Piyasalarda Bu Ay Nisan 2016 Şebnem Mermertaş Sermaye Piyasaları ve Makro Ekonomik Araştırmalar
Gündem
Nisan Takvimi TÜİK, ENFLASYON, MAR ERDEM BAŞÇI'NIN GÖREV SÜRESI DOLUYOR SURIYE PARLAMENTO SEÇIMLERI PPK TOPLANTISI TCMB ENFLASYON RAPORU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Nisan MOODY'S TÜRKIYE'NIN KREDI NOTUNU GÖZDEN GEÇIRIYOR IMF DÜNYA EKONOMIK GÖRÜNÜM RAPORU IMF&DÜNYA BANKASI BAHAR TOPLANTILARI OPEC VE OPEC DIŞI ÜLKELER TOPL. (MART ORTASI) AVRUPA MB TOPLANTISI FED TOPLANTISI ABD, BÜYÜME, 1Ç2016 Nisan ayının piyasalar açısından siyasi gelişmeler ağırlıklı kritik bir gündemi bulunuyor. Moody s Türkiye nin kredi notunu 8 Nisan da gözden geçirebilir. Moody s üç yıl önce Türkiye nin yatırım yapılabilir seviyeye çıkardığı kredi notunun görünümünü bir yıl sonra negatife düşürdü. Buna üç neden gösterildi: Politik belirsizlik, dış finansmanda baskı ve büyüme görünümünde belirsizlik. Bugüne geldiğimizde bazı belirsizliklerin olmasına rağmen, politik riskin kasım seçimlerinden sonra azaldığını, son iki aydır portföy girişlerinin pozitife dönmesiyle dış finansman baskısının azaldığını ve büyüme görünümünün pozitif olduğunu görüyoruz. Bu nedenle Moody s tarafından piyasalara olumsuzluk beklemiyoruz. ış gündemde ise Suriye Parlamento seçimleri, OPEC ve OPEC dışı ülkeler toplantısı ile Fed toplantısı bulunuyor. İlk iki gelişmenin gerçekleşmesi olumlu görünürken, Fed ten gelecek mesajlar piyasaların yönünü değiştirecek nitelikte olabilir. 3
Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak İhale Programı Hazine üç aylık açıklamaya devam ettiği borçlanma programına göre nisan-mayıs-haziran döneminde 8.5 milyar lirası piyasaya olmak üzere toplam 11,5 milyar liralık iç borç geri ödemesi yapacak. Buna karşılık borçlanma hedefi 9,6 milyar lira seviyesinde bulunuyor. Hazine nisan ayında 2,1 milyar lirası piyasaya olmak üzere toplam 3 milyar liralık oldukça düşük iç borç geri ödemesi yapacak. Hazine nisanda itfasını karşılamak için tek ihale düzenleyecek. İhale 12 Nisanda gerçekleşecek ve 17 Şubat 2021 vadeli 5 yıllık sabit kuponlu tahvil yeniden ihraç edilecek. Nisan İhale Programı İhale tarihi Vade Senet İtfa tarihi 12 Nisan 5 yıl Sabit kuponlu 6 ayda bir kupon ödemeli 17 Şubat 2021 60 50 40 30 20 10 0 35 30 25 20 15 10 5 0 Merkezi Yönetim İç Borç Geri Ödemeleri (mlr TL) 27.40 16.90 11.46 Nisan-Haziran Temmuz-Eylül Ekim-Aralık Merkezi Yönetim İç Borç Geri Ödemeleri (mlr TL) 13 12 11 11 7 3 2 3 4 2 Kaynak: Hazine 4
1Ç13 2Ç13 3Ç13 4Ç13 1Ç14 2Ç14 3Ç14 4Ç14 1Ç15 2Ç15 3Ç15 4Ç15 Oca-13 Nis-13 Tem-13 Eki-13 Oca-14 Nis-14 Tem-14 Eki-14 Oca-15 Nis-15 Jul-15 Eki-15 Oca-16 ABD Veriler & Fed Fed in faiz artışı için acelesi görünmediği gibi son veri akışı ve Yellen in mart sonundaki açıklamaları da faiz artış beklentilerini son çeyreğe öteledi. Mart toplantısında «Ekonominin toparlandığı» söylemi, «finansal piyasalardaki gelişmelere rağmen ılımlı hızda devam ettiği» yönünde, «istihdam ve enflasyona yönelik risklerin izleneceği» söylemi «finansal piyasaların risk oluşturduğu» yönünde değiştirilince piyasalar faizin uzun bir süre daha değişmeyebileceği yorumunu yaptı. Fed Başkanı Jannet Yellen ise küresel ekonomik ve finansal belirsizliğin ABD ekonomisi işin risk oluşturduğunu ve faiz artış patikasının daha yavaş olmasını gerektirdiğini açıkladı. Yellen gelecek ayki toplantıda (nisan) faiz artışı isteğinin çok düşük olabileceğini vurguladı. Bu açıklama izlenmekte olan risklerin aşağı yönlü ağırlık kazanmaya başladığını gösteriyor. Fed in enflasyon göstergesi olarak aldığı kişisel harcamaların (PCE) yıllık artışı %1,2 den %1 e geriledi ve hedeflenen %2 nin yarısında. Büyüme ise son çeyrekte %1 e kadar geriledi. Zayıf veriler piyasalarda risk iştahına katkıda bulundu, dolar zayıfladı. 