VETERİNER İLAÇ KALINTILARININ İNSAN SAĞLI LIĞINA INA ETKİLER LERİ Doç.Dr.Dr.. Uğur U GÜNŞENG Veteriner Hekim Bursa Gıda G Kontrol ve Merkez Araştırma rma Enstitüsü
Veteriner Hekimliğinde inde Antibakteriyel İlaçların Kullanımı Çok sayıda doğal, sentetik ve yarı-sentetik antibakteriyel ilacın n sağalt altıma sunulmasıyla; Bakteriyel enfeksiyon hastalıklar kların sağalt altımında devrimsel ilerlemeler sağlanm lanmıştır. Halen bu gruptan ilaçlar lar bakteriyel hayvan hastalıklar klarının n klinik ve koruyucu sağalt altımında en önemli araçlardan biri konumuna gelmiştir.
Bu gruptan ilaçlar ların n bilinçli ve güvenli g biçimde imde kullanılmas lması sayesinde; Bulaşı şıcı ve enfeksiyöz hayvan hastalıklar kları bir sorun olmaktan çıkmıştır. Hayvan sağlığı ığının n korunması ve hayvan refahının n artırılmas lmasına olumlu katkılar sağlanm lanmıştır. Sağlıkl klı,, kaliteli ve güvenli g hayvansal gıdag üretimi başar arılmıştır. Bu yönlerden y insan sağlığı ığının n korunmasına na da önemli katkılar sağlanm lanmıştır.
Ülkemizde pazara sunulan antibakteriyel ilaç spesiyalitelerinden % 81.9 u > beta-laktamlar Laktamlar, > Aminoglikozidler, > Tetrasiklinler, > Florokinolonlar ve > Sülfonamid+trimetoprim kombinasyonu esasına göre g hazırlanm rlanmıştır. Belirtilen durum, üretilen ve pazarlanan antibakteriyellerin tümüyle klinik ve koruyucu sağalt altımda kullanıld ldığını ortaya koymaktadır.
Antibiyotiklerin Kullanımı Antibiyotik kullanımı geniş bir çerçevede evede ele alınmal nmalı ve hayvan ıslahı,, refahı,, hijyen, besleme ve aşılama sistemlerinden ayrı olarak düşünülmemelidir. Antibiyotik gereksinimini azaltmak için in hastalıklar sürekli s kontrol edilmeli ve antibiyotik kullanımının yanı sıra bütüncb ncül l (holistik( holistik) yaklaşı şımlarda bulunulmalıdır.
Antibiyotiklerin Bilinçli Kullanımı Veteriner hekimlikte antibiyotiklerin bilinçli kullanımı son derece önemlidir. Hedef; Antibiyotiklerin sağalt altıcı etkisini yükseltmek, Dirençli mikroorganizmaların oluşumunu umunu en aza indirmek olmalıdır.
Hayvansal Gıdalardaki G İlaç Kalınt ntıları Gıda maddelerindeki ilaç kalınt ntıları Tüketici sağlığı ığını ve refahını Ülke ekonomisini ilgilendiren Uluslararası boyutu olan bir konudur. İlaç kullanıld ldığı sürece, hayvansal kaynaklı gıdalarda ilaç kalınt ntıları B U L U N A C A K T I R ; önemli olan kalınt ntıların SIKLIĞINI INI ve DÜZEYD ZEYİNİ kontrol altında tutmaktır. Gıdalarda bulunmasına na izin verilen miktarın üzerindeki kalınt ntılar toksikolojik yönden tüketicilert içinin POTANSİYEL TEHLİKE oluştururlar.
