Ulusal Tıp Eğitimi Akreditasyonunda Program Değerlendirme Dr. İskender Sayek Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi TEPDAD Başkanı Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi 17.Nisan.201
Neler Anlatacağım? Genel bakış 21.yüzyılda durumumuz Türkiye de tıp eğitimi eşyetkilendirmesi (Akreditasyon) Program değerlendirme tanımı ve amaçları Tıp eğitiminde eşyetkilendirme (akreditasyon) ve program geliştirme DTEF ve LCME Standartları TEPDAD-UTEAK Standartları
21. Yüzyılda çok şey değişti. Bilgi yarı ömrü çok kısaldı Sağlık hizmetleri sunumunda küreselleşme ve göç, Sağlıkta ticarileşme Kültürel farklılıklar ve yaşlı nüfusun artışı gibi nüfus (toplumsal) değişimleri; Hastalık profillerindeki değişiklikler, Hastanede kalış süresinin kısalması, Toplumda tedavi yaklaşımı Toplum beklentilerinin değişimi Teknolojinin aşırı kullanımı Sağlık hizmet sunucularının beklentileri değişti Roberts T AMSE 2014
Sosyal ve ekonomik faktörler tıp eğitimini o kadar etkilemiştirki tıp eğitiminin niteliğinin değerlendirilmesini gerektirmiştir. Tıp eğitiminin nitelikli sağlık hizmetinin sunumundaki yeri ve önemi tartışılamaz konuma gelmiştir. Joshi MA Ind J Pharmacol 2012;44:28-87
Yüksek öğretimde nitelik geliştirme kurumun sorumluluğundadır ve görevidir. Eşyetkilendirme (Akreditasyon ) kurulları nitelik geliştirmeye değerlendirme ve akreditasyon ile katkı yapar
Eşyetkilendirme (Akreditasyon), önceden belirlenmiş ve kabul edilmiş kriterler, standartlar ve yollarla, eğitim kurumları ve programlarının niteliğinin dış değerlendirme sürecidir. Standartlar Eşyetkilendirme (Akreditasyon) Nitelik geliştirme ve sürdürülmesi
Eşyetkilendirme Süreci Kurumsal özdeğerlendirme Özdeğerlendirme ve kurum ziyareti temelinde dış değerlendirme Değerlendirme ekibinin önerileri içeren eşyetkilendirme raporunun hazırlanması Eşyetkilendirme kararı WHO/WFME
Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal Standartları Yıllık Güncelleme
2014 Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal Standartları mutlak olması gereken 1. Amaç ve hedefler 2. Eğitim programı niteliği arttırmaya yönelik 3. Öğrencilerin değerlendirilmesi 4. Öğrenciler. Program değerlendirme 6. Öğretim elemanları 7. Eğitsel kaynak ve olanaklar 8. Yönetim ve yürütme 9. Sürekli yenilenme ve gelişim alt başlık 7 2 1 temel standart 8 2 6 1 gelişim standardı 1 8 8 4 11 6 4 1 42 48
Türkiye de Tıp Eğitimi Eşyetkilendirmesi (Akreditasyonu) 2010-201 Bugüne kadar 23 tıp fakültesi (2 program) tam akreditasyon almıştır. Koşullu akreditasyon verilen tıp fakültesi 6-18 ay içinde tekrar ziyaret sonrası tam akreditasyon almıştır. tıp fakültesinde süreç devam etmektedir. 2 tıp fakültesi özdeğerlendirme sonrası süreci devam ettirmemişlerdir
