Dersin Tanıtımı: DERS ADI DERS KODU YARIYIL TEORİ + UYGULAMA (Saat) Cinsel Sağlık HSH 230 2+0 5 AKTS DERSİN DİLİ DERSİN TÜRÜ DERSİN DÜZEYİ ÖĞRETİM ELEMAN(LAR)I DERSİN ÖĞRENME ÇIKTILARI DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ DERSİN ÖNKOŞULLARI ÖNERİLEN DERSLER Türkçe Seçimlik Lisans Doç.Dr.Gülcihan Akkuzu Bu dersin sonunda; Öğrenciler 1. Üreme sağlığı/ cinsel sağlık kavramını açıklayabilecektir. 2. Cinsel sağlık/üreme sağlığını bozan durumları sıralayabilecektir. 3. Cinsel sağlık/üreme sağlığı sorunu olan birey için duruma özgü uygulanabilecek hemşirelik girişimlerine karar verebilecektir. 4. Cinsel sağlık/üreme sağlığı sorunu olan bireye uygun danışmanlık gereksinimlerini saptayabilecektir. 5. Cinsel sağlık/üreme sağlığı konusunda yasal ve etik ilkeleri söyleyebilecektir. Bu ders sadece yüz yüze eğitim şeklinde yürütülmektedir. Bu dersin önkoşulu bulunmamaktadır. Bu dersle ilişkili önerilen başka dersler bulunmamaktadır. HAFTA KONULAR DERS İÇERİĞİ 1 Hafta MODÜL I. CİNSEL SAĞLIK BİLGİLERİ VE NÜFUS EĞİTİMİ Açılış, Tanışma, Amaç ve Beklentiler, Isınma Sağlık, Cinsellik ve Eğitim Aile yaşamı Eğitimi Nüfus eğitimi HIV/AIDS eğitimi Cinsellik Eğitimi 2 Hafta Cinsel Sağlık Bilgileri Eğitimi Cinsel Sağlık Eğitim Programının Yürütülmesi Cinsel Sağlık Eğitiminde Ülkemizdeki Durum 3 Hafta Nüfus Bilgisi Doğurganlık ve Nüfus Dünya Nüfusu ve Politikalar Türkiye de Nüfus Yapısı 1
Kadın ve Çocuk Sağlığı Göstergeleri 4 Hafta MODÜL II. KADIN VE ERKEKTE CİNSELLİK FİZYOLOJİSİ Kadın cinsel aktivite fizyolojisi Erkek cinsel aktivite fizyolojisi Cinsel aktiviteyi etkileyen faktörler 5 Hafta MODÜL III. GENÇLERİN ÜREME SAĞLIĞI VE CİNSEL SAĞLIĞI Cinsellikle Ilgili Temel Kavramlar Sağlık, Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Tanımı Gençler Açısından Üreme Sağlığı ve Cinsel Sağlığın Önemi Üreme Sağlığı ve Cinsel Sağlık Hizmetlerinin Amaçları Toplumların Cinselliğe Bakışı Toplumsal Cinsiyet Cinsel Norm ve Değerler Cinsel Kimlik, Cinsel Yönelim Cinsel Davranış Türleri ve Cinsel Yakınlık Cinsel Ilişki ve Masturbasyon Cinsel Sorunlar Cinsel Istismar-Cinsel Şiddet, Cinsiyet Temelli Şiddet Gençlik Döneminde Ruhsal Değişimler Gençlerde Sağlığa Zararlı Alışkanlıklar Sigara-Alkol-Madde Kullanımı 6 Hafta Gençlerin Cinsel ve Üreme Hakları Cinsel Sağlık/Üreme Sağlığı Ile Ilgili Yasal Durum Gençlerin Üreme/Cinsel Sağlık Sorunları Gençlerin Üreme/Cinsel Sağlığını Etkileyen Faktörler 7 Hafta MODÜL IV. ERGENLİK DÖNEMİ BÜYÜME-GELİŞME SÜRECİ Ergenlik Döneminde Bedensel Değişimler Ergenliği Tanıma (Büyüme ve Gelişme) Erkek ve Kadında Cinsel Olgunlaşma Erkek ve Kadın Üreme Organları Erkek ve Kadın Üreme Organlarının İşlevleri Kendi Kendine Meme Muayenesi Kendi Kendine Testis Muayenesi 8 Hafta Ara sınavı 9 Hafta MODÜL V. GEBELİĞİN OLUŞUMU Ovulasyon Adet Döngüsü Premenstrual Sendrom Adet Dönemi Hijyeni Döllenme Gebeliğin Oluşumu Gebelikte Risk Faktörleri Gebelik Döneminde Güvenlik 10 Hafta MODÜL VI. AİLE PLANLAMASI Aile Planlamasının Tanımı Aile Planlamasının Yararları Aile Planlaması Yöntemleri 2
11 Hafta A. Etkin Gebelikten Korunma Yöntemleri 1.Hormonal Gebelikten Korunma Yöntemleri a) Doğum kontrol hapları b) Deri altı kapsülü (implant) c) Koruyucu Enj (Aylık-Üç aylık) 2. Rahim içi araç (spiral) 3. Kondom a) Erkek kondomu (prezervatif, kılıf, kaput) b) Kadın kondomu 4. Diyafram 5. Cerrahi sterilizasyon 6. Acil kontrasepsiyon B. Etki Derecesi Sınırlı Gebelikten Korunma Yöntemleri 1. Spermisitler (krem / jel / fitil / tablet) 2. Doğal yöntemler C. Aile Planlaması Yeni Uygulamalar/Güncel Yaklaşımlar 12 Hafta MODÜL VII. CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR-CYBE CYBE ın tanımı CYBE ların birey ve toplum sağlığına etkileri CYBE larda risk gruplarını CYBE ları etkileyen faktörler CYBE ların bazı ortak özellikleri CYBE/HIV/AIDS'in Bulaşma Yolları CYBE ların Tedavisi 13 Hafta Sık Görülen CYBE lar ü Bakteriyel enfeksiyonlar ü Viral enfeksiyonlar ü Protozoal enfeksiyonlar ü Fungal enfeksiyonlar CYBE lardan korunma ü Kondom kullanımının önemi 14 Hafta Meme -Testis Muayenesi, Kadın-Erkek Kondom Beceri Laboratuarı Uygulaması 15 Hafta 16 Hafta Final Sınavı UYGULAMA SINAVI DERSİN DEĞERLENDİRİLMESİ ZORUNLU YA DA ÖNERİLEN KAYNAKLAR 1. Cinsel Sağlık Eğitimi, İnsan Sağlığını Geliştirme Vakfı, Ceren yayıncılık, 2002. 