Antibiyotik rezidülerinin kontrolüne ne neden olan süreç nasıl l başlad ladı? Sanayileşme, Kentleşme Nüfus artışı Besin isteği Tarım alanlarında daralma ve azalma İsteklerde artış Daha geniş ve yoğun üretim ünitelerinin kurulması Hastalık Problemleri Maliyet, ekonomik sorunlar Antibiyotik dahil yeni bakım metodlarının kullanımını kaçınılmaz hale getirdi ve süreç başlamış oldu
Kalınt ntıların n Sebepleri - İlacın n Vücuttan V Arınma Süresine Uyulmaması - İlaçla İlgili Sebepler - Kullanım m Sorumluluğu - Hastalık k Hali
Hayvansal Ürünlerdeki İlaç Kalınt ntılarının n Yol AçtığıA Problemler ALERJİ ANAFLAKTİK ŞOK ÖLÜM
Hormonal Bozukluklar
Üreme Sistemine Ait Değişiklikler iklikler ENROFLOKSASİN N X CAMPYLOBACTER arasındaki ilişkide olduğu u gibi
İlaçların n Etki Mekanizmaları Üzerine Etkisi İnsan Vücudunda V Oluşan Rezidüye Bağlı Olarak, Hastalık k Esnasında nda Kullanılan lan İlaçların n Etkisinin Azalmasına ve İlaçların n Yarılanma Ömürlerinde Değişikli ikliğe e Neden Olabilirler.
Ekonomik Yönden Y Zararları Kullanılan lan Antibiyotike Bağlı Olarak Ürünlerdeki Kalınt ntı Sebebi İle Bu Ürünlerin İşlenmesinde ve Besin Endüstrisinde (Et ve Süt S Ürünlerinin İmalatında) Üretim Hatalarının n Ortaya Çıkmasına Neden Olabilirler.
Etlerde kalıntı Sucuk vb.ürünlerin imalatı Nitrozomiyoglobin sentezinin engellenmesi Nitrat redüktazın kalıntılar tarafından engellenmesi SUCUĞUN DOĞAL RENGİNİN OLUŞAMAMASI
Sütlerde kalıntı Yoğurt, peynir vb. ürün imalatı Hatalı ürün
plazma meme dokusu ilaç dağı ğılımı 10 mg/kg dozda kas içi i i verilen oksitetrasiklin 12 saat süreyles 0,5 mcg / ml düzeyde sütle s atılır. 5 mg penisilin G benzatin 1 tank sütüs bozabilir.
Bakteri Florası Üzerine Etkileri Antibiyotik Kalınt ntısına na Sahip Ürünleri Tüketen İnsanların İnce Barsaklarındaki Yararlı Bakterilerin Baskı Altına Alınmas nmasına na ve Zararlı Bakterilerin Populasyonlarının Artmasına Neden Olabilirler.
E Ğ İT İ M VETERİNER İLAÇLARININ DENETLENMESİ ETKİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER PİYASA KONTROLÜ ORGANİK HAYVANSAL ÜRETİM VETERİNER HEKİMLERİN ETKİN ROL ALMASI
Veteriner Hekimlikte Anabolizan Madde Kullanımı Artan nüfusun dengeli ve yeterli beslenebilmesi, hem kaliteli hem de ekonomik şekilde hayvansal kökenli gıdaların üretilebilmesi amacıyla hormonlar kullanılmaktadır. Anabolik hormonların kullanımı, hayvancılıkta verim artışını, yetiştiricilikte ürün maliyetlerinin azalmasını ve kar marjının artışını beraberinde getirir.
Gıda Endüstrisinde Kullanılan lan Anabolizanlar ; Azotun vücutta v tutulmasını sağlayarak sentezini artırırlar, rlar, protein Sindirim kanalının proteolitik aktivitesinin gelişmesi, bağı ğırsaktan aminoasit absorbsiyonu ve kaslardaki proteolitik aktivitenin yükseltilmesi y ile Genç hayvanların n daha çabuk ağıa ğırlık k artışı kazanmasını sağlarlar, Et endüstrisinde kesimden önce hayvan tarafından yenilen yemin miktarını ve bekleme süresini s kısaltmaya k yardımc mcı olurlar.
