A V R O - EĞĠTĠMCĠLER ĠÇĠN REHBER

A V R O - EĞĠTĠMCĠLER ĠÇĠN REHBER AVRUPA VE KÜRESELLEġME

A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E This publication has been produced with support from the European Commission

GĠRĠġ A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E T KüreseleĢmeveAvrupakonulubueğitim rehberiavrupasendikal Koleji (ETUCO)tarafından,Avrupa SendikalarKonfederasyonuyla (ETUC) iģbirliğiiçinde,avrupakomisyonu nundesteğiylehazırlandı. ETUC tarafındanönerilenbireğitimcilerekibitarafındangeliģtirildi.rehberüç bölümdenoluģmaktadır: Eğitimciler için Metodoloji üzerine Bir Not. Bu not, ulusal düzeyde ve Avrupa düzeyindekieğitimcilerin deneyimlerinideğerlendirmeye çalıģmaktadır.bu konulardaeğitim toplantılarıhazırlamakiçinyardımcıolabilir. AvrupaveküreseleĢmebaĢlıklıana metin. AnametindekulanılanbeliterimlerindahadetaylıaçıklamasınıiçerenbirbaĢvuru sözlüğü. Rehber, bir küreseleģme öğretim stratejisinin hatlarını belirlemek ve bunu uygulamakiçineğitimcilereveeğitim sorumlularınayardımcıolacakbiraraç olarak geliģtirildi.bu strateji,örgütlerin kendideğerleriyle ve ETUC un yolgösterici ilkeleriylebağlantılıolmalıveģukonularayoğunlaģmalı: KüreseleĢmeninbiçimleriveküreseleĢmedeyeralanesasaktörler. KüreseleĢmeyielealmakiçinaraçlar ve düzenlemeler. Avrupadüzeyindeveuluslararasıdüzeydesendikalstratejilerveeylemler. BurehberekatkıdabulunanaĢağıdakikiĢilereözelikleteĢekküretmekisteriz: BuçalıĢmayımümkünkılanikiuzman, Gérard Fonteneau (ETUC) ve Mohsen Ben Chibani (ICFTU). SözlükiçinbilgiformlarınıhazırlayanvegözdengeçirenFelipe Van Keirsbilck (CSC/ACV). Torino dakiactrav merkezinde ve kendi örgütlerinde yürüttükleri kurslarla pahabiçilmezbilgilersağlayanulisses Garrido (CGT-P IN), Christos Triantafillou (INE GSEE), Yuliya Simeonova (KNSB) ve Enrico Cairola (ACTRAV). BelgelerinüretimivebiçimlendirilmesindekiyardımlarıylaGeorges Schnell (ETUCO). Brüksel, 25 Mart 2005 Jeff Bridgford ETUCO Müdürü 3

BAġYAZI A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Avrupa ve küreseleģme O Avrupa Sendikal Koleji (ETUCO), ETUC a bağlı örgütlerin eğitimcilerine bir dizikurs imkanı sağlamak için son yılarda Torina dakiilo UluslararasıEğitim MerkeziileyakıniĢbirliğiiçinde çalıģmalaryürütü. Bu eğitim programı,avrupa Birliği nin içve dıģpolitikalarında görüldüğü gibi, AB nin küreseleģme sürecindekikonumunu analiz etme hedefibakımından yeganeolmaözeliğitaģımaktadır. Yürütüleneğitimlerinyeganeolmaözeliği,Avrupalısendikacıeğitimcilerilediğer kıtalardangruplararasındadüzenlenentoplantılardabulunmaktadır.afrika,güney Amerika ve Asya dan gruplarlaçoktandırtoplantılardüzenlenmektedirveyakın gelecektearapülkelerindensendikacılarlabirtoplantınındüzenlenmesidüģünülmektedir.her bir kıtanın sosyo-politik ve ekonomik arka planındakibüyük farklılıklara rağmen,bu bilgive uzmanlık teatisifazlasıyla zenginleģtiricibir etkinliktir. Küresel kapitalizmin stratejisi, daha özel olarak küresel mali kapitalizm, öncelikle,farklıülkelervesınırlararasındakieģitsizlikleridahadaartıracakrekabet veesneklikdogmalarınayaslanmaktadır.birbelirsizliksürecininardındanortaya çıkanilginçlik,yenieylem vesendikalkatılım biçimleriileistihdam,sosyalkoruma, sosyalhaklaraeriģim veçalıģmaveyaģam koģularınıniyileģtirilmesikonularında alternatif arayıģlarının ortaya çıkmasıdır. Sendikalar, geliģtirilecek eylem ve analizler üzerinde bir araya gelmek-tedir.ġu anda bu,eylemleri,bütün kıtalar boyuncayoğunlaģtırma,yaygınlaģtırmaveifadeetmeninbirörneğidir. Bueğitim belgesinekonulanek,ortakterimlerin(örneğin,rekabet,washington UzlaĢması, borç gibi)tanımlarınıiçerenbirsözlüksağlamaktadır.buek,ayrıca, baģlıcau-luslararasıkuruluģların(imf,dtö,ilo,oecd veab gibi)iģleyiģlerini anlatmaktadır. AvrupaBirliği,karmaĢıkveemsalsizbiryapıdır.Hem,içvedıĢpolitikalarıetkileyen liberal uygulamalar takip eden, küresel ekonominin bir merkezidir, hem de bir yüzyıldıravrupa sendikalhareketitarafından mücadelesiyürütülen politik ve toplumsalanlaģmalarınsonuçlarınavetoplumsalmirasadayalıembriyonhalindeki politikbiryapıdır.bumiras,piyasalarınküreselolarakdüzenlenmesinekatkıda bulunacakdemokratikvesosyalbiravrupa nıntemelinioluģturanbirsivil,sosyal, ekonomik ve kültürel haklar gövdesini içermektedir. AB içinde -kabul etmek gerekir ki eksikliklerivardır-,azkulanılangerçekbirpotansiyelmevcutur. Bueğitim rehberinin,eğitimcileriçinpratikbirkulanım vereferansaletiolması düģünülmüģtür.küreseleģmeyikapitalismintarihselgeliģimiiçineyerleģtirerek,ne an-lamageldiğininpratikterimlerletanımlanmasıamaçlanmaktadır. 4

