ÖZEL EGE İLÖĞRETİM OKULU TÜRKÇE PROJESİ TEKNOLOJİNİN İNSAN İLETİŞİMİNDE YOLCULUĞU HAZIRLAYANLAR 5-A ARIN SOYER MENEKŞE TUNCER BURCU SENYELLİ AYŞEGÜL TAŞKIRAN MELİS KARAKUZULU DANIŞMAN ÖĞRETMEN Sibel ELMAS İZMİR / 2006
İÇİNDEKİLER Giriş 2 I- İletişimin tanımı... 3 II- İnsanların iletişimindeki yolculuğu nasıl başladı... 4 III- İlkel toplumlar nasıl iletişim kuruyorlardı?... 5 III-a Dumanla Haberleşme III-b Posta Güvercinleriyle Haberleşme IV- Osmanlı Devletinde Posta Yetiştiriciliği... 5 V- Posta Güvercinleriyle Haberleşme Nasıl Yapılırdı?...5 VI- Yazı bulunduktan sonra nasıl iletişim kurmaya başladık?... 6 VI-a Mors Alfabesi VI-b Papirüs ve Çivi Yazımı VII- Günümüzde nasıl iletişim sağlanmaktadır?...7 VIII- Gelecekte nasıl bir iletişim bizi bekliyor?... 8 IX- Değişen teknoloji insan iletişimin nasıl etkiliyor?... 9 X- Aşağıdaki kişiler bu gün yaşasalardı neler derlerdi?...10 XI- Resim Kaynakça 11-15 XII- Kaynakça.16 2
GİRİŞ Geçmişten günümüze kadar uzanan iletişim şekillerini araştırmak istedik İnsanların nasıl iletişim kurduğunu görüp,öğrenip,günümüzle kıyasladık..gelecekte bizi bekleyebilcek iletişim şekillerini hayal etttik,yaratttık.bunlara ulaşmak için daha çok çalışmamız ve üretmemiz gerektiğini kavradık. İletişimin bize sağladığı yararları gördük. Bununla birlikte değişen teknolojinin insan iletişimine ne gibi olumsuzluklar yaratabileceğini düşündük. İnsanların teknolojiyle birlikte değişen iletişimlerine değindik. 3
l- İLETİŞİMİN TANIMI İletişim bir çok şekilde tanımlanabilir. Düşünce ve görüşlerin sözlü olarak karşılıklı alışverişidir. İletişim kısaca bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma süreci olarak tanımlanabilir. Yaşam iletişimdir. Doğadaki her şey iletişim halindedir. İnsanların görsel veya İnternet üzerinden yaptıkları konuşmaya iletişim denir. ll- İNSANLARIN İLETİŞİMDEKİ YOLCULUĞU NASIL BAŞLADI? Sözcükler, kelimeler ve harfler birbirimizle iletişime geçmek istediğimizde hepsi bir araya gelir ve anlatmak istediklerimizin giysileri oluverirler. Varoluşumuzdan itibaren başlayan kovalamacanın içerisinde derdimizi, sevgimizi, üzüntümüzü, mutluluğumuzu ve daha bir çok duygumuzu anlatan dünyayı bir uçtan diğer ucuna götüren kelimeler. Kimi zaman divitin ucuna takılarak, kimi zaman kalemlerin tercümanı olarak, kimi zaman da günümüz teknolojisi bilgisayarların klavyelerinde hayat bularak çıkıyor karşımıza.. Zaman içerisinde ise sözlü iletişimin yetersiz kalması insanoğlunu çeşitli arayışlara itmiş olmalı ki dumanla başlayan bu serüven, kuşlarla devam etmiş. Ardından geçilen her yerde, yaşanılan her mekanda duvarlardaki resimler anlatılmak istenen birçok kelimenin tarifi olmuş, iletilmek istenen mesajlar her birine anlam yüklenen eşyalarla gönderilmiş, ilerleyen tarih ise bir çok yeniliğe sahne olduğu gibi dil denen sistemi belli işaretlerle birleştirerek yazı olarak adlandırdığımız ifade şekli kağıda yansımış. Sözler, alfabe denilen seslerin yerini tutan işaretlere dönüşmüş. Hiç kuşkusuz ki yazının insanlık tarihindeki önemini yadsıyamayız. Bu başlangıç