Eşyetkilendirmede Kurumların Güçlük Çektiği Alanlar Arşivleme ve kayıt sistemi : Kurumsal kararlar ile ilgili tutanaklar ve kanıtlar Ana Başlıklar/Standartlar Amaç ve hedefler : Eğitim, araştırma ve hizmete yönelik Öğrenci değerlendirmesi : Ölçme-değerlendirme Eğitim programı : Eğitim modelinin tanımlanması Program değerlendirme Sürekli gelişim / geliştirme ve yenilenme gereksinimi
Türkiye Akreditasyon Yol Haritası 2010-201
6 300 km 9 00 kişi
www.wfme.net
www.faimer.org
Tıp Eğitiminde Program Değerlendirme Nedir? Eğitim programlarına bir değer biçme sürecidir Eğitim programının tasarımı, uygulanması ve ürün/çıktılarının niteliğinin izlenmesi ve geliştirilmesi ile etkililiğini değerlendirmek amacıyla kullanılacak verilerin sistematik toplanması ve analizidir (ACGME) Frye AW, Hemmer PA. AMEE Guide No 67 Med Teach 2012;34:6288-99
Tıp Eğitiminde Program Değerlendirme Tıp eğiticisi/eğitimcisinin sorumluluğudur Eğitimde değişimin anahtarıdır Program geliştirme için önemlidir Yapıcı ve etkin değerlendirmedir Frye AW, Hemmer PA. AMEE Guide No 67 Med Teach 2012;34:6288-99
İdeal bir Değerlendirme Güvenirlik Geçerlik Değerlendiren ve değerlendirilen tarafından kabul edilirlik Düşük maliyetli
Tıp Eğitiminde Program Değerlendirme: Amaçlar? Müfredat Program geliştirme Öğrenim amaç ve hedeflerine uygunluğun değerlendirilmesi Çıktılarının değerlendirilmesi Ölçme-Değerlendirme Ölçme-Değerlendirme çıktılarını değerlendirme : Sınav değerlendirmesi Araçların geçerliliği ve güvenirliğinin değerlendirilmesi Stratejilerinin uygunluğunu belirleme Eğitim ve Öğrenme Öğrenenin gereksinimlerinin karşılanma güvencesi Kötü/Uygun olmayan eğitimin belirlenmesi Eğitim programlarının onaylanması Eğitici ve kurumlara geri bildirim verilmesi Eğiticilere yıllık değerlendirme Yükselme ve kariyer geliştirme
Program Değerlendirme İçin Nedenler İç Nedenler Dış Nedenler Program çıktılarının ölçümlenmesi Program geliştirme Akreditasyon kurumları Kaynak sunucular Eğiticilerin sorumlu olduğu kurumlar Frye AW, Hemmer PA. AMEE Guide No 67 Med Teach 2012;34:6288-99
DTEF Standartları 7.1 Program izleme ve değerlendirmesi için mekanizmalar Temel standart: Tıp fakültesi müfredatın süreç ve çıktılarını izleyen rutin bir programına mutlaka sahip olmalı (B 7.1.1) aşağıdakileri mekanizmaları içeren müfredatı ve tüm ana bileşenlerini içeren (B 7.1.2), öğrenci gelişimini kapsayan (B7.1.3), sorunları tanımlayan ve karşılayan (7.1.4) bir program değerlendirme tanımlamalı ve uygulamalı geçerli değerlendirme sonuçlarının müfredata yansımasını sağlayan (B 7.1.) bir programı mutlaka olmalıdır. Nitelik geliştirme standardı : Tıp fakültesi Periyodik olarak programın eğitim sürecinin bağlamını (Q 7.1.1) müfredatın spesifik komponentlerini. (Q 7.1.2) çıktı/ürünleri. (Q 7.1.3) sosyal sorumluluklarını (Q 7.1.4) değerlendirmelidir.
