ELEKTRO ĐK ORTAMLARDA BASILI YAYI LAR, GE EL EĞĐLĐMLER VE GELECEK Burcu NURCAN Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Enfrmatik Bölümü e-psta: 20120889004@msgsu.edu.tr ÖZET Bu makalenin amacı, gelişen teknlji ile birlikte kullanımı ldukça yaygınlaşan tablet bilgisayarlar ve mbil cihazların getirdiği yeni yayıncılık anlayışı lan elektrnik yayıncılığa dair genel tanımlamaları yapmak ve genel eğilimlere değinerek, geleceğe dair tahminlerde bulunmaktır. Anahtar Kelimeler: Dijital yayıncılık, e- dergi, e-kitap, tablet bilgisayar, mbil medya ABSTRACT This study aims t define the new sense f bradcasting - digital publishing - which is regenerated with the evlving use f technlgical tls such as tablet cmputers and mbile devices and t address verall tendencies t make predictins. Keywrds: Digital publishing, e-magazine, e- bk, tablet cmputer, tablet pc, mbile media 1.GĐRĐŞ Gelişen teknlji ile birlikte günlük hayatımıza birçk yeni cihaz dahil lmaktadır. Bunlardan en önemlisi tablet bilgisayarlar ve hemen hemen herkesin kullanmakta lduğu mbil cihazlardır. Kişisel bilgisayarlar ve akıllı telefnlar arasında köprü görevi gören tablet bilgisayarlar için kısa sürede üretilen uygulamaların yanı sıra, basılı dergi, gazete ve kitaplar elektrnik versiynlarını üretmeye başlamışlardır. 2. ELEKTRO ĐK YAYI CILIK ve BASILI YAYI ĐLE KARŞILAŞTIRILMASI Elektrnik yayıncılık için yapılan tanımlamalardan biri şu şekildedir: Yazılı ve görsel medyayı elektrnik rtama taşıyarak gerek maliyet tarafında tasarruf ettiren, gerekse istenildiği kadar dile ve kişiye ulaşılmasını sağlayan yayıncılık platfrmuna elektrnik yayıncılık denir (URL-1). Basılı dergi ve gazeteler elektrnik yayına geçmeye başladıkça, basılı ve elektrnik yayınlar arasındaki farklar daha açık şekilde analiz edilebilmektedir. Elektrnik rtamın sağladığı lanaklar ile basılı ve elektrnik yayınların sn kullanıcıya sundukları aşağıdaki kısımda sıralanmaktadır. 2.1. Basılı Yayınlar Basılı mecralar, birçk kişinin ilk tercih ettiği mecralardır. Fakat geleneksel yayıncılık kuyucuya sağladığı imkânlar bakımından sınırlıdır. Geleneksel yayınlar: Sabit, düz içeriğe sahiptir. Basılı yayınlar medya sahibi tarafından sunulan içerikle sınırlıdırlar. Sayfalar metin, yazı gibi sabit materyallerden luşur. Đçerik kaynağı tektir. Yazıyı yazan, haberi yapan, ftğrafı çeken ne verirse kuyucu nunla yetinmek zrundadır. Etkileşim yktur. Okuyucunun yayınla herhangi bir etkileşime geçmesi söz knusu değildir. Sadece basılı referans gösterebilme imkânı verir. Yazılan metnin kaynağı ya da referansı sadece basılı larak gösterilebilir. Okuyucunun aynı anda kaynağa tek bir hareketle erişmesi söz knusu değildir. Eski sayılara ulaşmak srunludur. Günümüzden birkaç sene öncesi bir sayıya ve yazıya, materyale ulaşmak zaman alan bir çalışmayı gerektirecektir. 2.2. Elektrnik Yayınlar Elektrnik yayınların, teknljiden faydalanarak, basılı yayınlardan farklı larak sundukları lanakları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: Farklı, ilgi çekici içeriğe sahiptir: Basılı yayından farklı larak düz metinler yerine renkli, hareketli, ses, vide gibi medya unsurları ile zenginleştirilebilen içerik sağlar. Okuyucu bir resmi 360 derece döndürebilir ya da kuduğu haber, yazı ile ilgili bir videyu anda yayını terk etmeden izleyebilir.
