Aydınlatıcı bilgi Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçığa karşı koruyucu aşı Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık, virüs enfeksiyonlarının (Kızamık virüsü, kabakulak virüsü, kızamıkçık virüsü) neden olduğu ve özellikle çocukluk yaşlarında olmakla birlikte, yetişkinlerde de görülen yaygın hastalıklardır. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçığa karşı koruyucu aşılar çoğu zaman kombine edilerek, yani her üç aşı maddesinden oluşan bir karışım, iğneyle enjekte edildiğinden (KKK aşısı), söz konusu hastalıklar ve aşılar birlikte ele alınırlar. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarının tedavi edilebildiği ilaçlar yoktur. Bu hastalıklara karşı yalnızca zamanında ve tutarlı bir şekilde uygulanan KKK aşısı koruma sağlar! Kızamık, genelde ağır bir seyir izleyen ve insanlara kolay bulaşan bir hastalıktır. Hastalık süresince yüksek ateş, öksürük, göz nezlesi ve deride tipik bir kabartı (egzantem) meydana gelir. Hastalık yaklaşık olarak iki hafta sürer. Hastalığın komplikasyonları olarak çoğu zaman akciğer iltihabı ve orta kulak iltihabı ortaya çıkar. Kızamık hastalığına yakalanan yaklaşık 1000 2000 kişiden birinde, beyin iltihabı (ansefalit) meydana gelir. Bu vakaların yaklaşık olarak %30 u ölümle veya kalıcı zihinsel ve bedensel sakatlıklarla sonuçlanabilir. Bu komplikasyonların daha sık yaşandığı yetişkinler için bu risk daha yüksektir. Kabakulak ateş, baş ağrısı ve tükürük bezlerinde şişme görülen bir virüs hastalığıdır. En az 10 kabakulak hastasından birinde, ayrıca beyin zarı iltihabı (menenjit) ve zaman zaman beyin iltihabı (ansefalit) ortaya çıkar. Kabakulak hastalığının nadir olmakla birlikte tipik bir komplikasyonu ise işitme kaybıdır. Her 4 genç ve yetişkin erkekten birinin testislerinde şişme ve iltihap meydana gelir. Bu komplikasyon nadiren de olsa kısırlığa yol açabilir. Kızamıkçık, genelde hafif bir seyir izleyen ve hastalık süresince ateş, deride kabartı (egzantem) ve lenf boğumlarında şişme görülen bir virüs hastalığıdır. Genellikle hastalık belirtileri görülmeden seyreder; ancak bu durumdaki insanlar da hastalığı çevrelerindeki insanlara bulaştırabilirler. Kızamıkçık hastalığının gebelik süresinde ortaya çıkması halinde, enfeksiyon, ana rahmindeki çocuğa da geçerek, çocuğun gözlerinde, kulaklarında, kalbinde ve beyninde deformasyonların meydana gelmesine sebep olabilir. Aşı maddesi KKK aşı maddesi, her üç türün zayıflatılmış ve canlı, aşılanan kişinin vücudunda çoğalan virüslerinden oluşur. Aşı maddesi iğneyle enjekte edilir (intramüsküler veya subkutan enjeksiyon). Kimler, ne zaman aşılanmalıdır? Kombine KKK koruyucu aşının 11 14 aylık bütün çocuklara (erkeklere ve kızlara) yapılması önerilir. Bu dönemde yapılmayan bir aşı, daha sonra herhangi bir zamanda telafi edilebilir. Çocuğun bir çocuk bakım evine kaydedilecek olması halinde ise ilk KKK aşısı daha erken yapılabilir. Ancak KKK aşısının en erken 9 aylık çocuklara yapılabilir. Güvenli bir aşı koruması elde edebilmek için 15 23 aylık bütün çocuklara tekrar aşı uygulanır. Ancak ilk aşıdan dört hafta sonra da tekrar aşı uygulanabilir. Çocuğun 11. ayından önce aşılanmış olması halinde, 2. aşının 1. doğum gününden kısa bir süre sonra yapılması önem arz etmektedir. Daimi Aşı Komisyonu (STIKO), tavsiye edilen dönemde yapılmayan aşıların 18 yaşına kadar yapılabileceğine dikkat çekmektedir. 1970 yılından sonra dünyaya gelen ve hiç kızamık aşısı olmayan, sadece bir kez olan veya aşı statüleri hakkında bilgi bulunmayan bütün yetişkinlerin de bir kereye mahsus tercihen KKK aşı maddesi ile aşılanması tavsiye edilir. Ayrıca sağlık hizmetlerinde, hamile bakımında ve çocuk yuvalarında görev alan çalışanlar ile zayıf bir bağışıklık sistemi olan insanlara yakın 1
