2 2...Yunuslar Tan yoruz 6...Yunus Çizelim! 7...Odan Yunuslarla Süsleyebilirsin 8...Yunuslar Nas l Sesler Ç kar r? 9... Memeli Oldu unu Nas l Anlars n? 12...Yavrulara Yard m Eder misin? 1 3...Biz Nas l Haberlefliriz? 14...Minik Sualt Araflt rma Gemisinde! 1 6...Deniz Alt nda Yolculuk 1 8...Haydi Mutfa a 19...Çok Merak Ediyorum 2 0...Çakçak Keflfediyor 2 2...Küçük Eller flbafl nda 9 1 2 2 4...K rç l n Seçtikleri 2 0
Yunuslar yaşamlarını suda geçirirler. Bu nedenle pek çok insan onların balık olduğunu düşünür. Oysa onlar balık değil. Çünkü onlar balıklar gibi suyun altında soluk alamazlar. Yine de suyun altında uzun süre kalabilirler. Yunusları n, soluk alabilmek için su yüzeyine çı kmaları gerekir. Gördün mü, yunusun başı nı n üzerinde küçük bir delik var. Bu, onun burun deliği! Yunuslar, su yüzeyine çı ktı kça bu delikten soluk alp verirler. 2
Yunusları n sı rt, göğüs ve kuyrukları nda yüzgeçler vardı r. Yüzgeçler yunuslarn suda hareket etmesini sağlar. Yunuslar memeli hayvanlardı r. Bu, anne yunusları n yavruları nı meme uçları ndan gelen sütle besledikleri anlamı na gelir. Yunuslar teknelerle birlikte yüzmeyi çok severler. visual photos 3
visual photos Yunuslar sürüler halinde yaşarlar. Bu sürülerde 5 15 yunus da olabilir, 200 yunus da. Gösteri amacı yla özel olarak eğitilen yunuslar, insanlara yaklaşı p, onlarla oynayabilirler. Çok sevdikleri balı kları insanlarn elinden yiyebilirler. Ancak denizlerde gördüğümüz yunuslara yaklaşmak tehlikeli olabilir. Yunuslar çok hı zlı yüzerler. Vücutlarnı n pürüzsüz oluşu hı zlı yüzmelerine yarı dmcı olur. visual photos 4
Yunuslar çok yükseklere sı çrayabilirler. Kuyrukları nı hareket ettirerek suyun dışı na çı kı verirler. Havada yükselir ve sonra tekrar suya dalarlar. Yunuslar çok farklı sesler çı kartarak birbirleriyle konuşurlar. Yeni bir yiyecek buldukları nda ya da tehlikeli bir durum fark ettiklerinde çı karı dı kları seslerle birbirlerine haber verirler. Yunuslar çok akı llı hayvanlardı r. Denizdeki süngerleri alet gibi kullanabilirler. Kendilerine yemek ararken bu süngerleri burunlarna takarlar. Bu sünger, yunuslarn burnunu deniz dibindeki keskin deniz kabukları ndan ya da dokunduklarnda onlara zarar verebilecek balı klardan korur. Anne yunuslar sünger kullanmayı yavrularna da öğretirler. Meltem Yenal Cokun 5
Yunus Çizelim! 1 2 3 6 Çizim: P nar Büyükgüral
Odan Yunuslarla Süsleyebilirsin Odan yunuslarla süslemek istersen burada gördü ün gibi bir süs yapabilirsin. Renkli kartondan afla daki gibi bir flekil kes. Bu sayfadaki yunus çizimlerini fotokopiyle ço alt ve onlar da kes. Kesti in yunuslar n kar nlar ndaki ç k nt lara yap flt r c sür. Bunlar kartondan kesti in fleklin üstüne, foto raftaki gibi yap flt r. Yunuslardan birinin s rt ndaki yüzgece bir ip ba la. pin di er ucunu da kartonun alt ucuna ba la. Kartonunun ortas ndaki k rm z noktan n bulundu u yere bir ip ba la. Bu iple oda süsünü istedi in bir yere asabilirsin. Bu oda süsünü baflka hayvan resimleriyle de yap p sevdiklerine arma an edebilirsin. Zuhal Özer Çizim: P nar Büyükgüral 7
