambulansın kullanım dışı bırakıldığını bildirdi. rı için 530 ambulansın devre dışı bırakıldığını anlatan Şentürk, şöyle konuştu: Sedyelerin sabitlenmediği ve ABS fren sisteminin olmadığı 530 ambulans kullanım dışı bırakıldı. Doküman ya da teknik eksiklik nedeniyle bakıma gönderilen 511 ambulans ise eksiklikleri giderildikten sonra belgelendirildi. Diğerleri için de yönetmelikte yaş grubuna göre verilen 1, 2 ve 3 yıllık geçiş sürelerinden sonra eksikliklerini tamamlamalarının ardından belgelendirme yapılabilecek. Böylece 6 ay gibi kısa bir zamanda ambulansların tamamı kontrol edilmiş oldu. Bundan böyle araçlar nasıl düzenli kontrolden geçiyorsa her 2 yılda bir ambulanslar da muayeneden geçecek. Şentürk, 2014 yılında, trafiğe yeni çıkacak sıfır ambulans olarak 1000, eksiklikleri giderilerek tekrar inceleme yapılacak tescilli 500 ambulansın kontrolünün yapılmasının planlandığını kaydetti. Bu tür muayenelerin diğer kurumlara da örnek teşkil etmesi gerektiğini vurgulayan Şentürk, şöyle devam etti: Özellikle gençlerimizin gittiği lunapark gibi eğlence merkezlerinin daha sık periyotlarla tarafsız kuruluşlar tarafından muayene edilmesi gerekiyor. Bu tür merkezlerde bakım ve kontrolleri yapanlarla, üretimi yapanlar aynı. Yani tarafsızlık yok. Bizim kuruluşumuzun özelliği ise tarafsız olması. Bu gibi tehlike arzeden tüm yerler TSE ve benzeri tarafsız kuruluşlar tarafından kontrol edilmeli, çünkü çocuklarımızın hayatıyla oynama lüksümüz yok. Belediyelerimize oyun parklarını yılda 1 kez periyodik olarak muayene etme teklifi götürdük. Özellikle Anadolu daki parklarda salıncaklarda paslanma ve kopma tehlikesi çok yaygın mesela. Kaydıraktan kaydıktan sonra kuru bir zemine düşüyor çocuklar. Ayak lifleri bile kopabilir. Çocuklar, eğlenmek için gittikleri parklarda her türlü sağlık riskiyle karşı karşıya. Bu gibi ekipmanların belli dönemlerde kontrol edilmesi şart. Belediyeler buraların zabıtalarla kontrol edildiğini söylüyor. Ancak bu kontrollerin denetimin doğası gereği, gerekli ekipmanlarla birlikte tarafsız kuruluşların teknik elemanları tarafından yapılması gerekiyor. 8
TSE Ege Bölge Koordinatörlüğü nden Eğitim ve Tanıtım Atağı HABERLER TSE Ege Bölge Koordinatörlüğü, yoğun bir etkinlik programı ile 2013 yılını tamamladı. TSE Ege Bölge Koordinatörlüğü nün, 2013 yılının ikinci yarısı için gerçekleştirilen çalışmaları değerlendiren TSE Ege Bölge Koordinatörü Mustafa Karaman, TSE marka güvencesiyle ürünlerin ve hizmet sektörünün güvenilir bir konuma gelmesi için bölgesel çalışmalara ağırlık verdiklerini ve faaliyet alanlarındaki yenilikleri firma temsilcilerine aktararak farkındalık yarattıklarını söyledi. TSE nin laboratuvar alt yapısındaki gelişmeleri ile değişik alanlardaki belgelendirme faaliyetlerinin büyük gelişim gösterdiğini vurgulayan Karaman; Enstitümüz, acımasız rekabet ortamında ülkemizin adını üst seviyelere çekmek için yarışan firmalarımız için var gücüyle çalışmaya ve üretmeye devam etmekte. Bütün bu çalışmalarımızı firmalarımızla paylaşmak için sosyal paylaşım etkinlikleri düzenleyerek, hem Enstitümüzün faaliyetlerini anlattık hem de firmalarımızın işlerine katkı sağlayacak eğitim çalışmaları düzenledik. Kendi kalite sevdamıza, firmalarımızın da katılımlarını sağlayabilmek için il il dolaştık dedi. EGE DE KALİTE SAATLERİ TSE nin her ay gerçekleştirdiği, uzman konuklar ile çok özel konu başlıklarını gündeme getirdiği Ege de Kalite Saatleri, firma temsilcileri tarafından ilgiyle karşılandı. İzmir, Manisa ve Denizli de sertifikalı ve ücretsiz gerçekleştirilen eğitim seminerlerine yoğun katılım oldu. 2013 yılının ikinci yarısında Ege Bölge Koordinatörlüğü faaliyetlerinin özellikle yoğunlaştığını anlatan Karaman şunları söyledi: TSE olarak laboratuvar ve belgelendirme faaliyetlerinin yanı sıra eğitim çalışmalarına ayrıca önem veriyoruz. Ege de Kalite Saatleri etkinliğine başlarken amacımız, firmalarımıza acımasız rekabet ortamında bilgileri ile de bir adım öne çıkabilmelerine katkı sağlamaktı. Firma temsilcilerimize, çalışanlarına mesleki kariyerleri için önemli olabileceğini düşündüğümüz konuları seçerek, konunun uzmanlarıyla buluşturmayı hedefledik. Eğitimlerimize gösterilen ilgiden memnunuz. TSE nin Ege de Kalite Saatleri etkinlikleri kapsamında; Uludağ Üniversitesi İstatistik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkan Işığıçok tan Yöneticiler İçin 3. Göz: İstatistik ve Cahit Günaydın dan İnovasyon Yönetimi seminerlerini gerçekleştirdik. İzmir, Manisa ve Denizli de sertifikalı ve ücretsiz gerçekleştirdiğimiz bu etkinlikler firma temsilcileri tarafından ilgiyle karşılandı ve 700 firma yetkilisi yararlanarak, sertifikalarını aldılar TSE Ege Bölge Koordinatörü Mustafa Karaman, nitelikli iş gücünü artırmak için Ege de Kalite Saatleri etkinliklerine farklı konu ve yeni uzmanlar eşliğinde devam edeceklerini belirterek, TSE nin eğitim atağının süreceğini söyledi. ÖĞRENCİLER TSE Yİ ÖĞRENİYOR Çiğli deki yerleşkesinde iki özel laboratuvarı ile faaliyetlerine devam eden TSE Ege Bölge Koordinatörlüğü, Özel Gelişim İlkokulu öğrencilerini ağırladı. Üçüncü sınıf öğrencilerinden oluşan grup, konferans salonunda TSE hakkında tanıtım filmini izledikten sonra, standartların hazırlanışı, deney laboratuvarlarının özelliklerini, bilinçli tüketimin gerekliliği hakkında bilgi aldılar. Kullandıkları her türlü ürünün üzerinde TSE markasını aramaları konusunda bilgilendirilen öğrenciler, örnek ürünlerin üzerinde incelemeler yaptılar. Ürün standartlarının numaralandırılarak isimlendirildiğini öğrenen öğrencilere, TS 1 no lu standardın Türk Bayrağı ve Kumaşı olduğu vurgulanarak, bayrak hediye edildi. Öğrenciler, İzmir Ambalaj Laboratuvarı ve İzmir Ex La- 9 ARALIK 2013