olan kişiler de, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı aşı korumasına sahip olmamaları halinde, aşılanmalıdır. 9 aydan büyük olmasına rağmen aşı koruması bulunmayan veya o zamana kadar aşı yaptırmamış olan, sadece bir kez aşı yaptırmış olan veya aşı statüleri belli olmayan kişiler, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastası olan bir kişiyle temasa maruz kaldıktan sonra, mümkün mertebe 3 gün içerisinde bir kerelik bir KKK aşısı yaptırmalıdır. Not: Çocuk ve gençlere daha önce 2 adet KKK aşısının uygulanıp uygulanmadığı kontrol edilmelidir. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıkların birine veya birkaçına karşı bağışıklığı bulunan kişilerin KKK koruyucu aşısı yaptırmasında risk yoktur. KKK aşısına yönelik bir üst yaş sınırı yoktur. Kızamık salgını yaşanması halinde, 1970 yılından sonra doğan ve aşı statüleri belli olmayan, aşı koruması bulunmayan veya çocukluklarında sadece bir kez aşılanan herkesin, tercihen KKK aşı maddesi ile aşılanması öngörülmektedir. Kimlerin aşılanmaması gerekir? Akut ve tedavi edilmesi gereken, 38,5 C den yüksek ateşin görüldüğü bir hastalığa yakalanan kişiler aşılanmamalıdır. Doğuştan bulunan, sonradan ortaya çıkan veya ilaç kullanımından kaynaklanan bir bağışıklık eksikliği hastası olanlar genelde aşılanmamalıdır. Böyle durumlarda aile hekiminize başvurarak, en azından münferit hastalıklara karşı nasıl önlem alınabileceğini sorunuz. Son 3 ay içerisinde immünoglobulin alan veya aynı süre içerisinde kan nakledilen (Alınan kanın içerisinde bulunan ve söz konusu virüsleri hedef alan antikorlar aşının etkisiz kalmasına sebep olabilir) kişilerde KKK aşısı yapılmamalıdır. Bağışıklık eksikliği hastası olan kişiler, olası bir aşıya ilişkin olarak aşıyı yapacak olan doktorundan ve muayene olduğu immünologdan bilgi edinmelidir. Yumurta akına karşı alerjisi olan kişiler (yumurta akının tüketiminden sonra anafilaktik tepki verilmesi) genelde aşılanabilir. Ancak aşı uygun güvenlik tedbiri alınarak gerçekleştirilmelidir. Bir KKK aşısının gençlere veya yetişkinlere uygulanması planlanıyorsa, bu aşının gebelere yapılmaması gerekmektedir. Zira aşı virüsü ana rahmindeki çocuk için teorik bir risk teşkil etmektedir. Aynı sebepten dolayı aşı uygulamasından sonraki 3 aylık dönem içerisinde hamile kalmaktan kaçınılmalıdır. Ancak gebelik süresince yanlışlıkla yapılacak olan bir aşı, gebeliğin sonlandırılması için geçerli bir sebep değildir. Aşıdan sonra nasıl davranılmalıdır? Aşılanan kişinin özellikle özen göstermesi gereken bir durum yoktur; ancak aşı uygulamasından sonraki 1-2 haftalık dönem içerisinde, alışkın olunmayan bedensel aktivitelerden kaçınılmalıdır. Kan dolaşımı tepkileri vermeye eğimli olan veya kısa sürede beliren alerjik tepkiler gösterdiği bilinen kişilerde, aşıdan önce doktor bu durum hakkında bilgilendirilmelidir. Aşı virüsleri, aşılanan kişiyle temasa maruz kalan kişilere bulaşmaz; yani bir çocuğun aşılanması, çevresinde hamile bir kadın olsa bile risk oluşturmamaktadır. Aşı sonrasında meydana gelebilecek lokal ve genel tepkiler Aşıdan sonra, hedeflenen bağışıklığın ve dolayısıyla hastalıklara karşı korumanın yanında, aşılananların azami %5 inin aşı yeri ağrıyabilir, şişebilir ve kızarabilir. Bu belirtiler, vücut ile aşı maddesi arasında yaşanan çatışmanın normal bir ifadesi olup, aşının yapılmasından sonraki 1 3 gün içerisinde ortaya çıkar ve genelde fazla uzun sürmez. Zaman zaman yakın çevrede bulunan lenf boğumları şişer. Çoğu zaman da baş ağrısı, halsizlik, keyifsizlik veya mide-bağırsak rahatsızlıkları ortaya çıkar. Aşılanan kişilerin %5 - %15 lik bir kısmında vücut sıcaklıkları hafif orta derecede artar. 2