tam 5000 yıl önce Sümerlerde tarihleniyor. Sümer ve Mezopotamya'da kullanılan yazı, çivi yazılarından Mısır hiyerogliflerine, hat sanatından kaligrafi çalışmalarına ve Çin'in düşünce yazılarına dek zaman içinde farklı biçimler alarak var oluyor. Bugün bilinen ilk alfabeyi eski Mısır ı işgal eden ve Mısırlıların Hiksoslar (istilacılar) dedikleri can düşmanları olan bir Sami kavmi geliştirmiştir. Her bir harf için bir sembol bularak 21 harflik bir alfabe oluşturdular. Mısırlıların yazılarının daha resmi andırdığı dönemlerde, Babillilerin ve Perslerin yazıları resim olmaktan çıkmış, irili ufaklı çizgiler haline gelmişti. Bunun nedeni de, kullanılan malzemenin kullanışsız olmasıydı. Mısırlılar genellikle taş veya papirüs kağıdı kullanıyorlardı. Oysa Babilliler ve Persler kilden yapılmış tuğla üstüne ve sivri çubuklarla kazıyorlardı. Çiviye benzeyen çizgiler ortaya çıkıyordu ve böylece çivi yazısı meydana geldi. Kil üzerinde bir türlü başarılı sonuç alamayan Babilliler bu işten vazgeçerek resimler yerine kelimenin ilk hecesini göstermeye çalıştılar. Persler ise tamamen değişiklik yaparak harfli sisteme geçtiler. Çivi yazısını ilk çözen bilim adamı Alman profesörü Grotefend oldu. Gerek hiyeroglifler ve gerekse çivi yazısı hükümdar isimlerinden hareket edilerek çözülebildi. 4
Hititler de hiyeroglif yazısı kullanıyorlardı. Bir Çek profesör 1915'te bu yazıları çözdü ve bu sayede tarih içinde Anadolu'da yaşamış ve o güne kadar bilinmeyen bir çok ulus da ortaya çıkarılmış oldu. İlk vatanı Mısır olan harfler, gemici bir ulus olan Fenikeliler aracılığıyla kıyıdan kıyıya ve sonunda Avrupa'ya ulaştı. Yaşamları denizde geçen Fenikeliler resimle uğraşmaya pek zamanları olmadığı için, Mısırlılardan öğrendikleri harfleri biraz daha sadeleştirdiler. Fenikelilerden öğrendikleri harfleri daha da sadeleştiren eski Yunanlılar kendi alfabelerini; onlardan öğrenen Romalılar da bugün kullanılan Latin alfabesini oluşturdular. 9. yüzyılda Yunanistan'da yaşamış olan Kiril ve Metodiy adlı iki papaz, Hıristiyanlığı yaymak için Moldovya'ya giderler. Fakat Moldovyalılar yazıyı bilmedikleri için, bu papazlar çoğunu Yunanca alfabeden, bazılarını da kendileri uydurarak yeni bir alfabe yaptılar. Bu alfabe zamanla Rusya'ya kadar yayıldı ve bugün hala geniş bir alanda kullanılmaktadır. lll- İLKEL TOPLUMLARDA NASIL İLETİŞİM KURUYORLARDI? III a DUMANLA HABERLEŞME Önceleri dumanla haberleşme vardı. Yanan ateşin üzerinde bir örtüyü sallayarak çeşitli şekillerde dumanlar oluşturuluyor, bu da uzaktan görülüyordu. Karşıdaki de aynı şekilde cevap veriyordu. Kışın neyse de yazın sıcağında ateşin başında haberci olmak pekte kolay değildi herhalde. III-b POSTA GÜVERCİNLERİ Posta güvercini kavramı oldukça geniş bir anlama gelmektedir. Çok eski dönemlerden beri çeşitli güvercin ırkları dünyada posta güvercini olarak kullanılmaktaydı. Posta güvercini denildiğinde günümüzden 200 yıl önce yetiştirilmiş olan ve artık yarış amaçlı kullanılan güvercin ırkı akla gelir. Bu amaçla kullanılan güvercinlere Posta güvercini ya da Postalı adı verilmektedir. 