AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ee Haziran 2014
1 Özet Değerlendirme İçindekiler 1 Özet Değerlendirme 2 3 Dünya Ekonomisi Piyasa Gelişmeleri Küresel Gelişmeler Türkiye Ekonomisi Piyasa Gelişmeleri Makroekonomik Gelişmeler Büyüme Enflasyon Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanımı, İmalat PMI Güven Endeksleri İşgücü İstatistikleri Dış Ticaret Sayfa 1 2 2 4 8 8 9 9 10 11 12 13 14 Özet Değerlendirme ABD de piyasa beklentilerinin oldukça altında açıklanan ilk çeyrek büyüme tahmini (%0.1) sonrası gelen olumsuz veriler ikinci çeyreğe yönelik soru işaretlerine sebep olsa da önümüzdeki dönemde talebin artmaya devam edeceğine yönelik tahminlerde bir değişiklik görülmedi. Diğer taraftan ABD de üretici fiyat endeksi Nisan da bir önceki aya göre %0.6 oranında artarak Eylül 2012 den bu yana en yüksek seviyede gerçekleşti. Nisan ayı tüketici fiyatları enflasyonu ise aylık %0.3 ile beklentiler paralelinde gerçekleşti. Beklentilerin oldukça üzerinde gelen üretici fiyatları enflasyonundaki artışta özellikle yılın başında etkili olan ağır kış koşullarının son bulmasının ardından talepte yaşanan hızlı yükselişlerin etkili olabileceği yorumları yapılıyor. FED in 29-30 Nisan da gerçekleştirdiği toplantıda da ekonomik aktivitedeki iyileşmenin devam ettiği ifade edilirken parasal genişleme politikalarından çıkış sürecinde piyasayı önceden bilgilendirmenin önemli olduğu belirtildi. Ancak, çıkış stratejisinde kullanılacak politika enstrümanlarına ve zamanlamaya dair kesin bir karara varılmadı. Tutanaklar, FED in ekonomiyi destekleyici yöndeki duruşunu devam ettirdiği şeklinde yorumlanarak piyasalarca olumlu karşılandı. Euro Bölgesinde ise, Ukrayna da devam eden gerginliğe rağmen ekonomik toparlanma eğilimi korunuyor. Ancak para politikası tarafında AMB nin düşük enflasyon ve özel sektör kredilerindeki zayıf görünüm karşısında atacağı adımlar merakla bekleniyor. Yaptığı konuşmalarla uygulanan para politikasının daha da gevşetilebileceği yönünde ipuçları veren AMB Başkanı Draghi, enflasyon beklentilerinin bozulmasının bir varlık alım programının uygulanması için ortam oluşturabileceğini belirtti. OECD, Mayıs ayı başında yayımladığı Ekonomik Görünüm Raporu nda küresel ekonominin önümüzdeki iki yılda gelişmiş ülkeler öncülüğünde güç kazanacağını belirtirken, başta Çin olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde gözlenen ivme kaybı paralelinde 2014 yılı küresel büyüme tahminini %3.6 dan %3.4 e indirdi. OECD, gelişmekte olan ülkelerde ihtiyaç duyulan yapısal reformlara vurgu yaparken, ABD nin para politikasında gerçekleşmekte olan nispi sıkılaşmanın ilerleyen dönemlerde söz konusu ülkelerde oluşturabileceği finansal risklere de dikkat çekti. Ödemeler Dengesi Merkezi Yönetim Bütçesi TCMB 15 17 18 Bankacılık Sektörü 19 4 Özet Makroekonomik Veriler 21 5 Veri Gündemi 23 Yurtiçinde ise yerel seçimlerin ardından siyasi belirsizliğin azalmasının etkisiyle piyasalarda hızlı bir toparlanma gözlendi ve ülkeye sermaye girişleri artış eğilimini sürdürdü. Merkez Bankası da son dönemde azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerindeki iyileşme paralelinde piyasa faizlerinde düşüş gözlendiği gerekçesiyle politika faiz oranını 50 baz puan indirerek %9.5 düzeyine çekti. Bu gelişme karşısında USD/TL bir miktar değer kaybetse de AMB nin önümüzdeki dönemde para politikasında ilave gevşemeye gideceği yönündeki beklentiler değer kaybını sınırladı. BİST-100 endeksi ise yabancı sermaye girişinin desteğiyle son dönemdeki güçlü seyrini Mayıs ayında da sürdürerek %7.3 oranında yükseldi ve 80,000 seviyesine yaklaştı. İç talebi sınırlamaya yönelik alınan önlemler ve Türkiye nin en büyük ihraç pazarı olan Euro Alanı ekonomilerinin geçen yıllara kıyasla daha olumlu bir performans sergilemesi neticesinde iç ve dış talep koşullarındaki dengelenmenin sürdüğü gözleniyor. Bu gelişmenin etkisiyle dış ticaret açığı ile cari açıktaki daralma eğiliminin devam edeceği öngörülmektedir. Not: Rapordaki tüm veriler raporun çıktığı tarih itibariyle güncellenmiştir. 1
2 Dünya Ekonomisi: Piyasa Gelişmeleri Seçilmiş Ülkeler Hisse Senedi Piyasaları Hisse Senedi Piyasası Mayıs Sonu Değeri Aylık % Yılbaşından % BİST - 100 79,290 7.3 16.9 DOW JONES 16,717 0.8 0.8 S&P 500 1,924 2.1 4.1 NASDAQ 4,243 3.1 1.6 NIKKEI 14,632 2.3-10.2 8 Mayıs ta AMB nin para politikası toplantısı öncesinde 1.3992 seviyesine kadar yükselerek Ekim 2011 den bu yana en yüksek seviyesine ulaşan EUR/USD paritesi, AMB Başkanı Draghi nin toplantı sonrasında Haziran ayında ekonomiyi desteklemek amaçlı yeni politika hamleleri yapılabileceğini belirtmesinin ardından düşüşe geçerek ayı 1.3630 seviyesinde tamamladı. DAX 9,943 3.5 4.1 SHANGAI 2,005-1.0-0.1 BOVESPA 51,239-0.8 0.5 Kaynak: Yahoo Finance, Investing GOÜ hisse senedi piyasaları genel olarak Mayıs ayını kayıpla tamamlasa da ayın son haftasından itibaren AMB Başkanı Draghi nin AMB nin Haziran ayında ilave parasal genişleme adımları atacağına yönelik sinyaller vermesiyle dünya borsaları yükselişe geçti. BIST-100 endeksi de Nisan ayında hareketlenen sermaye girişlerinin Mayıs ayında da devam etmesinin etkisiyle Mayıs ayını %7.3 primle 79,290 seviyesinden kapattı. ABD ve Avrupa borsaları Mayıs ayında yükselişe geçerken, Asya borsaları Çin den gelen olumsuz verilerin etkisinde kalmaya devam etti. Yurtdışında Ukrayna ve Rusya kaynaklı jeopolitik gerilim, yurtiçinde de seçim öncesi iç siyasi gelişmelerin etkisiyle Mart ayında %11 seviyesini aşan 10 yıllıklar seçim sonrası olumlu bir havanın hakim olmasıyla ve ülkeye yönelik risk algısının bir miktar düzelmesiyle düşüşe geçti ve 30 Mayıs itibariyle %9.1 e kadar geriledi. Gelişmiş ülkelerin 10 yıllıkları Mayıs ayı içerisinde yatay bir seyir izledi. 2