30 Mart itibarıyla faiz artış beklentisi haziran için %40, eylül için %47, kasım için %52 ve aralık için %63 olarak fiyatlanıyor. Zayıf veri akışı ve Yellen in güvercin açıklamalarına rağmen, geçen toplantı için faiz artışı için uygun bir zaman olmadığını vurgulayan St Louis Fed Başkanı James Bullard ara verme kararının küresel ve ABD'deki ekonomik büyümedeki aşağı yönlü revizyonlara daha fazla ağırlık verilmesine neden olduğunu, bu revizyonların ekonominin beklendiği ölçüde gelişmesi halinde bir sonraki faiz artırımının çok da uzak olmayabileceğine işaret ettiğini açıkladı. Veri akışı ve açıklamaları bir araya topladığımızda nisan toplantısında faiz artışı olmayacağını tahmin ediyoruz. ABD tarafından piyasalara risk akışı azalacak gibi görünüyor. 8.0 Büyüme (%) 2.5% ABD'de Yıllık Enflasyon 6.0 4.0 2.0% 1.5% çekirdek PCE Hedef 2.0 1.0% 0.0 0.5% TÜFE -2.0 0.0% -0.5% 5
1Ç2010 2Ç2010 3Ç2010 4Ç2010 1Ç2011 2Ç2011 3Ç2011 4Ç2011 1Ç2012 2Ç2012 3Ç2012 4Ç2012 1Ç2013 2Ç2013 3Ç2013 4Ç2013 1Ç2014 2Ç2014 3Ç2014 4Ç2014 1Ç2015 2Ç2015 3Ç2015 4Ç2015 Oca-08 May-08 Eyl-08 Oca-09 May-09 Eyl-09 Oca-10 May-10 Eyl-10 Oca-11 May-11 Eyl-11 Oca-12 May-12 Eyl-12 Oca-13 May-13 Eyl-13 Oca-14 May-14 Eyl-14 Oca-15 May-15 Eyl-15 Oca-16 01/01/2016 01/07/2016 13/01/2016 19/01/2016 25/01/2016 29/01/2016 02/04/2016 02/10/2016 16/02/2016 22/02/2016 26/02/2016 03/03/2016 03/09/2016 15/03/2016 21/03/2016 25/03/2016 Avrupa Avrupa Merkez Bankası nın kritik toplantısının geride kalması ve Draghi nin daha fazla faiz indirimi yeri kalmadığı açıklamasından sonra Avrupa gelişmelerinin piyasalara etkisi azaldı. Avrupa Merkez Bankası mart toplantısında açıkladığı kararlarla piyasa beklentilerini karşılarken, üç faktörden dolayı kararlar beklenmedik şekilde euroyu güçlendirdi. 1- Gevşemenin artık işe yaramayacağı beklentisi 2- Draghi nin daha fazla faiz indirimi yeri kalmadığını açıklaması 3- Beklentinin sona ermesi. Öncelikle alınan kararları gözden geçirelim. 1- Politika faizini %0,05 ten %0 a, mevduat faizini %-0,3 ten %-0,4 e indirdi. 2- Aylık tahvil alımı tutarını nisandan itibaren 60 milyar eurodan 80 milyar euroya yükseltti. Ayrıca yatırım yapılabilir kredi notuna sahip olan banka dışı kurumların tahvilleri de alım listesine ilave edildi. 3- Haziran 2016 da başlamak üzere dört yıl vadeli dört adet LTRO ihalesi açacağını açıkladı. Bankanın ekonomik beklentileri revize edildi. 2016 büyüme beklentisi %1,7 den %1,4 e, 2017 beklentisi %1,9 dan %1,7 ye çekildi. Enflasyon tahminleri ise 2016 için %1 den %0,1 e, 2017 için %1,6 dan %1,3 e revize edildi. Bölgede yıllık enflasyon %-0,2 de, yıllık büyüme %1,6 da. Kredilerin artış hızı 2015 ortasında %1,6 ya kadar yükselmişken, son durumda %0,6 ya kadar geriledi. Beklentinin kalmaması euro/dolar ın artık dolara odaklanmasına neden olabilir. Yeni gevşeme beklentisi olmamasıyla doların değer kaybetmesi euro/dolar ı yükseltici etki yapabilir. 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0-0.2-0.4-0.6 Büyüme ( Q/Q-1, %) 5 4 3 2 1 0-1 Enflasyon (HICP, M/M-12, %) 1.14 1.12 1.1 Hedef 1.08 1.06 1.04-0.2 Euro/Dolar Ocak topl. Mart topl. 6