Aşı uygulamasından 1 4 hafta sonra aşılanan kişilerin yaklaşık olarak %2 sinde hafif kızamık, kabakulak veya kızamıkçık enfeksiyonu belirtileri görülür, bu durum, bulaşıcı olmayan aşı hastalığı olarak nitelenir: Bu bağlamda ateşle birlikte, deride örneğin kızamığa benzer hafif kabartılar meydana gelir. Zaman zaman kulak altı tükürük bezinde şişme meydana gelir. Gençlerde ve yetişkinlerde geçici eklem ağrıları gözlemlenmiş olup, çocuklarda ise bu durum çok nadirdir. Çok nadir olarak testislerde hafif şişme meydana gelir veya pankreas hafif ve geçici tepki verir (enzim artışı). Bu belirtiler genelde geçici olup, hızla ve bir sonuca yol açmadan geçerler. Aşı komplikasyonları mümkün müdür? Aşı komplikasyonları, aşı sonucunda gösterilen normal tepkileri aşan ve aşılanan kişinin sağlık durumunu belirgin bir şekilde zorlayan tepkilerdir. Sütten kesilmeyen bir bebeğin veya küçük bir çocuğun KKK aşısına ateşli reaksiyon göstermesi durumunda, nadiren de olsa febril nöbet ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle herhangi bir sonuca yol açmaz. Alerjik reaksiyonlar çok nadir görülmektedir. Bu alerjik reaksiyonlar genellikle aşı maddesinde bulunan jelatin veya antibiyotik gibi maddelere yöneliktir. Alerjik şok ise sadece münferit vakalarda gözlemlenmiştir. Aynı şekilde yalnızca münferit vakalarda, aşıdan sonra trombosit sayısında meydana gelen düşüş nedeniyle deride kanamalar olduğu da gözlemlenmiştir. Bu belirtiler genellikle hızlı bir şekilde ve hasara yol açmadan kaybolmaktadır; belirtilerin daha ağır seyretmesine ise sadece münferit vakalarda rastlanmaktadır. Çok nadiren de olsa gençlerde ve yetişkinlerde uzun süreli eklem iltihaplanmaları gözlemlenmiştir. Burada kullanılmasına müsaade edilen ve Jeryl Lynn kabakulak aşı suşunu ihtiva eden aşı maddelerinde zaman zaman beyin zarı iltihaplanmaları (menenjit) mümkün görünmekle birlikte, virolojik açıdan şimdiye kadar teyit edilmemiştir. Not: Kızamık ve kabakulak virüsleri tavuk yumurtalarında değil, embriyo halindeki tavuk hücrelerinde çoğaltıldıklarından, yumurta akı alerjisi, KKK aşısı yapılmasına engel değildir. Bu nedenle, yumurta akı (ovalbumin), nerdeyse hiç veya hiç saptanamayan ve bu nedenle zararlı olmayan, eser miktarda mevcuttur. Tereddüt edilmesi halinde, ağır bir gıda proteini alerjisi olduğu bilinen bir çocuğun aşılanması, özel güvenlik önlemleri alınarak yapılmalıdır. Olası yan etkiler konusunda, aşıyı yapan doktora danışılması Bu broşürde yer alan bilgilere ek olarak, doktorunuza da danışabilirsiniz. Aşı uygulamasından sonra, yukarıda belirtilen geçici lokal ve genel reaksiyonları aşan semptomların ortaya çıkması halinde, tabi ki aşıyı yapan doktordan danışmanlık hizmeti alabilirsiniz. Aşıyı yapan doktora aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz: Sorumluluk reddi Bilgilendirme broşürünün orjinali (Son güncelleme: 03/2012]), Alman Yeşil Hac Derneği'nin (Deutsches Grünes Kreuz e.v.) izniyle, Robert Koch Enstitüsü'nün (Robert Koch Institut) görevlendirmesi üzerine tercüme edilmiştir. Esas alınacak metin, Almanca metindir; olası tercüme hataları ile Almanca metinde meydana gelen değişikliklerden dolayı, işbu çevirinin güncelliğine ilişkin sorumluluk üstlenilemez. 3