2 Dünya Ekonomisi: Piyasa Gelişmeleri Mayıs ayının ilk haftalarında dar bir bantta yatay bir seyir izleyen altın fiyatları, Çin in fiziki altın talebinin düştüğüne yönelik haberlerin ve Dolar ın diğer gelişmiş ülke para birimlerine karşı değer kazanmasının etkisiyle düşüşe geçerek Mayıs ayını 1,251 USD/ons seviyesiyle kapattı. Brent ve WTI türü ham petrolün fiyatı ayın ilk yarısında zaman zaman tırmanışa geçen Rusya ile Ukrayna kaynaklı jeopolitik risklerin yarattığı endişeler paralelinde yukarı yönlü bir seyir izlese de ayın ikinci yarısında söz konusu endişelerin nispeten hafiflemesiyle bir miktar düşüş kaydetti. AMB nin önümüzdeki dönemde ek parasal genişleme yönünde adımlar atabileceği beklentisinin etkisiyle gelişmekte olan ülke para birimlerinde genel olarak değerlenme gözlendi. Rusya Ruble si ve Hindistan Rupi si son ayların en düşük seviyelerinden işlem görürken USD/TL ayı %1.1 lik bir kazançla tamamladı. VIX endeksi Mayıs ayında dip seviyeleri görerek piyasanın hisse senedi piyasalarındaki volatilite konusunda endişelenmediğini gösterdi. Endekste gözlenen eğilim hisse senedi piyasalarındaki süregelen yükselişin çok yavaş bir şekilde bir süre devam edeceğine işaret ediyor. lllllvix, hisse senedi işlemcileri tarafından piyasadaki stresi ölçmek için takip edilir. Basit tabiriyle, piyasanın S&P 100 indeks opsiyonlarının bir yıl içerisinde ne VIX llllllllllllkadar dalgalanacağının matematiksel ifadesidir. VIX yüzde olarak ifade edilmese de yüzde olarak algılanmalıdır. Örneğin, 22 seviyesinde bir VIX değeri Endeksi llllllllllllllllönümüzdeki bir yılda endeksin mevcut seviyesinin %22 altında veya üstünde gerçekleşeceğini ifade eder. 3
2 Dünya Ekonomisi: Küresel Gelişmeler ABD de 2.çeyrek verileri olumsuz gelse de pozitif beklentiler bozulmadı Yılın ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre neredeyse hiç büyüme kaydetmeyen ABD ekonomisinde ikinci çeyreğe yönelik veriler de olumsuz geldi. Nisan ayında perakende satışlar Mart ayına göre %0.4 lük artış beklentilerinin altında %0.1 oranında artış gösterdi. Otomobil, yakıt ve inşaat malzemeleri gibi kalemler dışarıda tutulduğunda ise satışlar bir önceki aya göre %0.1 lik gerileme kaydetti. Tüketici harcamalarının önemli bir göstergesi olan verinin beklentilerin altında kalmasına karşın, Paskalya tatilinin yarattığı mevsimsellik etkisinin arındırılmasında zorluk yaşanmış olabileceği belirtiliyor. Ayrıca sert kış koşullarının sona ermesinin arından görülen sert artış sonrası tüketicilerin harcamalarına bir miktar ara verip daha temkinli davrandıkları tahmin edilirken ilerleyen dönemde talebin artmaya devam edeceğine yönelik tahminlerde bir değişiklik görülmedi. Diğer yandan, açıklanan Nisan ayı sanayi üretimi de değişim göstermeme beklentisinin tersine %0.6 oranında sert bir gerilemeye işaret etti. Perakende satışlar verisinde olduğu gibi sanayi üretiminin de Nisan ayında kaydettiği gerilemenin geçici olduğu düşünülüyor. FED Başkanı Janet Yellen Temsilciler Meclisi nde bir sunum yaptı FED Başkanı Janet Yellen, ABD Temsilciler Meclisi Karma Ekonomi Komitesi nde bir sunum yaptı. Yellen'ın konuşması, FED'in zayıf gelen ilk çeyrek büyüme rakamlarıyla ilgili endişe duymadığını gösterdi, fakat Yellen konut piyasasıyla ilgili uyarılarda bulundu. Faiz artırım tartışmalarıyla ilgili olarak, bunun ne zaman olacağı ile ilgili bir teknik formül ya da zaman çizelgesi olmadığını belirten Yellen, son FED toplantı kararlarındaki ifadelere benzer şekilde, faiz oranlarının tahvil alımları bittikten sonra makul bir süre daha sıfıra yakın oranda tutulacağını ifade etti. İşgücü piyasasında güçlenmenin gözle görülür biçimde devam ettiğini belirten Yellen, ancak durumun hala tatmin edici olmaktan uzak olduğunu vurguladı. Yellen, 6 aydan uzun süredir işsiz olanlar ile yarı zamanlı çalışıp tam zamanlı iş arayanların sayısının tarihi yüksek seviyelerde olduğuna dikkat çekti. Yellen bunların yanı sıra önümüzdeki dönemde ekonomik büyüme ile ilgili iyimser mesajlar vererek, artan hanehalkı geliri ve konut fiyatları ile bütçedeki görece toparlanma ve küresel büyümenin güçlenmesinin yatırım ve tüketimi artıracağını belirtti. FED in Nisan FOMC toplantısının tutanakları açıklandı FED, varlık alım programını 55 milyar USD den 45 milyar USD ye indirme kararı aldığı en son Açık Piyasa Komitesi'nin (Fed/FOMC) tutanaklarını açıkladı. Tutanaklara göre Komite üyeleri işsizliği düşürmek için teşviklere devam etmenin enflasyon oranında beklenmeyen bir sıçrama için risk oluşturmayacağını belirtiyor. Öte yandan tutanaklardan Komite üyelerinin sıra dışı genişlemeden olası bir çıkışa dair opsiyonları tartıştıkları anlaşılıyor. Üyeler para politikasında normalleşme sürecini farklı opsiyon ve araçlarla beraber tartışırken, faiz artırımlarının makro göstergelerdeki iyileşmeye bağlı olduğuna ve faizlerin varlık alımları bittikten sonra makul bir süre daha mevcut düzeyini koruyacağına yönelik sözlü yönlendirmelerini de yineliyor. Tutanaklara göre, Mart toplantısından bu yana ekonominin genelinde çok ciddi bir değişimin yaşanmadığı düşünülüyor; bununla beraber Ukrayna krizi, konut sektörü ve Çin'deki yavaşlamadan kaynaklı risklerin de altı çiziliyor. 4