Web içeriğini kullanabilme imkanı sağlar. Yayın içerisine web sayfası eklenebilir. Knuyla ilgili içerik sağlanabilir ve desteklenebilir. Etkileşim vardır. Okuyucu ilgisini çeken yazıyı kurken aynı zamanda yrumda bulunabilir, Twitter, Facebk gibi ssyal medya sitelerinde paylaşabilir. Yayıncı tarafında da Twitter da açılacak bir hashtag ile kuyucuların tweet atması sağlanabilir. Referanslarda link kullanılabilir. Bu sayede kuyucu Web ten alıntı larak kullanılan yazılı ve görsel tüm materyallerin kaynağına anda, hızlı bir şekilde erişme imkanı bulur. Link verme yöntemi ile kuyucunun cihazına herhangi bir belge indirmesi sağlanabilir. Đstenilen tarihteki yayına ulaşım klaylığı bulunur. Tüm sayıların ve yayınların elektrnik rtama aktarılmasıyla eski sayı ya da yazıya ulaşma, arşivleme gibi srunlar rtadan kalkmış, elektrnikleşen her yayın, hangi tarihte lursa lsun rahatlıkla ulaşılabilir lmuştur. 3.GEÇMĐŞTE GÜ ÜMÜZE SÜRELĐ BASILI YAYI LARI ELEKTRO ĐKLEŞME SÜRECĐ Elektrnik yayıncılık kavramı her ne kadar yeni yeni hayatımıza girmiş lsa da, basılı süreli yayıncılığın elektrnik rtamlara aktarılması ve elektrnikleşmesi süreci, Đnternet kullanımının yaygınlaşması ile başlamıştır. 90 lı yıllardan itibaren birçk dergi ve gazete, web sitelerini kurmuş ve yayınlarını Đnternet rtamına da taşımışlardır. Adı Đlk Yayın Tarihi Türü Turkish Daily News 19 Mayıs 1996 Gazete Türkiye 9 Kasım 1996 Gazete Fanatik 25 Aralık 1996 Gazete Hürriyet 1 Ocak 1997 Gazete Sabah 1 Ocak 1997 Gazete Akşam 15 Eylül 1997 Gazete SuperOnline 17 Aralık 1997 Gazete Yeni Yüzyıl Şubat 1998 Gazete Esquire 1 Ocak 1998 Dergi Csmplitan 1 Şubat 1998 Dergi Fastbreak 1 Şubat 1998 Dergi Gezi 1 Şubat 1998 Dergi Gurme 1 Şubat 1998 Dergi Outdr 1 Şubat 1998 Dergi Para 1 Şubat 1998 Dergi PC Magazine 1 Şubat 1998 Dergi Pwer 1 Şubat 1998 Dergi Sinema 1 Şubat 1998 Dergi Tp Sante 1 Şubat 1998 Dergi Ot Haber 7 Şubat 1998 Dergi Radikal 28 Mart 1998 Gazete Güneş 2 Nisan 1998 Gazete Cumhuriyet 7 Mayıs 1998 Gazete Milli Gazete 3 Ekim 1998 Gazete Star 11 Mart 1999 Gazete Tabl 1. Türkiye de elektrnik rtamda yayınlanan ilk gazete ve dergiler (Gürcan, 2003; Nizam, 2006) Sn yıllara gelinceye dek basılı yayınlar bilimsel araştırma snuçlarını duyurmak ve araştırmacılar arasında iletişim sağlamak amacıyla kullanılan en önemli araçlardan birisiydi. Sn yıllarda elektrnik yayıncılık da aynı amaçla yğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Elektrnik yayıncılık "belgeleri" elektrnik rtamlar ve/ya da ağlar aracılığıyla erişilebilir hale getirmek larak tanımlanmaktadır. Özellikle Đnternet'in yaygın larak kullanılmaya başlanmasıyla birlikte elektrnik larak erişilebilen bilgi kaynaklarının sayısında büyük bir artış gözlenmiştir. Bilimsel araştırma snuçlarının yayımlandığı elektrnik dergilerin