1800 yılların başından itibaren Belçika da yetiştirildikleri bilinmektedir. Bugün bilinen güvercin ırkı 1900 yıllarının başında son şeklini almış oldu. Posta güvercinlerinin ırkı dünyada çok eskiye dayanmaktadır. Bu konudaki ilk kanıtlar M.Ö. 1200 yıllarından gelmektedir, Mısırlılar kullanmaktaydılar. Günümüzden yaklaşık 3200 yıl kadar önce posta güvercinlerinin ilk ataları yetiştirilmekteydi. 1. ve 2. Dünya Savaşı nda da güvercinler önemli rol oynamışlardır. IV- OSMANLI DEVLETİNDE POSTA GÜVERCİNİ YETİŞTİRİCİLİĞİ Osmanlılarda haberleşme amaçlı kullanılan güvercinlerin başında Bağdat güvercini gelir. Bağdat güvercini Haçlı ordular aracılığı ile Avrupa ya götürülmüştür. V- POSTA GÜVERCİNLERİ İLE HABERLEŞME NASIL YAPILIR? Genellikle güvercin yetiştirme bilgisi olmayanların en merak ettikleri sorudur bu. Günümüzde posta güvercinleri haberleşme amaçlı değil yarış amaçlı kullanılmaktadır. Eğer posta güvercini haberleşme amaçlı kullanılacaksa, bu sistem, duruma göre tek taraflı ya da iki taraflı olarak düzenlenebilir. 5
VI-YAZI BULUNDUKTAN SONRA NASIL İLETİŞİM KURDULAR? Matbaanın gelişmesiyle daha çok insan bilgiye ve habere ulaşabildi. Telgraf ve mors kodları uzak bölgeler arasında iletişimi mümkün kıldı. Daha sonra Alexander Graham Bell diğer bir teknolojik gelişme olan telefonu icat etti. Şimdi ise faks makineleri, çağrı cihazları, cep telefonları ve hatta 3 boyutlu faks cihazları var. Televizyonda iletişimi geliştiren önemli bir icattır. Günümüzdeki en son iletişim biçimlerinden biri de internettir. Telekonferans yapabilir, anında bilgilere ulaşabilir ve e-mail sayesinde dünya ile birkaç dakikada mesajlaşılabilir. Bugün milyonlarca insan ev ve iş yerinde İnternet kullanıyor. İnternetin en önemli özelliklerinden biri de iletişimde gösterdiği inanılmaz kolaylıktır. Sohbet odalarındaki tartışmalar, fikir alışverişine ve fikirlerin paylaşılmasına kolaylık sağlamaktadır. Uzmanlara göre, günümüzde bilgisayar teknolojisinin, sadece yüzde onu kullanılmaktadır. 21. yüzyılda iletişim artık yalnız basın yayının ve bazı gazetecilerin konusu olmaktan çıkmış, bütün insanlığın hizmetine girmiştir. Bugüne kadar hayatımızı değiştiren radyo, televizyon, telefon gibi buluşlara yenilerinin eklenmesiyle insanlar arası iletişim hayatı değişmektedir. VI-a MORS ALFABESİ Mors alfabesi, ilk kez 1832'de telgraf ile ilgilenmeye başlayan Samuel Morse tarafından 1835 yılında oluşturuldu. 1837'de ise ilk kez kullanıma başlanıldı. 1840 yılında da patent için başvuruldu.ilk mesaj incilden bir cümleyi içerirken, gönderim tarihi ise 24 Mayıs 1844 idi. Orjinal mors kodu kısa ve uzun sinyallerin kombinasyonunun bir sayıya karşılık gelmesinden oluşmuştu. Her sayı da bir harfe karşılık geliyordu. Mors kodu birçok değişik metod ile iletilebilir. Mors alfabesi sesli olarak iletilebilmesinin yanı sıra, radyo sinyallerinin açılıp kapatılmasıyla, telegraf tellerinden geçen elektrik akımıyla, mekanik yolla ya da görsel (ışıkların yanıp sönmesi gibi) yollarla da iletilebilmektedir. Sistem genel olarak Mors