BAġYAZI A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Bu çalıģma, aynızamanda, sözüedilen geliģmeler karģısında, sendikaların direniģlerinin ve önemlikazanımlarının (sosyalgüvenlik,toplu sözleģmelerin müzakereedilmesi,çalıģmamevzuatı,iģyasaları,eģitmuamele,iģyerindesağlık vegüvenlikgibi)anaaģamalarınındataslağınıçıkarmaktadır. Koalisyon çalıģmaları aracılığıyla (çeģitli toplumsal aktörler arasında ve toplumsalaktörler ile sendikalar arasında bilgive uzmanlığın bir araya getirilmesi)vekıtalarboyuncauzanandahatutarlıvebirleģiksendikaleylem aracılığıylapiyasalarüzerindepotansiyelbirdemokratikkontroliçingeleceğe bakmaktadır Avrupa SendikalarKonfederasyonu ve kendisine bağlıbütün örgütler,ortak hedeflerbelirliyorvedeğiģendurumadahauygunvedahaetkilibirbiçimdehareket geçmeyeçalıģıyorlar.etuc unönceliği,ulusalkonfederasyonlarınkendilerini hem Avrupalıhem deuluslararasıoyuncularolarakgörmelerinisağlamak. Joël Decaillon ETUC Konfederal Sekreteri 5

ÖZET A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E SENDĠKALEĞĠTĠMCĠLERĠÇĠN METODOLOJĠÜZERĠNE 7 BĠRNOT DEĞERLENDĠRME YAPMAK 19 TARAF BELĠRLEMEK 47 HAREKETE GEÇMEK 52 BĠLGĠ FORMLARI 72 6

AVRUPA VE KÜRESELLEġME SENDĠKALEĞĠTĠMCĠLER ĠÇĠN METODOLOJĠÜZERĠNE NOT 7

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E SunuĢ Bu eğitim aracı,avrupa SendikalKoleji nin,2003 yılından bu yana eğitim sorumlularıve eğitimcileriçintorino daicftu ve ACTRAV eğitim merkeziyle iģbirliğiiçinde yürütüğü,avrupa ve küreseleģme konusu üzerine düzenlenen programınürünüdür. ÜçbölümdenoluĢmaktadır: EğitimcilerĠçinMetodolojiÜzerineNot. Bu not, ulusal düzeyde ve Avrupa düzeyindekieğitimcilerin deneyimlerinideğerlendirmeye çalıģmaktadır. Bu konulardaeğitim toplantılarıhazırlarkenkulanabilirsiniz. AvrupaveküreseleĢmebaĢlıklıana metin. Anametindekulanılanbeliterimlerindahadetaylıaçıklamasınıiçerenbir baģvurusözlüğü. KüreseleĢmeüzerinesendikaleğitimin zorlukları BaĢlamadanönce,bununkolaybiriĢolmadığınıhatırlatmaktayararvar.ĠĢte, karģılaģacağınızzorluklardanaltıtanesi: 1. Yenilgiyikabuledenbirtavırtehlikesi KüreseleĢmenin,yoğunveciddibirtehditolmasınedeniyle,onyılardırbirçok sendikaoldukçazorkoģularaltındaçalıģıyor.amacımız,katılımcılarıncesaretini daha da kırmakdeğil,daha güçlü ve daha etkiliolabilmenin yolarınıbulmak. Sistemdekizayıflıkları, alternatifleri, tasarufumuzdakialetleri, Ģu ana kadar gerçekleģtirdiklerimizigörmeksizin,tehdideyoğunlaģmakrisklidir. 2. AĢırıbilgiboluğu ÇalıĢmaarkadaĢlarımızabilinmeyenbirülkeyiyadayepyenibirkonuyutanıtmaya çalıģmıyoruz:medyahergün küreseleģmeden bahsediyor,hertürden görüģüve karģı-görüģüiçerenkonuüzerineyüzlercekitapmevcut.zatenulaģılabilirolanbu bilgidağınayenibilgilerekleyecekolursak,durumudahadakötüleģtirmektenbaģka birģeyyapmıģolmayız.dolayısıyladikkatleri,ģeylerianlaģılırhalegetirmeye, temel kavramların anlamlarınıaçık birbiçimde tanımlamaya (sözlüğün nedenibu)ve küreseleģmeninneolduğukadarneolmadığınıdasöylemeyevermeliyiz. 3. KüreseleĢme kavramınaolumsuzyananlamlaryüklenmekte Bu anlaģılabilirçünkü,bütün mekanizmalarıgerektiğigibianlamaksızın,iģçiler küreseleģmeninhayatlarınıolumsuzyöndeetkilediğinihissetiler.ancakkarmaģık, dostaneolmayanvekorkutucubirģeyhakkındaaktifbirilgigeliģtirmekkolaydeğildir. Bu durumda ne yapabiliriz? KüreseleĢmeyieylemlerimiziçinbağlam olarak alacağız(hernekadarküreseleģme,gerçekte,çokdahaeskiolankapitalizm bağlamındayenibiraģamaolsada). Bununla birlikte,bağlamınkendisinebu kadaryoğunlaģmaktankaçınmalıyız,çünküeğitimimizinamacıveanadüģüncesi küreseleģmedeğil,iģçilerinhaklarıveonuru.biziilgilendiren,veumuyoruzki eğitimde birlikte olduğumuz çalıģma arkadaģlarımızıda ilgilendiren,ģeyler bunlar. 8

