MAYIS 2019-BÜLTEN 16 MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
1 Bu Ay 1. Ekonomide 2019 Birinci Çeyreğinde Küçülme... 2 2. Sanayi Üretiminde Yavaşlama Trendi Sürüyor... 3 3. Ekonomiye Olan Güvende Hızlı Düşüş... 4 4. Ekonomi Daralıyor, Cari Açık Kapanıyor... 6 5. Dış Ticaret Açığı %55,6 Azaldı... 7 6. İşgücü Göstergeleri-Şubat 2019... 8 7. Enflasyon Ekonomik Daralmaya Rağmen Yükselişini Sürdürüyor... 9 8. Mayıs Ayında Öne Çıkan Finansal Gelişmeler... 11
1. Ekonomide 2019 Birinci Çeyreğinde Küçülme 2018'in ilk çeyreğine yüzde 7.4 seviyesi gibi yüksek bir büyüme ile başlayan Türkiye ekonomisi, daha sonra yavaşlayarak ikinci çeyrekte yüzde 5.3, üçüncü çeyrekte yüzde 1.8 oranında büyüdü. 2018 ın son çeyreğinde ise ekonomi yüzde 3 daralma yaşamıştı. 2019 yılının ilk çeyreğinde (Ocak-) bu daralma devam etti ve GSYİH bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,6 oranında küçüldü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak ise bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 1,3 oranında büyüdü. Grafik 1: Dönemsel Büyüme Oranları 14,0 12,0 11,5 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 2 0,0-2,6-2,0-3,0-4,0 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2019 yılının ilk çeyreğine ait harcama yönünden büyümenin dönemlik gelişimine bakıldığında, hane halkı tüketim harcamalarında % 4,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumunda (yatırımlar) %13 ve mal-hizmet ithalatında %28,8 oranında azalış görüldü. Diğer taraftan kamu harcamaları %7,2 ve mal-hizmet ihracatı % 9,5 arttı. Grafik 2: Harcama Yönünden Dönemlik Büyümeye Katkılar 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0-20,0-30,0-40,0 Hanehalkı Tüketimi Devlet Harcamaları Yatırımlar İhracat İthalat (-1) GSYH Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 2017 2018 2019 Kaynak TÜİK verilerinden derlenmiştir. Döviz kurundaki gelişmeler, enflasyon ve yurt içi talepteki daralmaya bağlı olarak ithalat talebi gerilemeye devam etti. Net ihracat, ekonominin yurt içi talep kaynaklı yavaşlamasına sınırlı bir katkı sağladı.
2. Sanayi Üretiminde Yavaşlama Trendi Sürüyor Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi endeksi (SÜE) 2019 da yıllık bazda (bir önceki yılın aynı dönemine göre) %2,2 azalırken, aylık bazda (bir önceki aya göre) ise %2,1 oranında artış yaşadı. Sanayinin alt sektörlerine bakıldığında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %2,2 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi %2,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %0,7 azaldı. Grafik 3: SÜE Grafik 4: KKO Grafik 5: PMI-TR 140 120 100 80 60 40 20 0 Oca.18 Mar.18 May.18 Tem.18 Eyl.18 Kas.18 117 115 Oca.19 Mar.19 Kaynak: (Sırasıyla) TÜİK, TCMB ve İSO verilerinden derlenmiştir. 79 78 77 76 75 74 73 72 71 Oca.18 Nis.18 Tem.18 Eki.18 Oca.19 Nis.19 76,3 60 55,7 50 40 30 20 10 0 Oca.18 Mar.18 May.18 Tem.18 42,7 Eyl.18 Kas.18 Oca.19 Mar.19 45,3 May.19 3 Bir diğer öncü gösterge niteliğine sahip imalat sanayi kapasite kullanım oranı (KKO) mayıs ayında da artış göstererek sene başından beri sınırlı düzeyde devam eden yükselişini sürdürdü. İmalat sanayinin genelinde KKO aylık bazda 1,3 puanlık artışla 76,3 seviyesine ulaştı. Sanayi üretiminin yönüne ilişkin bir diğer öncü gösterge olan Türkiye imalat satın alma yöneticileri endeksi (PMI) Mayıs ta bir önceki aya göre azalış gösterdi ve 45,3 seviyesine geriledi. PMI-TR nin, eşik değer olan 50 nin altında seyrediyor olması genel olarak üretimde duraklamanın devam ettiğinin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Sanayinin genel durumuna bakıldığında, TL de yaşanan hızlı değer kaybı, enflasyonist baskılar, iç talepteki daralma ve dış talepteki azalış gibi devam eden etkiler nedeniyle sektör faaliyetlerinde yavaşlama trendinin sürdüğü görülmektedir.
