REHABİLİTASYON MERKEZLERİNİN DİSLEKSİLİ BİREYLERE KATKISI, VELİLERİN BEKLENTİLERİ VE BU KURULUŞLARIN VERİMLİLİK ANALİZİ ARAŞTIRMASI

REHABİLİTASYON MERKEZLERİNİN DİSLEKSİLİ BİREYLERE KATKISI, VELİLERİN BEKLENTİLERİ VE BU KURULUŞLARIN VERİMLİLİK ANALİZİ ARAŞTIRMASI

REHABİLİTASYON MERKEZLERİNİN DİSLEKSİLİ BİREYLERE KATKISI, VELİLERİN BEKLENTİLERİ VE BU KURULUŞLARIN VERİMLİLİK ANALİZİ ARAŞTIRMASI Sözleşme No: TR51 / 15 / DFD / 0026 2015 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği Mali Destek Programı kapsamında Ankara Kalkınma Ajansı tarafından desteklenmiştir. MART 2016 ANKARA REHABİLİTASYON MERKEZLERİNİN DİSLEKSİLİ BİREYLERE KATKISI, VELİLERİN BEKLENTİLERİ VE BU KURULUŞLARIN VERİMLİLİK ANALİZİ ARAŞTIRMASI Akademik Danışmanlar Prof. Dr. E. Rüya ÖZMEN Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Arzu Doğanay-BİLGİ Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü Öğretim Görevlisi Veri Toplama ve Bilgi İşlem AREA ARAŞTIRMA Proje Koordinatörü Atıf TOKAR Disleksi Öğrenme Güçlüğü Derneği Başkanı Genel Koordinatör M. Anıl ÖZDİL 2

İÇİNDEKİLER Tablolar Listesi... 5 Şekiller Listesi... 11 SUNUŞ... 12 DESTEK VERENLER... 15 I. BÖLÜM... 16 GİRİŞ... 16 II. BÖLÜM... 21 YÖNTEM... 21 III. BÖLÜM... 46 BULGULAR... 46 MESLEK ELEMANLARI BULGULARI... 47 I.MESLEK ELEMANLARININ DENEYİMLERİ, REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDEKİ ÇALIŞMA KOŞULLARI, ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İLE İLGİLİ BİLGİ EDİNME YOLLARI, DESTEK EĞİTİM SÜRESİ VE DESTEK EĞİTİM TİPİ KONUSUNDA DÜŞÜNCELERİNE İLİŞKİN BULGULAR... 48 II. MESLEK ELEMANLARININ MODÜL KULLANIMINA İLİŞKİN BULGULAR... 82 III. REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDEN ALINAN HİZMETLERİN ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLERİN KİŞİSEL, EĞİTSEL, PSİKO-SOSYAL DURUMLARINA ETKİSİ VE FAYDA MALİYET ANALİZİ BULGULARI... 101 IV. MEKÂNSAL, EĞİTSEL VE MATERYAL İHTİYAÇ TESPİTİ İLE DENETİM MEKANİZMALARI BULGULARI... 119 AİLE BULGULARI... 149 V. REHABİLİTASYON MERKEZLERİNE DEVAM EDEN ÇOCUKLARIN DEMOGRAFİK BİLGİLERİ, ALDIKLARI HİZMETLER VE AİLELERİN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ İLE İLGİLİ ÖNERİLERİ İLE İLGİLİ BULGULAR... 150 VI. ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUĞUNUN EĞİTİMDEN YARARLANMA AÇISINDAN AİLENİN MEMNUNİYET BULGULARI... 201 VII. AİLELERİN REHABİLİTASYON MERKEZLERİ HAKKINDA KANAATLERİNE YÖNELİK BULGULAR... 233 3

IV. BÖLÜM... 270 ÖNEMLİ BULGULAR VE YORUMLARI... 270 Meslek Elemanlarının Deneyimleri, Rehabilitasyon Merkezlerindeki Çalışma Koşulları, ÖG ile İlgili Bilgi Edinme Yolları ve Destek Eğitim Süresi, Destek Eğitim Tipi Konusunda Düşünceleri ile İlgili Bulguları ve Yorumu... 272 Öğretmenlerin Modül Kullanımına İlişkin Bulgular ve Yorumu... 274 Mekânsal, Eğitsel ve Materyal İhtiyaç Tespiti ile Denetim Mekanizmaları Bulguları ve Yorumu... 277 ÖNERİLER... 287 VI BÖLÜM... 290 KAYNAKÇA... 290 VII. BÖLÜM... 293 ANKETLER... 293 4