Yunuslar Nasıl Sesler Çıkarır? Çekidek in babası, Karamel, Çekirdek, Minik ve Kırçıl ı kayıkla gezdiriyordu. Birden bazı sesler duydular. Minik, seslerin nereden geldiğini çok merak etti. Çevresine bakındı, bakındı Seslerin nereden geldiğini bir türlü anlayamadı. Bu sırada, Karamel ve Çekirdek kıkır kıkır gülmeye başladılar. Sonra, Minik e bu sesleri az önce yanlarından geçen yunusların çıkardığı nı söylediler. Yunusların çıkardığı sesleri televizyonda izledikleri bir programda duymuşlardı. Üstelik bu programda yunus sesi çıkarmanın eğlenceli bir yolunu da öğrenmişlerdi. Kıyıya çıktıklarnda bunu Minik e de öğretmek istediler. Hemen bir balon buldular. Çekirdek, balonu kocaman şişirdi. Karamel de balonun ağzını esneterek sıkıca tuttu ve havasının yavaşça boşalmasını sağladğ. İşte tam o sırada yunuslarınkine benzeyen bir ses çıkıyordu. Minik sevinçle zıplamaya başladı ve İşte denizde duyduğum ses, işte yunus sesi dedi. Çevrendeki sesleri dinle! Başka hangi sesleri duyuyorsun? Aşağıdaki İnternet adresinde yunus sesi dinleyebilirsin. http://www.dolphinkind.com/images/squeek.wav 8 Zuhal Özer Çizimler: Tülay Sözbir Seidel
nek, koyun, kedi, köpek, fil, ay, maymun, flempanze, aslan, kirpi, zürafa, yunus gibi pek çok hayvan var. Biliyor musun, tüm bu hayvanlar bir grubun üyesi. Hatta biz insanlar da... Bu grubun ad da Memeli Hayvanlar! Peki, bir hayvan n memeli olup olmad n nas l anlar z? Elbette, baz ortak özelliklerine bakarak. visual photos 9
Memeliler yavrular n anne sütüyle beslerler. Süt, yeni do um yapan annenin meme ucundan ç kar. Sen de bebekken bir süre annenin sütüyle beslendin. Koyunlar, keçiler, köpekler ve daha birçok memeli de yavrular n kendi sütüyle besler. Memelilerin vücutlar nda k llar vard r. Baz lar n n tüm vücudu k llarla kapl d r. Baz lar n nsa yaln zca b y vard r. Baz lar n n k llar da ancak büyüteçle görülebilecek kadar k sad r. 10
Memelilerin ço u di er hayvanlardan daha uzun süre yavrular yla ilgilenirler. Memeliler, yavrular na kendi bafllar na nas l yaflayacaklar n ö retirler. Ama içlerinden bir tanesi yavrular yla di erlerinden çok daha uzun süre ilgilenir. Sence bu memeli, bu sayfadakilerden hangisi olabilir? visual photos visual photos visual photos Banu Binbaflaran Tüysüzo lu 11
Yavrulara Yard m Eder misin? Zürafa, kedi ve fil yavrular anneleriyle buluflmak istiyorlar. Çünkü kar nlar çok ac km fl. Ama yavrular onlar annelerine götürecek yolu bulam yorlar. Farkl renklerde kalemler kullanarak yavrular annelerine ulaflt racak yollar çizer misin? 12 Meltem Yenal Coflkun Çizim: P nar Büyükgüral