3. Ekonomiye Olan Güvende Hızlı Düşüş Tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin beklenti ve eğilimlerini özetleyen ekonomik güven endeksi mayıs ayında, bir önceki aya göre %8,5 azalarak 77,5 e geriledi. Bu oran geçen yılın ekim ayından beri görülen en düşük düzey oldu. Grafik 6: Ekonomik Güven Endeksi 120,0 2018 2019 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 105,2 104,0 78,5 79,4 101,9 99,9 81,9 84,7 96,3 77,5 93,8 95,1 88,3 78,1 75,2 80,6 81,9 60,0 Ocak Şubat Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 4 Ekonomik güven endeksi, genel ekonomik duruma ilişkin iyimserlik sınırı olan 100 eşik değerinin altında seyretmeye devam ediyor. Grafik 7: Sektörel Güven Endeksleri-2019 100,0 94,7 89,9 80,0 79,4 60,0 40,0 55,3 49,8 20,0 0,0 Tüketici Reel Kesim Hizmet #$ Perkande/Ticaret İnşaat Ocak 19 Şubat 19 19 Nisan 19 Mayıs 19 Ekonomik güven endeksindeki hızlı düşüş tüketici (55,3), reel kesim/imalat sanayi (94,7), hizmet sektörü (79,4) ve inşaat (49,8) sektörü güven endekslerindeki azalıştan kaynaklandı. Özel sektör işyeri yöneticilerinin ekonominin mevcut durumu ve yakın geleceğe yönelik beklentilerinin ölçüldüğü sektörel güven endeksi de iyimserlik sınırı olan 100 eşik değerin altında kaldı.
Türkiye nin CDS (Credit Default Swap) primindeki gelişmeler yabancı yatırımcıların Türkiye ekonomisine ilişkin beklentilerine gösteren önemli bir değişken. CDS, yatırımcıların ülkelerin ekonomilerine olan güveni azaldığında yani ekonomiye dair risk algısı arttığında yükselir, tersi durumda ise düşer. Yabancı yatırımcıların Türkiye ekonomisine karşı 2018 başından itibaren başlayan güven kaybı 2018 Temmuz- Ağustos döneminde zirveye çıktıktan sonra düşüşe geçmiş ancak son dönemlerde CDS primi yeniden artış yönünde bir ivme kazanmıştır. Grafik 8: CDS Türkiye 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 163,7 Ocak Şubat Nisan Mayıs Türkiye-CDS (Aylık Ortalama) Haziran Temmuz 520,4 Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak 313,7 Şubat 2018 2019 Nisan 481,7 Mayıs 5 Kaynak: paragaranti.com Not: Yukarıdaki güven endekslerinden farklı olarak CDS değerleri aylık değil günlük olarak yayımlanıyor. Aylık baza çekebilmek için, her aya ait ortalama bir değer çıkarılmıştır.