2 Dünya Ekonomisi: Küresel Gelişmeler ABD'de tüketici fiyatları yükseldi ABD de Nisan ayı enflasyon verilerine göre, yıllık TÜFE enflasyonu Mart ayının %1.5 lik seviyesinden %2 ye yükseldi. Rakamlar geçtiğimiz yılın Temmuz ayından bu yana en ciddi artışa işaret ederken, enflasyonda yaşanan artışta zorlu geçen kış şartlarının ardından artan tüketici harcamalarının etkili olduğu belirtiliyor. Gıda ve enerji hariç çekirdek TÜFE enflasyonundaki yıllık artış ise %1.8 ile %1.7 lik piyasa beklentilerinin hafif üzerinde gerçekleşti. Enflasyon FED'in hedefine doğru yavaş yavaş yükselirken, Merkez Bankası yetkililerine tahvil alımı programının boyutunu düşürmeye devam etmeleri yönünde uygun zemin hazırlıyor. ABD de yeni konut inşaatları yükselişe geçti ABD de bir süredir beklentilerin altında kalan yeni konut inşaatları ve inşaat ruhsatlarının Nisan ayı verileri sektördeki toparlanmanın devamı için pozitif sinyaller verdi. Yeni konut inşaatları 980,000 adet olan beklentilerin üzerinde 1,072,000 adet olarak açıklandı. İnşaat ruhsatları da aynı şekilde 1,010,000 adet olan beklentilerin üzerinde 1,080,000 adet olarak açıklanırken her iki verinin de önceki aya ait değerleri yukarı yönlü revize edildi. Yeni başlanan konut inşaatlarında Nisan ayında görülen sert yükseliş (%13.2) ile birlikte verilen ruhsat sayısının yaklaşık 6 yılın en yüksek değerine ulaşması sektörde toparlanmanın devam etmesi için umut veriyor. Yükselen mortgage kredi faizleri ve artan fiyatlara karşılık maaş artışının durgun seyretmesi konut sektöründeki toparlanmanın yavaşlamasına neden olurken; soğuk hava koşulları da bu yavaşlamaya destek vermişti. Euro Bölgesi 1. Çeyrek geçici GSYH büyümesi Euro Bölgesi nde açıklanan ilk çeyrek geçici GSYH büyüme oranı, bir önceki çeyrekteki %0.4 lük beklentinin altında %0.2 oranında büyüme kaydetti. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre büyümede ise, %0.9 ile %1.1 lik beklentinin altında büyüme kaydetti. Bölge nin dört büyük ekonomisi olan Almanya %0.8; Fransa %0; İtalya -%0.1 ve İspanya %0.4 oranında büyüme kaydetti. Euro Bölgesi geçtiğimiz yılın son çeyreğinde bir önceki yıla göre 6 çeyrek süren daralmadan sonra %0.5 oranında büyüme kaydetmişti. Eurostat ın açıkladığı verilere göre büyüme oranlarının ülkeler arası ayrışma gösterdiği gözlemleniyor. Açıklanan büyüme rakamları ülkelerin farklı dinamiklerinden kaynaklı olan kırılgan yapıyı yeniden hatırlatıyor. 5
2 Dünya Ekonomisi: Küresel Gelişmeler Avrupa Merkez Bankası (AMB) toplantısı Avrupa Merkez Bankası (AMB), Mayıs ayında gerçekleştirdiği toplantısının sonucunda politika faizini %0.25, mevduat faizini %0, marjinal borç verme faizini ise %0.75 seviyesinde sabit tuttu. Toplantı sonrasında konuşan Draghi, Euro Bölgesi'nde toparlanmanın ılımlı bir şekilde devam ettiğini, enflasyonun ise uzun süre düşük seyretmeye devam edeceğini söyledi. Mario Draghi, enflasyon beklentilerine ilişkin memnuniyetsizlik konusundaki konsensüse bağlı olarak Konsey in bir sonraki sefer harekete geçmeye hazır olduğunu belirtti. Draghi aynı zamanda Banka nın jeopolitik risklerin ve döviz kuru gelişmelerinin yansımalarını yakından takip edeceğini vurguladı. Bu açıklamalar piyasalarda Haziran ayı itibariyle bir parasal gevşeme sinyali olarak algılandı. Piyasalarda gevşemenin QE (miktarsal genişleme) programının yanı sıra faiz indirimi kanalıyla da gerçekleşebileceği yorumları yapılıyor. Euro Bölgesi tüketici güveni Euro Bölgesi için açıklanan Mayıs ayı geçici tüketici güven göstergesi son 6.5 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Nisan ayında -8.6 olan endeks -7.1 e yükselirken piyasa beklentisi 8.2 ye ılımlı bir yükseliş yönündeydi. Pozitif ve negatif cevapların ortalamasının farkını gösteren endeksin Ekim 2007 den bu yana almış olduğu en yüksek değer, tüketim harcamalarının bölgenin toparlanmasına katkısının artmaya devam edebileceğine işaret ediyor. Çin verileri yavaşlamaya işaret ediyor Çin de açıklanan perakende satış miktarı ve sanayi üretimi verileri beklentilerin altında kaldı. Bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık değişim oranının %8.9 olması beklenen sanayi üretimi %8.7 lik bir artış gerçekleştirdi. Bu oran, geçtiğimiz yılın 3.çeyreğinin ortasından bu yana trendin aşağıya döndüğü sanayi üretiminde gerilemenin devam ettiğine işaret ediyor. Perakende satışlar tarafında ise %12.2 lik bir artış beklentisine karşılık bir önceki yıla göre %11.9 luk bir artış gerçekleşti. Son açıklanan veriler yıl sonu büyüme hedefi olan %7.5 in gerçekleşme ihtimalinin pek mümkün olmadığını gösterirken, Çin hükümetinin teşvik paketi açıklaması yönünde baskılar artıyor. 6
