MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Pınar DAŞÇI 1* Ayşegül BAŞTAN 1 Gamze ATEŞ 1 Hanife ERYILDIZ 1 1 Đscehisar Meslek Yüksekokulu Kocatepe Üniversitesi - AFYON ÖZET pdasci@aku.edu.tr Mesleki hayatlarına atılacak olan meslek yüksekokulları öğrencileri mezun olduktan sonra kazandıkları bilgi ve becerileri endüstriye en iyi şekilde aktarabilmeyi öğrenmeleri gerekmektedir. Öğrencilere okuldan beklentileri ve mesleki gelecekleri dikkate alınarak, bu beklentilerini karşılayacak bilgi ve becerileri kazanmaları dolayısıyla kendi mesleki alanlarında iş bulmaları sağlanmalıdır. Bu çalışmada örnek seçilen Afyon Kocatepe Üniversitesi Đscehisar Meslek Yüksekokulu Kuyumculuk ve Takı Tasarımı öğrencilerine yönelik anket düzenlenmiş ve bu anket sonuçları değerlendirilmiştir. Yapılan anketler üç türlü olup, otuz yedi ( 37 )sorudan oluşmaktadır. Yapılan anketin birinci bölümü öğrencilerin demografik özellikleri üzerine olup ikinci bölümde öğrencilerin Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programına gelmelerindeki amaç ve beklentileri üzerinedir. Bu anket sonucunda öğrencilerin programdan beklentileri atölye şartlarının iyileştirilmesi ve uygulama saatlerinin arttırılması yönünde olmuştur. Üçüncü bölüm ise Kuyumculuk ve Takı Tasarımı programı öğrencilerinin mesleki gelecekleri ile ilgilidir. Bu anket sonucunda öğrencilerin kendi alanlarında lisans eğitimlerini tamamlayarak yine alanlarında eğitmen olma arzuları görülmüştür. Bu çalışma sadece AKÜ Đscehisar MYO Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programında yapılmış olup; Türkiye de diğer üniversitelerdeki Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı öğrencilerinin beklentilerini belirlemede baz alınabilecek veriler içermektedir. Bu beklentiler ışığında yapılacak çalışmalar araştıran, sorgulayan, hedeflerini bilen, nitelikli eleman yetiştirme açısından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Kuyumculuk ve Takı Tasarımı, Eğitim, Öğrenci, Beklenti, Memnuniyet 1.GĐRĐŞ Mesleki ve teknik eğitimin yükseköğretim kademesindeki en büyük kurumu olan Meslek Yüksekokullarında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu na göre belirli mesleklere yönelik ara insan gücü yetiştirilmesi hedeflenmiştir. Bunun yanı sıra Meslek Yüksekokullarında öğrenciye toplumsal ve bireysel hedeflere yönelik, belirli bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve uygulama yetenekleri kazandırarak, bireyi toplumun talepleri ve hedefleri doğrultusunda yetiştirilmesi amaçlanmıştır [1]. Kuyumculuk eğitimi öncelikle kuyumculuk meslek liselerinde zamanın usta kuyumcularının desteği ile birebir verilmekte iken günümüzde takı tasarım gözde meslekler grubuna girince önce devlet üniversitelerinin ön lisans programları arasına girmeye başlamış daha sonraları özel üniversiteler bu konuda hamle yapmışlardır [2]. Yaklaşık olarak 14 üniversitede 2006 07 öğretim yılında 675 öğrenci bu programlarda eğitim görmüştür [3]. 2010 yılı itibariyle mevcut ön lisans ve lisans eğitimi veren kurum sayısı 21 olmuştur. Günümüz koşullarında, ilerleyen teknoloji ve sanayileşmeye paralel olarak Meslek Yüksekokulları teknolojik gelişimlerini beklenen düzeyde geliştirememektedir. Meslek 1