DTEF Standartları 7.1 Program izleme ve değerlendirmesi için mekanizmalar Program değerlendirme; kurumun ve eğitim programının etkililiğini ve uygunluğunu değerlendirmek için gerekli bilgileirn sistematik toplanma süreci Güvenilir ve geçerli yöntemler kullanılması Nitelikli verilerin toplanması Yapılan değerlendirmelerin analizi Program amaç ve hedeflerin ve eğitim çıktılarının karşılanması Tıp eğitimcilerinin katkısı
DTEF Standartları 7.2 Eğitici ve Öğrenci Geribildirimleri Temel standart : Tıp fakültesi - sistematik olarak eğitici ve öğrenci geribildirimlerini almalı, değerlendirmeli ve gereğini mutlaka yapmalıdır. (B 7.2.1) Nitelik geliştirme standardı: Tıp fakültesi geribildirim değerlendirmelerini program geliştirmede kullanmalıdır. (Q 7.2.1) Geribildirimler Eğitim programının süreç ve çıktı/ürün/mezunlar ilgili bilgiler Eğiticilerin öğrencilere karşı tutum ve davranışları
DTEF Standartları 7.3 Öğrenci ve Mezunların Performansları Temel standart: Tıp fakültesi Öğrenci ve mezunların performanslarını amaç ve çıktı hedefleri doğrultusunda. (B 7.3.1) müfredat. (B 7.3.2) kaynakların kullanımı (B 7.3.3) açısından mutlaka değerlendirmelidir. Nitelik geliştirme standardı: Tıp fakültesi Öğrenci ve mezunların performansını öğrencinin geçmişi ve durumu (Q 7.3.1) giriş özellikleri. (Q 7.3.2) İle ilgili olarak değerlendirmelidir. Değerlendirmeleri öğrenci seçimi(q 7.3.3 müfredat planlama. (Q 7.3.4) öğrenci danışmanlığı (Q 7.3.) süreçlerinden sorumlu komitelerle paylaşmalıdır. Öğrenci ve mezunların performanslarının değerlendirilmesi Öğrencilerin sosyal, kültürel ve ekonomik durumu
DTEF Standartları 7.4 Paydaş Katılımı Temel standart: Tıp fakültesi program izleme ve değerlendirmesinde akademik kadro ve öğrencileri (B 7.4.1), yönetim ve yönetişimi (B 7.4.2) mutlaka katmalıdır. Nitelik geliştirme standardı: Tıp fakültesi diğer ilgili paydaşların eğitim ve program değerlendirme. (Q 7.4.1) mezunların performansları ile ilgili geribildirim (Q 7.4.2) müfredat ile ilgili geribildirim (Q 7.4.3) sonuçlarına ulaşımlarına müsaade etmelidir Akademik ve yönetim kadrosu, toplum, eğitim ve sağlık otoriteleri, meslek odaları, bilimsel dernekler ve mezuniyet sonrası tıp eğitimi eğiticileri
LCME Standart 8: Müfredat Yönetimi, Değerlendirmesi ve Güçlendirilmesi Tıp fakültesi öğretim üyeleri eğitim niteliğinin sağlanması ve geliştirilmesi için müfredat revizyonu ve program değerlendirme ile öğrencilerin eğitimin amaç hedeflerine ulaşmasında gerekli klinik faaliyetlerine katılımı sağlamak için çaba harcamalıdır
8.1 Müfredat Yönetimi Tıp fakültesi tıp eğitimi programına bütüncül bakan ve tutarlı ve koordine bir müfredatın tasarımı, yönetimi, entegrasyonu değerlendirmesi ve güçlendirilmesinden sorumlu kurumsal bir yapısı olmalıdır. 8.2 Tıp Eğitimi Programın Amaçlarının Kullanımı Tıp fakültesi öğretim elemanları müfredattan sorumlu kurul aracılığı ile program amaçları doğrultusunda içeriğin belirlenmesi, gözden geçirilmesi ve revizyonu ile program etkinliğini değerlendirme temelini oluşturmalıdır. Her dersin ve stajların tıp eğitimi program amaçları ile ilişkilendirerek öğrenme amaçları belirlenmelidir
8.4 Program Değerlendirme Tıp fakültesi, öğrencilerin tıp eğitimi hedeflerine ulaşmasını değerlendirmesi ve eğitim programı niteliği yükseltmek için ulusal başarı normları dahil değişik çıktı (outcome) verileri toplar ve değerlendirir. Bu veriler program uygulanması sırasında ve sonrasında toplanır. 8. Öğrenci Değerlendirme Verilerinin Program Geliştirmede Kullanımı Tıp eğitimi programı niteliğinin değerlendirilmesinde, tıp fakültesi öğrencilerinin dersler, stajlar ve eğiticiler ile ilgili görüşlerini toplamak ve göz önünde bulundurmak için değerlendirmelerini alacağı formal süreçleri olmalıdır.