O'15 O'15 Ş'15 Ş'15 M'15 M'15 N'15 M'15 M'15 H'15 H'15 T'15 T'15 A'15 A'15 E'15 E'15 E'15 K'15 K'15 A'15 A'15 O'16 O'16 Ş'16 M'16 M'16 O-15 Ş-15 M-15 M-15 H-15 A-15 E-15 E-15 A-15 O-16 M-16 Faiz 10 yıllık ABD Faizleri (%) 3 2.5 18 16 10 yıllık faizler 2 14 Brezilya 2 yıllık 1.5 1 0.5 12 10 8 6 Türkiye Rusya 0 4 Fed in faizini artıracağına yönelik beklentilerin yılın son çeyreğine ötelenmesi ve zayıflayan enflasyon ABD tahvillerine ilgiyi artırdı. 10 yıllık tahvil faizi %1,80 ile son bir ayın en düşük seviyesine geriledi. Petrolün 17 Nisan da OPEC ve OPEC dışı üreticiler arasında gerçekleşecek toplantı öncesinde 40 doları aşmasıyla Rusya nın faizi %10 dan %9,1 e geriledi. Brezilya ise kötünün önceden fiyatlandığına iyi bir örnek. Hükümetin azledilmesi için yapılan başvurular, yolsuzluk haberleri, sokak protestoları, Zika virüsü ve ekonomik resesyon arasında emtia fiyatlarındaki yükselişle Brezilya nın 10 yıllık faizi %15 ten %13,7 ye geriledi. 12 Avrupa'da 10 yıllık faizler 10 8 6 4 2 0 O-15 M-15 N-15 H-15 A-15 E-15 A-15 Ş-16 İspanya İtalya Portekiz Yunanistan Almanya 7
O' 14 M' 14 M' 14 T'14 E'14 A'14 Ş'15 M'15 T'15 E'15 A'15 Ş'16 O-15 Ş-15 M-15 M-15 H-15 A-15 E-15 E-15 A-15 O-16 M-16 O' 14 M' 14 M'14 T'14 E'14 A'14 Ş'15 M'15 T'15 E'15 A'15 Ş'16 O' 14 M' 14 M'14 A'14 E'14 O'15 M'15 H'15 A'15 E'15 O'16 M'16 Risk 105 Dolar endeksi (DXY) 45 40 VIX 100 35 95 90 85 80 75 30 25 20 15 10 5 70 0 1.4 1.35 1.3 1.25 1.2 1.15 1.1 1.05 1 Euro/Dolar 18 16 14 12 10 8 6 4 Türkiye Brezilya Rusya 10 yıllık faizler 8
O' 14 M' 14 M' 14 A-14 E-14 A-14 M-15 M-15 T-15 E-15 A-15 Ş-16 O'14 M'14 M'14 A-14 E-14 A-14 Ş-15 M-15 T-15 E-15 A-15 Ş-16 Emtia Ham Petrol ($/varil, Brent) 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 Altın ($/ons) 1500 1450 1400 1350 1300 1250 1200 1150 1100 1050 1000 9
Ekonomi
O' 14 Ş' 14 M' 14 N'14 M'14 H'14 T'14 T'14 E'14 E'14 K'14 A'14 O'15 Ş'15 M'15 N'15 M'15 H'15 T'15 A'15 E'15 E'15 K'15 A'15 O'16 Ş'16 M'16 Son veriler 12.00 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00 0.00 Oca '13 May Eyl Oca '14 Kaynak: TÜİK, TCMB, TSKB Enflasyon (%) TÜFE Çekirdek (H) MB Tahmini (yılsonu) May Eyl Oca '15 May Eyl Oca '16 May Eyl Henüz yıl sonu tahminlerinde dikkate değer bir aşağı revizyon izlenmese de TL nin değer kazanması enflasyon konusunda tedirginliklerin azalmasına neden olabilir. Merkez Bankası nın Beklenti Anketinde mart için 0,77 izlenirken, yılsonu tahmini hafifçe 8,48 den 8,29 a geriledi. Mart için beklentimiz 0,76 seviyesinde bulunurken, yıl sonu tahminimizi 7 de tutmaya devam ediyor ve piyasa beklentisinde de aşağı yönlü seyir oluşabileceğini tahmin ediyoruz. 14 12 10 8 6 4 2 Kaynak: Merkez Bankası TCMB Faizleri Bankalararası O/N borçlanma maliyeti Koridor üst bant Ağırlıklı fonlama maliyeti politika faizi Koridor alt bant 10.50 8.86 7.5 7.25 Merkez Bankası %7,50 olan bir hafta vadeli repo faizini değiştirmezken, %7,25-%10,75 olan faiz koridorunu %7,25- %10,50 olarak değiştirdi. Piyasalarda resmen değişiklik beklentisi bulunmamasına rağmen, sözlü konuşmalarda bu beklenti sıkça yer alıyordu. Karara gerekçe olarak yakın dönemde küresel oynaklıklarda yaşanan düşüşle geniş bir faiz koridoruna duyulan ihtiyacın azaldığı ve sadeleşme yönünde adım atılması gösterildi. Yurtdışı piyasalardaki risk göstergelerinin iyileşmesi devam etmesi durumunda Merkez Bankası nın faiz indiriminin devam edebileceğini tahmin ediyoruz. 11