Yüksekokulları nda öğrenim gören öğrenciler mezun olacakları/oldukları alanlarda, sanayinin ihtiyaçlarını karşılayabilen yetilere sahip olamamaktadır. Bundan dolayı henüz ikinci mezunlarını veren okulumuzda öğrenim gören öğrencilerin okuldan beklentilerini belirleyerek ve geleceğe dair bakış açılarından yola çıkarak sanayinin de ihtiyaçlarını karşılayabilen bir eğitim sistemi oluşturulması hedeflenmektedir. Aynı zamanda verilen teorik ve uygulamalı eğitimin kalite standardının ve yeterliliğinin artırılması hedeflenmektedir. Bu çalışmada Afyon Kocatepe Üniversitesi, Đscehisar Meslek Yüksekokulu-Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı öğrencilerinin okuldan beklentileri ve mesleki gelecekleri ile ilgili düşünceleri konusunda anket düzenlenmiş ve bu anket sonuçları değerlendirilmiştir. Yapılan anketler üç (3) bölüm, toplam 37 adet sorudan oluşmaktadır. Anketin birinci bölümü öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemek içindir. Đkinci bölüm programda kayıtlı bulunan öğrencilerin okuldan beklentileri üzerine olup, üçüncü bölüm ise mesleki geleceklerine ait düşünceleri ile ilgilidir. 2. TEORĐK ÇALIŞMA Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmanın evrenini 2009 2010 eğitim-öğretim yılından önce, 2009-2010 eğitim-öğretim yılında ve 2009-2010 eğitim-öğretim yılından sonra Afyon Kocatepe Üniversitesi, Đscehisar Meslek Yüksekokulu-Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı nda öğrenim görmüş, görmekte olan ve görecek öğrencilerin tamamı oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi ise 2009-2010 eğitim-öğretim yılında öğretim görmekte olan toplam otuz dört (34 ) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu kullanılmış, ayrıca programdan 2008-2009 eğitim-öğretim yılında mezun olan öğrencilerle sözlü olarak görüşülmüştür. Otuz dört öğrenciden otuz birine ulaşılabilmiş ve verilerin analizi bu otuz bir kişiden derlenen cevaplarla yapılmıştır. Anketin uygulanmasından elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde betimleyici istatistiklerden, t ve F testlerinden yararlanılmıştır. 3.BULGULAR VE TARTIŞMALAR 3.1. Öğrencilerin Demografik Özellikleri Öğrenim görmekte olan otuz dört (34) öğrenciden çalışmaya katılan otuz bir öğrencinin (31) % 67.74 ünü bayan, % 32.26 sını erkek öğrenciler oluşturmaktadır (Şekil 1.). Mevcut öğrencilerin % 48.39 u ikinci dönem öğrencisi, % 51.61 i dördüncü dönem öğrencisidir (Şekil 2.). Bu öğrenciler şekilde görüldüğü gibi 19-26 yaş aralığındadır (Şekil 3.). 2
Şekil 1. Đscehisar MYO, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı nda okuyan erkek ve bayan öğrencilerin dağılım durumu ve dönemlere göre dağılımları. Şekil 2. Đscehisar MYO, Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programı nda okuyan öğrencilerin yaş aralıkları. Öğrencilere meslek seçimlerinde etkili olan faktörler sorulduğunda çoğunluğun kendi isteğiyle bu programı seçtiği görülmüştür. Diğer faktörler arasında yer alan ailemin isteğiyle yanıtının da oranı yüksektir. Bu cevapları sırasıyla rehber öğretmen ve çevre etkisi takip etmektedir. 3
Şekil 3. Öğrencilerin demografik özellikleri. - Faktör: 1)Aile 2)Çevre 3)Rehber Öğretmen 4)Kendim - Hedef: 1)Tasarım 2)Kuyumculuk 3)Süstaşı Đşlemeciliği - Yetkinlik: 1)Tasarım 2)Kuyumculuk 3) Süstaşı Đşlemeciliği - Program memnuniyeti: 1)Evet 2)Hayır 3)Kısmen - Sektör araştırması: 1)Evet 2)Hayır 3)Kısmen - Đş yeri tercihi: 1)Kamu 2)Özel Sektör 3)Kendi iş yerim 4