boratuvarlarını inceleyip, gerçekleştirilen deneyler hakkında laboratuvar teknik şeflerinden bilgi aldılar. Öğrenciler, Ambalaj Laboratuvarı ziyaretleri sırasında kendilerinin en çok kullandıkları defter ürünleri için gerçekleştirilen dayanım deneylerini izleyip, laboratuvar teknik personeli ile birlikte deney yapma fırsatı buldular. Laboratuvarda gıda ürünleri için kullanılan ambalaj malzemelerine yapılan deneyleri ilgiyle izlediler. TSE nin en önemli laboratuvarlarından Ex Laboratuvarında ise inşaat malzemelerinin dayanım testleri gösterildi. İnşaat demirlerine yapılan çekme deneyi ile kaplama malzeme için uygulanan yangın dayanımı testleri öğrencilerin ilgisini çekti. Öğrenciler TSE ziyaretlerinin ardından, hazırladıkları resimleri ve kompozisyonları paylaştılar. Öğrencilerin, TSE hakkında edindikleri bilgileri resim ve kompozisyon yoluyla ifade etmeleri TSE yetkilileri tarafından büyük beğeni ve ilgiyle karşılandı. TSE HER YERDE TSE Bursa İl Koordinatörlüğü ve Ege Bölge Koordinatörlüğü nün, 20 Kasım-30 Aralık 2013 tarihleri arasında gerçekleştirdiği TSE Her Yerde Projesi kapsamında Aydın, Uşak, Kütahya, Çanakkale ve Afyon da Kalite Rüzgarı etkinlikleri düzenlendi. Kalite Rüzgarı etkinliklerinde; TSE den belgeli firmalarımıza teşekkür plaketi sunarken, aynı zamanda katılan firma yöneticilerimize Prof. Dr. Erkan Işığıçok tarafından Yöneticiler İçin 3. Göz: İstatistik semineri de verildi. Beş ayrı ilde, Ticaret-Sanayi Odaları ve Borsa nın katkılarıyla, odaların toplantı salonlarında gerçekleştirilen etkinliklerde farklı alanlardaki firma yöneticileri birbirleriyle tanışma imkanı bulurken, eğitim seminerinden de yararlandılar. Proje kapsamında; TSE Uygunluk Değerlendirme Faaliyetleri ve Kalibrasyon Eğitimi, Metroloji ve Kalibrasyon Eğitimi, 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarları Genel İşletim Kuralları Eğitimi, İnegöl de Mobilya Sektöründe Standardizasyon ve TSE nin Uygunluk Değerlendirme Pazarındaki Rolü ve Önemi toplantısı da gerçekleştirildi. Uluslararası piyasada ülkemizde üretilen ürünlerin pazar paylarını artırmak ve Türk markalı ürünlerin küresel pazarda ön plana çıkmasını sağlamanın TSE nin ana hedefi olduğunu belirten Karaman; Bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları kapsamında, okullardan başlayıp üniversitelere, sanayi kuruluşlarından küçük ve orta ölçekli işletmelere kadar kaliteyi anlatmak için faaliyetlerimizi sürdüreceğiz. Her kesimi ve her bireyi kaliteye davet ediyorum. 2023 vizyonunun gerçekleşmesi için ihtiyacımız olan kalitedir ve kalitenin ön adı da, son adı da: Türk Standardları Enstitüsü dür diye konuştu. 10
Ege Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (EGESEM) ve Kamu Hastaneleri Birliği Güney Sekreterliği ne KALİTE BELGESİ Ege Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (EGESEM) ve Kamu Hastaneleri Birliği Güney Sekreterliği nin TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgelerini TSE Belgelendirme Merkezi Başkanı Doğan Yazar ve TSE İzmir Belgelendirme Müdürü Ömer Eyyupoğlu nun da katıldıkları törenle aldılar. Belgelendirilen iki kurum da kendi alanlarında bu belgeyi alan ilk kurumlar oldular. TSE BELGELİ İLKEĞİTİM MERKEZİ: EGESEM TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ BİRLİKLERİ ARASINDA İLK BELGE HABERLER Ege Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezi nde düzenlenen törende, EÜ Sürekli Eğitim Merkezi ne (EGESEM) Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi verildi. Belge takdiminin ardından TSE ile Ege Üniversitesi arasında işbirliği protokolü de imzalandı. Kalite Yönetim Sistemi Belgesinin öğrencilere olan faydasına değinen TSE Belgelendirme Merkez Başkanı Doğan Yazar; Kalite Yönetim Sistemi Belgesi nin öğrencilerimize bir iş ararken veya işe girdikten sonra kariyerinin ilerlemesinde emin olun çok faydası olacak. Bu sistem insana ev hayatında dahi bir takım uygulamalarda farkındalık kazandırır. Bu belgeyi uygulayarak kendimizden de bir şeyler katarsak, kazandırır dedi. EGESEM-TSE arasında protokol imza töreninde konuşan Rektör Prof. Dr. Candeğer Yılmaz ise, Bugün Ege Üniversitesi bir devlet üniversitesi olarak, TSE bir devlet kurumu olarak ortak bir protokol imzalıyoruz. Biz Ege Üniversiteliler olarak sürekli ilkler yapma telaşındayız. Bu yaptıklarımızın kalıcı olması toplumsal sorumluluk taşıması, topluma yansıması konusunda kararlıyız. Bir belgeyi imzaladığımız zaman o belgenin yeniliği ve sürekliliğiyle ilgili ödev ediniriz. Çalışmalarımızı daha da ileriye götürmek için heyecanlıyız diye konuştu. Kamu Hastaneleri Birliği İzmir İli Güney Sekreterliği, Türkiye Kamu Hastaneleri Birlikleri arasında ilk kez TS EN ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi almaya hak kazandı. Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi konferans salonunda düzenlenen törende TS EN ISO 9001:2008 KYS Belgesi ni Türkiye de ilk kez kazanan sekreterlik olduklarını belirten Genel Sekreter Prof. Dr. Behzat Özkan, Güleryüzlü hizmet anlayışıyla yaptığımız çalışmaları kalite belgesi ile taçlandırdık dedi. Prof. Dr. Behzat Özkan, Ne kadar iyi sistem kurarsanız kurun o sistemi mutlaka ölçüp, değerlendirmeniz ve buna göre de iyileştirmeler yapmanız gerek. Bütün bunlarla birlikte mutlaka günceli de yakalamanız gerekir. Biz tercih edilen bir yer olmak ve farkındalık yaratmak istiyoruz. Umarım bu belge diğer sekreterliklere örnek olur ve standartlar yükselir dedi. Belgelendirme Merkez Başkanı Doğan Yazar, kalite yönetim belgesinin uygulama alanının önemini vurgulayarak, Hastanelerimizin çatı kuruluşu olan Güney Sekreterliği ne bu belgeyi verdiğimiz için heyecanlıyım. Son yıllarda özellikle insana hizmet veren kuruluşlarda bu belgeyi almak için büyük gayret var. Belgenin zorlama olmadan, kurum yöneticileri tarafından alınmak istenmesi çok önemlidir dedi. İzmir Vali Yardımcısı Celal Ulusoy ise, Güler yüzlü hastane özlemi hepimizde var. Bu şartın yerine gelmesi için çalışma koşullarının iyi olması lazım. Hastane çalışanlarının hepsinde özveri var. Sağlık kuruluşlarında birçok hizmet birimi var. Bu birimlerin tamamında üst düzey kaliteyi yakalamak çok önemli. Başarınızın diğer kurumlara örnek olmasını ümit ediyorum diye konuştu. 11 ARALIK 2013