4. Ekonomi Daralıyor, Cari Açık Kapanıyor Türkiye nin cari işlemler hesabı 2019 da bir önceki yılın mart ayına göre 4.145 milyon dolar azalışla 589 milyon dolar açık verdi. Grafik 9: Cari Denge (Aylık-Milyon ABD Doları) Söz konusunu azalmada geçen yılın aynı dönemine göre dış ticarette yaşanan 3 milyar 725 milyon dolarlık azalış en önemli etken oldu. 12 aylık cari işlemler açığı ise 12 milyar 829 milyon dolara geriledi. 4.000 2.000 0-2.000-4.000-6.000-8.000-6.997 2.639-1.505-589 Ocak Şubat Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Kaynak: TCMB verilerinden derlenmiştir. 2018 2019 6 TCMB nin hazırladığı verilere göre, yıllık bazda, dış ticaret açığı 3.725 milyon ABD doları azalarak 916 milyon dolara geriledi. Doğrudan yatırımlarda 120 milyon dolar azalış yaşandı ve 965 milyon dolarlık net giriş gerçekleşti. Portföy yatırımlarında ise 1.353 milyon dolar tutarında net giriş oldu. Yurtdışı yerleşiklerin 554 milyon dolarlık hisse senedi ve 863 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedinde net satış yaptığı kaydedildi. Resmi rezervlerde 5.728 milyon dolar azalış, kaynağı belirsiz döviz girişçıkışını gösteren net hata noksan kaleminden ise 4.3 milyar dolar bir azalma olmuştur. Türkiye ödemeler dengesinin Ocak- 2019 döneminde ise cari işlemler açığı 1.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Finansman hesabında 2.2 milyar dolarlık doğrudan yatırım ve 9.2 milyar dolarlık portföy yatırımı net girişleri ile toplam 11. 5 milyar dolar finansman sağlanırken, 3.9 milyar dolarlık net dış borç geri ödemesi ile toplamda Tablo 1: Ödemeler Dengesi Milyon ABD Doları 2018 Ocak- 2019 Ocak- 2018 2019 Cari İşlemler Dengesi -16.230-1.944-4.734-589 Sermaye Hesabı 29 26-3 -1 Finans Hesabı -11.701-7.572-1.953-835 Doğrudan Yatırımlar 1.207 2.277 1.085 965 Portföy Yatırımları 2.520 9.249-2.190 1.353 Toplam Net Dış Borçlanma 7.974-3.954 11.581-3.153 Net Hata ve Noksan 3.791-5.019 2.784-4.303 Rezervler Kaynak: TCMB -709 635-4.836-5.728 7.5 milyar dolarlık bir dış finansman sağlanmıştır. Son olarak, net hata ve noksan kaleminden kaynağı belirsiz 5 milyar dolar açık, dış açık miktarının 6.9 milyar dolara yükselmesine neden olmuştur. Döviz kurunda yaşanan hızlı artış ve iç talepte yaşanan düşüşün sınırladığı ithalat cari açığı düşürürken, beklentiler cari açıkta daha düşük seviyelerin görülebileceği yönündedir.
5. Dış Ticaret Açığı %55,6 Azaldı Ekonomide yaşanan daralma dış ticareti açığının daralmasına yardımcı oluyor. TÜİK ve Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle oluşturulan dış ticaret verilerine göre Nisan 2019 da ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre %4,6 artarak 14 milyar 480 milyon dolar, ithalat %15,1 azalarak 17 milyar 462 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece Nisan ayında dış ticaret açığı, %55,6 azalarak 2 milyar 982 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise Nisan 2018 de %67,4 iken, Nisan 2019 da %82,9 a yükseldi. Grafik 10: İhracat, İthalat ve Dış Ticaret (12 Aylık Ortalamalara Göre % Değişim) İthalat % Değişim İhracat % Değişim Dış Ticaret Açığı % Değişim 60,00 40,00 20,00 0,00-20,00-40,00 7-60,00-80,00 2015-03 2015-04 2015-05 2015-06 2015-07 2015-08 2015-09 2015-10 2015-11 2015-12 2016-01 2016-02 2016-03 2016-04 2016-05 2016-06 2016-07 2016-08 2016-09 2016-10 2016-11 2016-12 2017-01 2017-02 2017-03 2017-04 2017-05 2017-06 2017-07 2017-08 2017-09 2017-10 2017-11 2017-12 2018-01 2018-02 2018-03 2018-04 2018-05 2018-06 2018-07 2018-08 2018-09 2018-10 2018-11 2018-12 2019-01 2019-02 2019-03 2019-04 Ülkelere göre dış ticaret dağılımında yine ilk sırada ihracatta Almanya, ithalatta ise (petrol ve doğalgaz alımının etkisiyle) Rusya yer aldı. Almanya ya yapılan ihracat 1 milyar 243 milyon dolara ulaşırken, bu ülkeyi sırasıyla 819 milyon dolarla Birleşik Krallık, 777 milyon dolar ile İtalya ve 754 milyon dolar ile Irak takip etti. Rusya dan yapılan ithalat 1 milyar 861 milyon dolar olarak gerçekleşirken, bu ülkeyi 1 milyar 458 milyon dolarla Çin, 1 milyar 454 milyon dolarla Almanya ve 925 milyon dolarla ABD izledi. İmalat sanayi toplam ihracatın %95 ini gerçekleştirerek dış ticaretin en önemli sektörü olmayı sürdürdü. Dış ticaretin teknoloji yoğunluklarına göre dağılımına bakıldığında, toplam ihracatın daha çok orta-yüksek teknolojili ürünler (%35,6) ile düşük teknolojili ürünlerden (%33,4) oluştuğu görülür. Orta-düşük teknolojili ürünlerin payı %27,7 ve son olarak yüksek teknolojili ürünlerin payının ise %3,2 dir.
