2015 KASIM AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.12.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Dr. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Kasım ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Kasım ayında TÜFE bir önceki aya göre %0.67 oranında arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Kasım ayında %0.43 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin %0.45 yükselmesi beklenmekteydi. Kasım ayında TÜFE deki yıllık değişim ise %8.10 olmuştur. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre %1.42 düşerken yıllık bazdaki artış %5.25 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 1. Kasım Ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri TÜFE Yİ-ÜFE Değişim (%) 2014 2015 2014 2015 Aylık 0.18 0.67-0.97-1.42 Yıllık 9.15 8.10 8.36 5.25 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 6
% Grafik 1. 2014 ve 2015 Yılları TÜFE Seyiri 9.38 9.66 7.75 7.89 8.39 7.55 7.61 7.91 8.09 7.24 9.16 9.32 9.54 7.20 6.81 7.14 8.86 8.96 9.15 7.95 7.58 8.10 8.17 2014 2015 Grafik 1 de TÜFE nin seyri yer almaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun açıkladığı verilere göre yıllık tüketici enflasyonu, Ekim ayında gerçekleşmiş olan %7.58 seviyesinden Kasım ayında %8.10 düzeyine yükselmiştir. Grafik 1 de görüldüğü üzere; Kasım ayındaki yıllık tüketici enflasyonu, 2015 yılında gerçekleşen en yüksek değerdir. Grafik 2 de ana harcama gruplarının aylık bazda TÜFE ye katkıları yer almaktadır. Ana harcama gruplarının toplam değişime aylık katkıları incelendiğinde giyim ve ayakkabı grubunun enflasyona 39 baz puan ile en fazla katkıyı yaptığı görülmüştür. Bu durum Kasım ayında da mevsimsel faktörlerin, giyim ve ayakkabı grubundaki fiyatlar üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Söz konusu grubu, 24 baz puan katkı ile gıda ve alkolsüz içecekler grubu takip etmiştir. Ekim ayında sebze fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak düşüş gösteren işlenmemiş gıda fiyatları, Kasım ayında sebze fiyatlarındaki seyrin tersine dönmesi ile artarak gıda enflasyonu görünümünde temel belirleyici olmuştur. Ayrıca Kasım ayında siyasi belirsizliğin azalmasıyla Türk Lirası nda yaşanan toparlanma eğilimi neticesinde ulaştırma grubu fiyatlarında düşüş yaşanmış olup; bu durum enflasyonu sınırlayıcı yönde etki sunmuştur. http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 6
Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2015 Kasım Ayı TÜFE ye Katkıları GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER KONUT EV EŞYASI LOKANTA VE OTELLER HABERLEŞME SAĞLIK EĞİTİM ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞLENCE VE KÜLTÜR ULAŞTIRMA -0.01-0.02-0.12 0.08 0.05 0.02 0.02 0.01 0.00 0.00 0.24 0.39-0.20-0.10 0.00 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 % puan Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde bir önceki aya göre en fazla artış %5.37 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Kasım ayında mevsimsel etki nedeniyle aylık bazda en fazla artış gösteren giyim ve ayakkabı grubunda, yeni sezon etkisinin devam ettiği gözlenmiştir. Grafik 3. Ana Harcama Gruplarının Bir Önceki Aya Göre Değişimleri GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER EV EŞYASI KONUT HABERLEŞME LOKANTA VE OTELLER SAĞLIK EĞİTİM ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EĞLENCE VE KÜLTÜR ULAŞTIRMA -0.28-0.54-0.78 1 0.66 0.54 0.35 0.33 0.26 0.17 0 5.37-2 -1 0 1 2 3 4 5 6 % http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 6
% TCMB nin para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre %8.94 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise %9.22 olarak gözlenmiştir. Ayrıca mevsimlik ürünler hariç hesaplanan yıllık artış %8.07, işlenmemiş gıda ürünleri hariç hesaplanan yıllık artış ise %7.64 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 4. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık % Değişim) 9.89 9.55 9.36 8.44 7.75 7.6 7.91 7.82 7.6 7.83 8.26 8.74 8.94 9.03 8.73 8.63 7.73 7.1 7 7.48 7.51 7.31 7.66 8.23 8.92 9.22 I H H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Kasım 2015 te endekse dahil edilen 426 maddeden; 49 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 289 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 88 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. TÜFE de bir önceki aya göre en yüksek artış gösteren ürünlerin sırasıyla %40.75 ile domates, %27.63 ile salatalık ve %26.84 ile kaban (kadın için) olduğu görülmüştür. TÜFE de bir önceki aya göre en fazla düşüş gösteren ürünlerin ise sırasıyla %28.97 ile portakal, %21.25 ile kivi ve %16.21 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar olduğu görülmüştür. http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 6
% Kasım ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre %8.27 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge incelendiğinde ise, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %9 ile TR32 (Aydın, Denizli, Muğla) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre en düşük artış ise %6.34 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. 2014 ve 2015 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 12.4 12.31 12.98 11.28 10.72 3.28 3.1 3.41 4.8 9.75 9.46 6.52 6.73 5.62 9.88 9.84 10.1 6.92 6.21 5.74 8.36 5.25 6.36 2014 2015 Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır. Bu dönem için Yİ-ÜFE deki bileşenlerin aylık değişime etkileri incelendiğinde artış yönünde en fazla katkıyı ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) sektöründe yaşanan fiyat değişimleri sağlamıştır. Kasım ayı için sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0.37 azalış, imalat sanayi sektöründe %1.26 azalış, elektrik ve gaz sektöründe %3.69 azalış ve su sektöründe %1.11 artış gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 6
Tablo 2. Kasım Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Madencilik ve Taşocakçılığı -0.37-0.32 İmalat -1.26 6.11 Elektrik ve gaz -3.69-2.23 Su temini 1.11 18.91 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2015 yılı Kasım ayında en yüksek aylık ve yıllık düşüş enerji mallarında gözlenmiştir. Tablo 3 te Kasım ayı için ana sanayi grupları sınıflamasına ilişkin gerçekleşen değerler yer almaktadır. Tablo 3. Kasım Ayı Yİ-ÜFE için Ana Sanayi Grupları ve Değişim Oranları Sektörler (NACE Rev. 2) Aylık Değişim (%) Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (%) Ara Malı -1.23 5.93 Dayanıklı Tüketim -1.29 13.91 Dayanıksız Tüketim -0.84 6.46 Enerji -3.48-5.44 Sermaye Malı -0.98 8.64 http://www.ifesam.org Sayfa 6 / 6