kodu olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. Bunların birincisi olan Amerikan Morse kodu genellikle telgraf sistemlerinde kullanılırken, Uluslararası Morse kodu ise araları görmezden gelerek sadece kısa ve uzun sinyallere göre çalışır. VI-b PAPİRÜS VE ÇİVİ YAZISI Sözcükler,kelimeler ve harfler birbirimizle iletişime geçmek istediğimizde hepsi bir araya gelir ve anlatmak istediklerimizin giysileri oluverirler. Varoluşumuzdan itibaren başlayan kovalamacanın içerisinde derdimizi, sevgimizi, üzüntümüzü, mutluluğumuzu ve daha bir çok duygumuzu anlatan dünyayı bir uçtan diğer ucuna götüren kelimeler. Kimi zaman divitin ucuna takılarak, kimi zaman kalemlerin tercümanı olarak, kimi zaman da günümüz teknolojisi bilgisayarların klavyelerinde hayat bularak çıkıyor karşımıza.. Hiç kuşkusuz ki yazının insanlık tarihindeki önemini yadsıyamayız. Bu başlangıç tam 5000 yıl önce Sümerlerde tarihleniyor. Sümer ve Mezopotamya'da kullanılan yazı, çivi yazılarından Mısır hiyerogliflerine, hat sanatından kaligrafi çalışmalarına ve Çin'in düşünce yazılarına dek zaman içinde farklı biçimler alarak var oluyor. Bugün bilinen ilk alfabeyi eski Mısır ı işgal eden ve Mısırlıların Hiksoslar (istilacılar) dedikleri can düşmanları olan bir Sami kavmi geliştirmiştir. Her bir harf için bir sembol bularak 21 harflik bir alfabe oluşturdular.katipler yazılarını papirüs,taş ve çömlek parçaları üzerine siyah veya kırmızı mürekkeple yazardı. 6
VII- GÜNÜMÜZDE İLETİŞİM NASIL SAĞLANIYOR? İletişim, bilgi veya mesajların televizyon, radyo gibi sistemlerle gönderilmesi ve alınmasıdır. İletişim aynı zamanda bir konuşma dilidir. İşaret dilinin sağırlar için bir iletişim biçimi olması buna örnektir. Tarih öncesi çağlarda konuşma biçimlerinden biri duvarlara ardı ardına çizilen mağara resimleriydi. Bu resimlerin her biri değişik hikayeler anlatırdı. Teknolojideki gelişmeler iletişimin de ilerleme kaybetmesine neden olur. Tabletler ve parşömenler insanların yazmalarına ve bilgiyi kaydetmelerine yarayan teknoloji ürünleriydi. Sanat da bir iletişim şeklidir. Resimler hikayeler anlatır, insanların nasıl hissettiklerini, giyindiklerini ve yaşadıklarını gösterir. Matbaanın gelişmesiyle daha çok insan bilgiye ve habere ulaşabildi. Telgraf ve mors kodları uzak bölgeler arasında iletişimi mümkün kıldı. Daha sonra Alexander Graham Bell diğer bir teknolojik gelişme olan telefonu icat etti. Şimdi ise faks makineleri, çağrı cihazları, cep telefonları ve hatta 3 boyutlu faks cihazları var. Televizyon da iletişimi geliştiren önemli bir icattır. Günümüzdeki en son iletişim biçimlerinden biri de internettir. Telekonferans yapabilir, anında bilgilere ulaşabilir ve e-mail sayesinde dünya ile birkaç dakika içinde mesajlaşılabilir. Web tv sayesinde internete televizyonunuzdan da ulaşılabilir. Gelecekte ise tüm haberleşme biçimlerinin Internet Protokolüne dayalı tek bir sistem etrafında birleşeceği görüşü ağır basmaktadır. Eskiden mektupla,dumanla haberleşen insanlar günümüzde cep telefonları,e-mailler ve msn ile iletişim sağlanıyor.bazı Avrupa daki bilim adamları İnternet sayesinde çoğu problemin çözülebileceğini savunmaktadır.bazılarına göre İnternet çok kötü bir program demişlerdir. 7