6. İşgücü Göstergeleri-Şubat 2019 Türkiye genelinde Şubat 2019 döneminde işsizlik oranı yıllık bazda %14,7 ye ulaşırken, işsiz sayısı 1 milyon 376 bin kişi artarak 4 milyon 730 bin kişi oldu. İstihdam oranı ise 1,8 puan azalışla %44,8 e, istihdam edilen kişi sayısı 811 bin kişi azalarak 27 milyon 355 bin kişiye geriledi. Genç nüfusta (15-24 yaş) ise işsizlik oranı 7,1 puan artarak %26,1 oldu. Tablo 2: İşgücü Göstergeleri İşsizlik Oranı 14,7% Genç Nüfusta (15-24) işsizlik 26,1% 15-64 yaş arası işsizlik 15,0% Tarım dışı işsizlik 16,9% İşsiz Sayısı (milyon kişi) 4,7 İstihdam Oranı 49,3% İstihdam edilen kişi sayısı (milyon kişi) Kaynak: TÜİK Şubat-19 27,4 Grafik 11: İşsizlik, İstihdam ve Genç İşsizlik İstihdam oranı % (sağ eksen) 15-24 Yaş Arası Genç İşsizler Oranı İşsizlik oranı 8 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 50,0 26,1 49,0 48,0 47,0 14,7 46,0 44,8 45,0 44,0 43,0 0,0 42,0 Oca.17 Şub.17 Mar.17 Nis.17 May.17 Haz.17 Tem.17 Ağu.17 Eyl.17 Eki.17 Kas.17 Ara.17 Oca.18 Şub.18 Mar.18 Nis.18 May.18 Haz.18 Tem.18 Ağu.18 Eyl.18 Eki.18 Kas.18 Ara.18 Oca.19 Şub.19 Grafik 12: Nedenlerine Göre İşgücüne Dahil Olmama (bin kişi) Şubat 2019 dönemi itibariyle nedenlerine Çalışamaz Halde 3 994 Diğer 1 953 Emekli 4 834 Eğitim Öğretim 4 591 İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar 2 375 Ev işiyle meşgul 11 127 göre işgücüne dahil olmayan nüfus içerisinde 11 milyon 127 bin kişi ile ev işiyle meşgul olanlar (kadınlar) en yüksek paya sahip oldu. Bunun dışında çeşitli nedenlerle iş aramayan, ancak 2 hafta içerisinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerden oluşan iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar grubunda 2 milyon 375 bin kişi yer aldı. Aynı dönemde eğitim ve öğretim nedeniyle iş gücüne dahil olmayanların sayısı 4 milyon 591 bin kişi, emekliler 4 milyon 834 bin kişi, çalışamaz halde olanlar 3 milyon 994 bin kişi ve son olarak diğer sebeplerden dolayı iş gücüne dahil olmayanların sayısı 1 milyon 953 bin kişi olarak kayıtlara geçmiştir.