sayısında 1991-1997 yılları arasında 30 katlık bir artış gözlenmiştir (Tnta, 2000). Đnternetin yaygın bir şekilde kullanılması ve değişen teknlji ile habere, bilgiye ulaşım zaman ve mekândan bağımsız bir şekilde günden güne hızlanmıştır. Özellikle yayıncılık sektöründe elektrnik dünyada her şeyin güncel lması, kuyucu tarafında da elektrnik yayıncılığa eğilime sebep lmuştur. Özellikle tablet bilgisayarların ve akıllı telefnların rtaya çıkmasıyla birlikte, bu yeni dkunmatik rtamlar için yayın kuruluşları, web sitelerinden ayrı larak mbil uygulamalar geliştirmişlerdir. Günümüzde yaygın larak kullanılan akıllı telefnlar, tablet bilgisayar gibi mbil cihazlarda çalışması için tasarlanmış yazılımlara Mbil Uygulama denir. Mbil uygulamaları, kullanılan cihazın mbil işletim sistemine göre farklı rtamlardan edinme imkânı bulunmaktadır (URL- 2). 4.ELEKTRO ĐK AVA TAJLARI YAYI CILIĞI Elektrnik yayıncılık kavramı, alışkın lduğumuz geleneksel basılı yayıncılığa göre birçk avantajı da beraberinde getirmiştir. Mbil cihazların özellikle 3G teknljisi ile mekândan ve zamandan bağımsız
bir şekilde, istenilen yerden Đnternet erişimine lanak sağlaması, kullanıcıya basılı yayında bulamayacağı bazı avantajlar sunmaktadır. Elektrnik yayıncılığın avantajlarından bazıları; mali yükü azaltır ve çk daha prestijli bir şekilde kuyucularınızla etkileşime girebilmenizi mümkün hale getirir. Materyaller eskimez, yırtılmaz, kayblmaz. Baskı masraf ve giderleri yktur. Reklam ve pazarlama lanakları çk daha klay, ucuz ve gelişmiştir. Maliyet larak da bir kitabın basım, dağıtım ve yayım işlemlerinden çk daha ucuza mal edilebilir. Prestij katar. Tablet ve akıllı telefn kullanan büyük bir kesime hitap edebilmenizi sağlar (Çakır, 2013). Yayıncı tarafından incelendiğinde, basılı yayıncılığın aksine baskı zamanından bağımsız larak, içerik güncellemesi yapılmasına lanak vermektedir. Ancak bu nktada tablet bilgisayarlar veya akıllı telefnlar için üretilen yayın uygulamaları bir yönüyle Web ten ayrılmaktadır. Web sitesinde yapılan bir güncelleme hemen geçerli lmakta ve kuyucu istese de eski web sayfasına ulaşamamaktadır. Bir derginin uygulamasını indiren kuyucu ise, derginin snradan yayınlanacak güncel versiynunu indirip indirmemekte özgürdür. Yayıncı tarafından yapılacak güncelleme, eski versiynu indirmiş ve kullanan kuyucuyu etkileyemeyebilir, yayıncı kuyucunun kullandığı cihaza müdahale edemeyeceğinden, yaptığı güncellemenin bütün kuyuculara ulaşmasını sağlayamayabilir. Elektrnik yayınlarda kuyucu sevdiği ve kumak istediği dergi, gazete ve kitapları rahatlıkla yanında taşıyabilmektedir. Seyahate, tatile giderken yanında kumak istediği yayınları geleneksel yöntemle yanında taşımak isterse bunu sınırlı bir şekilde yapabilecekken, elektrnik rtamdaki yayınları yanında taşımak bir mbil cihazı yanında taşımak kadar klay lacaktır. 