Şekil 3 de açıkça görüldüğü gibi Kuyumculuk ve Takı Tasarımı Programını seçen öğrencilerin büyük bir çoğunluğu okula başlarken kuyumculuk alanında ilerlemeyi hedeflemiş ve dönem sonu itibariyle yine çoğunluk kendilerini bu alanda yetkin görmüşlerdir. Buna göre öğrencilerin ikinci büyük çoğunluğu okula başlarken süstaşı işlemeciliği konusunda ilerlemeyi hedeflemiş dönem sonunda da yine bu grubun üyelerinin büyük çoğunluğu kendilerini bu alanda yetkin görmüşlerdir. Tasarım alanında ilerlemeyi hedefleyen öğrencilerin çoğunluğu dönem sonunda kuyumculuk alanında yetkin olduklarını düşünerek, öncelik sıralamalarını değiştirmişlerdir. Okula başlarken ilerleyeceği alan konusunda kararsız kalan öğrencilerde dönem sonunda becerileri doğrultusunda bu üç alandan kendilerine uygun olana dâhil olmuştur. Yine Şekil 3 de görüleceği gibi öğrencilere programdan memnuniyetleri sorulduğunda verdikleri cevaplar görülmektedir. Öğrencilerimizin büyük çoğunluğu programdan memnundurlar. Đkinci bir çoğunluğunda kısmen memnun olduğu görülmektedir. Öğrencilere Kuyumculuk ve Takı Tasarımı ile ilgili olarak sektörün, elemanlarda ne gibi özellikler aradığını araştırıyor musunuz? diye sorulmuş ve Şekil 3 de görüldüğü büyük bir çoğunluk evet cevabını vermiştir; bunu kısmen araştırıyorum cevabı takip etmektedir. Öğrencilerimiz mezuniyet sonrası çalışma yeri tercihlerine, öncelikle özel sektör daha sonra kendi iş yerim ve kamu sektörü cevabını vermişlerdir. Öğrencilerin demografik özellikleri bakımından beklenti ve gelecek düşüncelerinden elde ettikleri puanlara göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelenecek olur ise; H o : M 1 =M 2 (Erkek öğrencilerin beklenti puan ortalamaları ile bayan öğrencilerin beklenti puan ortalamaları birbirine eşittir.) H 1 : M 1 M 2 (Erkek öğrencilerin beklenti puan ortalamaları ile bayan öğrencilerin beklenti puan ortalamaları birbirine eşit değildir (anlamlı bir farklılık vardır)) H o : M 1 =M 2 (Erkek öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamaları ile bayan öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamaları birbirine eşittir.) H 1 : M 1 M 2 (Erkek öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamaları ile bayan öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamaları birbirine eşit değildir (anlamlı bir farklılık vardır)) Tablo 1. Cinsiyetlere göre beklenti puan ortalamaları ve gelecek düşünme puan ortalamaları. Cinsiyet N Ortalama Standart Sapma bekpuan Bayan 21 2,5865 0,48016 Erkek 10 2,4579 0,48241 gelduspuan Bayan 21 2,9630 0,50837 Erkek 10 2,6556 0,69970 Tablo 1 incelendiğinde, bayan öğrencilerin beklenti puanlarının, erkek öğrencilerin beklenti puan ortalamalarına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Aynı şekilde, gelecek düşünme puan ortalamaları bakımından incelendiğinde, bayan öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamalarının erkek öğrencilerin gelecek düşünme puan ortalamalarından daha yüksek olduğu görülmektedir. 5
Tablo 2. Bayan ve erkek öğrencilerin beklenti puan ortalamaları ve gelecek düşünme puan ortalamaları. t sd p bekpuan 0,696 29 0,492 gelduspuan 1,392 29 0,174 Tablo 2 incelendiğinde, beklenti puan ortalamaları cinsiyetlere göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p=0,492 > 0,05). Aynı şekilde, gelecek düşünme puan ortalamaları da cinsiyetlere göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p=0,174 > 0,05). 3.2. Öğrencilerin Okuldan Beklentileri Kuyumculuk ve Takı Tasarımı programında 19-26 yaş arasında, 2. ve 4. Dönemde okuyan bay ve bayan öğrencilere okuldan beklentileri ile ilgili 19 soru sorulmuştur. Öğrencilerin okuldan beklentileri ile ilgili anket sorularına verdikleri cevaplar Şekil 4 deki grafikte verilmiştir. Sorulara verilen cevaplara bakıldığında öğrenciler okulda aldıkları eğitimin beklentilerini karşılayamadığını, atölye ders saatlerini ve teorik ders saatlerini yetersiz bulduklarını ve atölyelerin ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamadığını belirtmişlerdir (Soru 2-3-4). Öğrenciler bu programı, alanları ile ilgili bir lisans programına puanı yetmediğinden, açıkta kalma korkusu ya da aileden uzaklaşma amacı ile seçmediklerini belirtmişlerdir (Soru 7-8-9). Yeniden sınava girseler yine bu programı seçeceğini belirten büyük çoğunluk, gelecekten beklentilerini karşılayacağına inandıkları için bu programı seçtiklerini Şekil 4 de görüldüğü gibi (Soru 12-13) belirtmişlerdir. Yapılan anket çalışmasında öğrencilerin okulda ders veren eğitmenlerden memnun oldukları, programla ilgili yapılan sosyal aktiviteleri (seminer, workshop, teknik gezi vb.) artırılması gerektiğini düşünmektedirler (Soru 16-17). Öğrencilerin yarıya yakını DGS ile dört yıllık eğitim veren lisans programına devam edip, bilgi ve tecrübelerini akademik ortamda ilerleterek, eğitim camiası içerisinde yer almak istedikleri ve her şekilde mezun olduktan sonra alanları ile ilgili çalışmak istedikleri görülmüştür (Soru 18-19). 6
Şekil 4. Öğrencilerin okuldan beklentileri ile ilgili anket sorularına verdikleri cevaplar ( Cevaplar: 1-Kesinlikle Katılmıyorum 2-Katılmıyorum 3-Kararsızım 4-Katılıyorum 5-Kesinlikle Katılıyorum ) ( Cins: 1- Bayan 2- Erkek ) 7
Şekil 5. Öğrencilerin mesleki gelecekleri ile ilgili anket sorularına verdikleri cevapları. ( Cevaplar: 1-Kesinlikle Katılmıyorum 2-Katılmıyorum 3-Kararsızım 4-Katılıyorum 5-Kesinlikle Katılıyorum) ( Cins: 1- Bayan 2- Erkek ) 8
4.SONUÇLAR VE ÖNERĐLER Çalışma evrenini oluşturan öğrencilere düzenlenen ankete vermiş oldukları cevaplar sonucunda genel olarak programı ağırlıklı bayan öğrencilerin tercih ettiği ve öğrencilerin kendi istekleriyle, gelecekten beklentilerini karşılayabileceği için bu programı seçtikleri görülmüştür. Okula başlarken ilerleyeceği alan konusunda kararsızlık eğiliminde olan öğrencilerin, genellikle çevreden etkilenerek bu programı tercih eden öğrenciler olduğu araştırma sonucunda görülmüştür. Ayrıca programdan memnun olmayan ya da kısmen memnun olanlarla bu programı kendi isteği dışında seçenlerin okula bakış açıları ve mesleki alanları ile ilgili araştırmaları paralellikler göstermektedir. Öğrenciler burada aldıkları eğitimin kendilerini geliştirmek, sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilen ya da iyi bir iş bulmak için yeterli olmadığını düşünmektedirler. Kendilerini geliştirmek konusunda da herhangi bir çalışmaya katılmadıkları veya katılamadıkları için ümitsizliğe düşmektedirler. Tüm bu sonuçlar ışığında, işsizliğin her geçen gün arttığı günümüz piyasasında öğrencilerin var olabilmesi için meslek yüksekokullarının ve öğrencilerin stratejik davranması gerekmektedir. Bu bağlamda sektörün ihtiyaçları doğrultusunda müfredatların sürekli güncellenerek geliştirilmesi, üniversite sanayi işbirliği içerisinde öğrencilerle sektörün önde gelenlerini buluşturarak deneyimlerini paylaşmalarını sağlamak ve öğrencileri, sektör ile ilişkilerini geliştirmede desteklemek konumundayız. Bunun yanında öğrencilerde okulda aldığı eğitimle yetinmeyip, kendilerini yetiştirmek zorundadırlar. Kuyumculuk sektörünün aradığı eleman özelliklere sahip olmaya çalışmalıdırlar. 5.KAYNAKLAR [1] Alışkan M. Yükseköğretim Mevzuatı. Yaylım Yay., 7. Baskı, Sayfa 12, Mart 2006, Türkiye [2] Daşçı P. Kuyumculuk Eğitiminin Yeniden Planlanarak Kalitesinin Arttırılması. I.Uluslararası Katılımlı Mücevher-Takı Tasarımı Ve Eğitimi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Sayfa 165-171, Haziran 2009 [3] (www.tasarim.itu.edu.tr/detail/files/36.doc, 16.05.2009) 9