2 Dünya Ekonomisi: Küresel Gelişmeler Çin ön PMI verisi Çin de açıklanan Mayıs ayı öncü imalat sektörü PMI endeksi beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Daralmanın hızı beklentilerden daha güçlü bir şekilde azalarak daralma ile genişlemeyi ayıran 50 seviyesine yakın 49.7 seviyesinde açıklandı. PMI verisi önceki ay 48.1 seviyesinde gerçekleşirken, Mayıs ayı beklentisi ise 48.3 seviyesindeydi. Çin in hızlı yavaşlamasına yönelik endişeleri kısmi olarak azaltan veri Asya piyasalarına pozitif destek sağladı. Japonya ilk çeyrek büyümesi Japonya da ekonomi yılın ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde büyüme kaydetti. Japonya ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %1 olan beklentilerin üzerinde %1.5 lik bir büyüme kaydetti. Yıllıklandırılmış ilk çeyrek büyümesi de %5.9 seviyesinde gerçekleşti. Dünya nın en büyük 3. ekonomisi konumunda olan Japonya da vergi artışları öncesinde tüketicilerin artış öncesi ekonomik aktivitelerini artırması ile ekonominin %60 ını oluşturan özel tüketim harcamalarının %2.1 oranında artış gösterdiği görüldü. Tüketici harcamalarının yanında yatırım harcamalarında da görülen yükseliş önümüzdeki döneme yönelik beklentilerin pozitif olduğuna işaret etti. Vergi artışı nedeniyle 2. Çeyrek te ekonomik aktivitenin yavaşlayacağına kesin gözüyle bakılsa da sonraki çeyreklerde ekonomik aktivitenin yeniden toparlanmaya devam edeceği tahmin ediliyor. OECD, Küresel Ekonomik Büyüme raporunu yayımladı OECD raporunda küresel ekonominin önümüzdeki iki yıl içinde güçleneceği, ancak işsizliği daha da azaltmak ve krizin diğer kalıntılarının üzerine gitmek için hala acil adımlar atılması gerektiği belirtiliyor. Raporda 34 üyeli OECD ülkelerinin, 2014'te %2.2; 2015'te ise %2.8 büyüyeceği belirtiliyor. Küresel ekonomiye ilişkin büyüme tahmini ise 2014 için %3.4; 2015 için ise %3.9 seviyesinde. Önde gelen gelişmiş ülkelere yönelik tahminlere bakıldığında ise ABD ekonomisinin 2014'te %2.6 ve 2015'te %3.5 büyümesi beklenirken, 3 yıllık bir daralmanın ardından Euro Bölgesi'nin bu yıl ve önümüzdeki yıl, sırasıyla %1.2 ve %1.7 büyüyeceği öngörülüyor. Aynı süreler için Japonya beklentileri ise %1.2. BRIICS ülkelerinin (Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Rusya ve Güney Afrika) 2014'te ortalama %5.3 ve 2015'te ortalama %5.7 büyümesi beklenirken, aynı yıllarda Çin'in resmi hedefiyle aynı oranda %7.5 büyüyeceği öngörülüyor. IMF, Ukrayna yla anlaşmayı onayladı IMF Yönetim Kurulu, Ukrayna'yla yapılan iki yıllık stand by anlaşmasını onayladı. Stand by anlaşması gereği Ukrayna'ya 17 milyar USD kaynak sağlanacak. Bu rakamın 3.2 milyar doları hemen verilecek. İkinci ve üçüncü dilimler ise ikişer ay arayla yapılacak gözden geçirmeler ve performans kriterleri sonucu verilecek. 7
3 Türkiye Ekonomisi: Piyasa Gelişmeleri Yabancı sermaye girişinin desteğiyle BİST-100 endeksi son dönemdeki güçlü seyrini Mayıs ayında da sürdürdü. Endeks Mayıs ta Nisan ayına kıyasla %7.3 oranında yükselerek 80,000 seviyesine yaklaştı. (Mayıs sonu endeks değeri: 79,289). AMB nin önümüzdeki dönemde para politikasında ilave gevşemeye gideceği yönündeki beklentilerin etkisiyle TL Mayıs ayının ilk yarısında değer kazanırken 22 Mayıs ta TCMB nin faiz indirimine gitmesini izleyen günlerde bir miktar zayıfladı (30 Mayıs itibariyle USD/TL: 2.094). Piyasalardaki olumlu havanın ve TCMB nin faiz indiriminin etkisiyle gösterge tahvilin faizi Mayıs ayı genelinde gerileyerek 30 Mayıs itibariyle yaklaşık son yedi ayın en düşük seviyesine indi ve %8.49 düzeyinde gerçekleşti. MSCI gelişmekte olan ülkeler borsa endeksi 30 Mayıs itibariyle Nisan ayı sonuna göre %3.3 oranında artış gösterirken Türkiye ye yönelik sermaye akımlarının Mayıs ayında güçlenmesiyle Türkiye endeksi pozitif ayrışma göstererek ayı %9.3 primle tamamladı. MSCI Endeksleri, global çapta borsaların performansını ölçen temel endekslerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan piyasalar için MSCI llllllllllllhesaplanmakta olan bu endeksler, yatırımcılara ilgilendikleri pazarlardaki borsaların performansını karşılaştırmalı olarak takip etme Endeksleri llllllllllllll llşansı vermektedir. 8
3 Makroekonomik Gelişmeler: Büyüme Türkiye ekonomisi 2013 ün son çeyreğinde %4 olan beklentilerin üzerinde yıllık %4.4 büyüme kaydederken, 2013 yılında yıllık büyüme %4 ile %2.1 olan 2012 büyümesinin üzerinde gerçekleşti. 2013 yılı sonunda Türkiye ekonomisi 820 milyar USD lik büyüklüğe ulaşırken, kişi başı GSYH 2012 yılındaki 10,459 USD seviyesinden 10,782 USD ye yükseldi. Talep kaynaklarına göre bakıldığında, 3. çeyrekte büyümeye %3.1 puan katkı sağlayan özel tüketimin sınırlı bir yükselişle (%3.5) büyümenin temel belirleyicilerinden olduğu görüldü. Öne çıkan bir diğer unsur ise 2013 yılı 3. çeyreğine kadar büyümeyi aşağı çeken özel sektör yatırımlarının %0.9 puanla büyümeye pozitif katkı sağlaması oldu. Net ihracatın olumsuz katkısı 3. çeyrekteki %2.2 değerinden %3.0 e gelse de bu gelişmede altın ticaretinin olumsuz etkisi oldu. Son olarak stok değişmelerinden gelen katkı azalmaya devam etse de büyümeye %1.4 puanlık bir destek sağladı. Açıklanan veriler büyümedeki olumlu seyrin devam ettiğini gösterse de BDDK nın aldığı son önlemlerle tüketimde ve MB nin sıkı para politikasının yansımasıyla tüketim ve yatırımda olası yavaşlamanın toplam büyümeyi önümüzdeki dönemde aşağı çekebileceği tahmin edilmektedir. 9