Bay/Bayan: Herrn/Frau Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçık hastalıklarına karşı koruyucu aşı Schutzimpfung gegen Masern, Mumps und Röteln Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı yapılan koruyucu aşının uygulanmasına ilişkin broşür ektedir. Bu broşürde, aşılanarak önlenebilecek hastalıklara, aşı maddesine, aşı uygulamasına, aşı sonrasında nasıl davranılması gerektiğine, vücudun aşıya gösterdiği tepkilere ve olası aşı komplikasyonlarına ilişkin önemli bilgiler bulunmaktadır. Anliegend erhalten Sie ein Merkblatt über die Durchführung der Schutzimpfung gegen Masern, Mumps und Röteln. Darin sind die wesentlichen Angaben über die durch die Impfung vermeidbaren Krankheiten, den Impfstoff, die Impfung, das Verhalten nach der Impfung sowie über Impfreaktionen und mögliche Impfkomplikationen enthalten. Aşı yapılmadan önce aşağıdaki bilgilerin verilmesi rica olunur: Vor Durchführung der Impfung wird zusätzlich um folgende Angaben gebeten: 1. Aşılanacak kişide bağışıklık eksikliği hastalığı (Doğuştan bulunan, sonradan ortaya çıkan veya ilaç kullanımından kaynaklanan) var mı? Besteht bei dem Impfling eine Immunmangelkrankheit (erworben, angeboren, durch Medikamente bedingt)? Evet (Ja) Hayır (Nein) 2. Aşılanacak kişi son üç ay içerisinde immünoglobulin (Gamaglobulin) aldı mı veya kan nakli gerçekleştirildi mi? Hat der Impfling in den vergangenen drei Monaten Immunglobulin (Gammaglobulin) erhalten oder wurde eine Bluttransfusion vorgenommen? Evet (Ja) Hayır (Nein) 3. Aşılanacak kişiye son dört hafta içerisinde koruyucu aşı yapıldı mı veya ileriki dört hafta içerisinde başka hastalıklara karşı koruyucu aşı yapılması planlandı mı? Wurde bei dem Impfling in den vergangenen vier Wochen eine Schutzimpfung durchgeführt oder ist in den kommenden vier Wochen eine Schutzimpfung gegen andere Erkrankungen geplant? Evet (Ja) Hayır (Nein) Evetse, hangi aşılar ve ne zaman: wenn ja, welche und wann? 4. Doğurgan yaştaki kadınların aşılanacak olması halinde: Hâlihazırda gebelik söz konusu mu? Bei Impfung von Frauen im gebärfähigen Alter: Besteht zurzeit eine Schwangerschaft? Evet (Ja) Hayır (Nein) Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı yapılan koruyucu aşıya ilişkin daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, aşıyı yapacak olan doktora danışabilirsiniz! Falls Sie noch mehr über die Schutzimpfung gegen Masern, Mumps und Röteln wissen wollen, fragen Sie den Impfarzt! Aşının yapılacağı gün aşı karneniz lütfen yanınızda olsun! Zum Impftermin bringen Sie bitte das Impfbuch mit! 4
Muvafakat beyanı Einverständniserklärung Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı yapılan koruyucu aşıya ilişkin muvafakat beyanı zur Durchführung der Schutzimpfung gegen Masern, Mumps und Röteln Aşılanacak kişinin adı: Name des Impflings Doğum tarihi: geb. am Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı yapılan koruyucu aşıya ilişkin broşürü okudum ve bu broşürde yer alan bilgilere ek olarak, aşıyı yapacak olan doktora danışabileceğim hususunda bilgilendirildim. Ich habe das Merkblatt über die Schutzimpfung gegen Masern, Mumps und Röteln gelesen und bin auf die Möglichkeit hingewiesen worden, mich ergänzend im Gespräch mit dem Impfarzt informieren zu lassen. Başka sorum yok. Ich habe keine weiteren Fragen. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı önerilen aşının yapılmasını onaylıyorum. Ich willige in die vorgeschlagene Impfung gegen Masern, Mumps und Röteln ein. Aşının yapılmasını reddediyorum. Aşıyı reddetmemden kaynaklanabilecek muhtemel sakıncalar hakkında bilgilendirildim. Ich lehne die Impfung ab. Über mögliche Nachteile der Ablehnung dieser Impfung wurde ich informiert. Notlar: Vermerke Yer, tarih: Ort, Datum Aşılanacak kişinin veya bu kişiye bakmakla yükümlü olan kişinin imzası Unterschrift des Impflings bzw. des Sorgeberechtigten Doktorun imzası Unterschrift des Arztes/der Ärztin 5