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E 4.Ulusaldeneyimlerinağırlığı Bizlergibi,kendileriiçineğitim toplantılarınıorganizeetiğimizçalıģmaarkadaģlarımız da kendi ulusal deneyimlerinden çok etkileniyorlar. Sendikalar ulusal organlar ve ayrıcasosyalmevzuat,pazarlıksistemlerivsdeherbirülkeyeözgü. KültürlerarasıkarĢılaĢmalardaherzamanolduğugibi,tehlike,farklıklarınönplana çıkmasıvealtayatanbenzerliklerin(birçokavrupasistemiarasında)silinmesidir. Bazenyabancısistemler,ulusalsistemleremeydanokuyormuĢgibigörünür. ÇalıĢma arkadaģlarımıza baģka sendikacılık biçimlerihakkında bilgilenmeleri riskinialmalarınıistediğimiz durumda,olasıtehlikelerin farkında olmalıyız ve farklılıklarınardındakiortakzeminikeģfetmelerineyardım etmeliyiz.bukurumsal farklıkların (ulusalmevzuat,yönetmeliklervs)ötesinigörebilmek ve iģçilerin güveninin kaza-nılmasını sağlayacak kolektif temsil gibi ortak değerleri keģfedebilmekdemektir. 5. Avrupa nınikiyüzü Sendikacılarla veya iģçilerle Avrupa hakkında konuģmak sık sık yanlıģ anlaģılmalarladoluçatıģmalaranedenolmaktadır.biryandan,özeliklesavaģ sonrasıkuģaklariçinde, Avrupa yakökleriderinbirbağlılıkvardır:avrupa,barıģ, miliyetçiliğinreddi,ortakrefahvesosyalgüvenliğedayalıbirsosyalmodelin gururuanlamınagelmektedir.üçüncüdünyaveamerikabirleģikdevletlerinden gelenfotoğraflarıgörünceavrupa dayaģıyorolmakmemnuniyetverir.birde Avrupa nın diğeryüzü vardır: Brüksel dekibürokratlar,hükümetlerin kendi ülkelerindehalkdesteğiolmayanönlemleri,toplum karģıtıdirektiflerizorlakabul etirmesininsuçlusuolarakkulanılanavrupabirliği. Bütün bunlar, medya ve Avrupa elitlerinin açıkça Avrupa yı bir tabuya dönüģtürmeçabalarıylabirlikte,heyecanyüklübirortamdaortayaçıktı: Avrupa yanlısı olmamakpopülerolmayan birduruģolabilirve AĢırıSağ,popülistler, demogoglarve benzerleriyle birlikte reddedilmeyidavetedebilir.bu koģular altında ciddibirtartıģma yürütmek kolay değildir.bu elkitabında,gerçekte bugününavrupa sınınikifarklıyüzüolduğuvarsayımındanyolaçıktık: bundan böyle ifade edeceğimiz biçimiyle Avrupa sosyal mirası ile en azından Maasstricht tenbuyanaavrupabirliği liberal projesi.amaç, birincisini idealize etmek, ikincisini kötülemek değil, insanların Avrupa nın iki yüzünü ayırt edebilecekleribirtartıģmayıbaģlatmaktır. 6. BütüneğitimlerkarmaĢıktır! Hiçkimse, eğitimcilerin konuģmalarıyla bütün amaç ve niyetleriniaktarmayı baģarabileceklerini ya da katılımcıların (eğitilenlerin) duydukları her Ģeyi anlayacaklarını ya da anladıkları her Ģeyiakılarında tutarak uygulamaya koyacaklarını iddia edemez. Bundan dolayı, eğitimcilerin girdilerinin asgari düzeyde tutulmasıgerektiğini( ana metnin amacıbudur),katılımcıların eğitim etkinliği içindemümkünolduğuncaetkinyeralacakģekildecesaretlendirilmesi gerektiğini(tartıģmaiçinsorularģeklindesunulansonuçlarımızabakın)veevlerine 9

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E döndüklerinde, üzerlerinde etki yaratmıģ olan bölümlere tekrar dönüp bakabilmelerinisağlamakamacıyla materyaler(elektronikortamda,kağıta vs) verilmesinigerektiğinidüģünüyoruz. Önerileneğitim kursu (4 günlük oturum) BurehberdeortayakonanbileĢenlerigösterebilmekiçin,aĢağıdakihedeflereyönelik,4günlükulusaĢırıbireğitim kursuoluģturmayakararverdik: Eğitim sorumlularınıveeğitimcileri,kendiörgütlerininamaçlarıylaveetuc unyol göstericiilkeleriyleaynıdoğrultudaolmasıveaģağıdakiģukonularayoğunlaģması gereken birküreseleģmeyiöğretmestratejisitasarlamalarıve uygulamalarıiçin hazırlamak: KüreseleĢmeninbiçimleriveyeralanesasaktörler. KüreseleĢmeyielealmakiçinaraçlarvedüzenlemeler. Avrupadüzeyindeveuluslararasıdüzeydesendikalstratejilerveeylemler. Bueğitim kursu,katılımcılaraverilenbilgiyizenginleģtirmesivedesteklemesiiçineğitimcilerinbualetinasılkulanmasıgerektiğinigösterecektir. >>> 10