3 Makroekonomik Gelişmeler: Enflasyon Ana Harcama Gruplarına göre TÜFE-ÜFE ve Değişim Oranları Mayıs 2014 - (2003=100) Harcama Grupları Aylık Bazda Değişim (%) Yıllık Bazda Değişim (%) Endeks TÜFE 0.40 9.66 241.3 Gıda ve Alkolsüz içecekler -1.35 14.11 260.1 Alkollü içecekler ve tütün -0.15 2.97 412.1 Giyim ve Ayakkabı 9.19 7.97 179.2 Konut 0.36 5.34 274.4 Ev eşyası -0.16 8.91 189.7 Mayıs ayında TÜFE enflasyonu, %0.5 olan beklentilerin altında, %0.4 olarak gerçekleşti. Böylece Nisan ayında %9.4 olan 12 aylık TÜFE enflasyonu Mayıs ta %9.7 ye yükseldi. Yİ-ÜFE ise aylık %0.05 düşerken, 12 aylık bazda %13 den %11.3'e geriledi. Aylık enflasyona en önemli katkı 61 baz puan ile giyim ve ayakkabı fiyatlarından gelirken gıda ve alkolsüz içecek fiyatları ise 31 baz puanlık negatif katkı sağladı. Sağlık Ulaştırma Haberleşme 0.98-0.50-0.11 8.57 13.11 0.34 144.3 237.0 122.3 Eğlence ve kültür 0.21 7.04 169.6 Eğitim 0.99 9.57 238.4 Lokanta ve oteller 1.11 12.88 328.8 Çeşitli mal ve hizmetler 0.49 7.03 271.7 Yurtiçi ÜFE -0.52 11.28 233.0 Ara Malı -0.36 13.01 232.7 Dayanıklı Tüketim -0.59 10.46 162.8 Dayanıksız Tüketim 0.40 13.99 209.1 Enerji -2.63 3.91 346.0 Sermaye Malı -0.59 12.62 194.7 TCMB tarafından yakından takip edilen H ve I endekslerinde aylık artış oranları sırasıyla %1.40 ve %1.50 ile yüksek düzeyde gerçekleşti. Bu çerçevede, söz konusu endekslerdeki yıllık enflasyon ard arda 5 ay boyunca yukarı yönlü bir seyir izleyerek sırasıyla %10.16 ile %9.77 düzeyine ulaştı. Kaynak: TÜİK llllllltüik in yeni hesaplamaya başladığı ve AB normlarına uyumlu Yurt İçi Üretici Fiyat Yurt İçi lllllllllllllendeksi (Yİ-ÜFE), sanayi sektöründeki üreticilerin yurt içine sattıkları ürünlerin ÜFE lllllllllllllllllllfiyat değişimini kapsamaktadır. 10
3 Makroekonomik Gelişmeler: Sanayi Üretimi & Kapasite Kullanımı Nisan ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi yıllık bazda %4.6 lık yükseliş gösterdi (Beklenti: %3.9). Sırasıyla yıllık %6.3 ve %5.7 hızlanan enerji ve sermaye malı imalatı sanayi üretimindeki artışın sürükleyicisi oldu. Bunun yanı sıra ara malı (%4.5) ve dayanıksız tüketim malı (%4.1) üretimindeki artışlar da dikkat çekti. İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı ise geçen yılın aynı ayına göre 0.4 puan azalarak yüzde 74.4 seviyesinde gerçekleşti. Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranları değerlendirildiğinde, bir önceki yılın aynı ayına göre dayanıksız tüketim malları ve ara mallarında artış görülürken, yatırım malları, dayanıklı tüketim malları ile gıda ve içeceklerde azalış görüldü. Mevsimlik etkilerden arındırılmış HSBC Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi Mayıs ayında, bir önceki ayın 51.1'lik düzeyinden 50.1'e gerileyerek herhangi bir değişiklik olmadığına işaret eden 50.0 seviyesine yaklaştı. Son değerler, mal üretim sektöründe ticaret koşullarının genel anlamda durgun olduğuna işaret etti ve bu düzey son 10 aylık olumlu veri dizisinin en düşük seviyesinde ölçüldü. Mayıs ayında PMI'da gözlenen aşağı doğru hareketler, başta yeni siparişler ve istihdam olmak üzere (istihdam genel anlamda hâlâ olumlu katkıda bulunsa da) beş bileşenin endekslerinin tümüne yansıdı. İmalat Sanayi KKO, TCMB nin imalat sanayi sektöründeki işyerlerine her ay lllllllluyguladığı İktisadi Yönelim Anketi kapsamında hazırlanıp yayımlanır. İmalat Kapasite lllllllllllsanayi geneli ve alt sektörleri itibarıyla hesaplanan kapasite kullanım oranları, Kullanım llllllllllllllankete katılan işyerlerinin bildirdikleri, fiziki kapasitelerine göre fiilen Oranı llllllllllllllllllgerçekleşen kapasite kullanımlarının ağırlıklı ortalaması alınarak bulunur. PMI (Purchasing Managers Index - Satın Alma Endeksi) Markit Group tarafından aylık bazda llllllüretilen ve şirketlerin satın alma yöneticilerinin mal ve hizmet satın alma eğilimlerini İmalat llllllllllgösteren bir göstergedir. Endeks, öncü bir gösterge niteliğindedir ve değişimin yönünü PMI llllllllllllllgösteren basit bir ölçüdür. Endeksin 50 değerinin üzerinde olması bu değişkende artış llllllllllllllllllolduğunu, 50 değerinin altında olması düşüş olduğunu göstermektedir. 11
3 Makroekonomik Gelişmeler: Tüketici & Reel Kesim Güveni TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Mayıs ayında tüketici güveni Nisan ayındaki 78.5 seviyesinden 76 düzeyine geriledi. Bu gelişmede, gelecek 12 aya ilişkin genel ekonomik durum beklentisi ile mevcut dönemin tasarruf etmek için uygunluğuna ilişkin değerlendirmelerdeki bozulma etkili oldu. CNBC-e Tüketici Güven Endeksi Mayıs ayında bir önceki aya göre %6 artarak 88.47 değerini aldı. Endeks Şubat ayının ikinci yarısından sonra başlayan yükselişini sürdürmeye devam etse de Mayıs ayı ön endeksine göre nihai endekste %3 civarında bir düşüş gözlendi. Tüketicilerin beklentilerindeki iyileşme, muhtemelen yerel seçim öncesine göre siyasi tansiyonun kısmen düşmesi ve Türkiye dâhil birçok gelişmekte olan ülkenin finansal piyasalarında yaşanan olumlu havadan kaynaklandı. Diğer yandan, tüketicilerin içinde bulunduğumuz dönemin dayanıklı tüketim malları ile konut ya da otomobil alımı için uygunluğu konusunda iyimserliğinin önceki aya göre arttığı görüldü. Mayıs ayı Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) mevsimsellikten arındırılmış bazda 1.2 puanlık bir artış gösterdi ve 108.1 oldu. Detaylara bakıldığında özellikle gelecek 3 ay için ihracat siparişleri ve üretim hacmine dair beklentiler oldukça belirgin bir toparlanma gösterirken, toplam siparişler (son 3 ay) ve mevcut durumda mamul mal stoku görünümünde bozulma yaşandı. Diğer yandan arındırılmamış RKGE ise 2013 yılının Mayıs ayıyla kıyaslandığında 0.9 puanlık bir artış gösterdi. 12