VIII- GELECEKTE NASIL BİR İLETİŞİM BİZİ BEKLİYOR? 2010 lara gelindiğinde geleneksel televizyon yada telli telefonun önemi insanların gözünde iyice azalmış olacak. Teknolojik gelişmeler sonucu bilgisayar cep telefonu kırması melez cihazların boyutu olabildiğince küçülüp hız ve bellek kapasiteleri iyice artıp, taşınabilirlikleri ve kesintisiz iletişim olanakları da eklenince hayatımızın ayrılmaz birer parçası olacaklar. 2010 lu yıllarda plazma ekranlarımıza indireceğimiz filmleri indirirken izleyebilecek, izlerken filmin akışına müdahale edebileceğiz. Hayal edilen gelecekte iletişim tamamen cep telefonu üzerine işleyeceği de düşünülüyor. Evimize girdiğimizde cep telefonumuz ev hattımızı da kapsayacak. Örneğin yemek sonrası maç var. Çok sevdiğiniz bir oyuncuyu yakından izlemek istiyorsunuz. İşte bir çözüm. Özel bir kamera sadece istediğiniz oyuncuyu gösteriyor.gelecekte bu teknoloji de bekleniyor. IX - GELECEKTE OLABİLECEK İLETİŞİM MODELLERİNİ HAYAL ETTİK: IX-a İLETİŞİM ÇERÇEVESİ Gelecekte şöyle bir çerçeve olabilir: Çiçekli bir çerçeve var ve bu çerçevenin çiçeklerinde bazı tanıdıklarımızın resimleri var.çerçevedeki tanıdıklarımızdan biri ile konuşmak istiyorsak tanıdığımız kişinin resmine basmak yeterli. Bastığımızda o kişiyle sesli ve görüntülü konuşmaya girebiliriz.bu şekilde de iletişim kesintisi yaşanmaz. IX- b GELECEKTEKİ SAAT Gelcekte bu saatler sayesinde telefona bile gerek kalmadan uzakta kiminle konuşmak istiyorsak o kişiyle iletişim kurabiliriz. Saatler kişinin bileğine göre istediği gibi şekil alabilir. Ayrıca bu saatler kişinin tüm ihtiyaçlarını karşılayabilir. Örneğin; bir yere gitmek istediğimizde saat hemen arabaya ya da gideceğimiz yer uzaksa uçağa dönüşebilir. Saat yapabildiği herşeyi içinde taşıdığı protatif çiple yapıyor. Bilgisayarlarda şu an dijital sistemi kullanmaktayız. IX -c GELECEKTEKİ BİLGİSAYAR 20-30 yıl sonra kuantum (parça)fiziği kullanılmaya başlanacak. Bu durumda bilgisayarlarda çok daha fazla bilgi depolanabilecek erişim hızı çok artacak. IX-d IŞINLANABİLEN KALEM Bildiğimiz kalemler ışınlanma özelliğine sahip olacak.örneğin;ardahan da olan kuzeninizi ışınlanma sayesinde belirli kısa zaman dilimlerinde onu görüp,bulunup gelebileceksiniz. 8
X- DEĞİŞEN TEKNOLOJİ İNSAN İLETİŞİM NASIL ETKİLİYOR? Teknolojinin şekillendirdiği hayatlarımız var ve çoğumuz da böyle bir toplumun parçasıyız.büyüklerimiz,işlerine gidip masamıza oturduklarında,ilk iş olarak bilgisayarlarını açıyorlar. Bizler de ödev yapmak için artık ansiklopedi karıştırmak yerine internette araştırma yapıyoruz.eskiden mektuplar yüzünden çok fazla kağıt harcanırdı.ama artık bilgisayarlarla iletişim kurarak haberleşebiliyoruz. Taş çağı,demir çağı,sanayi çağı derken,kendimizi hoşumuza gitse de gitmese de teknoloji çağı içerisinde bulduk.hayatlarımızın teknoloji tarafından biçimlenmesine akademisyenler, teknolojik kararlılık adını