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E 1. Gün 2. Gün 3. Gün 4. Gün KursunbaĢlangıcı Amaçlarınve çalıģmaprogramının tanıtılması Katılımcıların beklentileri KüreseleĢmenin biçimleri Ulusal düzeye (iģsizlik,çalıģma, sosyal koruma vs) veçeģitlikonularda sendikalar üzerindeki etkileri konusundaçalıģma grubu Grup raporu Etkinlik Çizelgesi 3 Düzenlemeler ve küreseleģme mevcut araçların kapsamıvesınırları Temalarınvegrup çalıģmalarınınsunumu Araçlarıkulanar ak s endik al ar üzerin e grup ç alıģması Etkinlik Çizelgesi 4 Sendika stratejileri ve Biruzmanın sunuģu Sendika stratejileri ve eylemleri eylemleri ETUC un veuluslararasısendikacılığınrolü AlanaraĢtırmasınadayalıgrup çalıģması Etkinlik Çizelgesi 5 Grup raporu TartıĢmavekatkılar KüreseleĢmeye karģı Grup çalıģması Grup raporu TartıĢmave katkılar KüreseleĢmeninbiçimleri Düzenlemeler ve küreseleģme mevcut Boyut Oyuncuların stratejisi araçlarınkapsamıve Uzmanların sunuģları Avrupa düzeyinde sendikaların eylemlere giriģmesi(devam) AçıklığakavuĢturmak için grupla tartıģma sınırları Grup raporu TartıĢmavekatkılar Düzenlemelerle ilgili çeģitliaraçlar üzerine,eğitimcilerin yönetiği,uzmanlarla bir yuvarlak masa Sendika stratejileri ve eylemleri (devam) çalıģması Grup raporu TartıĢmavekatkılar KüreseleĢmeyekarĢı Avrupa düzeyinde sendikalarıneylemlere giriģmesi Grup çalıģması Etkinlik Çizelgesi 6 Grup raporu TartıĢmavekatkılar AlanaraĢtırmasınadayalıgrup Özetvekursundeğerlendirilmesi Eğitim etkinliğininçeģitleri Asağıdaki,katılımcılarındahiledileceğieğitim etkinliklerininbirtanımıdır.buetkinliklereğitim kursuesnasındayürütülüryada birhazırlıkçalıģmasıgerektirir ve birgrupçalıģmasınıntemeliolarakkulanılır. Eğitim kursunuönceleyençalıģma Etkinlik çizelgeleri, kayıt onay belgeleriyle birlikte bütün katılımcılara gönderilecektir.bu çizelgeler,birbirleriyle ilgilive küreseleģme konusunda neler yaptıklarıhakkındabilgilenmelerineyardımcıolacaktır. 11

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Etkinlik 1: Hedefler: KiĢiselsunumlar 1. KursakatılanlarıtanımayabaĢlamak 2. DeneyimlerimübadeleetmeyebaĢlamak Görevler: 1. Kendinizidiğerkatılımcılaratanıtın. Ġsminizden Örgütünüzden Konumunuzdan KüreseleĢmekonuluulusalve/veyaulusaĢırıeğitim kurslarıylailgilideneyimlerinizden Bu kurstan beklentilentilerinizden sözetmeyiunutmayın DahasonraĢusorularıyanıtlayın: 2. KüreseleĢmeüzerinebireğitim kursunufaydalıhalegetirecek olan iki faktör nedir? 3. Tercihinizikısacaaçıklayın. Etkinlik 2: Hedefler: Ulusal durum analizi KüreseleĢmeüzerineILO raporunuokuyun. Örgütünüzün,küreseleĢmeylebağlantılısorunlarınasılelealdığına bakın. KüreseleĢmenin,ulusalsendikalarveiĢçileringündelikyaĢamları üzerindekietkisinitanımlayın. Görevler: ILO raporununözetiniokuduktansonra,aģağıdakisorulara kiģiselyanıtlarverin. 1. Ülkenizdekisendikalarda/üyesiolduğunuzsendikada küreseleģmenasılalgılanmaktadır? 2. KüreseleĢme ülkenizdekiiģçilerin gündelik yaģamınınasıl etkilemektedir? (Yanıtınızı,Avrupa sosyalmirasının beģ temelbileģenine dayandırabilirsiniz:sosyalgüvenlik,toplu pazarlıkhakkı,sivilözgürlüklerveevrenseloyhakkı,herkes için eğitim ve sosyalmevzuat baģka konulardan da söz edebilirsiniz.) 3. KüreseleĢmeülkenizdekisendikalarınörgütlenmeveeyleme geçme yolarını ve amaçlarına ulaģma becerilerininasıl değiģtiriyor? 12