HABERLER Türkiye nin İlk Milli Yüksek Hızlı Trenini TÜLOMSAŞ Yapacak Ankara/Gar da 17 Aralık 2013 tarihinde düzenlenen Milli Tren Projesi Lansman Toplantısında, TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman, Milli Tren Projesi nde ana sorumlu olarak TCDD nin belirlendiğini belirterek, Milli Tren Projelerinde, 280 i bilim adamı, 1056 sı mühendis, 520 si teknik ve idari uzman olmak üzere toplam 1856 kişi çalışacak dedi. TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman, Milli Tren Projesi nin tanıtım töreninde yaptığı konuşmada, söz konusu proje için ilk toplantıyı 11 Ekim 2012 de gerçekleştirdiklerini ifade ederek, toplantılar neticesinde. Milli Yüksek Hızlı Tren, Milli Elektrikli (EMU) ve Dizel Tren Seti (DMU), Milli Yeni Nesil Yük Vagonu temalı dört ayrı çalışma gurubu oluşturduklarını söyledi. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, tamamen kendi aklı, fikri ile üreteceği milli trenlerinin 2018 de raylarda olacağını söyledi. TCDD nin Türkiye tarihinde, kültüründe ve hatta bağımsızlığının sembollerinden olan bir kurum olduğunu belirterek, böyle bir kurumun gelişmeleri göz ardı etmesinin, ıskalamasının söz konusu olamayacağını vurguladı. 11 yıldır kurumun sorunlarını çözmek için birçok adım attıklarını anlatan Yıldırım, 150 yıllık bir demiryolu geçmişine rağmen Türkiye nin daha önce rayları, makasları, traversleri, bağlantı elemanlarını üretemediğini ve dışardan almak zorunda kaldığını kaydetti. Atılan adımlar sonucunda bugün Türkiye nin kendi rayını, traversini, makasını, sinyalini, Anadolu Tren setini, raybüsünü üreten bir ülke konumuna geldiğini ifade eden Bakan Yıldırım, Türkiye nin pazarda sadece tüketici olarak yer almaması gerektiğini, bu nedenle adım adım yerli demiryolu sanayini oluşturduklarını söyledi. Bunu TCDD nin tek başına yapmasının mümkün olmadığını, mutlaka bir ekosistem oluşturulması gerektiğini düşündüklerini anlatan Yıldırım, öncelikle OSB ler olmak üzere birçok kesimi işin içine kattıklarını, bunun sonucunda da 400 ü aşkın paydaşları bulunduğunu söyledi. Bakan Yıldırım, artık milli hızlı tren, yine milli elektrikli ve dizel setleri ve yerli sinyal sisteminin ko- 12
nuşulmaya başlandığını vurguladı. Bakan Yıldırım, Milli Tren Projesi nin bir anda ortaya çıkan bir proje olmadığını, 11 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu söyledi. Bugün arkalarında sanayi birikimi, üniversite desteği, proje desteği, Ar-Ge desteği bulunduğuna işaret eden Yıldırım, Bu konuda herkesle işbirliği yapmayı amaçlıyoruz. Tabiri caizse işin sırrına mazhar olmuş durumdayız. Yapar mıyız, yaparız. Etkin olarak 1 yıldır bunun projeleri çiziliyor diye konuştu. Milli Trenlerin iç ve dış tasarımının tamamen Türk estetiği dikkate alınarak hazırlanan özgün bir proje olduğunu ifade eden Yıldırım, Tamamını biz yapacağız demek akılcı olmaz. Önemli olan işin entegratörü olmak. Öncelikle yerli sanayimizle yapılacak her türlü aksam burada yapılacak. TCDD öncü olacak ve bu ekosistemi en iyi şekilde kullanacak. Gövde cer sistemleri, iç donanım, klima sistemi burada yapılabilir. Yapılamayanlar da dışarıdan alınır dedi. Milli trenlerin yapımında TCDD nin 3 fabrikasının görev alacağını bildiren Bakan Yıldırım, Yüksek Hızlı Tren yapımını Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. (TÜ- LOMSAŞ), Elektirikli ve Dizel Tren setlerini TÜVASAŞ gelişmiş yük vagonlarını ise TÜDEMSAŞ ın yapacağını kaydetti. Yıldırım, bu projede İstanbul Teknik Üniversitesi, Aselsan ve 153 özel sektör şirketinin çözüm ortakları olduğunu söyledi. Yıldırım, Ar-Ge konusunda da TÜBİTAK ın işin içinde olduğunu belirterek, bunun milli bir proje olduğunu söyledi. Artık Türkiye ben de varım diyen, düşünceyi ürüne dönüştüren bir ülke haline geldi. Emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Yıldırım, bir soru üzerine, milli tren sürecinin 2012 de başladığını, projeler ve tipler çalışıldığını ve bugün de kamuoyuyla paylaşıldığını söyledi. Trenlerin prototiplerinin yapılıp, ticari kullanıma hazır hale getirilmesi için 5 yıla daha ihtiyaç olduğunu belirten Yıldırım, şöyle devam etti: 2018 de artık tren raylarda hareket etmiş olacak. Bu projeyle sağlanacak katma değeri söyleyeyim; Türkiye nin önümüzdeki 10 yılda yapılan demiryolları hatlarını dikkate alırsak ihtiyacı olan hızlı tren seti miktarı 100 dür. Bu, 3 milyar dolarlık yaklaşık bir bütçe demektir. Bu bütçeyi dışarıya verecekken bu projeyle birlikte en azından bunun yüzde 60 ının yüzde 70 inin içeride kalmasını sağlayacağız. En kısa vadede yani 5 yıllık vadede demek ki 2-2,5 milyar dolarlık en az tasarruf söz konusu ama bunun ötesinde gerçekleştirdikten sonra bölge ülkelerinde oluşturacağı ekonomik katma değer çok daha büyük olacaktır. Bunun hesaplarını henüz yapmadık. dedi. TÜLOMSAŞ 1894 yılında Almanlar tarafından Anadolu-Bağdat demiryolunun inşası sırasında buharlı lokomotif ve vagon tamiri ihtiyacını karşılamak üzere Eskişehir de kurulan Anadolu-Osmanlı Kumpanyası adı verilen küçük atölye; bugünkü, TÜLOMSAŞ ın (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi) temelini oluşturmuştur. Demiryolu araçları üretimi ve bakımı konusunda 119 yıllık deneyime sahip Türkiye nin tek lokomotif tedarikçisi olan TÜLOMSAŞ, bölgenin sosyo-ekonomik yapısı üzerinde önemli bir etken ve bölgede sanayileşme evresinin başlamasında ve gelişmesinde de büyük bir itici güç olmuştur. Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında top kamaları Eskişehir Demiryolu Atölyesinde yapılmıştır. TÜLOMSAŞ, Türkiye de çağdaş teknolojiye girişin başlangıcı olarak, tarıma dayalı ekonomiden teknolojiye dayalı ekonomiye doğru ilk adımın atılmasını sağlamıştır. İlk Türk Otomobili DEVRİM 1961 yılında Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel in talimatı ile 4,5 ay gibi kısa bir sürede motorundan kaportasına kadar tümüyle özgün olarak şirketimizde imal edilmiştir. TÜLOMSAŞ, taşıdığı sorumluluğun bilinciyle Türkiye nin ilk Akülü yük araçları, ilk cadde süpürme araçları, ilk otobüs yıkama tesislerini üreterek özel sektör girişimcilerine de örnek olmuştur. 1940 yılında; TÜLOMSAŞ, sanayi için teknik eleman yetiştirmeye başlamıştır. Yetişmiş insan gücü eğitimini sürekli kılabilmek için gündüzlü ve yatılı Çırak Sanat Okulları açılmıştır, Çı- 13 ARALIK 2013