Biz Nas l Haberlefliriz? T pk yunuslar gibi biz de birbirimizle konufluruz. Birbirimize sesimizi duyuramayaca m z kadar uzak oldu umuzdaysa, haberleflme araçlar ndan yararlan r z. Afla da bu araçlardan dördünün resimleri var: Cep telefonu, sabit telefon, mektup ve bilgisayar. Bu resimler belli bir s raya göre dizilmifl. Ancak arada baz yerler bofl b rak lm fl. Sen de bu s ray izle. Bofl b rak lan yerlere, oraya gelmesi gereken haberleflme arac n n resmini çiz. Ayflenur Us Çizimler: P nar Büyükgüral 13
Minik Sualt Araflt rma Gemisinde! Minik, Karamel ve Çekirdek denizin alt ndaki yaflam daha yak ndan görmek istediler. Böylece bir sualt araflt rma gemisine bindiler. Bu gemi, bir otomobilden biraz büyüktü. Ama suda yüzen bir gemiden de çok küçüktü. Dahas da var! Sualt araflt rma gemisinin ileri geri hareket etmesini bu pervane dönerek sa lar. Kaptan ve yolcular, bir telsiz arac l yla di erleriyle haberleflirler. Di erleri kim mi? Onlar su yüzeyinde bekleyen gemideki kaptan ve yolcular! Bu bir robot kol. Araflt rmac lar, bu kolu kullanarak deniz dibinden su, tafl, kabuk gibi çeflitli örnekler toplarlar. 14
Sualt nda soluyabilece imiz hava yoktur. Bu nedenle, kaptan ve yolcular, içinde hava olan bir odada bulunurlar. Kaptan, gemiyi kullan r. Yolcular da pencereden çevrelerini incelerler. Afla da sualt araflt rma gemisinin baz parçalar var. Onlar yandaki resimde bulabilir misin? Sualt karanl kt r. Sualt araflt rma gemisinin önündeki lambalar, arac n önünü ayd nlat r. Bu bir su tank. Bu tank n içine su dolduruldu unda gemi suya dalar. Tank n içindeki su düzeyi ayarlanarak gemi istenen derinlikte yüzdürülür. Tank boflalt ld ndaysa, gemi tekrar su yüzeyine ç kar. Tu ba Can Çizim: P nar Büyükgüral Karakter çizimleri: Tülay Sözbir Seidel 15
16,
Yaz ve Çizimler: P nar Büyükgüral 17
Yaz günlerinde so uk bir limonata kadar rahatlat c ne olabilir? Bu limonata bir de dondurma gibi haz rlanm flsa tad na doyum olmaz! ki limonun kabu unu rendeleyin. Malzemeler: 5 limon 1,5 su barda toz fleker 3,5 su barda su Birkaç nane yapra Su ve flekeri bir tencerede kar flt r n ve fleker eriyene kadar s t n. Hafifçe kaynamaya bafllay nca da içine limon suyunu ve limon kabu u rendesini ekleyin. Yaln zca 2 dakika kaynat n. Kabu unu rendeledikleriniz de dahil olmak üzere, 4 limonun suyunu s k n. Beflinci limon dondurma kab olarak haz rlanacak. Bunun için, limonu bardak gibi duracak biçimde her iki ucundan kesin. Bir b çak yard m yla içini ç kar n. Bu limonu, bir kab n içine koyarak buzdolab nda saklay n. Ateflten al n ve oda s cakl na gelene kadar bekleyin. Daha sonra buzlu a koyun ve donmas n bekleyin. Donduktan sonra buzluktan al n. Bir çatal yard m yla buzu k r n ve iyice kar flt r n. Daha önceden haz rlad n z limon kabu unun içine doldurun ve tekrar buzlu a koyun. Yemeden önce, üzerini nane yapraklar ve limon kabu u rendesiyle süsleyin. Zuhal Özer Çizimler: Tülay Sözbir Seidel 18 Kesici aletleri ve oca kullan rken büyüklerinizden yard m isteyin.