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Kaynaklar: Çıktı: Çizelge Ek 1: Çizelge Ek 2: ILO belgeleri: AdilBirKüreseleĢme: HerkesiçinFırsatYaratmak. http://www.ilo.org/public/english/wcsdg/docs/report.pdf Açıklama (Ġngilizce) Herbirkatılımcı,yanıtlarınıyazabilmek için iliģiktekitabloları kullanabilir.buyanıtlar,kursunbirincigünündekiçalıģmanıntemeli olarakkulanılacaktır. AĢağıdakimaddelerbakımından,küreseleĢmeniniĢçilerin gündelikyaģamlarıüzerindekietkisi: 1. Sosyal güvenlik 2. Toplupazarlıkhakkı 3. Sivil özgürlükler ve evrensel oy kullanma 4. Herkesiçineğitim 5. Sosyal mevzuat 6. Diğeralanlar KüreseleĢmeninörgütlenmevesendikaleylem üzerindeki etkisi A. KüreseleĢme,sendikalarıneylem yapmakapasitesini etkiliyor mu? (hangi yollardan?) 1. ġirketdüzeyinde, iģgücütemsilcileri 2. Sektörel düzeyde 3. Konfederasyon ve sektör-ötesi düzeyde B. Sendikalar eylem ve örgütlenme biçimlerini değiģtiriyorlarmı? (Evetse, nasıl?) 1. ġirketdüzeyinde, iģgücütemsilcileri 2. Sektörel düzeyde 3. Konfederasyon ve sektör-ötesi düzeyde Seçenek Ekteki iki çizelge, eğitim kursu esnasında dağıtılacakvetartıģılacakolan,katılımcıörgütlerin hazırladığıraporlaratemelolarakkulanılabilir. Etkinlik Çizelgeleri AĢağıdakietkinlikçizelgeleriulusaĢırıgruplartarafından yapılacakçalıģmaların temeliolarak kulanılacaktır.ayrıca,grup raporunun taslağıoluģturulurken ve eğitimcilerveuzmanlarlatartıģmalardadabuçizelgelerkulanılacaktır. 13

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Etkinlik 3: KüreseleĢmeninbiçimleri Hedefler: Bu grup çalıģmasının amacı, küreseleģmeyle sendikal aktivistlerin gündelik deneyimleri ve kaygıları arasındaki bağlantıyıyadabağlantılarıkurmaktır. Görevler: 1. KüreseleĢmenin, iģçilerin gündelik yaģamlarını nasıl etkilediğinitartıģın.yanıtınızı, Avrupasosyalmirasının beģ bileģeninedayandırabilirsiniz.(bakınız Ek 1) 2. KüreseleĢmenin, ülkenizdeki sendikal eylemlilik ve örgütlenmetarzlarınıveamaçlarınaulaģmabecerilerininasıl değiģtirdiğini tartıģın. KüreseleĢmeye nasıl tepki gösteriyorlar(eğergösteriyorlarsa? (bakınız Ek 2) HerikitartıĢmadada,farklıülkelerdeortakolanveçeliĢkiliveya farklıolannoktalarıvurgulayın(uygunbiçimde). Kaynaklar : SabahoturumundakisunuĢlar. Herkesin,ülkelerindekisendikalvesosyaldurumailiĢkinkendi bilgisi. Çıktı: Rapor Zamanlama: Grup,çalıĢmasınıtartıĢmaların herbirine ve/veya ekteki gibi tablolaradayandırabilir.sadece,grubunçokgerekliolduğunu düģündüğükaynaklarıkulanmalarındayararvardır. Oturum 90 dakika sürecektir. Oturumun sonundan önceki 15 dakikadan daha geç olmamak üzere, grubun özet üzerine yoğunlaģmaya baģlamasıgerekir, böylecedahiledilecektemelbilgilerüzerindeanlaģabilirler. Malzemeler: Ek1ve2 dehazırlıkçalıģmasıiçinkulanılançizelgeler AvrupaSosyalMirası üzerinebilgiformu 14

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Etkinlik 4: Hedefler: Mevcut düzenleyici araçlar: kapsam vesınırlar Mevcutanadüzenleyiciaraçlardanbazılarınıinceleyin. Sendikalarınbuaraçlarıkulanmadave/veyauygulamadayaĢadıkları zorluklarıvesınırlarınıtanımlayın KüreseleĢmeyidüzenleyebilmekiçindiğeraraçvestratejik (politik)yolgöstericiilkelerihtiyacınıtartıģın Görevler: Önceki gün küreseleģmenin etkisinin analiz edilmiģ olmasının ardından, her bir çalıģma grubu, aģağıdaki sorularıyanıtlayarakbirdüzenleyiciaracıanalizedecek: 1. Bu düzenleyiciaraçlarülkenizde/sendikanızda biliniyor(ve kulanılıyor)mu? 2. Kapsamlarıveetkiliolmalarıbakımındanbuaraçların sınırlarınelerdir? 3. SendikanızınbakıĢaçısından,küreseleĢmenindahaetkili birbiçimde düzenlenmesinigüvence altına alabilmekiçin uluslararası,bölgesel(örneğinavrupa)veulusaldüzeyde ihtiyaç duyulan öteki araçlar ve stratejik (ya da politik) yol gösterici ilkeler nelerdir? DüzenleyiciaraçlarüzerineuzmanlarlatartıĢmakiçin2soru hazırlayın. Kaynaklar : ÇalıĢmagrubununüzerindeçalıĢmasınınbeklendiğiherbiraraç için tavsiye edilen belgeler ILO açıklamasındakirapor,özelikle küreselyönetiģim bölümü Ulusaldurumlarlavesendikalarınınyürütüğüeylem ve giriģimlerleilgilikatılımcılarınkendibilgileri Çıktı: Rapor Zamanlama: Grup,herbirtartıĢmaiçin,çalıĢmasınıbirtabloyadayandırabilir (ekte olduğu gibi).sadece çok gerekliolduğunu düģündüğü kaynaklarıkulanmalıdır. ÇalıĢma oturumu 150 dakika sürecek.grubun özete dahil edilecekanabilgiyihazırlamasınısağlayacak30dakikalıközet hazırlamasüresiayırmakgerekir. Malzemeler: 15