rak Okulu, hem TÜLOMSAŞ ın hem de sanayinin kalifiye eleman ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olmuştur. Daha önce yapılmayan birçok makine parçalarının, hatta takımların imalatı gerçekleştirilmiş, Cer Atölyesi bünyesinde kurulan Kaynak Evi aynı zamanda Türkiye de dünya standartlarında kaynakçı yetiştiren bir merkez olmuştur. 1946 yılında; TÜLOMSAŞ Eskişehir i aydınlatmaya başlamıştır. 1946 yılında II. Dünya Savaşı sonrası artan enerji ihtiyacını karşılamak için kurulan kuvvet santralı Eskişehir in bazı bölümlerini karanlıktan kurtarmıştır. TÜLOMSAŞ sporda ve sosyal hayatta ülkesine renk katmıştır. Çok yönlü üretimi yanında, her atölyenin bir spor kulübü olmuştur. Bu kulüplerin futbol, güreş, kayak, atıcılık kolları kurulmuştur. Halen Demirspor adı altında sportif faaliyetlerine devam etmektedir. Demirspor şu an faal kulüpler arasında Eskişehir in en eski kulübüdür. Türkiye de ilk kantar imalatı şirketimizde yapılmış, 1951 yılında ilk mekanik kantar imalatı, lisans veya know-how alınmaksızın şirketimizde gerçekleştirilmiştir. 1957 yılında; her şeyi ile Eskişehir Cer Atölyesinde imal edilen iki küçük buharlı lokomotif, Mehmetçik ve Efe, üretilmiştir. İlk lokomotif KARAKURT raylar üstünde... 1958 yılında, 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, 70 km/h hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi KARAKURT üretilmiştir. 1965-1970 yılları arasında Dizel teknolojisine geçiş çalışmaları başlatılmış,1968 yılında Alman MAK Firmasının lisansıyla 360 Beygir Gücünde DH 3600 tipi Dizel Manevra Lokomotiflerinin sürekli olarak yapımına başlanarak 1975 yılına kadar 25 adet üretilmiştir. 1968 yılında Fransız Semt Pielstick Firması ile yapılan lisans anlaşmasıyla 16 PA4 V-185 tipi motorların imalatına geçilmiş, her yıl gittikçe artan yerli malzeme oranı ile 2400 beygir gücünde 16 ve 12 silindirli motorlar ELMS de üretilmiştir. Eskişehir Demiryolu Fabrikaları büyümekte ve genişlemektedir. 1970 li yıllarda ileri teknoloji ürünü olan dizel elektrik teknolojisine geçiş süreciyle, teknoloji bilgisi minimum seviyede olan ve o güne kadar metreyle ölçüm yapan çalışanlar, kumpas kullanmaya başlamışlardır. Bu değişimi diğer gelişmeler izlemiştir. Çalışan tüm personel sürekli eğitilerek dizel elektrik lokomotiflerin üretimi için gerekli bilgiler öğretilmiş ve üretimler bu şekilde gerçekleştirilmiştir. 1971, DE 24000 tipi dizel elektrikli lokomotifler imal edilmiştir. Şirketimiz 1986 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile TCDD Genel Müdürlüğü nün bağlı ortaklığı haline dönüştürülmüş ve Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. (TÜLOMSAŞ) olarak yeni bir hukuki yapıya kavuşturulmuştur. 1986, DE 11000 tipi dizel elektrikli lokomotifler imal edilmiştir. 1987, DE 22000 tipi anahat lokomotifi imal edilmiştir. 1988, E 43000 tipi elektrikli lokomotifler imal edilmiştir. 1994, Proje ve imalatı TÜLOMSAŞ a ait olan DH 7000 tipi Dizel Hidrolik Manevra Lokomotifi üretimi gerçekleştirilmiştir. 1997 yılında kamuda bir ilk olarak ISO 9001 standardının sertifikalandırılması gerçekleştirilmiştir. TÜLOMSAŞ kuruluş gerekçesi ve misyonu; TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü nün tüm Lokomotif ve Yük Vagonu ihtiyaçlarının karşılanması ile bu araçların yeni imalatı, bakım ve revizyonlarını gerçekleştirmektir. 2003 ve YENİ TÜLOMSAŞ YAKLAŞIMI 2003 yılına kadar sadece TCDD nin ihtiyaçlarının karşılanması amaçlanmışken, 2003 yılından sonra ulusal ve uluslararası pazarlarda da etkin olunması amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. Bu amaca yönelik olarak; Dünyada 100 yıldır faaliyette olan kuruluşlar incelenmiştir. SWOT Analizi yapılarak TÜLOMSAŞ ın güçlü ve zayıf yönleri belirlenerek rakipleri ile kıyaslama yapılmıştır. Bir Kamu kuruluşu olan şirketimizde 2015 ve 2023 yılı TÜLOMSAŞ Vizyonu hazırlanarak ilan edilmiş ve günümüzün gelişmiş yönetim sistemleri ile üretim modelleri uygulanmaya başlanmıştır. Bu bağlamda; Hedeflerle yönetim, 14
Performans ve süreç yönetimi, Kalite yönetimi kapsamında; sahip olduğu ISO 9001 sisteminin yanında 2008 yılında ISO 14001 ve 2008 yılında OHSAS 18001 standartlarının da sertifikalandırılması işlemi tamamlanmıştır. EN 15085-2 Demiryolu Uygulamaları-Demiryolu Araçları ve Komponentlerinin Kaynak İşleri, Kaynaklı İmalat Yapan Üreticilerin Sertifikasyonu Standardı. İyileştirme ve geliştirme faaliyetlerinde innovasyon yöntemleri uygulanmaktadır. İstatistiksel proses kontrol metodolojisi ile her faaliyet izlenmiş ve değerlendirilmiştir. TÜLOMSAŞ geliştirme programı ile üretim, pazarlama, satın alma, insan kaynakları ve malzeme tedarik politikaları belirlenmiştir. Bu politikalar çeşitli iletişim yöntemleriyle şirket genelinde duyurulmuş ve çalışan personel eğitimler vasıtasıyla bilgilendirilmiştir. Kuruluşundan bu yana ülkemizin ana hat ve manevra lokomotifleri ile çeşitli tipte yük vagonlarının ve bu ürünlere ait alt komponentlerinin üretim, bakım, onarım ve revizyon merkezi konumunda