Tablolar Listesi Tablo-1: Kaç yıldır hizmet veriyorsunuz?... 22 Tablo-2: Rehabilitasyon merkezinde kaç öğrenciye hizmet verilmektedir?... 22 Tablo-3: Rehabilitasyon merkezinde kaç tane öğrenme güçlüğü tanısı almış öğrenci devam ediyor?... 23 Tablo-4: Rehabilitasyon merkezinde kaç tane meslek elemanı çalışıyor?... 23 Tablo-5: Rehabilitasyon merkezinde kaç hizmetli çalışıyor?... 23 Tablo-6: Rehabilitasyon merkezindeki hizmet verilen engel grupları nelerdir? (%)... 24 Tablo-7: Görüşülen meslek elemanı ile ilgili demografik bilgiler (%)... 25 Tablo-8: Uzmanlık alanınızı belirtiniz. (%)... 26 Tablo-9: Görüşülen aileler ile ilgili demografik bilgiler (%)... 27 Tablo-10: Görüşülen kişinin medeni durumu ve aile türü ile ilgili bilgiler (%)... 28 Tablo-11: Görüşülen kişinin meslek, çalışma durumu ve hane geliri ile ilgili bilgiler (%)... 29 Tablo-12: Meslek Elemanları Verileri Cronbach s Alpha Değerleri... 32 Tablo-13: B1 B2 B3 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 33 Tablo-14: C2 C6 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 33 Tablo-15: D1 D7 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 33 Tablo-16: D8 D9 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 34 Tablo-17: D10 D12 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 34 Tablo-18: D13 D17 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 34 Tablo-19: E1 E5 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 35 Tablo-20: E6 E11 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 35 Tablo-21: E12 E16 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 35 Tablo-22: E17 E20 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 36 Tablo-23: E21 E23 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 36 Tablo-24: Veli Verisi Cronbach's Alpha Değerleri... 37 Tablo-25: C1 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 38 Tablo-26: C2 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 39 Tablo-27: C3 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 40 Tablo-28: C4 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 40 Tablo-29: C5 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 41 Tablo-30: C6 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 41 Tablo-31: D1-D2 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 42 Tablo-32: D3-D7 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 42 Tablo-33: D8-D16 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 42 Tablo-34: D17-D23 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 43 Tablo-35: D24-D26 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 43 Tablo-36: D27-D29 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 43 Tablo-37: D30-D32 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri... 43 Tablo-38: Meslek elemanları çalışmasında uygulanan istatistik yöntemler... 44 Tablo-39: ÖG olan bireylere yakınlarıyla yapılan çalışmada uygulanan istatistik yöntemler... 45 Tablo-40: Genel olarak mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 50 Tablo-41: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 52 Tablo-42: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 53 Tablo-43: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 55 5

Tablo-44: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 56 Tablo-45: Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%)... 58 Tablo-46:Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%)... 59 Tablo-47: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%)... 61 Tablo-48: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%)... 62 Tablo-49: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz?... 63 Tablo-50: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz?... 64 Tablo-51: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz?... 65 Tablo-52: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%)... 66 Tablo-53: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%)... 67 Tablo-54: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%)... 68 Tablo-55: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%)... 69 Tablo-56: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%)... 70 Tablo-57: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%)... 71 Tablo-58: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%)... 73 Tablo-59: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%)... 74 Tablo-60: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%)76 Tablo-61: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%)77 Tablo-62: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%) 80 Tablo-63: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%) 81 Tablo-64: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%)... 84 Tablo-65: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%)... 85 Tablo-66: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%)... 87 Tablo-67: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%)... 88 Tablo-68: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%)... 90 Tablo-69: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%)... 91 Tablo-70: Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%)... 93 Tablo-71: Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%)... 94 Tablo-72: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%)... 96 Tablo-73: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%)... 97 Tablo-74: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%)... 99 Tablo-75: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%)... 100 Tablo-76: Rehabilitasyon Merkezlerinden alınan hizmetlerin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizi bakımından ortalamalar... 102 Tablo-77: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından kanaatler (%)... 103 Tablo-78: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar... 104 Tablo-79: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar... 105 Tablo-80: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar... 106 Tablo-81: Öğrencinin ilerlemesi bakımından kanaatler (%)... 107 Tablo-82: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar... 108 Tablo-83: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar... 109 Tablo-84: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar... 110 Tablo-85: Aile ile işbirliği bakımından kanaatler (%)... 111 Tablo-86: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar... 112 Tablo-87: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar... 113 Tablo-88: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar... 114 Tablo-89: Okul ile işbirliği bakımından kanaatler (%)... 115 Tablo-90: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar... 116 6