3 Makroekonomik Gelişmeler: İşgücü İstatistikleri Temel İşgücü İstatistikleri Şubat 2014 Şubat 2013 2014 Değişim 15 +yaştaki nüfus (000) 55,574 56,648 1,074 İşgücü (000) 26,241 27,824 1,583 İstihdam (000) 23,703 24,999 1,296 Tarım 4,816 5,055 239 Tarım Dışı 18,887 19,943 1,056 İşsiz (000) 2,539 2,825 286 İşgücüne Dahil Olmayanlar (000) 29,332 28,824-508 İşgücüne katılma oranı (%) 47.2 49.1 1.9 İstihdam oranı (%) 42.7 44.1 1.4 Şubat ayında işsizlik oranı, önceki yılın aynı ayına göre 0.5 puanlık artış ile %10.2 ye yükseldi. İşgücüne katılım oranı (İKO) da önceki yılın aynı ayına göre 1.9 puanlık artış göstererek %49.1 olarak gerçekleşti. 2013 Şubat ayında 2 milyon 539 bin olan işsiz sayısı bu yılın aynı ayında 286 bin kişi artarak 2 milyon 825 bine yükseldi. Bunda istihdam artışının (1 milyon 296 bin kişi) işgücündeki genişlemenin (1 milyon 583 bin kişi) gerisinde kalması etkili oldu. Diğer yandan, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı son aylarda gözlenen olumlu seyri devam ettirerek Şubat ayında da 0.1 puan düşüş kaydetti ve %9.1 olarak gerçekleşti. Şubat ayında istihdam önceki yılın aynı ayına göre tarımda 239 bin kişi artarken, sanayide ise 336 bin kişilik artış kaydetti. İstihdamın 506 bin arttığı hizmet sektörü önceki aylarda olduğu gibi Şubat ta da istihdam artışının sürükleyicisi olurken, inşaat sektöründe istihdam ise aynı dönemde 214 bin kişilik artış yaşandı. İşsizlik oranı (%) 9.7 10.2 0.5 Tarım dışı işsizlik oranı (%) 11.6 12.1 0.5 Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 18.5 17.0-1.5 Not: Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Kaynak: TÜİK 13
3 Makroekonomik Gelişmeler: Dış Ticaret Enerji dışı bileşenlerin etkisiyle Nisan ayında dış ticaret açığı 6.5 milyar USD olan piyasa beklentilerinin üzerinde, 7.2 milyar USD olarak gerçekleşti. Bu şekilde 12 aylık toplam açık da Mart taki 95.3 milyar USD lik seviyesinden 92.2 milyar USD ye geriledi. Nisan da ihracattaki artış ve ithalatta yaşanan gerileme devam etti. Toplam ihracat yıllık bazda %8 artış gösterirken, ithalat ise yıllık bazda %9.5 gerileme gösterdi. İhracat toplamda 13.5 milyar USD, ithalat ise 20.7 milyar USD olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yaklaşık %65 e geriledi. Dış Ticaret Dengesi (milyar USD) Mart Değişim (%) Ocak - Mart 2013 2014 2013 2014 Değişim (%) İhracat 12,5 13,4 7.9 49,5 53,7 8.5 İthalat 22,8 20,7-9.5 81,6 78,1-4.2 Son yıllarda dalgalı bir seyir izleyerek dış ticaret görünümü üzerinde etkili olan altın ticareti, Şubat ayından itibaren dış ticaret açığının daralmasında etkili oldu. 12-aylık altın ticaret açığı Nisan ayında 8.8 milyar dolardan 7 milyar dolara geriledi. Dış Ticaret Dengesi Karşılama Oranı (%) -10,4 54,6-7,2 65,1-30.3 - -32,1 60,6-24,5 68,7-23.8 - Kaynak: TÜİK 14
3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi Mart 2014 milyon USD Mart 2014 2013 Ocak - Mart 2014 (%) Değişim 12 Aylık Birikimli Cari İşlemler Dengesi -3,194-16,551-11,460-30.8-59,970 Dış Ticaret Dengesi -3,318-17,215-11,987-30.4-74,788 Hizmetler Dengesi 1,179 2,447 2,676 9.4 23,353 Turizm (Net) 1,108 2,780 2,767-0.5 23,167 Gelir Dengesi -1,147-2,035-2,314 13.7-9,628 Cari Transferler 92 252 165-34.5 1,093 Sermaye ve Finans Hesapları 761 20,411 4,825-76.4 47,233 Doğrudan Yatırımlar (Net) 965 2,109 3,141 48.9 10,786 Portföy Yatırımları (Net) -1,042 8,122-2,467-13,120 Varlıklar -519 827-263 - 1,529 Yükümlülükler -523 7,295-2,204-11,591 Diğer Yatırımlar (Net) 141 17,221-713 - 21,425 Cari açık, son aylardaki gerileme eğilimini Mart ayında da sürdürerek piyasa beklentileri paralelinde yıllık bazda %43.4 daraldı ve 3.2 milyar USD ye geriledi. TCMB ve BDDK nın 2014 yılı başında aldığı önlemler ithalatın gerilemesine neden olurken, AB ülkelerindeki ekonomik toparlanma eğilimi ihracatın güç kazanmasına olanak sağladı. Diğer yandan altın ticaretinin cari açığı daraltıcı yönde sağladığı katkı devam etti. Bu çerçevede, yılın ilk çeyreğinde cari açık geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %30.8 gerileyerek 11.5 milyar USD düzeyinde gerçekleşti. 12 aylık kümülatif cari açık da 60 milyar USD ye gerileyerek Eylül 2013 ten bu yana en düşük seviyesine indi. Varlıklar Yükümlülükler Rezerv Varlıklar (Net) Net Hata ve Noksan -1,000 1,862 828-55.5 1,328 1,141 15,359-1,541-20,097 696-7,024 4,880-1,993 2,433-3,860 6,635-12,737 15
3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi milyon USD Net Sermaye Girişlerinin Dağılımı (12 aylık kümülatif) Aralık 2013 Mart 2014 Yüzde Dağılım Aralık 2013 Mart20 14 Toplam Net Yabancı Sermaye Girişi 74,972 57,977 100.0 100.0 Doğrudan Yatırımlar 9,754 10,786 13.0 18.6 Portföy Yatırımları 23,709 13,120 31.6 22.6 Diğer Yatırımlar 39,359 21,425 52.5 37.0 Net Hata ve Noksan 2,242 12,737 3.0 22,0 Diğer -92-91 -0.1-0.2 Finansman cephesinde politik belirsizliğin piyasalara yansımasıyla kısa vadeli sermaye çıkışları Şubat a kıyasla kısmen hızlanarak 1.7 milyar USD oldu. Böylece Aralık 2013 sonrası artan risk algısıyla bu yılın ilk çeyreğinde kısa vadeli çıkışlar toplamda 7.9 milyar USD ye ulaştı. Aylık gelişmede ise, tahvil piyasasında gözlenen 1.7 milyar USD lik net satışlar, yurtiçi bankaların yabancı portföy varlıklarını 0.5 milyar USD arttırmaları ve şirketlerin 0.7 milyar USD kısa vadeli borç ödeyici konumunda olmaları etkili olurken, hisse senedi piyasasına yönelik 0.8 milyar USD net giriş ve bankaların kısa vadeli borçlarını 0.9 milyar USD büyütmesi toplam çıkışı sınırladı. Uzun vadeli finansmanda 2 milyar USD lik net giriş kısa vadeli taraftaki çıkışı telafi ederken, 1 milyar USD lik doğrudan yatırımlar ile bankaların ve şirketlerin sırasıyla 0.6 ve 1.2 milyar USD lik uzun vadeli borçlanmaları belirleyici kalemler olarak öne çıktı. Net doğrudan yatırımlarda 2013 te 0.8 milyar USD olan ortalamaya göre hızlanarak 2014 ün ilk üç ayında ortalama 1 milyar USD yi geçen girişler dikkat çekerken, Mart ta enerji sektörüne 0.7 milyar USD lik yatırım dikkat çekti. Yine de, sermaye hesabındaki 0.2 milyarlık toplam giriş cari açığın finansmanı için yeterli olmadı. Net hata noksan kaleminde ise görünüm son beş aydır giriş yönünde seyrediyor (Mart: 2.4 milyar USD). Bu gelişmelerin ardından resmi rezervler aylık bazda 0.7 milyar USD azaldı. 16