olan TÜLOMSAŞ, bu misyonunu en üst düzeyde yerine getirmek üzere faaliyetlerini sürdürmektedir. Öte yandan bu misyonu yanında; Demiryolu yan sanayinin oluşturulması ve Raylı Sistemler Kümelenmesi, Demiryolu araçları test merkezinin kurulması, Yeni nesil lokomotiflerin yerli katkı ile üretilerek ülkemiz hizmetine sunulması, Lojistik firmalarının yük vagonu ihtiyaçlarının karşılanması, Milli lokomotif projesi YAN SANAYİ KÜMELENME TÜLOMSAŞ ESKİŞEHİR DE RAYLI SİSTEMLER KÜMELENMESİNDE ETKİN OLARAK YER ALI- YOR TÜLOMSAŞ ın liderliğinde, ESO, Anadolu Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi, ABİGEM, Sangem ve tedarikçilerimizle birlikte Demiryolu Kümelenmesi oluşturulmuştur. AMAÇ Eskişehir ve yakın bölgemizde demiryolu yan sanayinin gelişmesi, Tedarikçilerimizin uluslararası kalite standartlarında ürün sunumuna katkıda bulunulması, Demiryolu sektöründe istihdamın artırılması, nitelikli personel yetiştirme programlarının geliştirilmesi, Bilginin paylaşımı, Ortak fikir ve ortak fayda sağlanması amaçlanmıştır. Lokomotif ve yük vagonu imalat, bakım, onarım ve revizyon siparişlerinin en üst seviyede karşılanması ve demiryolu tedarikçi geliştirme programları kapsamında yan sanayiye aktarılan kaynak miktarı artırılmış; montaj ağırlıklı üretime yönelik olarak tedarikçilere yaptırılan işlerle hem istihdama katkıda bulunulmuş hem de istenen zaman ve miktarda ürün sunumu sağlanmıştır. Ülkemizde demiryolu araçları üretim sektörünün geliştirilmesine yönelik olarak, Avrupa Birliğinin de desteklemekte olduğu bir model olan kümelenme modeline önderlik edilerek; parça imalatından montaj ağırlıklı imalata ağırlık verilmiştir. Parça imalatından montaj ağırlıklı ürüne geçişte: Uygulamakta olduğumuz üretim yönetimi sistemi gereğince; emek yoğun işlerin yan sanayiden temin edilmesini hedefleyen Yan Sanayi Geliştirme Programımız devreye alınmıştır. Bu kapsamda; yan sanayi katkısı yaklaşık lokomotif imalatında % 55, vagon imalatında ise % 80 olmuştur. Elektrik/Elektronik, Döküm ve Kaynak Konstrüksiyon vb. sektörlerinde yan sanayilerimiz sürekli desteklenmiştir. Özel işlerimizde 2012 yılı ilk altı ay sonu itibarı ile yılda yaklaşık 3100 kişinin istihdam edilmesi sağlanmıştır. (Eskişehir Sanayi Odası verilerine göre) RAYLI SİSTEMLER TEST MERKEZİ TÜLOMSAŞ tarafından desteklenen ve Eskişehir de kurulması için çalışılan Ar-Ge ve test merkezine yönelik faaliyetlerimiz sürdürülmektedir. Projenin uygulanabilirliği ile ilgili çalışmalar TÜLOMSAŞ ın liderliğindeki bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu Proje kapsamında Anadolu Üniversitesi tarafından kurulması planlanan Raylı Sistemler Mükemmeliyet merkezi projesi DPT tarafından onay almıştır. (Türkiye de tek merkez olacaktır) Mükemmeliyet merkezine yönelik çalışmalar A. Üniversitesi, TCDD, TÜLOMSAŞ ve diğer bağlı ortaklıklar ile birlikte sürdürülmektedir. Test merkezinin Alpu ilçesi civarında kurulması için prosedür çalışmaları devam etmektedir. 15 ARALIK 2013
TÜRK DEMİRYOLU TARİHİ Türk Demiryolu Tarihi TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları 1856 yılında İzmir-Aydın Hattı na ilk kazmanın vurulması ile başlayan demiryolu tarihimiz inişli çıkışlı bir seyir izledi. Osmanlı İmparatorluğu nun son dönemi ile Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşa tanıklık eden demiryolları, Kurtuluş Savaşı nda önemli görevler ifa etti. Gerek cephane taşınmasında gerekse askerlerin cepheden cepheye sevkinde demiryolları aktif olarak kullanıldı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Demiryolları bir ülkenin toptan tüfekten daha mühim emniyet silahıdır derken demiryolunun sadece barışta değil, ülke tehdit altındayken ne kadar önemli olduğunu gördü. Bu nedenle, Cumhuriyetin ilk yıllarında onca kıt kaynaklara karşın Anadolu yu demir ağlarla örme seferberliği başlattı. 1924-1940 yılları arasında % 80 i coğrafik koşulların çetin olduğu doğuda olmak üzere yaklaşık 3 bin 500 km lik demiryolu inşa edildi. İkinci Dünya Savaşı, dünyada karayolu ağırlıklı politikaların ağırlık kazanmasıyla birlikte demiryoluna yatırım ödenekleri gittikçe azaldı ve buna bağlı olarak yolcu ve yük taşımadaki payı düştü. TCDD de neredeyse 50 yıl; demiryolu ağının yetersizliği, altyapı standartlarının düşüklüğü, demiryolu araçlarının sayı ve nitelik olarak yetersizliği, sinyalli ve elektrikli hatların azlığı, uzman personel eksikliği, diğer ulaştırma türleri ile bütünleşme ve rekabette sıkıntılar olmak üzere yapısal sorunlarla adeta baş başa bırakıldı. TCDD, bu yapısal sorunlar ile işletme ve yatırım faaliyetlerini kısıtlı finansman kaynaklarla sürdürmeye, tekeri döndürmeye çalıştı. 2003 yılında ise demiryolları, yeniden devlet politikası haline geldi. Bunun sonucu olarak TCDD nin yatırım ödeneği büyük oranda artırıldı. 2003-2013 yıllarında 2013 fiyatları ile demiryolu sektörüne yaklaşık 40 milyar kaynak aktarıldı. Yüksek hızlı tren projeleri, mevcut durumun modernizasyonu, ileri demiryolu sanayinin geliştirilmesi ve etkin ve verimli bir demiryolu için yeniden yapılanmanın gerçekleştirilmesi hedefleri doğrultusunda onlarca proje hayata geçirilmektedir. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi Ülkemizin en büyük iki kenti olan Ankara-İstanbul arasındaki seyahat süresinin azaltılması, hızlı, konforlu ve güvenli bir ulaşım imkânı oluşturulması ve dolayısıyla ulaşımdaki demiryolu payının artırılması amacıyla Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu Projesinin inşasına başlanılmış ve tamamında sona gelinmiştir. Mevcut hattan ayrı ve bağımsız 533 km uzunluğundaki Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi nde çift hatlı, elektrikli, sinyalli, 250 km/saat hız yapılabilen 16