Tablo-91: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar... 117 Tablo-92: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar... 118 Tablo-93: Mekânsal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi bakımından ortalamalar... 120 Tablo-94: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından kanaatler (%)... 121 Tablo-95: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar... 122 Tablo-96: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar... 123 Tablo-97: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar... 124 Tablo-98: Personel eğitimi bakımından kanaatler (%)... 125 Tablo-99: Personel eğitimi bakımından ortalamalar... 126 Tablo-100: Personel eğitimi bakımından ortalamalar... 127 Tablo-101:Personel eğitimi bakımından ortalamalar... 128 Tablo-102: Verilen eğitim bakımından kanaatler (%)... 129 Tablo-103: Verilen eğitim bakımından ortalamalar... 130 Tablo-104: Verilen eğitim bakımından ortalamalar... 131 Tablo-105: Verilen eğitim bakımından ortalamalar... 132 Tablo-106: Ortam ve eğitim araç gereçleri, çalışma koşulları bakımından kanaatler (%)... 133 Tablo-107: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar... 134 Tablo-108: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar... 135 Tablo-109: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar... 136 Tablo-110: Güvenlik bakımından kanaatler (%)... 137 Tablo-111: Güvenlik bakımından ortalamalar... 138 Tablo-112: Güvenlik bakımından ortalamalar... 139 Tablo-113: Güvenlik bakımından ortalamalar... 140 Tablo-114: Denetim bakımından kanaatler (%)... 141 Tablo-115: Denetim bakımından ortalamalar... 142 Tablo-116: Denetim bakımından ortalamalar... 143 Tablo-117: Denetim bakımından ortalamalar... 144 Tablo-118: Aile eğitimi bakımından kanaatler (%)... 145 Tablo-119: Aile eğitimi bakımından ortalamalar... 146 Tablo-120: Aile eğitimi bakımından ortalamalar... 147 Tablo-121: Aile eğitimi bakımından ortalamalar... 148 Tablo-122: Çocuk sayınızı belirtiniz? (%)... 152 Tablo-123: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%)... 162 Tablo-124: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%)... 163 Tablo-125: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%)... 164 Tablo-126: Rehabilitasyon merkezini değiştirme nedeniniz nedir? Belirtiniz. (%)... 166 Tablo-127: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%)... 168 Tablo-128: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%)... 169 Tablo-129: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%)... 170 Tablo-130: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%)... 172 Tablo-131: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%)... 173 7

Tablo-132: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%)... 174 Tablo-133: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde çalıştığınız öğretmenler değişti ise değişme nedenleri nelerdir? (%)... 176 Tablo-134: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%)... 177 Tablo-135: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%)... 178 Tablo-136: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%)... 179 Tablo-137: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%)... 180 Tablo-138: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%)... 183 Tablo-139: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%)... 184 Tablo-140: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%)... 185 Tablo-141: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%)... 187 Tablo-142: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%)... 188 Tablo-143: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%)... 189 Tablo-144: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%)... 191 Tablo-145: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%)... 192 Tablo-146: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%)... 193 Tablo-147:Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri neden açılmalıdır? (%)... 194 Tablo-148: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%)... 196 Tablo-149: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%)... 197 Tablo-150: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%)... 198 Tablo-151: Hangi farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalıdır? (%)... 199 Tablo-152: Son 6 aylık süreç içerisindeki sadece çocukla çalışılan beceriler için; öğrenme güçlüğü olan çocuğunun eğitimden yararlanma açısından ailenin memnuniyeti ile ilgili kanaatlerin ortalamaları... 202 Tablo-153: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerindeki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 203 Tablo-154: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları belirtiniz.... 204 Tablo-155: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 205 Tablo-156: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 206 Tablo-157: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 207 Tablo-158: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki yazma becerilerindeki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 208 Tablo-159: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki yazma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamalarını belirtiniz.... 209 Tablo-160: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki yazma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 210 Tablo-161: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki yazma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 211 8