5.ELEKTRO ĐK YAYI CILIĞI TASARIM, REKLAM ve KĐTAP SEKTÖRLERĐYLE ETKĐLEŞĐMĐ 5.1.Sayfa Mizanpajı Yayıncılığın elektrnikleşmesi, Đnternetin yaygın larak kullanılmaya başlamasıyla birlikte başlayan bir süreç lsa da, tablet cihazlar işin byutunu değiştirmişlerdir. Basılı ve web yayıncılığında alışkın lduğumuz sayfa mizanpajı ilkeleri, bu yeni mecrada geçerliliğini kaybetmiştir. Bunun en önemli sebeplerinden bir tanesi tablet bilgisayarlarda ve mbil cihazlarda çk çeşitli ekran byutlarının lmasıdır. Ekranların, bir gazete, dergi ya da mnitöre göre küçük lması, böyle bir ekrandan yazı kumanın zrlukları, sayfa tasarımcılarını bu yeni yayın mecrasına özel sayfa mizanpajı yapma yluna itmiştir. Gazete ve dergilerde sayfa sekreteri adıyla anılan sayfa mizanpajını yapan grafiker, elektrnik rtam için yayın üretirken tasarımcı ve yazılımcı larak ikiye ayrılmaktadır. Đyi bir tasarım kadar, iyi bir yazılım yapmak da önemlidir. Bu yönüyle de basılı yayınlardan ayrılarak kuyucu için tasarlanacak bir ara yüz ve nun çalışmasını sağlayacak bir yazılıma ihtiyaç duyulmaktadır. Elektrnik rtamlar için üretilecek yayınlarda kullanılacak görseller, yazı alanları, yazı kullanımı da değişiklik göstermektedir. Öncelikle baskı kalitesi değil, ekran çözünürlükleri göz önünde bulundurulmalıdır. Basılı yayın için kullanılacak bir resim 300 dpi (Dts Per Inch, Inch başına düşen nkta sayısı) çözünürlük ve CMYK renk frmatında lması gerekirken, elektrnik yayında bu zrunluluk rtadan kalkar. Web sitelerinde veya dergi, gazete uygulamalarında 72 dpi çözünürlük ve RGB renk mdu yeterli lmaktadır. Yayın materyalleri tparlandıktan snra tasarım yapılırken ve bilgi sunulurken dikkate alınacak en önemli unsurlardan biri kullanıcının dkunmatik hareketi lmalıdır. Fare ile tıklamadan farklı lan bu yeni deneyimde kuyucunun işini klaylaştıracak ve kunabilirliği artıracak tasarımlar yapılmalıdır. Hareketli cihazlar için grafik tasarım süreci; Đnternet ya da Mbil Ağ (Mbile Web) gibi var lan sanal dünya içinde yer alıyr ve aynı prensipleri taşıyr gibi görünse de standart site tasarım süreçlerinden farklılık göstermektedir. Kullanılan cihazların byutları, erişim hızları, işletim sistemlerinin ve gezginlerin çkluğu, tasarım planlaması sürecinde belirleyici unsurlar lmaktadır (Alican, 2011). Elektrnik rtamlar için yayın üretirken dikkat edilmesi gereken ilkelerin başında yalınlık, yayını kullanacak kuyucu kitlesi, öncelikli içerik ve beyaz alanlar, ekran ölçüleri gelir. Okuyucunun ilgisi gereksiz materyallerle dağıtılmamalıdır. Elektrnik rtamda lmanın imkânlarından faydalanılarak gereksiz ya da detaylı bazı içerikler saklanabilir, kuyucuya ilk açılışta vermektense, kuyucu davranışlarına göre açılması sağlanabilir.