K fl mevsimini hat rla! Hava so uktur. Do adaki hayvanlar için besin azd r. Bu durumda, Ay lar besin bulamayan baz memeliler, hayatta neden k fl uykusuna kalabilmek için uzun bir k fl uykusuna yatarlar? Burak Vatan yatarlar. Ay lar da k fl aylar nda yemek 5 yafl Uzunköprü Edirne bulamad klar nda uykuya yatarlar. Ancak onlar n uykusu, k fl uykusu gibi de ildir. So uktan korunmak ve uyumak için sakland klar yere biri geldi inde, ya da bir yiyecek kokusu ald klar nda uyan rlar. Tu ba Can Çizim: Tülay Sözbir Seidel Merak etti iniz sorular bize gönderebilirsiniz. Adres: TÜB TAK Merakl Minik Dergisi Çok Merak Ediyorum Köflesi Atatürk Bulvar No: 221 Kavakl dere/ankara merakli.minik@tubitak.gov.tr 19
Yunuslar So uktan Ne Korur? So uk havalarda üflümemek için kal n giyiniriz. Elimize eldiven, bafl m za bere, boynumuza atk takar z. Peki, so uk sularda yaflayan yunuslar üflümemek için ne yaparlar? Onlar n bir fley yapmalar na gerek yok, çünkü derilerinin alt nda kal n bir ya tabakas bulunur. Bu tabaka, yunuslar n vücutlar n so uktan korur. Gelin özel bir eldiven yaparak bunun nas l oldu unu anlayal m! Elinin girebilece i büyüklükte iki torba bul. Torbalardan birine iki büyük dilim margarin koy. Margarin dilimlerinin aras na, ikinci torbay yerlefltir. ki torban n a z k s mlar n birbirine bantla. 20
Bu eldiveni denemek için önce büyük bir kab n içine su doldur. Sonra suyun içine çok say da buz parças at. Böylece so uk su elde ettin. Ya dan eldivenin t pk yünden yap lm fl eldiven gibi elini so uktan korudu unu göreceksin. Demek ki ya, yün gibi malzemeler so u u geçirmiyorlar. Baflka hangi malzemeler so u u geçirmez, düflün bakal m... Bir eline eldivenini tak. Sonra da iki elini birden so uk suyun içinde bir süre tut. Hangi elin önce üflüdü? Eldivenli olan m, eldivensiz olan m? Tu ba Can Deney çizimleri: P nar Büyükgüral 21
Haziran say m zda, at k malzemelerden akvaryum modeli yapman z istemifltik. flte akvaryumlar n z ve siz! lgim Gözde fiahin - 6 yafl stanbul Sena Kula - 5 yafl - Ödemifl / zmir Kayadüzü ÖO - 1 A s n f ö rencileri Merzifon / Amasya Özgün / Birkan Ayaz - 4,5 yafl - zmir Rumeysa Ünel - 6 yafl - stanbul Reyhan Uzer - 7 yafl - Manisa Yark n Sezen / Nehir Çelikel 4 yafl - Ankara Murat Yi it Kara - 6 yafl - Ankara Azra Duru Say n - 4 yafl Çorlu / Tekirda 22 Sinemis Bahad r - 5 yafl - Adana
Do a Zerman - 5 yafl - stanbul Ekim say m z için çeflitli bitkilerin dökülmüfl yapraklar n toplay n. Bunlar boyay p bask lar n ç kararak farkl resimler yap n. Bu resimlerle çekilmifl foto raflar n z, ad n z, yafl n z ve oturdu unuz ili yazarak, ister postayla ister e-postayla bize gönderebilirsiniz. TÜB TAK Merakl Minik Dergisi Küçük Eller flbafl nda Köflesi Atatürk Bulvar No: 221 06100 Kavakl dere / ANKARA merakl.minik@tubitak.gov.tr Efe fiimflek - 6,5 yafl - stanbul Erdem / Onur Kaya 5-2 yafl / Deniz Bilsel - 11 yafl - stanbul Salim Üner - 6 yafl - Tekirda Bizim Ev Anaokulu - Ankara Yaman Efe Gümüfl 5 yafl - zmir Furkan Efe Kalkan 5 yafl - Ankara Hasan Tahsin fien - 8 yafl fiarköy / Tekirda Ceylin Do aner - 3 yafl - Konya lgi Taner - 5 yafl - Mersin brahim Çelik - 6 yafl - Ankara layda Yelim - 5 yafl - Merzifon / Amasya Burak Batar - 6 yafl - Bursa 23