3 Makroekonomik Gelişmeler: Merkezi Yönetim Bütçesi Merkezi Yönetim Bütçesi (milyar TL) Nisan 2013 2014 Değişim (%) Ocak - Nisan 2013 2014 Değişim (%) 2014 Bütçe Hedefi Gerç./ Hedef (%) Merkezi Yönetim Gelirleri 30,5 34,1 11.7 124,6 138,4 11.0 403,2 34.3 Vergi Gelirleri 24,1 25,9 7.2 101,5 111,0 9.3 348,4 31.9 Vergi Dışı Gelirler 6,4 8,2 29.0 23,2 27,4 18.4 54,8 50.0 Merkezi Yönetim Giderleri 29,9 36,8 23.1 124,9 142,6 14.1 436,4 32.7 Faiz Giderleri 3,1 3,8 24.8 18,2 17,8-2.3 52,0 34,2 Faiz Dışı Giderler 26,8 33,0 22.9 106,7 124,8 17.0 384,4 32.5 Bütçe Dengesi 0,6-2,7 - -0,3-4,2 1303.3-33,3 12.7 Faiz Dışı Denge 3,7 1,1-69.5 17,9 13,6-24.3 18,7 72.4 Nisan ayında yıllık bazda bütçe harcamaları %23.1 artarken, bütçe gelirlerindeki artış %11.7 ile daha düşük düzeyde gerçekleşti. Bütçe gelirlerinin zayıf performansında iç talepteki tedrici yavaşlama nedeniyle vergi gelirlerinde gözlenen ivme kaybı rol oynadı. Böylece, Nisan ayında merkezi yönetim bütçesi 2.7 milyar TL açık verdi. Ocak-Nisan dönemi itibarıyla ise, geçtiğimiz yıl 0.3 milyar TL ile sınırlı düzeyde açık veren merkezi yönetim bütçesi 2014 yılının aynı döneminde 4.2 milyar TL açık verdi. Aynı dönemde, faiz dışı fazlanın %24.3 oranında gerilediği görüldü. Özellikle son iki aylık dönemde bütçe harcamalarındaki artışın bir miktar hız kazandığı dikkat çekse de gerçekleşmeler yılsonu hedefleri ile uyumlu seyrediyor. Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı 17
3 TCMB Aralık ortasından itibaren döviz satışları yoluyla kur oynaklığının önüne geçmeye çalışan MB nin döviz rezervlerinde gözlenen azalma Nisan ve Mayıs aylarında hareketlenen sermaye girişleri sonucunda Mayıs ayında sınırlı bir artış gösterdi. Ocak ayı toplantısında para politikasında belirgin bir sıkılaşmaya giden TCMB, 22 Mayıs tarihli toplantısında politika faizi olan 1 hafta vadeli repo faizi oranını 50 baz puanlık düşüşle %9.5 düzeyine çekerken, gecelik borçlanma ve borç verme faizinde değişikliğe gitmedi ve sırasıyla %8 ve %12 seviyesinde bıraktı. Zorunlu karşılıklar ile rezerv opsiyon katsayılarında da herhangi bir değişiklik yapılmadı. TCMB faiz indirimine gerekçe olarak, son dönemde azalan belirsizlikler ve risk primi göstergelerindeki iyileşme paralelinde piyasa faizlerinde gözlenen düşüşü gösterdi. Yerel seçimler sonrası siyasi risk algısında görülen toparlanma ve Nisan ayında sermaye girişlerinde yaşanan hareketlenmenin etkisiyle REK endeksi Mayıs ayında bir önceki aya göre 2.3 puan artışla 110.2 değerini aldı. REK endeksi geçen yılın aynı ayına göre ise 9.6 puan azalış gösterdi. 18
3 Bankacılık Sektörü 23 Mayıs itibariyle mevduat hacmi 2013 yılsonuna göre %0.5 oranında daralarak 1,010 milyar TL düzeyine gerilerken aynı dönemde kredi hacmi %3.2 artarak 1,098 milyar TL ye ulaştı. BDDK nın aldığı tedbirlerin etkisiyle kredi hacmindeki yıllık artış hızı ivme kaybetmeyi sürdürdü ve bu dönemde %25.2 ile Haziran 2013 ten bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşti. 2013 yılının ikinci yarısından itibaren genel bir yükseliş eğiliminde olan kredi faizlerinde TCMB nin ara PPK toplantısında para politikasını belirgin bir şekilde sıkılaştırmasıyla birlikte artış eğilimi güçlense de Nisan ayından itibaren faiz oranlarında düşüş gözlendi. Tüketici kredilerinde faiz oranları düşüş eğilimini sürdürürken ticari kredi faizleri ayın son haftasında yönünü tekrar yukarı çevirdi. 23 Mayıs itibariyle bankaların net döviz pozisyonu 3,243 milyon USD düzeyinde gerçekleşti. Yurtdışı ve yurtiçi risk algısının yüksek olduğu dönemlerde döviz açık pozisyonunda ihtiyatlı davranan bankacılık sektörünün net yabancı para pozisyonu, Mayıs ayında son bir senede görülen en yüksek seviyeye ulaştı. Nisan ayı itibariyle kredi faizlerinde başlayan düşüş eğilimi paralelinde mevduat faizleri de yönünü aşağıya doğru çevirdi. 23 Mayıs itibariyle 6 ay ve üzeri vadeli mevduatta oranlar hala %10 seviyesinin üzerinde seyrederken kısa vadeli mevduat faizleri %9.1 e kadar geriledi. (*) İhtiyaç, taşıt ve konut kredileri (**) TL üzerinden açılan Kaynak: BDDK Haftalık Bülten, TCMB 19
3 Bankacılık Sektörü Genel Görünümü (milyar TL) 2009 2010 2011 2012 2013 Mart - 14 (%) Değişim* AKTİF TOPLAMI 834.0 1,006.7 1,217.7 1,370.7 1,732.4 1,797.3 3.7 Krediler 392.6 525.9 682.9 794.8 1,047.4 1,082.9 3.4 TP Krediler 288.2 383.8 484.8 588.4 752.7 780.4 3.7 Pay (%) 73.4 73.0 71.0 74.0 72.0 72.1 - YP Krediler 104.4 142.1 198.1 206.4 294.7 302.5 2.6 Pay (%) 26.6 27.0 29.0 26.0 28.0 27.9 - Takipteki Alacaklar 21.9 20.0 19.0 23.4 29.6 31.3 5.7 Takipteki Alacaklar Oranı (%) 5.3 3.7 2.7 2.9 2.8 2.8 - Menkul Değerler 262.9 287.9 285.0 270.0 286.7 296.6 3.5 PASİF TOPLAMI 834.0 1,006.7 1,217.7 1,370.7 1,732.4 1,797.3 3.7 Mevduat 514.6 617.0 695.5 777.2 945.8 959.5 1.4 TP Mevduat 341.4 433.5 460.0 520.4 594.1 577.7-2.8 Pay (%) 66.3 70.3 66.1 67.4 62.8 60.2 - YP Mevduat 173.2 183.5 235.5 251.8 351.7 381.8 8.6 Pay (%) 33.7 29.7 33.9 32.6 37.2 39.8 - İhraç Edilen Menkul Kıymetler 0.1 3.1 18.4 37.9 60.6 61.6 1.7 Bankalara Borçlar 86.1 122.4 167.4 173.4 254.2 257.9 1.5 Repodan Sağlanan Fonlar 60.7 57.5 97.0 79.9 119.1 139.6 17.2 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 110.9 134.5 144.6 181.9 193.7 202.2 4.4 Net Dönem Karı/Zararı 20.2 22.1 19.8 23.5 24.7 6.1-13.5 RASYOLAR (%) Krediler/Aktifler 47.1 52.2 56.1 58.0 60.5 60.3 - Menkul Kıymet/Aktifler 31.5 28.6 23.4 19.7 16.5 16.5 - Mevduat/Pasifler 61.7 61.3 57.1 56.3 54.6 53.4 - Krediler/Mevduat 76.3 85.2 98.2 102.3 110.7 112.9 - Sermaye Yeterliliği (%) 20.6 19.0 16.6 17.9 15.3 15.7 - * Net Dönem Karı haricinde yılsonuna göre yüzde değişimi ifade etmektedir. Net Dönem Karı değişimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde değişimi ifade etmektedir. Kaynak: BDDK Aylık İnteraktif Bülten Verileri 20