Şekil 1. Flyp E-Dergi Uygulaması Arayüzü Yazı alanları luşturulurken metin çevresi ve kenar bşluklarına dikkat edilmeli, her ne kadar ekran küçük lsa da daha çk içerik sığdırmak için bş alanlardan feragat edilmemelidir. Bu bşluklar butn ya da bölüm tanıtımlarının daha rahat algılanması, hem kunurluğun artmasını hem de bş içerik önceliklerinin luşturulmasına yardımcı lur. Yazı ile kullanıldığı alan arasında en az iki karakterlik ya da yaklaşık 20 piksellik bşluk bırakılması sıkışıklık hissinin luşmasının önüne geçecektir (Alican, 2011). Şekil 1 de görüldüğü gibi çeşitli butnlarla yayına etkileşim katılmıştır. Görsel üstüne kullanıcı isteğine bağlı larak açılabilen yazı alanları luşturulabilmekte, böylece görsel ve ana metin açısından luşabilecek herhangi bir dikkat dağınıklığı önlenmektedir. Sayfa geçişleri sayfanın sağ alt köşesine yerleştirilen bir butn ile sağlanabilmektedir. Altta istenilen sayfaya erişim için bir sayfa çubuğu, yine nun yanında haber için yrumlar kısmı yer almakta, kullanıcıya anlık yrum yapabilme ve yrumları kuyabilme imkânı sunulmaktadır. Bazı görsel ve yazılara animasyn katılması kuyucunun ilgisini çekecek ve kuma işini daha eğlenceli bir hale getirecektir. Ancak sektörde tasarım ve yazılım kısmında, elektrnik ve interaktif yayın üretebilecek, basılı yayınları mbil cihazlar için tasarlayabilecek, alanda uzman eleman ihtiyacı dğmaktadır. 5.2. Reklam Yayınların elektrnik rtamlar için üretilmesi, reklamcılık alanında da yeniliklere sebep lmuştur. Bugün dünyada 45 yaş ve altı 1,5 milyardan fazla insanın yğun larak tükettiği elektrnik yayıncılık, Türkiye de 35 milyndan fazla kişi tarafından ve 100 dakikanın üzerinde tüketiliyr ve klay ulaşılabilirliği ile medya kullanımında ikinci sırayı alıyr (Şaş Mesutğlu, 2012). Elektrnik yayıncılıktaki gelişmeler, reklam verenler tarafında da dikkat çekmiş, tüketiciye ulaşmada yeni alternatifler luşturmalarına lanak vermiştir. Web sitelerinde banner tekniği ile yaygın lan reklamlar, tablet bilgisayarlar ve mbil cihazlar için ayrıca üretilmeye başlanmıştır. Payın büyük bir kısmı vide reklamcılığına verilerek, reklamların kullanıcı tarafında ilgi çekici hale gelmesi sağlanmıştır. Bazı reklam verenler reklam
plânlarına elektrnik rtamları da katarak, derginin ya da gazetenin elektrnik uygulamasına da reklam vermektedirler. Bu da yayıncı kurumlar tarafında, ayrıca elektrnik reklam ekiplerinin kurulmasına neden lmuştur. 5.3.Kitap Elektrnik yayıncılığın etkilediği bir başka alan ise kitap yayıncılığıdır. Tablet cihazlar ile birlikte kitaplar da hızla elektrnikleşmekte ve e-kitap larak yayınlanmaktadır. E-kitap için en uygun tanımlamalardan biri; E-kitap, bir ya da birkaç basılı kitabın elektrniklaştırılmasıyla laştırılmasıyla elde edilen ya da bütünüyle elektrnik rtamda üretilen bir içeriğin, bir masaüstü bilgisayar, ekranı bulunan herhangi bir elde taşınabilir aygıt veya özel tasarlanmış bir elektrnik kitap kuyucu dnanımda görüntülenebilir, erişilebilir, ilebilir, yayınlanabilir şekilde bulunan ve kullanılan yazılımla sağlanan zengin metin özellikleri ile (kitap ayracı ekleme, metin işaretleme, nt alma gibi) geleneksel kuma sırasında yapılan işlevlerin de gerçekleştirilebildiği elektrnik biçimdir (Önder, 2010). Times'ın 13 Mart 2012 tarihli haberine göre (URL- 3), Britannica 2010 yılında sadece 8 bin adet satabildi. Oysa Britannica 1990 da 120 bin adet satmıştı. 