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Etkinlik 5: Hedefler: Sendikal strateji UluslararasısendikaldireniĢ ve uluslararasıkuruluģların stratejilerinevemevcutanlaģmalardakistratejilerealternatif stratejileroluģturun. UluslararasısendikalalternatiflerinoluĢturulmasıvesosyal modelindesteklenmesiiçinönlemlervestratejilergeliģtirin. BuyaklaĢımınuygulanmasınayardımcıolacak,geliĢtirilmesi gerekli,(diğeroyuncularla)iģbirliğialanlarıtasarlayın Görevler: KüreseleĢmeniniĢçilerinyaĢamlarıveörgütleriüzerindeki etkileriilemevcutdüzenleyiciaraçlarınkapsamıvesınırları konusundaki okumalardan sonra: 1. Sosyal modeli savunmak ve beslemek için stratejik hatlar ve sendikalalternatifleroluģturun. 2. Stratejilerin uygulanmasınıdestekleyecek mevcutya da gelecekteki düzenleyici araçların nasıl daha iyi kulanılabileceğinitartıģın. 3. Uygulama için gerekli iģbirliği stratejileri tanımlayın (ortaklık, karma çalıģma, platformlar, forumlar vs). Kimlerle? Hangi biçimlerde? Kaynaklar : ICFTU metni: KüreseleĢmeyesendikalyanıt ETUC metinleri: PragKongresikararı Avrupave KüreseleĢme,KüreseleĢmeninsosyalboyutu Metin: KapitalistküreseleĢmeyekarĢımücadeleyeAvrupalı sendikalarınkatkısı,avrupasendikacılığıveküreseleģme Çıktı:Rapor Zamanlama: Grup raporunuzunu sunumunda ekteki model formu kullanbilirsiniz (Tablo 1) 2 saat Malzemeler: 16

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E Etkinlik 6: Hedefler: Görevler: Stratejininuygulanmasınayardım edecekulusal önlemlergeliģtirmek Örgütünüzdeveulusaldüzeydebustratejininuygulanmasıiçin gerekliönlem çeģitlerinitanımlayın. 1. Avrupa düzeyinde sendikal eylemleri desteklemek için ulusal örgütleriçinde yapılmasıgereklideğiģiklikleritanımlayacak bütünlüklü bir strateji üzerine derinlemesine bir tartıģma yürütün. 2. StratejiniziuygulamakiçinbiraĢamalarveönlemlerlistesi hazırlayın. Kaynaklar : Çıktı:Rapor Zamanlama ETUC ve ICFTU danyolgöstericirehberler Grupsözcüsü,önerilenherbirönlemitanımlayacakve açıklayacak. 30 dakika Malzemeler Eğitimcileretavsiyeler Eğitimcilere,kendideneyim veyaklaģımlarınıdestekleyecekbirkaçtavsiye dahil ettik. GÖRÜġLERVEDENEYĠMLER ÇalıĢmaarkadaĢlarınızındeneyim vegörüģleriylebaģlayın.böyleceonlarıngörüģlerinidikkatealmıģ,onlarlatartıģmıģveonlaradeğerlendirmeyapmafırsatıvermiģ olursunuz.bu yaklaģım,(zamanın elvermesine bağlıolarak)kursun temasına (Avrupa,küreseleĢme,sendikacılık vs)uygulanabileceğigibi,eğitim sürecinin kendisinedeuygulanabilir.katılımcıların,bireyselyadagrupolarak(tercihinize bağlı),aģağıdakikonulardagörüģleriniaçıklamalarıistenebilir: KüreseleĢmeveyaAvrupaüzerinebeyinfırtınası( KüreseleĢmekonusundaenönemliĢey ). ÇeĢitliülkelerdekisendikaltemsilsistemleriüzerineaçıkuçlutartıĢma("Bence, dasendikacılık.dahaçok."). Uluslararasısendikacılık ("Banagöreuluslararasısendikalörgütler.dir yada.olmalıdır"). Kursprogramı("bukursprogramıylailgilibeklentilerim yadakorkularım.dir). Dahasonraeğitimci,örneğin,herkesinüzerindeuzlaĢtığıdüĢüncelerinvetartıĢmalı 17

METODOLOJĠÜZERĠNENOT A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E konularınlisteleriniyapabilir.butüretkinlikleriyürütürken,oturumunsonundabaģlangıçta ifade edilen görüģlere geridönmek ve oturumun sonunda nelerin değiģtiğinebakmakyararlıolacaktır. SUNUMLAR BuelkitabındakiçeĢitlibölümlersunumlariçintemelolarakkulanılabilir,belkidia gösterileriyle desteklenebilir ve bütün bunlar sözü edilen temalar üzerindeki tartıģmalarvegrupçalıģmalarıyla tamamlanabilir. ELKĠTABINIVESÖZLÜĞÜKULLANMAK ġurasıaçıkki,daha önce bakma Ģansıolanların(ya da buna baģvurması istenenlerin),burehberidahaetkilikulanmalarıçokdahamuhtemeldir. ÖĞRENĠLENLERĠYENĠDENÜRETMEK Eğitimcilerieğitmekdedahilherhangibireğitim sürecindekiönemlivezoraģamalardanbiri,katılımcıların dinleyici olarakedilgen(olduğudüģünülen)konumlarından, sunumlardanöğrenilenleri,enazındansunumlarınyararlıgörünenkısımlarınıaktarmayadayalıdahaaktifbirgörevegeçtiklerinigörmektir. Buzorluk,Ģugerçeklerledahadaartar: BağlamlardeğiĢiyor:Torino dakibireğitim merkezindeözelbirsunum dinledim ancakbaģkabiryerdediğerçalıģmaarkadaģlarımıeğitmem gerekiyor. Zamangeçiyor:sunumlarvetartıĢmalarĢuandabütüntazeliğiylekafamda ancakxhaftasonrabinlerceģeyolmuģolacak Eğitim oturumusırasındakatılımcılara,zaman,yer,personelönceliklerivesaire gibiverilikısıtlamalargözönündebulundurularak,eğitimlerdenalacaklarıbeli biranahtarkavramıkendiiģyerlerinenasıltaģıyacaklarınısormak(alıģtırmalara boğulmadanveyakafalarıuyuģturacaktekrarlamalaragirmeksizin)bunedenle yararlıolabilir. Sonolarak,birinebirĢeyiaçıklamaihtiyacıduyuyorsanızöncesizinonuiyice kavramanızgerekir. 18