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 197 265 230 305 390 481 526 649 617 742 732 720 774 786 823 799 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016T Büyüme 5.3% 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 9.4% 8.4%6.9% 4.7% 0.7% Türkiye Ekonomisi (milyar $) 750-4.8% Kaynak: TÜİK, TSKB Araştırma Büyüme 9.2%8.8% 2008'den beri ortalama 4.2% 4.0% 3.0% 3.2% 2.1% TÜİK verilerine göre Türkiye ekonomisi 2015 in dördüncü çeyreğinde %5,7, 2015 yılının tamamında %4 büyüdü. Veriler sürpriz oluşturmadı. OVP de 2015 büyüme hedefi Ekim 2014 te %5 ten %4 e, Ekim 2015 te %3 e, Ocak 2016 da yeniden %4 e revize edilmişti. 2015 te hükümet büyüme konusunda hedefini yakalamış oldu. 2015 sonu itibarıyla Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 720 milyar dolar, kişi başına milli gelir 9.261 dolar oldu. 2008 den beri gerçek bir büyümeden bahsetmek mümkün görünmediği gibi, 2015 te dolar/tl deki %26 lık yükseliş sonucunda ekonominin büyüklüğü bu dönemdeki ortalama olan 750 milyar doların altına geriledi. Göstergeler 2016 da da pozitif sinyal üretiyor. Sanayi üretimi ocakta %3,6, konut satışları yılın iki ayında %3 arttı. Finansal piyasalarda izlenen iyimserlikle Merkez Bankası nın koridorun üst bandında yaptığı indirimin devam etmesi durumunda yıla olumsuz başlangıç yapan kredilerde canlanma izlenirse, %3,2 olan büyüme tahminimiz için yukarı yönlü riskler oluşabilir. Ancak yılın başında sayılırız ve siyasi gelişmeler, turizm sektöründen gelen olumsuz haberler büyüme için aşağı yönlü riskler olarak değerlendirilebilir. 12
Büyümenin kaynakları 2012 2013 2014 1Ç15 2Ç15 3Ç15 4Ç15 2015 Tarım 3.1 3.5-2.1 3.9 7.7 11.4 2.8 7.6 Madencilik 0.8-3.4 5.6-8.1-5.0-2.6 6.0-2.3 İmalat sanayi 1.7 3.7 3.7 1.2 4.8 1.3 7.8 3.8 Elektrik, gaz, buhar 3.5 1.3 4.1 1.3 2.0 1.6 4.0 2.4 İnşaat Sanayi 0.6 7.0 2.2-2.7 1.9 2.0 5.4 1.7 Ticaret 0.0 4.9 1.9 1.1 2.3 0.3 4.6 2.1 Ulaştırma 3.1 3.7 3.1 1.1 2.1 2.3 6.0 2.9 Mali kuruluşlar 3.2 9.8 7.3 6.7 9.9 13.6 9.8 10.0 GSYH 2.1 4.2 3.0 2.5 3.7 3.9 5.7 4.0 Çeyreklere Göre Büyüme (%) 5.7% 5.2% 4.7% 4.6% 4.3% 3.7% 3.9% 3.1% 3.0% 2.4% 2.5% 1.8% I II III IV I II III IV I II III IV 2013 2014 2015 Kaynak: TÜİK 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% Büyümeye Katkılar 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Dış Talep Stok Yatırım Devlet Harcamaları Özel Tüketim 13
Makro-Ekonomik Göstergeler Son Durum Tahmin Dönem Değer Önceki Dönem Değer 2016 Büyüme Büyüme 2015 4.0% 2014 3.00% 3.2% GSYİH (mlr $) 2015 720 2014 799 736 Kişi Başına gelir ($) 2015 9,261 2014 10,395 9,400 Enflasyon TÜFE (aylık) Şubat -0.02% Ocak 1.82% 0.76% (Mar) TÜFE (yıllık) Şubat 8.78% Ocak 9.58% 7.0% Dış Ticaret İhracat (aylık, mlr $) Şubat 12.4 Ocak 9.6 İthalat (aylık, mlr $) Şubat 15.6 Ocak 13.4 İhracat (yıllık, mlr $) Şubat 141.4 Ocak 141.2 150 İthalat (yıllık, mlr $) Şubat 202.5 Ocak 203.9 225 Dış Ticaret Açığı (aylık, mlr $) Şubat 3.2 Ocak 3.8 Dış Ticaret Açığı (yıllık, mlr $) Şubat 61.1 Ocak 62.7 75 Cari Açık Cari denge (aylık, mlr $) Ocak -2.2 Aralık -5.0 Cari denge (yıllık, mlr $) Ocak -31.9 Aralık -32.1 40 Cari denge/gsyih Ocak -4.4% Aralık -4.5% 5.4% Bütçe Bütçe dengesi (aylık, mlr TL) Şubat 2.4 Ocak 4.2 Bütçe dengesi (yıllık, mlr TL) Şubat -17.4 Ocak -22.2 Bütçe dengesi/gsyih Şubat -0.9% Ocak -1.1% Faiz MB haftalık repo faizi Mart 7.50% Şubat 7.50% Ağırlıklı fonlama maliyeti (aylık ortalama) Mart 9.0% Şubat 9.1% İç Borçlanmanın ağırlıklı ortalama maliyeti Ocak 11.1% Aralık 10.9% Reel Efektif Döviz Kuru Şubat 99.54 Ocak 98.75 Borç Merkezi Yönetim Borç Stoku (Brüt, mlr TL) Şubat 684.9 Ocak 685.6 Borç stoku / GSYİH Şubat 35% Ocak 35% Sanayi (Önceki yılın aynı ayına göre değişim) Sanayi üretimi Ocak 3.6% Aralık 4.4% Elektrik üretimi Ocak 5.6% Aralık 7.7% Otomotiv üretimi Ocak -4.9% Aralık 4.3% İşsizlik İşsizlik Aralık 10.8% Kasım 10.5% 14
Piyasalar
Geçen ay neler oldu? BIST-100 mart ayında %9,8 yükseldi. Hisse senetleri ayın üçüncü haftasında izlenen hafif düzeltme hariç ay boyunca pozitif görünümünü korudu. 26 Şubat ta Suriye de devreye giren ateşkes, Suudi Arabistan ve Rusya nın anlaşması ve global petrol toplantısı yapılacağının açıklanmasıyla petrolün 40 dolara yaklaşması, Fed toplantısı ve Yellen in konuşmaları sonucunda faiz artış beklentilerinin zayıflaması, Avrupa Merkez Bankası ndan yeni gevşeme beklentisi ve açıklanan paketin beklentiyi karşılaması, yabancı girişiyle dolar/tl nin gerilemesi pozitif görünümün arkasındaki nedenler olarak görülebilir. Tahvil faizi martta 0.95 puan geriledi. Hisse senetlerinde oluşan pozitif görünüm, enflasyon beklentilerinin henüz %8 in altına gerilememesinden dolayı faiz tarafına daha sınırlı yansıdıysa da gösterge tahvil faizi 4,5 ay sonra ilk kez %10 un altına geriledi. Merkez Bankası politika faizini %7,50 de bıraktı, faiz koridorunu %7,25-%10,75 ten, %7,25-%10,50 ye değiştirdi. Küresel piyasalardaki oynaklık düşüşünü dikkate alan Merkez Bankası para politikasında daha önce açıkladığı ve faiz koridorunu politika faizi etrafında simetrik hale getirmeyi hedefleyen sadeleşme yönünde bir adım atmış oldu. Eşit döviz sepeti martta %2,5 geriledi. Doların uluslararası piyasalarda değer kaybetmesi ve risk iştahının artmasıyla yurtiçine yaşanan portföy girişi TL nin güçlenmesini sağladı. Avrupa Merkez Bankası nın beklentiyi karşılayan gevşeme paketinin ardından yeni gevşeme için yerin kalmadığının açıklanması euronun nispeten güçlü kalmasını sağladı. Mart sonu Aylık YBB Değişim Değişim BIST 100 83,268 9.8% 16.1% Tahvil 9.99-0.95-0.87 MB faizi 7.50 0.0 0.00 Dolar 2.8249-4.6% -3.2% Euro 3.2090-0.7% 0.8% Sepet 3.0170-2.5% -1.1% YBB: Yılbaşından Beri 16
31/12/15 05/01/16 10/01/16 15/01/16 20/01/16 25/01/16 30/01/16 04/02/16 09/02/16 14/02/16 19/02/16 24/02/16 29/02/16 05/03/16 10/03/16 15/03/16 20/03/16 25/03/16 30/03/16 Sektörler Fiyat Performans Son Mart YBB 2015 31/03/2016 BIST 100 83,268 9.8% 16.1% -16% BIST 30 102,349 9.8% 17.1% -18% Bankacılık Endeksi 136,127 8.6% 13.5% -25% Sanayi Endeksi 85,684 11.8% 18.1% -8% BIST 100-30 106,227 10.2% 11.0% -9% Piyasa Değeri (milyar dolar) BIST 100 187 14.8% 20% -32% BIST-100 endeksi ay boyunca yükseliş yönlü seyrini korudu. Global piyasalarda emtia fiyatlarında görülen yükseliş ve yurtiçi büyüme sinyallerinin güçlü olmasıyla sanayi hisselerindeki yükseliş %11,8 le endeksin üzerinde gerçekleşti. 120 115 110 105 100 95 90 BIST Getiri Grafiği XU100 XUSIN XBANK 17