hattının tamamlanması ile iki büyük kent arasındaki seyahat süresi 3 saat olacaktır. Ankara- İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu hattı kısa zamanda Marmaray ile bütünleşerek Avrupa dan Asya ya kesintisiz ulaşım sağlayacaktır. Ülkemizin en büyük iki şehrini birbirine bağlayan bu projeyle kentler arasında sosyal, ekonomik ve kültürel etkileşim artacak ve Avrupa Birliği üyelik sürecinde olan ülkemiz, ulaşım altyapısıyla da hazır hale gelecektir. Ankara-İstanbul hattının ilk etabını oluşturan Ankara- Eskişehir kesimi 2009 yılında hizmete açılmış, iki kent arasındaki seyahat süresi 1 saat 30 dakikaya düşmüştür. Başkentray projesinin bitirilmesiyle bu sürenin 1 saat 5 dakikaya düşürülmesi hedeflenmektedir. Her üç parkurda günde 40 tren işletilmektedir. Başlangıcından bugüne kadar 43.698 sefer yapılmış ve yaklaşık 13 milyon yolcu taşınmıştır. Günlük ortalama yolcu sayısı 12.000, hafta sonları 14.500 ve ortalama doluluk oranı ise % 70 tir. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren Hattı Projesi nin Eskişehir-İstanbul etabı da tamamlandığında başlangıçta yıllık 3 milyon, 2023 yılı hedeflerinde ise yıllık 17 milyon yolcu taşımacılığı yapılması planlanmaktadır. Ankara-Konya Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi Ankara Eskişehir YHT hattından sonra 23 Ağustos 2011 de Ankara-Konya YHT hattı hizmete verilmiştir. Yerli müteahhit, yerli iş gücü ve öz kaynaklarla gerçekleştirilen bu hat Ankara-İstanbul YHT hattından Polatlı dan ayrılmak üzere, 212 km uzunluğunda 300 km/s hıza uygun elektrikli, sinyalli ve çift hattır. İki kent arasındaki seyahat süresi 1 saat 50 dakikaya inmiştir. 300 km/saat hız yapan tren setlerinin temin edilmesi ve Başkentray projesinin tamamlanmasıyla bu sürenin 1 saat 15 dakikaya düşürülmesi hedeflenmektedir. Ankara-Eskişehir ve Ankara-Konya YHT lerden sonra modern ve hızlı yolculukta 3. bir adım da Eskişehir- Konya YHT lerin seferlere konulması olmuş ve 2013 yılında işletmeciliğe başlanılmıştır. Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Demiryolu güzergâhı; bir taraftan ülkemizin batı sınırından doğu sınırına kadar uzanan demiryolu ağının boylamasına ana arterinin bir parçasını oluşturmakta, diğer taraftan ise Avrupa-İran, Avrupa-Ortadoğu ve Kafkas ülkelerinin demiryolu bağlantısı üzerinde bulunmaktadır. Ayrıca Pan-Avrupa IV. koridorunun devamında yer almaktadır. Ankara-Sivas mevcut demiryolu 603 km olup seyahat süresi 12,5 saattir. İki kent arasındaki seyahat süresini kısaltacak projeyle 250 km/saat hıza uygun, çift hatlı, elektrikli, sinyalli 405 km yeni yüksek hızlı demiryolu yapımı hedeflenmiştir. Bu sayede hattın 198 km kısalması sağlanacak ve seyahat süresi 12 saatten 2 saate inecektir. Ankara-İstanbul ve Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Demiryolu hatlarının işletmeye açılması ile birlikte de, ülkemizin doğusu ile batısı arasındaki bağlantıyı sağlayacak olan Ankara- Sivas güzergahında YHT lerin önemi kaçınılmaz bir şekilde artacaktır. Ankara-Bursa Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi Demiryolu tarihimiz açısından; demiryoluyla ilk tanışan şehirlerimizden biri olan Bursa nın demiryolu şebekesine bağlantısının sağlanması ele alınmış ve Ocak 2012 de inşaatına başlanılmıştır. Söz konusu 105 km lik hat, 250 km/h hıza uygun, çift hatlı, elektrikli, sinyalli olarak inşa edilmektedir. Projenin tamamlanmasıyla gelişmiş sanayi şehri olan Bursa İstanbul, Eskişehir ve Ankara ya bağlanacaktır. Ankara-Bursa arası 2 saat 15 dakika, Bursa-Eskişehir arası 1 saat ve Bursa-İstanbul ise 2 saat 15 dakika olacaktır. Ülkemizin gerek nüfus, gerekse oluşturulan katma değer bakımından önde gelen şehirlerinden biri olan Bursa nın demiryolu şebekesine bağlanmasıyla sosyoekonomik değeri daha da yükselecektir. Söz konusu Bursa-Bilecik Hızlı Tren Projesinin ilk etabı olan Bursa- Yenişehir kesiminde inşa çalışmaları, Bilecik-Yenişehir kesiminde ise uygulama projesi hazırlama çalışmaları sürdürülmektedir. Proje tamamlandığında hatta hem yolcu, hem de hızlı yük trenleri çalıştırılacaktır. Yolcu trenleri saatte 200, yük trenleri ise 100 kilometre\h ile çalışacaktır. Ayrıca, Bursa ve Yenişehir e hızlı tren ve tren garları yapılacak olup, buradaki hava alanında da hızlı tren istasyonu inşa edilecektir. 17 ARALIK 2013
Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Demiryolu Projesi Sanayisi, turizm potansiyeli ve limanıyla ülkemizin 3. Büyük kenti olan İzmir i ve güzergâhındaki Manisa, Uşak ve Afyonkarahisar ı Ankara ya kapı komşusu yapmak için Ankara- İzmir Yüksek Hızlı Demiryolu Projesinin yapımına başlanmıştır. Ankara-İzmir mevcut demiryolu 824 kilometre olup, seyahat süresi yaklaşık 14 saattir. İki şehir arası mesafeyi 624 kilometreye ve seyahat süresini 3 saat 30 dakikaya düşürecek olan Ankara-İzmir YHT Hattı üç kesim halinde projelendirilmiştir. Polatlı-Afyonkarahisar kesiminin inşaatına 2012 yılında başlanılmış ve sanat yapılarının imalatına yoğun bir şekilde devam edilmektedir. Afyon-Uşak (Eşme) arasının altyapı yapım ihale hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Uşak (Eşme)- Manisa kesiminde ise uygulama projelerinin yapımı devam etmekte olup, tamamlanmasını takiben yapım işlerine başlanacaktır. YHT ler, Ankara dan İzmir e bağlantıyı sağlayarak ulaşılabilirlik kavramını yeniden dizayn edecek ve bir demiryolu hattıyla değil, tüm dinamikleriyle birleştirip yeni bir bölgesel ya da kentsel gelişme koridoru oluşturacaktır. Hızlı ve Konvansiyonel Demiryolu Yapımı Yüksek hızlı demiryolu yapım projelerinin yanı sıra hızlı ve konvansiyonel demiryolu yapımları da yoğun bir şekilde devam etmektedir. Bu kapsamda 313 km lik konvansiyonel demiryolu inşaatı tamamlanmıştır. 