1996 da satışlar 40 bine düştü. Geçen yıl da Britannica sadece 4 bin adet satıldı. Şirket yetkilileri, basımın durdurulmasıyla Britannica nın her 20 dakikada ada bir güncellenen internet versiynuna ağırlık vereceklerini açıkladı. Yetkililer, ansiklpedinin internet versiynunu Vikipedi ye karşı daha güvenilir bir seçenek larak tanımladı (URL-4). 6.ELEKTRO ĐK GELECEĞĐ 6.1.Kullanıcı Faktörü YAYI CILIĞI Geleceğe etki edecek en önemli faktörlerden bir tanesi kullanıcılar ve nların alışkanlıklarıdır. Tablet bilgisayarları ve akıllı telefnları günlük hayatında etkin şekilde kullanan kullanıcıların demgrafik yapısı, teknlji ile ilişkileri yayıncılığın geleceğini etkilemektedir. Birçk kuyucu için basılı mecralar vazgeçilmez lsa bile yeni nesil kullanıcılara baktığımızda eski kuma alışkanlıklarının değiştiği yepyeni bir prfille karşı karşıya kalmaktayız. Teknljiyi sn derece aktif kullanan bu nesil için geleneksel yerine yeni teknljileri tercih etme eğiliminin daha fazla lduğu görülmektedir. Ssyal bilimciler belli dönemlerde, çeşitli özellikleriyle önceki ve snraki nesillerden ayrılan nüfusu dilimlemiş ve nlara isim vermişlerdir. Teknljik gelişmelerle birlikte kişilerin teknljik alışkanlıkları da bazı nesillerin rtaya çıkmasına sebep lmuştur. Şekil 2. BeMaddy E-Kitap Uygulaması Arayüzü Elektrnikleşen n kitaplara baktığımızda gerek çcuk kitapları gerekse ansiklpedi türündeki ündeki tüm kitap yayıncılığında teknljinin imkânlarından faydalanılmaktadır. Çcuklar için üretilecek bir e- kitapta çcukla etkileşim kuracak görsel öğeler, vide, ses gibi bileşenler kullanılabilmektedir. Bir ansiklpedi elektrnik rtama aktarılırken içeriği her an güncellenebilmekte, kuyucular ya da araştırmacılar knu üzerinde anlık yrumlarını paylaşabilmektedirler, hatta içeriğe katkıda bulunabilmektedirler. Bu durumun en önemli örneklerinden bir tanesi ünlü Britannica ansiklpedisi ve internet ansiklpedisi Vikipedi dir. Britannica ilk larak internetin yaygınlaşmasıyla, daha snra da Vikipedi nin kntrlü ele geçirmesiyle pazar payını kaybetti. New Yrk Araştırma şirketi Neilsen şu anda 18-34 yaşları arasında lan kitleye C kuşağı adını vermektedir (URL-5). Bu nesil genellikle iletişimini ssyal medya üzerinden sağlamakta ve teknljiyi yğun şekilde kullanmaktadırlar. 2000 li yıllardan snra ise teknljik gelişmelere paralel larak yeni nesil kullanıcılar luşmuştur. Dr. Ulaş Mehmet Çamsarı Genç Haber dergisine verdiği röprtajda bu nesli Z-nesil larak tanımlamıştır (URL-6). Z-nesil kuşağı, dijital nesil (digital natives) larak da tanımlanabilmektedir (URL-7). Z-nesil, mbil cihazların ve yeni teknljik iletişim kanallarının getirdiği alışkanlıkların içine dğmaktadır. Đnternetin, tablet bilgisayarların ya da mbil cihazların lmadığı bir dünyayı bilmemektedirler. Nesillere baktığımızda kullanıcılar ve talep ettiklerinin ya da edeceklerinin, yayıncılığın geleceğinde önemli bir rl ynayacağı söylenebilmektedir. Basılı bir kitap, dergi ya da