Gelişen piyasalar performansı* Dolar Kur değişimi Faiz (10y) Faiz değişimi Borsa performansı Rusya -11.1% Çek 0.44 Brezilya -2.19 Brezilya 17% Brezilya -10.3% Tayvan 0.53 Rusya -0.67 Rusya 14% G. Kore -8.0% Tayland 1.63 Türkiye -0.67 Macaristan 13% Güney Afrika -7.6% G. Kore 1.69 Endonezya -0.51 Çin 12% Polonya -6.8% İsrail 1.85 Tayland -0.35 Hindistan 10% Arjantin -6.2% Çin 2.80 Macaristan -0.32 Türkiye 10% Meksika -5.0% Polonya 2.86 Güney Afrika -0.28 Polonya 10% Türkiye -4.7% Macaristan 3.03 Hindistan -0.24 Güney Afrika 6% Çek -4.4% Arjantin 3.83 Meksika -0.16 Tayland 6% İsrail -3.7% Meksika 5.76 Polonya -0.11 Meksika 5% Macaristan -3.4% Hindistan 7.75 Çin -0.10 Çek 5% Tayvan -3.1% Endonezya 7.86 G. Kore -0.02 G. Kore 4% Hindistan -2.9% Güney Afrika 9.00 Tayvan 0.00 Tayvan 4% Çin -1.6% Rusya 9.11 Çek 0.03 Endonezya 2% Tayland -1.5% Türkiye 9.72 İsrail 0.07 İsrail 1% Endonezya -0.8% Brezilya 13.82 Arjantin 1.11 Arjantin -1% *Mart ayı 18
Gelişen piyasalar performansı* Dolar Kur değişimi Faiz değişimi Borsa performansı Brezilya -10.2% Brezilya -0.10 Türkiye 16% Rusya -8.0% Rusya -0.08 Rusya 16% Polonya -5.1% Polonya -0.05 Brezilya 15% Güney Afrika -5.0% Güney Afrika -0.05 Arjantin 11% Macaristan -4.9% Macaristan -0.05 Macaristan 11% Çek -4.5% Çek -0.05 Tayland 9% Endonezya -3.8% Endonezya -0.04 Polonya 7% Türkiye -3.4% Türkiye -0.03 Meksika 7% İsrail -3.4% İsrail -0.03 Endonezya 5% G. Kore -3.0% G. Kore -0.03 Tayvan 5% Tayland -2.6% Tayland -0.03 G. Kore 2% Tayvan -2.0% Tayvan -0.02 Güney Afrika 1% Çin -0.7% Çin -0.01 Hindistan -3% Hindistan 0.1% Hindistan 0.00 İsrail -5% Meksika 0.2% Meksika 0.00 Çek -6% Arjantin 13.1% Arjantin 0.13 Çin -15% *Yılbaşından Beri 19
Global Borsalar Ülke Son 1 Ay Yılbaşından Beri Mısır 7,525 22.4% 7.4% Brezilya 50,055 17.0% 15.5% Rusya 877 14.1% 15.9% Macaristan 26,451 13.4% 10.6% MSCI EM 836 13.0% 5.3% Çin 3,004 11.8% -15.1% Yunanistan 577 11.7% -8.6% Hindistan 25,342 10.2% -3.0% Türkiye 83,268 9.8% 16.1% Polonya 1,998 9.5% 7.5% Filipinler 7,262 8.9% 4.5% Hong Kong 20,777 8.7% -5.2% Dow Jones 17,685 7.1% 1.5% Nasdaq 4,484 6.7% -2.4% S&P 2,060 6.6% 0.8% Romanya 6,738 5.5% -3.8% Avusturya 2,271 5.4% -5.3% Portekiz 5,025 5.4% -5.4% Meksika 45,957 5.1% 6.9% Almanya 9,963 4.9% -7.3% Çek 900 4.9% -5.9% Japonya 16,759 4.6% -12.0% G. Kore 1,996 4.1% 1.8% Tayvan 8,745 4.0% 4.9% Hollanda 440 3.1% -0.3% İspanya 8,725 3.1% -8.6% İtalya 18,144 3.0% -15.3% İngiltere 6,174 1.3% -1.1% Norveç 517 0.9% -4.1% Fransa 4,389 0.8% -5.4% Belçika 3,373 0.0% -8.8% AB 2,794-0.2% -9.9% İsviçre 7,808-0.5% -11.5% Arjantin 12,981-1.1% 11.1% Risk iştahının iyileştiği, gelişen ülkelere yeniden likidite akışının başladığı mart ayını global borsalar pozitif getirilerle tamamladı. Piyasalarda tedirginlik yaratan gelişmelerin pozitif yönde gelişmesi ve gelişen borsalarda değerlemelerin oldukça cazip seviyelerde olması bu sonucu getirdi. Borsaları harekete geçiren gelişmeler şöyleydi: 26 Şubat ta Suriye de devreye giren ateşkes Suudi Arabistan ve Rusya nın anlaşması ve global petrol toplantısı yapılacağının açıklanmasıyla petrolün 40 dolara yaklaşması Fed toplantısı ve Yellen in konuşmaları sonucunda faiz artış beklentilerinin zayıflaması Avrupa Merkez Bankası ndan yeni gevşeme beklentisi ve açıklanan paketin beklentiyi karşılaması Çin de büyümenin yavaşladığının fiyatlara girmiş olması ve inşaat başta olmak üzere sektörlere destek beklentisi Gelişen ülkelere portföy girişi Bu pozitif görünümün ne kadar devam edeceği sorgulanırken, gelişen ülkelerin kendilerine has sorunlarının dikkate alınacağını düşünüyoruz. Mesela Brezilya borsası mart ayını %17 yükselişle tamamlamış olsa da, meşruluğunu kaybetmiş bir hükümet, artan sokak protestoları ve derinleşen resesyon gibi sorunlar çözülmeyi bekliyor. Rusya da eylülde yapılacak devlet başkanlığı seçimleri beklenirken, yüksek enflasyon ve resesyonla mücadele izleniyor. Türkiye de ise yüksek enflasyon sorunu devam ederken, politik riskler gündemde yer buluyor. 20