790 km lik konvansiyonel demiryolunun inşaatı devam etmektedir. Hem yük hem de yolcu taşımacılığının yapılacağı 160-200 km/h e (hızlı) uygun 4.021 km lik kesimde II. hat ve yeni demiryolu etüt-proje çalışmaları sürdürülmektedir. Demiryolu Yenilemeleri ve Bakım-Onarım Aracı Temini Demiryollarında bir taraftan hızlı ve konvansiyonel hatlar yapılırken, diğer taraftan da mevcut hatların yenilenmesine ağırlık verilmiştir. Mevcut hatlarımızın yenileme, bakım ve onarımı için ihtiyaç duyulan rayın ülkemizde üretilmesi için Kardemir le işbirliği yapılmıştır. Bu sayede 60 kg/m lik raylar üretilerek demiryolu yenilemelerinde kullanılmıştır. Yol yenilemelerinde ilk kez 60 kg/m lik raylar ve B70 beton traversler kullanılmaya başlanılmıştır. Son 10 yılda 7.750 km yol yenilemesi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, demiryolu bakım ve onarımında kullanılmak üzere, yol bakım onarım ekiplerini güçlendirmek için 41 adet büyük makine, 65 adet mobil demiryolu aracı temin edilmiştir. Sinyalizasyon ve Elektrifikasyon Yapım Projeleri Sinyalizasyon ve elektrifikasyon; hat kapasitesini artırmakta, işletme maliyetini düşürmekte, karbon salınımını azaltmakta, güvenli taşımacılığı sağlamakta, ulaşımda elektrik enerjisini kullanarak dışa bağımlılığı azaltmakta, zaman ve personel tasarrufu sağlamaktadır. Mevcut 12.008 km hattımızın % 33 ü (4.072 km) sinyalli, % 27 si (3.332) km si elektriklidir. Teşekkülümüzce 2023 hedefleri doğrultusunda tüm hatlarımızın sinyalli ve elektrikli hale getirilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda 2.493 km hattın sinyalizasyonlu ve 2.735 km hattın elektrifikasyonlu hale getirilmesi için başlatılan inşa çalışmaları devam etmekte olup, 3 yıl içerisinde tamamlanması planlanmaktadır. Bu hatların ve devam eden YHT hatlarının tamamlanması ile birlikte şebeke genelinde % 55 sinyalizasyon % 51 elektrifikasyonlu hatta ulaşılacaktır. Diğer hatların ise proje hazırlama ve yatırım programına alınması çalışmaları sürdürülmekte olup, 2023 yılına kadar tamamının işletmeye alınması planlanmaktadır. Diğer taraftan TCDD-TÜBİTAK işbirliğiyle Sakarya/ Mithatpaşa İstasyonu nda Milli Sinyalizasyon Projesi uygulamaya konuldu. Burada başarıyla uygulanan söz konusu Milli Sinyalizasyon Projesi Afyon-Denizli, Isparta-Burdur ve Ortaklar-Denizli arasında da inşa edilmektedir. Çeken- Çekilen Araçların Temin ve Modernizasyon Projesi Demiryolu inovasyon atılımı mevcut diğer donanımları da göz ardı etmeyecek şekilde yenilenerek taçlandırılmaktadır. Bu kapsamda çeken-çekilen araçlarımızdan 18
lokomotif ve yük vagonu filosunun gençleştirilmesi imalat ve temin çalışmaları yoğun bir şekilde sürdürülmektedir. YHT Setleri Temini Açılan yüksek hızlı tren hatlarımızda yolcu taşımacılığı yapmak için 250 km/h hıza uygun işletmecilik yapılabilen 12 adet yüksek hızlı tren seti temin edilmiştir. Saatte 300 km hız yapabilecek 7 adet çok yüksek hızlı tren setinden 1 adeti ise ülkemize gelmiş olup, diğer 6 adet tren setinin temini kapsamında dizayn çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, 106 adet YHT seti projesi de TCDD Yatırım Programına alınmıştır. Anahat Lokomotif Temini: 2003 yılında blok tren işletmeciliğine geçişle birlikte yük taşıma kapasitesinin artırılması için TCDD nin bağlı ortaklığı olan TÜLOMSAŞ ta General Motor (GM) Lisansı ve % 51 yerlilik oranıyla 2003-2009 yılları arasında toplam 89 adet dizel anahat lokomotifi imal edilmiştir. 80 adet elektrikli lokomotiften üretimi tamamlanmış olan ilk 8 adet lokomotif ülkemize gelmiş olup, testleri yapılmaktadır. Proje kapsamında 10 yıllık üretim lisansı da temin edilmiş olup, daha sonra TCDD ve komşu ülke ihtiyaçlarının TÜLOMSAŞ tarafından karşılanması mümkün olacaktır. Yüksek yakıt sarfiyatı ve bakım giderlerine sahip lokomotiflerin servisten çekilebilmesi için yerlerine daha düşük işletme giderlerine sahip 20 adet yeni dizel anahat lokomotif TÜLOMSAŞ a sipariş edilmiştir. Söz konusu lokomotiflerden 2014 ve 2015 yıllarında 10 ar adet teslim alınacaktır. Elektrikli (EMU) ve Dizel Tren Seti (DMU) Temini: Banliyö hatlarında çalıştırılmak üzere imal ve temini planlanan üçer adet vagondan oluşan 32 set banliyö treninin tamamı teslim alınarak hizmete sunulmuştur. Orta mesafeli taşımacılıkta kullanılmak üzere temin edilen iki vagonlu 12 adet dizel tren setinde tamamıyla yolcu taşımacılığına başlanmıştır. Yerli İlk Dizel Tren Seti: Ülkemiz yerli demiryolu sanayiinin gelişmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması için, kısa ve orta mesafeli taşımacılıkta, yolcularımıza daha hızlı ve konforlu bir hizmet sunmak ve işletme maliyetini düşürmek amacıyla araç filomuz 24 adet dizel tren seti ile yenilenmektedir. Bu proje, dünya demiryolu pazarında kısa ve orta mesafeli taşımacılıkta kullanılan araçların üretiminde pay sahibi olma hedefimize bizi bir adım daha yaklaştıracaktır. Bu doğrultuda TÜVASAŞ ta 24 adet DMU tren setinden ilki olan Anadolu 2011 yılında İzmir-Tire hattında sefere başlamıştır. Toplam 22 adet DMU tren seti teslim alınmış olup, geri kalan 2 adet DMU tren seti ise 2013 yılı sonuna kadar temin edilmiş olacaktır. Çekilen Araçların İmali ve Modernizasyonu: Yolcu ve yük taşımacılığının artırılması amacıyla hem yolcu hem de yük vagonu temin çalışmaları sürdürülmektedir. 2003-2012 yılları arasında 5.865 adet yük vagonu ve 155 adet yolcu vagonu temin edilmiştir. 2013 yılı sonuna kadar TÜLOMSAŞ ve TÜDEMSAŞ ta 725 adet yük vagonu daha imal edilecektir. YÜK VE YOLCU TRENLERİ Teşekkülümüze ait toplam demiryolu uzunluğu 12.008 km dir. Bunun 888 km si Yüksek Hızlı Tren hattıdır. Şebekemizde yaklaşık olarak YHT ler dahil 849 yolcu ve 650 yük treni olmak üzere günlük 1500 tren işletilmektedir. Yolcu Taşımacılığı Konvansiyonel hatlarda işleyen yolcu trenlerinin vagonlarında önemli ölçüde iyileştirmeler yapıldı. Ayrıca, çoğu Sakarya da üretilen Dizel Tren Setleri (DMU) ile yakın şehirler arasında hızlı, konforlu ve modern yolcu taşımacılığına başlandı. 2003 yılında 77 milyon yolcu taşınırken 2012 yılında 120 milyon yolcu taşınarak yüzde 64 artış sağlandı. Yük Taşımacılığı Blok Tren İşletmeciliği: 2004 yılı başından itibaren Blok Tren İşletmeciliğine geçildi. Bu uygulama ile taşınan yük miktarında artış sağlanmış, kaynaklar daha etkin kullanılmış, taşıma süreleri kısaltılmıştır. Bütün bunlar, taşıma maliyetlerini azalttığı gibi, müşteri memnuniyetini de artırmıştır. Blok tren uygulaması ile 2012 yılında 25,7 milyon ton yük taşınarak 2002 yılına göre yük taşıma miktarında % 76, yük taşıma gelirinde % 290 artış sağlanmıştır. 2013 yılında da 26 milyon ton yük taşınması beklenmektedir. Türkiye den Batı da, Almanya, Macaristan, Avusturya, Bulgaristan, Romanya, Slovenya, Polonya, Çek 19 ARALIK 2013