Program Değerlendirme Eğitim amaç/hedeflerinin karşılanması Ulusal lisans sınavlarındaki başarı Eğitim öğrenci başarı durumları Akademik gelişme Programı tamamlama oranları Araçlar Eğitim programına bütüncül bakış Uzmanlık eğitimine kabul oranları Uzmanlık eğitimi program direktörlerinin değerlendirmeleri Mezunların izlenmesi Mesleki davranış LCME
2014 Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal Standartları 1. Amaç ve hedefler 2. Eğitim programı 3. Öğrencilerin değerlendirilmesi 4. Öğrenciler. Program değerlendirme 6. Öğretim elemanları 7. Eğitsel kaynak ve olanaklar 8. Yönetim ve yürütme 9. Sürekli yenilenme ve gelişim alt başlık 7 2 1 temel standart 8 2 6 1 gelişim standardı 1 8 8 4 11 6 4 1 42 48
TEPDAD: UTEAK Standartları. PROGRAM DEĞERLENDİRME.1. Program değerlendirme sistemi Temel standart TS..1.1. Tıp fakültelerinde, eğitim programını ve öğrencilerin gelişimini izleyen, programa ilişkin görüş ve önerilerin tanımlanması ve ele alınmasını sağlayan bir program değerlendirme sistemi mutlaka olmalıdır. Program değerlendirme sistemi, mutlaka, düzenli olarak toplanan öğretim üyesi ve öğrenci geribildirimleri ve eğitim programı hedefleriyle ilişkilendirilmiş öğrenci performansı izlemlerini kapsamalıdır. Gelişim Standardı GS..1.1. Tıp fakülteleri evrensel eğitim programı değerlendirme modellerinden yararlanarak, fakülteye özgü kapsamlı bir eğitim programı değerlendirme sistemi geliştirilmelidir. GS..1.2. Program değerlendirme kapsamında programın bağlamı, girdileri, süreci ve çıktılarına yer verilmeli, mezunların tıbbi kariyerlerine ilişkin bilgiler değerlendirilmelidir.
TEPDAD: Program Değerlendirme Ayrı ayrı ya da birlikte nicel ve nitel yöntemlerın kullanılması Program işleyişi, Öğrenen katılımı, Öğrenen-eğitici tepkisi, Öğrenci başarısı ve performansı, Öğrenilenlerin hekimlik uygulamalarına yansıtılması, Mezunların çalıştığı kuruma ve topluma etkisi, Öğrenci-mezunların izlemi
TEPDAD: Program Değerlendirme Evrensel ölçüler kullanılmalı Sürecin hem de ürünün değerlendirildiği yaklaşımlar uygulanmalı Eğitim programına yönelik planlama, yapılaştırma, uygulama ve yeniden düzenleme ile ilgili kararların alınmasını sağlayacak bilgilerin toplanması Programın dört aşaması: bağlam (çevre, koşullar, eğitim ortamı), girdi (çalışma planları, stratejiler, kaynaklar, bütçe, eğiticiler, öğrenciler), sürec (eğitim etkinlikleri, uygulamalar) ve çıktılar (kısa ve uzun erimli hedefler) değerlendirilmeli Öğrencilerin eğitimden sonra ne yaptığı değerlendirilmeli
TEPDAD: UTEAK Standartları. PROGRAM DEĞERLENDİRME.2. Program değerlendirme sonuçlarının paylaşım ve kullanım Temel standart Gelişim standartları TS..2.1. Tıp fakülteleri program değerlendirme sonuçlarını mutlaka fakülte yönetimi, akademik görevliler, öğrenciler ile paylaşmalı ve programın iyileştirilmesi yönünde kullanmalıdır. GS..2.1. Tıp fakülteleri, program değerlendirme süreci ve sonuçlarının geçerlik ve güvenirlik kanıtlarını toplamalı ve göstermelidir. GS..2.2. Tıp fakülteleri dış değerlendirme yöntem ve süreçlerini kullanmalıdır.