7. Enflasyon Ekonomik Daralmaya Rağmen Yükselişini Sürdürüyor Mayıs 2019 da Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), aylık bazda %0,95, bir önceki yılın aralık ayına göre %4,99 ve yıllık bazda %18,71 oranında artış gösterdi. Yurt İçi Üretici Enflasyonu (Yİ-ÜFE) ise aylık bazda %2,67, aralık ayına göre %7,99 ve yıllık bazda %28,71 oranında arttı. Grafik 13: Enflasyon: TÜFE ve ÜFE TÜFE Yİ-ÜFİ YD-ÜFE 80 70 60 50 40 30 20 10 Nisan 19 33,73 28,71 18,71 0 9-10 Nisan 15 Mayıs 15 Haziran 15 Temmuz 15 Ağustos 15 Eylül 15 Ekim 15 Kasım 15 Aralık 15 Ocak 16 Şubat 16 16 Nisan 16 Mayıs 16 Haziran 16 Temmuz 16 Ağustos 16 Eylül 16 Ekim 16 Kasım 16 Aralık 16 Ocak 17 Şubat 17 17 Nisan 17 Mayıs 17 Haziran 17 Temmuz 17 Ağustos 17 Eylül 17 Ekim 17 Kasım 17 Aralık 17 Ocak 18 Şubat 18 18 Nisan 18 Mayıs 18 Haziran 18 Temmuz 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 Kasım 18 Aralık 18 Ocak 19 Şubat 19 19 Nisan 19 Mayıs 19 ÜFE ve TÜFE arasındaki %10 luk fark, üretici maliyetlerindeki artışın henüz tüketici fiyatlarına yansıtılmadığı ve dolayısıyla bir sonraki dönem TÜFE de yukarı yönlü eğilimin görülebileceğine işaret etmektedir. Grafik 14: TÜFE de Ana Harcama Gruplarına Göre Yıllık Değişim Oranları (%) Mayıs 2019 TÜFE Çeşitli mal ve hizmetler Lokanta ve oteller Eğitim Eğlence ve kültür Haberleşme Ulaştırma Sağlık Ev eşyası Konut Giyim ve ayakkabı Alkollü içecekler ve tütün Gıda ve alkolsüz içecekler 18,71 26,75 19,77 13,14 20,06 9,89 12,40 19,37 24,54 14,68 4,78 19,22 28,44 TÜFE yi oluşturan ana harcama grupları arasında, yıllık bazda en fazla artış %28,44 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görüldü. Diğer ana harcama gruplarında çeşitli mal ve hizmetler grubunda %26,75, ev eşyası grubunda %24,54, eğlence ve kültür grubunda %20,06 ve lokanta ve oteller grubunda ise %19,77 ile en yüksek artışın yaşandığı gruplar oldu.
Grafik 15: Y-İçi ÜFE de Ana Sanayi Gruplarına Göre Yıllık Değişim (%)-Mayıs 2019 Yurt içi ÜFE Sermaye malı Enerji Dayanıksız tüketim Dayanıklı tüketim 28,71 28,67 25,99 19,30 39,00 Yİ-ÜFE yi oluşturan alt sektörler arasında rekor artış yine enerji gurubunda oldu. Enerji grubu yıllık bazda %39 arttı. Ayrıca sermaye malı grubunda ve ara malı grubunda %29, dayanıksız tüketim mallarında %26 ve dayanıklı tüketim mallarında %20 ye yakın artış kaydedildi. Ara malı 28,69 10 Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) Nisan ayında da artışını sürdürdü. Tarım-ÜFE de yıllık bazda %27,33 oranında arttı. Bir kısmını ithal ettiğimiz mazot, gübre, ilaç, yem gibi tarımsal girdilerin fiyatlarındaki artış, Tarım- ÜFE deki yükselişte önemli bir etken oluşturmaya devam ediyor Grafik 16: Tarım ÜFE de Yıllık Değişim (%) 2017 2018 2019 35,00 30,75 30,00 23,50 25,7927,33 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Ocak Şubat Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
8. Mayıs Ayında Öne Çıkan Finansal Gelişmeler Mayıs ayında Türkiye ekonomisinde finansal piyasalara ilişkin alınan bazı kararlar aşağıda kısaca özetlenmiştir. -Kambiyo İşlemlerine Binde Bir Oranında Vergi Cumhurbaşkanlığı Kararı'na göre, kambiyo işlemlerinde satış tutarı üzerinde binde 1 vergi alınacak. Resmî Gazete de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla 1998 tarihli 98/11591 sayılı bakanlar kurulu kararında yapılan değişikliğin detayları şöyle: - Bankalar ile yetkili kuruluşların birbirleri ile yaptıkları ve Hazine'ye yapılan kambiyo satışlarında banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) sıfır olarak belirlendi. - Ayrıca Döviz kredisinin ödenmesine yönelik olarak, döviz kredisi kullanılan ya da kullanımına aracılık eden banka tarafından kredi borçlusuna yapılan kambiyo satışlarında da BSMV sıfır olacak. - Bunların dışındaki işlemlerde BSMV binde 1 olarak uygulanacak. Daha genel bir ifadeyle bankalar ve döviz bürolarında yapılacak döviz satışlarında binde 1 oranında vergi alınacak. 1998 yılında tüm kambiyo muamelelerinde BSMV binde 1 olarak belirlenmiş, daha sonra 2008 yılında bu vergi sıfıra indirilmişti. Söz konusu değişiklik ile dövize olan talebin azaltılması ve toplanan vergilerle Hazine'ye ek gelir sağlanması hedeflenmektedir. 