Cumhuriyeti ne, Doğuda; İran, Suriye ve Irak a; Orta Asya da Türkmenistan, Kazakistan ve Pakistan a karşılıklı olarak blok trenler işletilmektedir. 2012 yılında 2,1 milyon ton yük taşınarak 2002 yılına göre uluslararası yük taşıma miktarında % 63 artış sağlanmıştır. İltisak Hatları: Organize Sanayi Bölgeleri, Büyük Sanayi Kuruluşları, liman ve iskele gibi hacimli yük taşınan tüm merkezler doğrudan TCDD ve Özel sektör işbirliği içerisinde iltisak hatları ile bağlanmaktadır. 2002 yılında 281 adet olan iltisak hattı 338 adete ulaşmış, her yıl ortalama 6 adet yeni iltisak hattı yapılmıştır. İltisak hatlarının geliştirilmesi konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. Taşımalarımızın % 55 i iltisak hatlarından yapılmaktadır. Konteyner Taşımacılığı: Derince, Bandırma, Alsancak, Samsun, İskenderun ve Mersin Limanlarından denizyolu-demiryolu, demiryolu-denizyolu bağlantılı kombine taşımacılık; Halkalı, Köseköy, Derince, Bozüyük, Çukurhisar, Ankara, Boğazköprü, Eskişehir, Kayseri, Başpınar, Biçerova, Mersin v.b. işyerlerinden demiryolu-karayolu bağlantılı uluslararası kombine yük taşımacılığı yapılmaktadır. Özel Sektörün Vagon Sahibi Olmasının Sağlanması: Diğer şahısların kendi vagonuyla yük taşıması ve vagon kiralaması teşvik edilmiş, bu çerçevede 52 adet firmayla taşımacılık yapılmaktadır. Lojistik Merkezler: TCDD tarafından, kent merkezi içinde kalmış yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin karayolu ve deniz ulaşımı bağlantısı olan ve yükleyiciler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikte, modern, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun şekilde, öncelikle Organize Sanayi Bölgelerine yakın ve yük potansiyeli yüksek olan yerlere Lojistik Merkezler kurulmaktadır. Bu kapsamda İstanbul (Halkalı/Yeşilbayır), İzmit (Köseköy), Samsun (Gelemen), Eskişehir (Hasanbey), Kayseri (Boğazköprü), Balıkesir (Gökköy), Mersin (Yenice), Uşak, Erzurum (Palandöken), Konya (Kayacık), Denizli (Kaklık) ve Bilecik (Bozüyük), Kahramanmaraş (Türkoğlu), Mardin, Kars, Sivas ve Habur Lojistik Merkezleri ile birlikte Lojistik Merkez adedi 18 e ulaşmaktadır. Samsun (Gelemen), Uşak, Denizli (Kaklık), İzmit (Köseköy) ve Halkalı olmak üzere 5 adet Lojistik Merkez işletmeye açılmıştır. Eskişehir (Hasanbey), Balıkesir (Gökköy), Bilecik (Bozüyük), Mardin, Erzurum (Palandöken) ve Mersin (Yenice) lojistik merkezlerinin inşaat çalışmaları devam etmektedir. Diğer Lojistik merkezlerine ilişkin proje, kamulaştırma ve inşaat ihale işlemleri sürmektedir. Lojistik Merkezler işletime açıldığında, Türk Lojistik Sektörüne yıllık yaklaşık 40 milyar $ katkı sağlaması, ilave 26 milyon ton taşıma üretmesi, 8 milyon m 2 konteyner stok ve elleçleme sahası kazandırması beklenmektedir. Viking Treni Projesi : Viking Treni, Baltık Denizi ile Karadeniz arasında Klaipeda, Odessa ve İliçevski deniz limanlarını demiryolu ile birleştiren önemli bir kombine taşımacılık projesidir. TRACECA koridoru üzerinden Avrupa nın en kısa yoldan Ortadoğu ve Asya ya bağlanması hedeflenmektedir. Viking Treni nin, Türkiye üzerinden Akdeniz, Avrupa, Ortadoğu ve Orta Asya bağlantısı sağlanabilecektir. TCDD ile Ukrayna Demiryolları arasında 25 Eylül 2013 tarihinde intermodal taşımacılığın ve Viking Treninin geliştirilmesine ilişkin olarak Ankara da bir Mutabakat Zaptı imzalanmıştır. Türkiye-Rusya Tren Feri Hattı: Samsun limanda kapak atma rampası, dolfen ve boji değiştirme tesisi bağlantı yolları inşaatı tamamlanarak Türkiye nin Samsun, Rusya nın Kavkaz Limanları arasında kurulan tren feri hattı ile kombine taşımacılık başlatılmıştır. Bugüne kadar 82 sefer yapılarak, 84.462 ton yük taşınmıştır. Marmara Denizinde Kombine Taşımacılık: Demiryoluyla kısa sürede ve ekonomik olarak Avrupa ve Asya arasında kombine yük taşımacılığı yapılması amacıyla Derince ve Tekirdağ arasında tren feri işletmeciliğine başlanmıştır. Bugüne kadar 32 sefer yapılarak, 29.021 ton yük taşınmıştır. Marmaray Projesi: Avrupa dan Asya ya, batıdan doğuya kesintisiz, hızlı, ekonomik bir demiryolu bağlantısı sağlayacak Marmaray da ilerleyen süreçte yük taşımacılığı da yapılacaktır. Kars-Tiflis Demiryolu Bağlantısı: Halen inşası devam eden Kars-Tiflis-Bakü Demiryolu Projesinin tamamlanması ile ilk etapta yıllık 6.5 milyon ton yük taşınması hedeflenmektedir. İliçevski-Derince Feribot Taşımacılığı: Ukrayna Türkiye arasında Karadeniz koridorunda demiryolu+feribot bağlantısıyla yıllık 100.000 ton yük taşıması yapılmaktadır. Van Gölü Geçişi: Van Gölü geçiş kapasitesinin artırılmasına yönelik ilk aşamada 2 adet 50 vagon taşıma kapasiteli feribot alımı ile iskele onarımı ve feribot bakım-onarım tesisi yapım çalışmalarının tamamlanması ile Türkiye - İran - Türki Cumhuriyetleri ve Türkiye - Pakistan ve Afganistan arasındaki demiryolu yük taşımacılığının artırılması hedeflenmektedir. Hızlı Tren Hattında Yük Taşımacılığı: Ülkemizin özellikle otomobil ve sınai üretim tesislerinin yoğun olarak bulunduğu Bursa iline Bursa-Osmaneli hızlı tren projesinin tamamlanması ile demiryolu bağlantısı sağlanacaktır. 20