gazete nstaljik bir öneme sahip labilirken, Z- nesil bir kullanıcı için pek önemli lmamaktadır. Bu neslin günlük yaşam biçimi teknlji daklı lması sebebiyle bir dergiyi yanında taşıyarak kumak yerine, e, kullanımına alışkın lduğu ve her zaman yanında taşıdığı akıllı telefnundan kumayı tercih edebilmektedir. 6.2.Ssyal Yapının Geleceğe Etkisi Yakın bir tarihte tamamen elektrnik yayıncılığa geçen haftalık ünlü Amerikan dergisi Newsweek in yayın yönetmeni Tina Brwn verdiği bir röprtajda şöyle demiştir: Bugün Amerika da genç yaşlı herkes haberlerini ekranlarından almayı tercih ediyr. Telefnlar ve küçük el bilgisayarları bu iş için yaygın şekilde kullanıyr. Bu ssyal değişim içinde yayına sadece elektrnik rtamda devam etme kararı almak yalnızca dğal bir snuçtu (URL-8). Elektrnik yayıncılığın geleceğinde tplumun ssyal yapısı etkili lduğunu söylemek mümkündür. Bunu gözlemleyen özellikle dünyadaki yayıncılar basılı yayından, elektrnik dünyanın sunduğu avantajlı yayın rtamına geçmekte, hatta basılı yayınlarına sn vermektedirler. Türkiye ye baktığımızda durumun biraz daha farklı lduğunu görmekteyiz. Yayıncılar hâlâ tablet bilgisayarlarda ve akıllı telefnlarda üretilen yayınlar için mesafeli yaklaşabilmektedirler. Bunda Türkiye deki eknmik durum, kuyucuların alım gücü, kişilerin eğitim seviyesi, kuma alışkanlıkları ve teknljiyi bilinçli bir şekilde kullanıp kullanmamaları etkili lmaktadır. Yayıncıların çğu bu adımın prestiji artıracak ve daha çk kişiye ulaşacak bir yapılanma larak görmektense, yapmışken bunu da yapalım gibi bir düşünceyle bakabilmektedirler. Bunun önemli göstergelerinden bir tanesi; Türkiye de gazete ya da dergilerin büyük bir kısmının elektrnik rtama, basılı versiynunun taranarak lduğu gibi aktarılmasıdır. Web sitesinde bunu ilk zamanlar denedilerse de web sitesi yapısına ve tasarım ilkelerine ine uyum sağlamak için site tasarımı yapmak zrunda kalmışlardır. Ancak günümüzde tablet bilgisayarlar ve akıllı telefnlar için farklı bir yaklaşım söz knusudur. Bazı yayıncılar ayrı bir tasarım yapmadan basılı yayını lduğu gibi jpeg veya pdf frmatlarında elektrnik rtama aktarmaktadırlar. Yakın bir tarihe kadar sayfalarını basıldığı gibi kullanan Hürriyet Gazetesi, Hürriyet Tablette uygulamasını yayına skarak bu gibi cihazlara özel tasarım yapmıştır. Türkiye deki örnekleri çğaltmak mümkündür. Yeni Şafak gazetesinin internet sitesinde 13 Ekim 2013 tarihli yayınlanan habere göre; Samanylu Yayın Grubu sadece tablet bilgisayarlarda ve mbil cihazlarda yayınlanmak üzere Mars TAB isimli bir elektrnik dergi çıkarmıştır (URL-9). Şekil 3. Hürriyet Tablette Uygulaması Arayüzü
7.SO UÇ VE Ö ERĐLER Elektrnik yayıncılığın geleceği hakkında tahminde bulunurken en önemli sru basılı yayının tamamen rtadan kalkıp kalkmayacağıdır. Bu sru çevresinde tartışmalar devam ederken aslında kitap, dergi, gazete gibi araçların neyi amaçladığını unutmamak gerekmektedir. Bazı kuyucular için amaç, bilgiye, habere ya da baskısı biten bir kitaba ulaşıp, kumaksa bu gibi yayınların nerede lduğunun çk da bir önemi lmayabilir. Ancak yine de bazı kuyucular ise elektrnik yayıncılığa mesafeli yaklaşmakta ve geleneksel yayınlardan vazgeçmeyerek muhafazakâr bir tutum sergilemektedirler. Özellikle kitap yayıncılığındaki telif hakları, krsan kitap yayınları gibi srunlar hem yayıncı hem de kuyucu tarafından önyargılara sebep labilmektedir. Herkesin yayına klayca ulaşmasını sağlamanın yanında, krsan yayıncılığın da klaylıkla yapılabilir lması, bu knudaki teknik ve yasal düzenlemelerin eksik lması sebebiyle özellikle kitap yayıncılığı alanında sru işaretleri bulunmaktadır. Krsan yayıncılığı besleyen bir başka faktör ise elektrnik yayıncılıkta içeriklerin pahalı lmasıdır. Okuyucular bu sebeple çk ucuz fiyatlara krsan yayınlara sahip labilmektedirler. Böyle