4 Özet Makroekonomik Göstergeler 2009 2010 2011 2012 2013 2014 BÜYÜME 14 - Ç1 14 - Ç2 14 - Ç3 GSYH (milyar USD) 616.7 731.6 774 785.7 820.0 - - - Büyüme Oranı (%) -4.8 9.2 8.8 2.2 4.0 - - - ENFLASYON (%) Mar - 14 Nis - 14 May - 14 TÜFE (yıllık) 6.5 6.4 10.4 6.2 7.4 8.4 9.4 9.7 Yurtiçi ÜFE * (yıllık) 5.9 8.9 13.3 2.5 7.0 12.3 13.0 11.3 İŞGÜCÜ PİYASALARI Ara - 13 Oca - 14 Şub - 14 İşsizlik Oranı (%) 14 11.9 9.8 9.2 9.7 10.0 10.0 10.2 İstihdam (bin kişi) 21,277 22,594 24,110 24,821 25,524 25,262 25,262 25,811 DÖVİZ KURLARI (1) Mar - 14 Nis - 14 May - 14 Tüfe Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru 116.8 125.8 109.6 118.2 106.9 102.2 107.9 110.2 USD/TL 1.4909 1.5413 1.8935 1.7819 2.132 2.158 2.117 2.094 EUR/TL 2.1479 2.0601 2.4497 2.3509 2.937 2.973 2.928 2.850 Döviz Sepeti (0.5*USD + (0.5*EUR) 1.8194 1.8007 2.1716 2.0664 2.535 2.565 2.523 2.472 DIŞ TİCARET DENGESİ (2) (milyar USD) Şub - 14 Mar - 14 Nis - 14 İhracat 102.1 113.9 134.9 152.5 151.8 153.5 155.1 156.0 İthalat 140.9 185.5 240.8 236.5 251.7 251.0 250.4 248.2 Dış Ticaret Dengesi -38.8-71.7-105.9-84.1-99.9-97.5-95.3-92.2 Karşılama Oranı (%) 72.5 61.4 56.0 64.5 60.3 61.2 61.9 62.9 (1) Dönem sonu (2) 12 aylık kümülatif * Yurtiçi ÜFE Endeksi 2014 yılından itibaren yayınlanmaya başlamıştır. 21
4 Özet Makroekonomik Göstergeler (Devamı) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ÖDEMELER DENGESİ (2) (milyar USD) Oca - 14 Şub - 14 Mar - 14 Cari İşlemler Dengesi -12.2-45.4-75.1-48.5-64.9-64.2-62.4-60.0 Sermaye ve Finans Hesapları 9.3 44.0 65.7 47.3 61.6 59.7 54.0 47.2 Doğrudan Yatırımlar (Net) 7.1 7.6 13.7 8.9 9.8 10.1 10.6 10.8 Portföy Yatırımları (Net) 0.2 16.1 22.0 40.8 23.7 22.4 18.0 13.1 Diğer Yatırımlar (Net) 2.1 33.2 28.2 18.4 38.1 27.7 26.6 31.4 Rezerv Varlıklar (Net) -0.1-12.8 1.8-20.8-9.9-0.4-1.2 2.0 Net Hata ve Noksan 2.9 1.4 9.4 1.2 3.4 4.5 8.4 12.7 Cari İşlemler Açığı/GSYH (%)* -2.0-6.2-9.7-6.2-7.9 - - - MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ (3) (milyar TL) Şub - 14 Mar - 14 Nis - 14 Merkezi Yönetim Gelirleri 215.5 254.3 296.8 331.7 389.4 72.3 104.3 138.4 Vergi Gelirleri 172.4 210.6 253.8 278.8 326.1 62.2 85.1 111.0 Merkezi Yönetim Giderleri 268.2 294.4 314.6 360.5 407.9 68.8 105.8 142.6 Faiz Giderleri 53.2 48.3 42.2 48.4 50.0 8.3 14.0 17.8 Faiz Dışı Giderler 215.0 246.1 272.4 312.1 357.9 60.4 91.8 124.8 Bütçe Dengesi -52.8-40.1-17.8-29.4-18.4 3.6-1.5-4.2 Faiz Dışı Denge 0.4 8.2 24.4 19.6 31.5 11.9 12.5 13.6 Bütçe Dengesi/GSYH (%)** -5.5-3.7-1.4-2.1-1.2 - - - MERKEZİ YÖNETİM TOPLAM BORÇ STOKU (milyar TL) Şub - 14 Mar - 14 Nis - 14 İç Borç Stoku 330.0 352.8 368.8 386.5 403.0 407.1 409.0 409.4 Dış Borç Stoku 111.5 120.7 149.6 145.5 182.8 192.9 189.2 185.9 Toplam Borç Stoku 441.5 473.6 518.3 532.0 585.8 600.0 598.2 595.3 (3) Yılbaşından itibaren kümülatif * 2013 yılsonu tahmini ** 2013 yılsonu OVP tahmini 22
5 Veri Gündemi Tarih Veri Dönemi 3 Haziran Enflasyon Mayıs 2014 5 Haziran [Glo] BoE Toplantısı Haziran 2014 [Glo] AMB Toplantısı Haziran 2014 9 Haziran Sanayi Üretimi Nisan 2014 10 Haziran Milli Gelir İstatistikleri 2014/1. Çeyrek 12 Haziran Ödemeler Dengesi Nisan 2014 13 Haziran [Glo] BoJ Toplantısı Haziran 2014 16 Haziran Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Mart 2014 Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Mayıs 2014 18 Haziran [Glo] FED FOMC Toplantısı Haziran 2014 24 Haziran TCMB PPK Toplantısı Haziran 2014 Kapasite Kullanım Oranı & Reel Kesim Güven Endeksi Haziran 2014 27 Haziran Tüketici Güven Endeksi Haziran 2014 30 Haziran Ticaret İstatistikleri Mayıs 2014 23
AÇIKLAMA: Bu rapor, Kuveyt Türk tarafından, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler kullanılarak hazırlanmıştır. Raporda yer alan ifadeler, hiçbir şekilde veya suretle alış veya satış teklifi olarak değerlendirilmemelidir. Kuveyt Türk, bu bilgilerin doğru, eksiksiz ve değişmez olduğunu garanti etmemektedir. Bu sebeple, okuyucuların, bu raporlardan elde edilen bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, bilgilerin doğruluğunu teyit ettirmeleri önerilir ve bu bilgilere dayanılarak aldıkları kararlarda sorumluluk kendilerine aittir. Bilgilerin eksikliği ve yanlışlığından Kuveyt Türk hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Kuveyt Türk ün tüm çalışanları ve danışmanlarının, herhangi bir şekilde bilgiler dolayısıyla ortaya çıkabilecek, doğrudan veya dolaylı zararlarla ilgili herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bunlara ilaveten, Kuveyt Türk, raporların Internet üzerinden e mail yoluyla alınması durumunda virüs, hatalı gönderim veya diğer herhangi bir teknik sebepten dolayı alıcının donanımına veya yazılımına gelebilecek herhangi bir zarardan dolayı sorumlu tutulamaz.