B Ö L Ü M 1 AVRUPA VE KÜRESELLEġME DEĞERLENDĠRME YAPMAK 1 KüreseleĢmenininsaniyanı 2 Bugünküdünyanındurumu 3 KüreseleĢme:nedir,nedeğildir 4 AĢama 1: 1840 1920: Dizginlenemeyen kapitalizmin sömürüsüyleyüzleģeniģçiler 5 AĢama 2 (1920-1970): ILO nun kuruluģundan Philadelphia Deklerasyonuna: kapitalizmin ulusal düzenlenmesinedoğru 6 AĢama3 (1970 2000?): DolarĢoku ndanwashington UzlaĢmasına: mali kapitalizmin küreseleģmesi ve deregülasyon 7 Avrupa ve küreselleģme: müphem biriliģki 19

DEĞERLENDĠRMEYAPMAK A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E 1.1 KüreseleĢmenininsaniyanı KimlerinyaĢamahakkıvar? 25yaĢındafarklıyaĢam beklentileri Elisabeth 25 yaģında.yüksek öğreniminibiravrupa ülkesinde geçen sene tamam-ladıvebüyükbirtarımsalgıdaģirketindeiģbuldu.zenginolacakkadar kazanmıyorancakmaaģımakulbiryaģam standardısağlıyor.ġģibazenstresli olabiliyor ama tehlikelideğil.çalıģtığıģirkete,bustandartlarıgüvencealtınaalan bir sendika var. Zamanıgeldiğindesağlığıylanasılilgilenileceğinden,gereklisağlık yoklamalarının nasılyapılacağından gayetemin. HerĢeyin yolunda gitmesi durumunda,90 yaģına kadaryaģayacak.önünde daha 65 senesivarve muhtemelenbununyarısınıemekliolarakgeçirecek. Elsa 25yaĢında.O daavrupa dayaģıyorancaktemeleğitiminitamamlayamadı. IĢsizlikparasıaldığıaylardansonrataĢeronbirĢirketegeçicibiriĢkabuletmek zorundakaldı.birazģansla,sabahlarıyadaakģamlarıelizabeth inçalıģtığıbüroyu temizliyor olacak. Açıkçası, sabah ve akģam arasında bölünmüģ çalıģma saatleriylevekısadönemlisözleģmelerle,elsa nınailehayatınıorganizeetmesive kendisiyle ilgilenmesiçokzor.ayrıca,ģurasıçokiyibilinenbirgerçekki,geçici çalıģanların iģe bağlıkazalara maruzkalma olasılıklarıikikatdaha yüksek MeslekistatütarafındanbelirlenmiĢolarakAvrupa dayaģam beklentisi,ortalama, 10yılıkaralarladeğiĢir;Elsa nınönündemuhtemelen50yılıkbirsürevarvebiraz daģansla,azdaolsaemeklimaaģıalabilecek. Esperanza 25yaĢında.LatinAmerika dabirçiftçininkızı.dahaiyibiryaģam için kırdankentegöçeti(terketiğikırsalarazininbüyükbölümünü, ihracata yönelik üretim yapabilmekiçinçokuluslubirtarımsalgıdaģirketisatınaldı).serbestticaret bölgesindeyerseçmiģbirfirmaolanveçokzorkoģulardahaftada70saatçalıģtığı maquiladora dakazandığıbirkaçonavroyla,bulabildiğieniyibarınmateneke mahalede (gecekondu)birev.bu yaģında 3 çoçuğu varve dördüncüyü doğururkenveyaaileiçiģiddetinsonucuolarakölmezse,50yaģınageldiğinde yaģlanmıģ olacak.emeklilik yaģına ulaģmasıpek mümkün görünmüyorki zatenemeklilikmaaģıkapsamındadeğil. Kimlerinçıkarlarınıkorumahakkıvar? Gerçek sendikal özgürlük Grev,üçüncühaftasında.Avrupa dabiryerdebirsanayialanınıngiriģinde,kırmızı yeģilbayraklarıniçindesendikatemsilcileriyorgungörünüyor.çalıģtıklarıģirket, oldukçayüksekkareldeetmelerinerağmen,50kiģiyiiģtençıkaracağınıduyurmuģ. 20