veriyorlar. Teknolojik kararlılığa göre,teknoloji her şeyin önünde gelen;dinamik,bağımsız ve toplumun dışındaki bir faktördür.ve teknolojik değişimler toplumsal değişikliklere neden olur.peki bu değişimler nelerdir ve hep olumlu yönde midir? Hızlı iletişim sağladığım doğru..anında dünyanın öteki ucuyla iletişim sağlıyorum..ama ya hissedilenler... Bilgi çağının en belirgin sıfatı, iletişim teknolojilerindeki patlamadır. Öyle ki, bin yıl önce dumanla, güvercinle veya atlı habercilerle haberleşirken bugün, telefonun yanı sıra televizyon, internet, elektronik posta ve uydular sayesinde biraraya geldik. Telefon, iletişim devriminin en eski ve vazgeçilmez olgusu. Yüksek teknoloji sayesinde cebe girdi, bilgisayarlaştı, yaygınlaştı. Eskiden bir firmanın en kalabalık ofisini santral oluştururdu buralarda yüzlerce eleman çalışırdı. Şimdi bu santrallar yok. Santralcı bayanlar da. Bunun yerini akıllı cihazlar almış, bir veya iki operatörle koca işletmeyi idare edebiliyorsunuz. Hafızaya alınmış ses paketleri, telefona çıkar oldu. İnsanlar, telefonda band kaydına tahammül edmiyor. Şu sıralar halkla ilişkiler firmaları dahil, pek çok işletme, sesli yanıt denilen sistemler kullanılıyor. Örneğin; Aradığınız kişinin dahili numarasını biliyorsanız tuşlayın. Müşteri hizmetleri için bire, satış için ikiye vs.. Bu niteliksiz bilgiye para ödedikten sonra genelde santrale bağlanmak için lütfen bekleyiniz mesajını duyarsınız. Çokı azı, santrale bağlanmak için sıfır tuşuna basınız der. Bu sitemler bilgi kirleten, iletişimi kolaylaştırmaktan ziyade zorlaştıran bir ruha sahip. Zira her yüz çağrıdan ortalama doksanikisi, santral tuşuna basıyor veya santralin bağlanmasını bekliyor. 9
XI-AŞAĞIDAKİ KİŞİLER BUGÜN YAŞASALARDI NE DERLERDİ ACABA? Radyonun geleceği yok. Lord Kevin İskoçyalı fizik alimi Artık yeni hiçbir şey yok. İcat edilebilecek her şey icat edildi. Charles H. Duell Amerikan Patent Dairesi Başkanı, 1899 Denizatlıların savaşta ne işe yarayabileceğini anlayamadım. En fazla mürettebatın boğularak ölmesine neden olabilir. H. G. Wells Atlar her zaman kullanılacaktır. Otomobil ise ancak geçici bir moda olabilir. Henry Ford un kredi talebi üzerine otomotiv sektörünün geleceği konusunda ekspertiz veren bir banka müdürü, 1903 Uçaklar hoş oyuncaklar, ama askeri bir değerleri yok. Mareşal Ferdinand Foch- 1. Dünya Savaşı nda Fransız Orduları Başkomutanı, 1911 10
RESİM KAYNAKÇA Şekil 1 Güvercinle Haberleşme Şekil 2 Dumanla Haberleşme Şekil 3 Telgraf Modeli 11
Şekil 4 Mors alfabesi Şekil 5 Günümüz iletişim şekli telefon,faks 12
Şekil 6 Kartpostallar Şekil 7 Eskimeye yüz tutmuş iletişim şekli mektuplar,kartlar. 13
Şekil 8 Sevdiklerimize mektup yazarken. Şekil 9 Günümüzün iletişim şekli mesenger.. 14
Gelecekteki iletişim şekillerini hayat ettik: şekil 10 İletişim çerçevesi Şekil 11 Gelecekteki Bilgisayar 15
KAYNAKÇA Buyuk Larousse cilt 14 sayfa 566 Ş. Selim,(2005), Tehlikeli Oyuncak,İstanbul:Hayy Kitapevi www.guvercinbirliği.com/ Arsiv_Makaleleri/ Irklar/ Posta www.wikipedi.com www.vikilpeansiklopedi.com www.memocal.com 16