Sergi Kumdan Heykeller Sergileri Bu yaz, Ankara, stanbul ve Antalya da düzenlenen kumdan heykeller sergilerini kaç rmay n! Bu sergilerde, dünyan n çeflitli ülkelerinden ve ülkemizden sanatç lar n kumdan yapt dev heykeller yer al yor. stanbul daki kumdan heykeller sergisi, Kozyata ndaki Carrefour ma azas nda, 30 Eylül 2007 ye kadar gezilebilecek. Burada çocuklar ve yetiflkinlere yönelik heykel atölyeleri de düzenleniyor. Antalya da, biri Konyaalt Beachpark ta, ötekiyse Kemer de olmak üzere iki sergi var. Konyaalt daki sergi 1 Ekim 2007 ye, Kemer deki sergiyse 31 Ekim 2007 ye kadar ziyarete aç k. Ankara da Sö ütözü nde Ankara Ticaret Odas yan ndaki sergiyse, 5 A ustos ta aç lacak ve 30 Ekim 2007 ye kadar gezilebilecek. Oyuncak Kesekâ d ndan Kuklalar Kedi, köpek, fare, tavflan, ay, panda, kurba a, fil, aslan gibi hayvanlar n, kesekâ d ndan çok basit kuklalar n yapabilirsiniz. Kesekâ d n n alt bölümü, hayvanlar n yüzü olacak. Kuklas n yapmak istedi iniz hayvanlar n özelliklerine dikkat edin. Örne in, kedi için sivri kulaklar, iki göz, burun, a z ve b y klar gerekiyor. Bunlar n baz lar n kartondan kesip kesekâ d n n üzerine yap flt rabilirsiniz. Baz lar n kendiniz de çizebilirsiniz. Sivri bir burun için kesekâ d n n dibini, iki köflesinden üçgen biçiminde içe do ru katlayabilirsiniz. 24
Bir Kitap Hayvanlar Nokta Birlefltirmece TÜB TAK Erken Çocukluk Kitapl ndan Hayvanlar adl nokta birlefltirme kitab n n kahramanlar kedi ve fare, bu kez bir keflif gezisine ç k yorlar. Amaçlar ysa farkl hayvan türlerini tan mak. Ormanda, bahçede, denizin derinliklerinde, yeralt nda, kutuplarda, k sacas akl n za gelebilecek her türlü ortamda çeflitli hayvanlarla tan fl yorlar. Ancak, kediyle farenin bafl ndan geçenleri görmek için, küçük okurlar m z n sayfalardaki noktalar birlefltirmeleri gerekiyor. Oyun Küçük Bal k, Büyük Bal k, K rm z Bal k... Bu oyun için önce çok say da bal k flekli çizmeniz gerekiyor! Oyunun amac, bal klar grupland rman n farkl yollar n bulmak. Farkl renklerde kartonlardan, farkl boylarda bal k flekilleri kesin. Bal klar, renklerine göre gruplara ay r n. Bal klar, büyüklüklerine göre gruplara ay r n. Küçük bal klar, orta boylu bal klar ve büyük bal klar gruplay n. Bal klar büyükten küçü e do ru boy s ras na dizin. Sonra da küçükten büyü e do ru boy s ras na dizin. Bal klar say n. Toplam kaç bal k var? Küçük boylu, orta boylu ve büyük boylu bal klardan kaç tane var? Bal klar n z boyay p üzerlerine farkl desenler de çizebilirsiniz. Onlar desenlerine, ya da sözgelimi kuyruklar n n rengine göre de gruplara ay rabilirsiniz. Asl Zülal 25