DEĞERLENDĠRMEYAPMAK A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E AnidenbirĢeyoluyor:sendikatemsilcileripatronveÇalıĢmaBakanlığıarabulucusuylayaptıklarıtoplantıdan,taslakbiranlaĢmasağlayarakayrılıyor:sadece20kiĢi iģtençıkarılacakvebunlarınçoğuerkenemekliliğeayrılacak.çokbüyükbirzafer değilancakkimsesokaklaraatılmayacak.sendika,endüstriyeleyleminbaģarıya ulaģacağınıgösteriyor. Grev,üçüncühaftasında:GüneydoğuAsya daturistikkumsalayakınbiralıģveriģ merkezinin(yadaabd debirwal-mart ta?)giriģindeyorgunsendikatemsilcileri bekliyor. ġirket, hiçbir tazminat ödemeden iģgücünün yarısının iģine son verileceğiniduyurmuģ. Aniden birģeyoluyor:patron tarafından tutulan grevkırıcılar,birdüzine özel güvenlik görevlisinin koruması altında grev hatına yükleniyor ve böylece grevcilerin iģine son verilmiģ oluyor.orada bekleyen polis,direniģ gösteren herkesiderhaluzaklaģtırıyor.artıkgrevyok,sendikayok,düzensağlandı KimlerinçalıĢmaveiĢĢizlikyardımıalma hakkıvar? Roger,kuzeydeküçükbirĢirketegörecezorbiriĢesahip.Bununlabirlikte, uygun biriģ.maaģı,sabitödemeçizelgelerinegörebelirleniyorveniteliklerinidikkate alıyor.tatilvemeslekieğitimdenyararlanmahaklarıvar.patronusosyalgüvenlik paylarınıödemekzorunda.ayrıca,iģyerindeiyiarkadaģlaredinmiģdurumda Raoul debirģirketegörecezoriģesahipti.yenimakineleriçalıģtırıcakçalıģan sayısıihtiyacıazolduğuiçinbirseneönceovebazıarkadaģlarıiģtençıkarıldı. AldığıiĢsizlikparasıylaancakgeçiminisağlayabiliyorfakatbuuzundönemlibir çözüm değil.neyseki,iģsizbirisiolarak,yeniniteliklerkazanabileceğivediğer insanlarıgörebileceği iģyerinde arkadaģlarıyla görüģmesinin kesilmesinden bu yanakaçırdığıbirfırsat-,eğitim veentegrasyonprogramlarınakatılmahakkıvar. HerĢeyyerinegetirildiğinde,iĢinikaybetmiĢolmasınarağmen,istihdamabağlıbazı haklarınıhalakoruyorolacak. RedouanesezonboyuncahaftadaaltıyadayedigünçalıĢıyor.AncakresmibiriĢi yokveistihdamabağlıhaklarasahipdeğil:belirlenmiģçalıģmasaatleriyok,ücret çizelgesiyok,temsilhakkıyok.aynızamanda,onugünlükolarakkiralayanatölye kapanacakolursa,hiçbiriģsizlikyardımıhakkıyok.bunabağlıolarakredouane Ģöye düģünüyor:eğerresmiolaraktanınan biriģiniz yoksa,iģiniztarafından tuzağadüģürülmüģsünüzdemektir. Kimlerinsağlıkbakımıhakkıvar? 10.yaĢgünündeLola,oynarkenkolunukırdı.Neyseki15dakikaiçindetam dona- nımlıbirhastaneyekaldırıldı.annevebabası,kızlarınınkolununiyileģipiyileģmeye- 21

DEĞERLENDĠRME YAPMAK A V R U P A V E K Ü R E S E L L E ġ M E ceğinden çektiğiacıdan dolayıüzüntülüydü.daha sonra hastane ve tıbbi masraflar konu-sunda endiģeleneceklerdiancak Ģunu biliyorlardıki,bu masraflarınbüyükkısmıkamusağlıksistemiyadasosyalgüvenlikbölümü tarafındanödenecekti. 10.yaĢgünündeLili,oynarkenkolunukırdı. Enyakınhastane2saatuzaklıkta, ancakhastanederöntgençekimiyok.annevebabasıhastanemasraflarınınasıl karģılayacaklarıkonusundaendiģeliler.bulunduklarıülkedezenginler,kentlerdeki özelkliniklerdetedaviimkanısağlayanözelsağlıksigortasınasahip.lilihastane koridorunda anne ve babasının birçözüm bulmasınıbekliyor bu arada, kolu gerçekten defenahaldeacıveriyor Kimlerinseyahathakkıvar? Frank,çalıĢtığıĢirketinultramodernbirrafineriinĢaetiğibuBatıAfrikaĢehrine geçenaygeldi.yakınzamandaailesinidealmakiçinabd yegeridöndü. Oturduklarıevgüvenlibirmahalede(gecegündüzgözetim altında)veyerel personelgerçektendedostcanlısı.elbetekiçoksıcakancakbunadeğer.ġki yılıksözleģmesisona erdiğinde büyükbirçiftlikevisatın almayayetecek parayıkazanmıģ olacak. Çocuklarıdünya hakkında birģeyler öğrenmiģ oluyorlarveyıldaikidefaevinegitmehakkıvar.gerçektendehiçfenadeğil. Faustin bu AvrupaĢehrine geçen aybatıafrika dangeldi.geçenseneevini terkeden ve bir daha kendisinden haber alınamayan amcasınıbulacağını ummuģtu.faustin bu seyahatiçin kendisinive ailesiniborca batırdı,insan kaçakçılarınaparaverdi.bunedenle,borcunukapatacak,evineyenidenbiraz arazive birkaç hayvan satın alacak parayı kazanmadan geridönemez. ÇocuklarınıçoközlüyorfakatonlarıtekrargörebilmekiçinbirkaçyılçalıĢmak zorunda.onlarıburayagetirmekisepekmümküngörünmüyor Maalesef,birkaçayönce,metrodurağındançıktığıbiresnadaikametiznine sa-hipolmadığıanlaģıldı.ondanbuyanabirgözaltımerkezindebekletiliyor (gece gündüz gözetleniyor)veülkedensınırdıģıedilmeyibekliyor. Benzersorularısormayadevam edebiliriz.kimlerinbilgiyeeriģim hakkıvar?kimlerin kültüreletkinliklere,boģzamanetkinliklerinekatılım hakkıvar?kimlerinbarıģhakkı var? BuküreseleĢmerehberi,küreseleĢmehakkındakonuĢmayıtercihetmiyor,daha çok dünya boyunca eģithaklara sahip olduklarıve özgürolarak doğdukları varsayılankadınlarveerkeklerhakkındakonuģmayıtercihediyor. 22