Ocak Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım Ocak Mart Yabancılar ne yapıyor? Yabancı işlemleri şubatın ardından mart ayında da pozitif veriye işaret etti. Şubat ayında hissede 403mn dolar, tahvilde 947mn dolar olmak üzere toplamda 1,35 milyar dolar olan yabancı girişi, martta 984mn dolar hissede, 686mn dolar tahvilde olmak üzere toplam 1,7 milyar dolara ulaştı. Yabancı alımlarının pozitife dönmesi dolar/tl performansına hemen yansıdı. Aylık ortalama kur ocaktaki 3 lira seviyesinden şubatta 2,94 e, martta 2,88 e geriledi. 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500-500 0-1,000-1,500-2,000-2,500 Kaynak: TCMB Yabancı İşlemleri ve Dolar Hisse (mn $) Bono (mn $) Dolar/TL (aylık ort) 2014 2015 2016 3.2 3.0 2.8 2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 21
Döviz ihtiyacı ve TL mn dolar 25000 20000 15000 10000 Türkiye'nin Döviz İhtiyacı ve Dolar/TL Geçmiş Gelecek TL 3.5 3.0 2.5 2.0 Toplam dış borç servisi ve cari açık Türkiye'nin aylık döviz ihtiyacını göstermektedir. Portföy girişleri ise negatif olduğu aylarda girişe işaret etmektedir. Pozitif olduğu aylarda çıkışa işaret etmekte olup, döviz ihtiyacını artırıcı etki yapmaktadır. 2015 te aylık döviz ihtiyacı ortalama 12,6 milyar dolar seviyesinde seyretmiştir. Bu rakam 2014 le (12,1 milyar dolar) karşılaştırıldığında çok yüksek olmasa da portföy çıkışlarının etkisiyle döviz ihtiyacında oluşan artışın dolar/tl ye yükseltici etkisi hissedilmiştir. 5000 0 1.5 1.0 2016 ya baktığımızda döviz ihtiyacı açısından en zor aylardan biri olan mart ayını arttığını tahmin ettiğimiz portföy girişleriyle sakin geçirdik. -5000-10000 Toplam dış borç servisi Cari açık Portföy girişleri Ortalama dolar/tl 0.5 0.0 Yılın kalanında cari açık tahminimizle döviz açığının aylık ortalama 9,6 milyar dolarda (2015: 12,6 milyar dolar) olacağını tahmin ediyoruz. Portföy girişlerinin devam etmesi durumunda siyasi risklerin yükselmediği bir ortamda dolar/tl de aşağı yönlü hareket beklentimizi koruyoruz. Nisan ayında ise mart ayına göre 4,6 milyar daha düşük bir döviz ihtiyacı oluşacağını, Fed toplantısından güvercin tonlama çıkması halinde TL nin değer kaybetmeyeceğini tahmin ediyoruz. 22
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Borsa İstanbul BIST'te Nisan Ayları (%) Mart Nisan Borsa İstanbul da Nisan ayı genelde pozitif bilinir. Nisan ayının ortalama getirisi 1998 den beri %10, 2002 den beri %4 civarında bulunuyor. Ancak nisanda gündemde bulunan pozitif gelişmelerin mart rallisiyle varlık fiyatlarına önceden yansımış olması ihtimalinin bu sene nisan performansını olumsuz etkileyebileceğini düşünüyoruz.? Nisan ayının gündemi potansiyel pozitif sonuçlanabilecek gelişmelerden oluşuyor. Moody s tarafından olumsuz bir açıklama beklentimiz bulunmazken, OPEC ve OPEC dışı ülkeler toplantısının petrol fiyatını yükseltebilecek bir gelişme olduğunu düşünüyoruz. Yellen in açıklamaları sonrasında Fed toplantısı da daha az endişe verici durumda. Ancak piyasaların mart