TEPDAD : Program Değerlendirme Program değerlendirmenin amacı ve sonuçlarının nasıl kullanılacağı (programı iyileştirmek, etkinliğini göstermek v.b.) belirlenmeli ve uyulmalı Program değerlendirmeni yöntemlerinin tutarlılık ve duyarlılık için geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmalı Kurumsal değerlendirme için ulusal ya da uluslararsı kurum/kuruluşlardan değerlendirme hizmeti almalı
TEPDAD : Program Değerlendirme Eğitim programının değerlendirilmesi, program geliştirme ve öğretim tasarımı sürecinin bir parçasıdır. Eğitim programının değerlendirilmesi, programın geliştirilmesi ve/veya etkinliğinin gösterilmesi amacına yönelik olarak eğitimle ilgili tüm ögeler üzerinden kesitsel ve/veya sürekli veri toplanması, analizi ve yorumlanması süreci olarak tanımlanabilir.
Etkili Program Değerlendirme Program değerlendirme değişimin anahtarıdır. Değişim olmakta mıdır? Nasıl bir değişim yaşanmaktadır? Değişim başarılı kabul edilmiş midir? Sonuçları kullanılmayacaksa değerlendirme yapılması gerekli değildir.
Değerlendirme Yöntemleri Subjektif ve objektif ölçütler içerebilir Niteliksel ve niceliksel yaklaşımlar olabilir Fazla veri toplamaktan kaçınmak gerekir Kolay uygulanabilir ve hızla kullanılabilir bilgi üretmesi gerekir Morrison J BMJ 2003; 326:38-87
Yöntemler Görüşmeler Mülakatlar Odak grup görüşmeleri Kurum ziyaretleri Anketler Grup görüşmeleri Kar topu inceleme (Snowball review) : Grup üyeleri tartışarak sonuca varır Nominal grup tekniği: Grup üyelerinin hepsi görüş bildirir Öğrenci performans değerlendirmeleri Gözlemler
Değerlendirme Araçları Öğrenci değerlendirmeleri Uzman değerlendirmeleri Dış değerlendirmeler Öz-değerlendirme Eğitim video kayıtları Öğrenci görüşmelerimülakatları Mezunların değerlendirmeleri İşveren değerlendirmeleri Yönetici değerlendirmeleri Eğitim Bursları/ Ödüllendirmeleri Eğitim çıktılarının ölçümlenmesi Eğitim portfolyoları Wall D; in Understanding Medical Education 2010
Müfredatın tam etkililiği öğrencilerin mezun olmasından belli bir süre geçtikten sonra ancak belirlenebilir.
Kurumsal Yaklaşım: Minnesota Üniversitesi Program değerlendirme en azından aşağıdaki sorulara yanıt aramalıdır: Programın genel performansı/başarısı nasıldır? Programın amaç ve hedefleri karşılanmakta mıdır? Öğrencilerin öğrenmeleri gerekli olan alanlarda açık var mıdır? Öğrenci yetkinlikleri nasıl ve hangi nitelikte değerlendirilmektedir?
Kurumsal Yakalaşım: Minnesota Üniversitesi Eğitim kurulu/komisyonu bu soruları ve daha birçoğunu yanıtlayabilmesi için aşağıdaki alanlarda niceliksel ve niteliksel veri toplamak durumundadır: ulusal standartlarda öğrenci performansları eğitimin her bileşeni ile ilgili öğrenci geribildirimleri öğretim üyelerinin eğitim ve mentorluk performansları ulusal istatistikler (veriler) (örn., AAMC, NRMP) Ana bileşenlerin bir kısmı olarak tanımları: eğitimciler, öğrenciler, toplum, eğitim-araştırma merkezi, üniversite, LCME
Eğitim programı dinamik süreç gerektirir Program değerlendirme eğitim programı ile ilgili sürekli veri/bilgi vererek sürekli gelişimi sağlar.
Tıp eğitimi programlarının akreditasyonunda program değerlendirme en önemli başlıklardan birisidir. Kurumsal yaklaşım da çok önemlidir.
Teşekkür ederim...