2. Uğur, M. (2003). Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarda Klinik Bulgular ve Tanı, III. Uluslararası Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi, 115. 3. Yetkin, N. (1998). Cinsel Sorunlara Yaklaşım, Cinsel Sorunlara Genel Yaklaşım, Roche AŞ, İstanbul, 36-41. 4. Toplumsal cinsiyet, Sağlık ve Kadın. Ed. A. Akın, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜKSAM), Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2003 5. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003, Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı AÇSAP Gn. Müdürlüğü, 3
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ STAJ / UYGULAMA Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği, Ankara, Türkiye, 2004 6. Türkiye de Ana Sağlığı, Aile Planlaması Hizmetleri ve İsteyerek Düşükler: Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 1998 İleri Analiz Sonuçları Ed. A. Akın. Hacettepe Üniversitesi, UNFPA, Ankara, 2002 7. Türkiye de Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık. Ed. A. Akın, KSS, HÜKSAM ve UNFPA Yayını, Ankara, 2004 8. Akın A, Aile Planlamasından Üreme Sağlığına Geçiş, Aktüel Tıp Dergisi, Kadın Sağlığı Özel Sayısı, Cilt:6, Sayı:1,Ocak-Şubat 2001,s. 4-8. 9. Akın A, Üremeye İlişkin Haklar ve Üreme Sağlığı, Dünya Nüfus ve Kalkınma Konferansı Raporu (Özet), Ankara, TC Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, 1994; s. 15-19. 10. Taşkın, L. (1998). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, III.baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara Ders kapsamında ele alınacak olan konular modüler sisteme uygun oyunlar, vaka yönetimi (kurgusal senaryo örnekleri), sunum, soru cevap, grup tartışması, beyin fırtınası, role play, demonstrasyon gibi interaktif yöntemler kullanılarak yürütülecek ve beceri laboratuarı uygulaması yapılacaktır. Laboratuar beceri uygulaması: Meme -Testis Muayenesi, Kadın- Erkek Kondom Uygulaması DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ VE GEÇME KRİTERLERİ Sayısı Toplam Katkısı (%) Ara Sınav 1 35 Ödev, Seminer 0 0 Laboratuar uygulama 1 0 Klinik Uygulama 0 0 Uygulama Sınavı 1 15 Projeler 0 0 Staj 0 0 Quiz 0 0 Toplam (%) 50 Yıl içinin Başarıya Oranı (%) 50 Finalin Başarıya Oranı (%) 50 Toplam (%) 100 Ders Öğrenme Çıktıları ÖÇ* 1 ÖÇ 2 ÖÇ 3 ÖÇ 4 ÖÇ 5 Program Çıktıları 1. İnsan vücudunun mikro ve makro düzeyde yapı, fonksiyonlarını ve birbirleri ile ilişkisini bilir 2. Bireyin fiziksel, psikolojik, spiritüel ve sosyokültürel özelliklerini 4
tanımlayabilir 3. Hemşireliğin dayandığı temel tıp, fen, sosyal ve davranış bilimlerine ilişkin bilimsel bilgileri kullanabilir 4. Birey, aile ve toplumun sağlığını koruma, geliştirme ve sağlıktan sapma durumlarında bütüncül yaklaşımla hemşirelik bakımını gerçekleştirebilir 5. Hemşirelik uygulamalarında kişilerarası iletişim becerilerini kullanabilir 6. Bireysel ve mesleki gelişim için bilgi ve teknolojideki yenilikleri izleyerek kullanır 7. Hemşirelik uluslararası literatürüne ulaşmak ve katkı sağlayabilmek için İngilizceyi kullanır 8. Hemşirelik alanında bilgi birikimine katkıda bulunmak ve mevcut sorunlara çözüm üretebilmek amacıyla bilimsel araştırma sürecini yürütür 9. Öğrenme ve öğretme süresini hemşirelik uygulamalarında kullanabilme 10. Hemşirelik uygulamalarını yasal ve etik ilkeler doğrultusunda gerçekleştirir 11. Hastanın hemşirelik bakım gereksinimlerini ve özel durumları saptayabilme 12. Hemşirelik uygulamaları için gerekli bilişsel ve psikomotor becerileri kullanabilir 13. Hemşirelik uygulamalarında eleştirel, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerisini kullanabilir 14. Hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, yürütülmesi, değerlendirilmesi ve koordinasyonunda yer alan yönetim aktivitelerine ilişkin bilgileri kullanabilir 15. Yaşam boyu öğrenme sorumluluğu gösterebilir 16. Hemşirelik uygulamalarında birey, aile ve sağlık ekibiyle işbirliği ve liderlik yapabilir *Öğrenme çıktıları 5