lmasına rağmen elektrnik yayıncılığın büyük bir kısmını e- kitaplar luşturmaktadır. Dergi ve gazete yayınları, kitap sektörüne göre gelişmeleri daha geriden takip etmektedir. Elektrnik yayıncılığın herkese kendi yayınını yapmasına lanak sağlaması, bugün yazarların kendi kitaplarını arada dağıtıcı ya da yayınevi gibi kanallar lmadan yayınlamalarına izin vermektedir. Tablet bilgisayarların gelişim süreci de bu alanda önemli rl ynayacaktır. Günümüzden yakın zamana kadar cep telefnu kullanımı ne kadar lüks görülse de, şimdilerde hayatımızın birer parçası durumuna gelmiştir. Bu açıdan baktığımızda çk yakın bir gelecekte tablet bilgisayarların ve sağladığı içeriklerin hayatımızın vazgeçilmez birer parçası lacağını söylemek mümkündür. Geleceğe baktığımızda ise, hangi alanda tasarım yaparsak yapalım, mutlaka bu cihazları da düşünerek tasarım yapmamız gerektiği gerçeği günden güne kendini hissettirecektir. Şimdilerde muhafazakâr tutumlar sebebiyle önyargılı yaklaşılan elektrnik yayınlar, gelecekte Z-nesil ve snraki kuşaklar için vazgeçilmez birer yayın türü haline gelebilir. Aynı şekilde muhafazakâr tutum da devam edebilir, basılı süreli yayınlar ve kitaplar her zaman alıcı bulabilir. Çünkü Z-nesil gibi teknljik gelişmelerin içine dğan nesillerin basılı kitap ya da dergiyi kumaktan hşlanmayacağını söylemek pek de mümkün lmamaktadır. Değişimin bu kadar hızlı ve kullanıcı tercihlerinin bu kadar çeşitli lduğu bir alanda tahmin yürütmek her ne kadar zr lsa da, bugünkü tablya baktığımızda en azından yakın gelecekte, basılı yayınların bir süre daha hayatımızda lacağı söylenebilmektedir. 8.KAY AKLAR Alican, Ö. 2011, Mbil Dünyada Grafik Tasarımcının Galaksi Rehberi, 80-126 Çakır, M. http://mucahitcakir.cm.tr/t/elektrnikyayincilik-hakkinda, Elektrnik Yayıncılık Hakkında, 18 Mayıs 2013 Gürcan, H. Đ., E-Kitap Yayımcılığı ve Uygulamaları, X. Türkiye de Internet Knferansı, Đstanbul, 2005. Nizam, F., Internet Ve Özellikle Internet Yayıncılığını Düzenlemek Đçin Çözüm: Otkntrl Mü, Hukuk Mu?, Akademik Bilişim BilgiTek IV 9-11 Şubat, Pamukkale Üniversitesi Denizli, 2006 Önder, I. 2010, E-kitap lgusu ve Türkiye de durum. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Ssyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Şaş Mesutğlu, N. http://www.campaigntr.cm/2012/03/01/5983/elekt rnik-yayincilik-standartlari-netlesiyr/, Elektrnik Yayıncılık Standartları Netleşiyr, 1 Mart 2012 Tnta, Y. Elektrnik Yayıncılıkta Sn Gelişmeler, http://yunus.hun.edu.tr/~tnta/yayinlar/eyayin99.pd f URL-1, http://www.mysys.cm.tr/elektrnikyayincilik/, Dijital Yayıncılık Nedir? URL-2, http://www.mbillium.cm/blg/mbiluygulama-nedir/, 15 Aralık 2013 URL-3, http://mediadecder.blgs.nytimes.cm/2012/03/13 /after-244-years-encyclpaedia-britannica-stpsthe-presses/ URL-4, http://www.amerikaninsesi.cm/cntent/britannica- ansiklpedisi--basm-durdurdu- 142801515/1206452.html, 15 Aralık 2013 URL-5, http://www.radikal.cm.tr/yazarlar/metin_ercan/diji tal_cag_ve_c_kusagi-1079843 URL-6, http://www.blg.ulascamsari.cm/2013/07/dijitalnesil-z-kusagi-nedir/
URL-7, http://www.stuff.cm.tr/2013/10/dijitalnesil-elinde-telefn-ve-tablet-ile-dgdu.html URL-8, http://www.cihan.cm.tr/captin/newsweek-yayin- Ynetmeni-Cihan-a-knustu-Yayinciligin-gelecegielektrnikde-CHOTY0MzQ5LzQ= URL-9, http://yenisafak.cm.tr/teknlji- haber/dijital-medyanin-yeni-dergisi-14.10.2013-573586, 9 Ocak 2014