ayını çok pozitif geçirmiş olması, bu potansiyel pozitifliklerin fiyatlanmış olabileceğini, kar realizasyonu izlenebileceğini düşündürüyor. BIST-100 endeksi son bir ayda %10, yılbaşından beri %16 yükselişle önemli bir ralli yapmış görünüyor. F/K oranı 9,4x ile hala cazip görünse de kısa vadeli bir düzeltmenin gündeme gelebileceğini düşünüyoruz. Kısa vadede teknik olarak 83.500-84.000 bandının önemli bir direnç olduğunu, buradan gelebilecek düzeltme hareketinin ilk hedefinin 80.000 olabileceğini düşünüyoruz. 27 Nisan da gelecek Fed kararının aylık kapanışta belirleyici olacağını tahmin etmekte birlikte aylık bazda hafif bir kayıp oluşabileceğini düşünüyoruz. 23
2016 Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. her hakkı mahfuzdur. TSKB Ekonomik Araştırmalar research@tskb.com.tr MECLİSİ MEBUSAN CAD. NO 81 FINDIKLI İSTANBUL 34427, TÜRKİYE tel: (90) 212 334 50 50 faks: (90) 212 334 52 34 Bu doküman Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin yatırım bankacılığı faaliyetleri kapsamında, kişisel kullanıma yönelik olarak ve bilgi için hazırlanmıştır. Bu dokümana dayalı herhangi bir işlem yapılması tarafımızdan öngörülen bir husus değildir. Belirtilen görüşler sadece bizim güncel görüşlerimizdir. Bu raporda yer alan bilgileri makul bir esasa dayalı olarak güncelleştirirken, bu konuda mevzuat, uygunluk veya diğer başka nedenlerle amaca uygunluk tam olarak sağlanamamış olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları veya çalışanları, burada belirtilen senetleri ihraç edenlere ait menkul kıymetlerle ilgili olarak bir pozisyon almış olabilir veya alabilir; menkul kıymetler üzerinde opsiyonları olabilir veya ilgili diğer bir yatırıma girebilir; bu menkul kıymetleri ihraç eden firmalara danışmanlık yapmış, hisselerinin halka arzına aracılık veya yüklenim taahhüdünde bulunmuş olabilir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve/veya bağlı kuruluşları bu raporda belirtilen herhangi bir şirket için yatırım bankacılığı da dahil olmak üzere önemli tavsiyeler veya yatırım hizmetleri sağlıyor veya sağlamış olabilir. Bu raporun ilgili olduğu yatırım fiyatı veya değeri, direkt veya dolaylı olarak, yatırımcıların menfaatlerine ters düşebilir. Döviz kurlarındaki herhangi bir değişmenin yatırımın değeri veya fiyatı veya bu yatırımdan sağlanan gelir üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir. Geçmişteki performans her zaman gelecekteki performansın kılavuzu olacak demek değildir. Yatırım geliri dalgalanma gösterebilir. Bu rapor kamuya açık bilgilere dayalıdır. Doğru veya tamam olmayan hiçbir beyan yapılmamıştır. Bu rapor söz konusu menkul kıymetlerin alınması veya satılması için bir teklif, yorum ya da yatırım tavsiyesi değildir veya bu menkul kıymetlerin alınıp satılmasına yönelik bir teklif için de bir istek veya zorlama değildir. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. ve kendisiyle bağlantılı olan diğerleri bahsedilen şirketlerin menkul kıymetleriyle ilgili pozisyon alabilirler veya bu menkul kıymetlerle ilgili işlem yapabilirler, ayrıca bu şirketler için yatırım bankacılığı hizmetleri de verebilirler. Herhangi bir yatırım kararı yatırımcının tamamıyla kendi kişisel seçimine dayanmalıdır. Bu rapordaki bilgiler herhangi bir yatırım tavsiyesi olmayıp, raporda yer alan firmalara yatırım yapılmasından ötürü Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.