Anabolik Amaçla Kullanılan lan Hormonlar Gıda üretiminde kullanılmak lmak üzere FDA tarafından onaylanmış 6 farklı steroid hormon vardır; r; Östradiol Progesteron Testosteron Zeranol Trenbolon asetat Melengestrol asetat Bunların n yanında nda Clenbuterol ve DES in kullanımlar mları ise YASAKLANMIŞTIR.
Hormon Kalınt ntılarının n Nedenleri Kasaplık k hayvanların n kesim öncesi yasal bekletme sürelerine s uyulmaması, Fazla ve uzun süre s verilmeleri, Yanlış uygulamalar sonucu hayvan etleri ile süt s t ve yumurtalarında kalınt ntı bırakırlar. rlar.
Hayvansal Ürünlerdeki Anabolizan Madde Kalınt ntıları Anaflaktik şoka kadar gidebilen alerjik reaksiyonlara, Hamilelerde; düşüklere, d fötusta gelişim im bozukluklarına, Karaciğer, kemik iliği i ve böbrek b brek üzerinde olumsuz etkilere, Kadınlarda; menstruel siklusta bozukluklara, Erkeklerde; libido azalmasına, gonadlarda gelişmeme ve pseudofeminizasyona sebep olmaktadır.
Kalınt ntı İzleme Programları Östradiol, Progesteron ve Testosteron, hayvanlar tarafından üretilen doğal yapılı cinsiyet hormonları olduğu u için i in hayvanlara dışarıdan uygulananlar ile ayırt etmek mümkm mkün n olmadığı ığından düzenli olarak kalınt ntı izleme mümkm mkün n değildir. Bununla beraber Clenbuterol,, DES, Zeranol ve Trenbolon asetat kalınt ntılarını belirlemek mümkm mkündür. FDA bunlarla ilgili tolerans limitlerini belirlemiştir. ABD Tarım Bakanlığı Gıda GüvenliG venliği i Gözlem G Merkezi (FSIS) zeranol kalınt ntıları için in sığıs ığır r etlerinde izleme yapmaktadır. Ayrıca herhangi bir yasadışı kullanım m için i in de DES kalınt ntılarını izlemektedir. AB ülkeleri 96/23/EC sayılı yönerge ile Türkiye ise bu yönergeye y uygun olarak hazırlanan ve 19 Ocak 2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların n Kalınt ntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair YönetmelikY netmelik gereği i kalınt ntı izleme programları içine ine almış ıştır.
Yapılan araştırmalar, rmalar, hormonların anabolik amaçla kullanılmas lmasını takiben hayvanların n belli bir süre s geçtikten sonra kesilmeleri ile elde edilen etlerin tüketilmesi sonucu halk sağlığı bakımından problem oluşturmad turmadığını göstermektedir. Bu süreler s ; Zeranol için in 70 gün, g Trenbolon asetat için i in 60-65 65 gün, g Testosteron, Progesteron ve Östrojen için i in ise 60 gün g olarak belirlenmiştir.
Hayvansal ürün üretiminde anabolik ajan kullanımının yasaklanması bir çözüm m gibi görünmemektedir. g Çoğu ülkelerde olduğu u gibi kalınt ntıları tüketici sağlığı açısından zararlı sayılan büyüme b ajanlarının n etkin bir DENETİM M ALTINDA kullanılmas lması en akılc lcı yoldur. Böylelikle besi hayvanlarında nda gelişmeyi hızlandh zlandırmak, yemden yararlanmayı ve canlı ağırlık k kazancını artırmak rmak ve bu şekilde ülkemizde hayvansal et açığının n kapanmasına na bir ölçüde yardımc mcı olmak amacıyla, zararsızl zlığı kanıtlanm tlanmış büyüme ajanlarının n kullanılmas lması gerekmektedir.
T E Ş E K K Ü R L E R