11-100 Bin Dolar Üzerindeki Döviz İşlemlerine Valör Uygulaması Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) bankalara gönderdiği talimatla, 21 Mayıs 2019 dan itibaren 100 bin dolar ve fazlası döviz alımında paranın ilgilinin hesabına bir iş günü valörlü olarak gerçekleştirilmesi şartı getirdi. Bu karar sadece gerçek kişilerin gün içinde satın alacağı 100.000 ABD Doları ve üzerinde (veya diğer döviz cinslerinde buna denk gelen tutar) döviz (efektif dahil) alım işlemlerini kapsamaktadır. Bundan sonra 100 bin dolar veya buna denk gelen dövizin Türk Lirası karşılığı bir gün önce yatırılacak, alınmak istenen döviz ertesi gün hesaba geçecek. Diğer taraftan döviz bozdurmak isteyenler için bekleme süresi olmayacak ve satılan dövizin Türk Lirası karşılığı aynı gün hesapta olacak. BDDK aldığı karar ile spekülatif döviz talebinin frenlenmesini, piyasa istikrarının desteklenmesini amaçladığını şu sözlerle ifade etmiştir: "Son dönemlerde manipülasyon amaçlı spekülatif işlemler ile döviz piyasalarında istikrarsızlık oluşturulmakta ve/veya beslenmektedir. Bu durum, ekonominin temel dinamiklerinin yanı sıra, kredi sisteminin etkin çalışması ile bankacılık sistemi üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilmektedir." BDDK bu kararla ayrıca sadece reel döviz ihtiyacı olmadığı düşünülen gerçek kişilerin gün içinde birden çok kez döviz alım-satım yaparak piyasa yapısallarında meydana getirdiği gereksiz ve haksız bozulmayı önlemeyi amaçladığını belirtirken, ayrıca reel döviz talebi olan tüzel kişilere ve 100 bin ABD Dolarından az (veya diğer döviz cinslerinde buna denk gelen tutar) efektif dahil döviz talebi olan gerçek kişilere yönelik hiçbir kısıtlama içermediğini ayrıca vurgulamıştır. Sonuçta BDDK nın bu kararı almasında kredi sisteminin etkin çalışması, bankacılık sistemi üzerindeki olası olumsuz etkilerin azaltılması ve piyasadaki gereksiz ve haksız bozulmaların önlenmesi kaygılarının etkili olduğu görülür.
-TCMB Swap Satış Limitini Yüzde 40 a Yükseltti Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bankalara gönderdiği yazıyla Döviz Karşılığı Türk Lirası Swap Piyasası'nda vadesi gelmemiş toplam swap satış işlem miktarını, Döviz ve Efektif Piyasaları işlem limitlerinin yüzde 40'ı ile sınırlandırıldığını duyurdu. TCMB daha önce 28 tarihinde swap satış limitini yüzde 20'den 30'a çıkarmış ancak geçtiğimiz günlerde yeni bir swap hamlesi ile bu limiti yüzde 40'a yükseltmiştir. Swap aracılığıyla kura müdahalede bulunan Merkez Bankası yaptığı bu hamle ile TL likiditesini desteklemek ve böylece TL nin yabancı paralar karşısında daha fazla değer kaybetmesini önlemeyi amaçladığı söylenebilir. 12
Yasal Uyarı Bu bültende yer alan bilgiler güvenilir olduğuna inanılan ve kamuya açık olan kaynaklardan derlenmiştir. Bülten sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır, Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamaktadır. Bülteni hazırlayan akademisyenlerin kişisel görüşleri ve değerlendirmelerini içerebilir. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi bültende yer alan bilgi ve değerlendirmelerin kesin doğruluğu ya da değişmezliği ile ilgili bir garanti vermemektedir. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi bültende yer alan bilgileri herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu bültende yer alan bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaysız oluşabilecek zararlardan Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi hiçbir şekilde sorumluluk üstlenmemektedir. Bu bültende yer alan bilgilere kişisel kullanımlar için izin verilmiştir, bunun dışında ticari ya da kamusal olsun herhangi bir kullanımda Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi nin izni olmadan kısmen ya da tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 13 Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Elemanları Prof. Dr. Cengiz Bahçekapılı cbahcekapili@marmara.edu.tr Araş. Gör. Suat Aksoy suat.aksoy@marmara.edu.tr Araş. Gör. Buket Çetin buket.cetin@marmara.edu.tr