Tablo-162: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki yazma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 212 Tablo-163: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki okuma becerilerindeki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 213 Tablo-164: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki okuma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları belirtiniz.... 214 Tablo-165: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, okuma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 215 Tablo-166: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, okuma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 216 Tablo-167: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, okuma becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 217 Tablo-168: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki matematik becerilerindeki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 218 Tablo-169: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki matematik becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları belirtiniz.... 219 Tablo-170: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, matematik becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 220 Tablo-171: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, matematik becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 221 Tablo-172: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, matematik becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları... 222 Tablo-173: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki alanlardaki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 223 Tablo-174: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki alanlardaki ilerlemelerin ortalamaları belirtiniz.... 224 Tablo-175: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, alanlardaki ilerlemelerin ortalamaları... 225 Tablo-176: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, alanlardaki ilerlemelerin ortalamaları... 226 Tablo-177: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, alanlardaki ilerlemelerin ortalamaları... 227 Tablo-178: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri belirtiniz. (%)... 228 Tablo-179: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları belirtiniz.... 229 Tablo-180: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, devam ettiği sınıfta becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları.... 230 Tablo-181: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, devam ettiği sınıfta becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları.... 231 Tablo-182: Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, devam ettiği sınıfta becerilerindeki ilerlemelerin ortalamaları.... 232 Tablo-183: Rehabilitasyon merkezleri ile ilgili kanaatlerin ortalamaları... 234 Tablo-184: Rehberlik Araştırma Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatler (%)... 235 Tablo-185: Rehberlik Araştırma Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 236 Tablo-186: Rehberlik Araştırma Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 237 Tablo-187: Rehberlik Araştırma Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 238 Tablo-188: Rehberlik Araştırma Merkezleri değerlendirme ve program bakımından... 239 9

kanaatlerin ortalamaları... 239 Tablo-189: Rehabilitasyon Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatler (%)... 240 Tablo-190: Rehabilitasyon Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 241 Tablo-191: Rehabilitasyon Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 242 Tablo-192: Rehabilitasyon Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 243 Tablo-193: Rehabilitasyon Merkezleri değerlendirme ve program bakımından kanaatlerin ortalamaları... 244 Tablo-194: Rehabilitasyon Merkezi ile işbirliği ve iletişim bakımından kanaatler (%)... 245 Tablo-195: Rehabilitasyon Merkezi ile işbirliği ve iletişim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 246 Tablo-196: Rehabilitasyon merkezi ile işbirliği ve iletişim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 247 Tablo-197: Rehabilitasyon Merkezi ile işbirliği ve iletişim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 248 Tablo-198: Rehabilitasyon Merkezi ile işbirliği ve iletişim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 249 Tablo-199: Rehabilitasyon merkezindeki eğitim bakımından kanaatler (%)... 250 Tablo-200: Rehabilitasyon merkezindeki eğitim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 251 Tablo-201: Rehabilitasyon merkezindeki eğitim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 252 Tablo-202: Rehabilitasyon merkezindeki eğitim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 253 Tablo-203: Rehabilitasyon merkezindeki eğitim bakımından kanaatlerin ortalamaları... 254 Tablo-204: Ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından kanaatler (%)... 255 Tablo-205: Ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından kanaatlerin ortalamaları... 256 Tablo-206: Ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından kanaatlerin ortalamaları... 257 Tablo-207: Ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından kanaatlerin ortalamaları... 258 Tablo-208: Ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından kanaatlerin ortalamaları... 259 Tablo-209: Aile eğitimi bakımından kanaatler (%)... 260 Tablo-210: Aile eğitimi bakımından kanaatlerin ortalamaları... 261 Tablo-211: Aile eğitimi bakımından kanaatlerin ortalamaları... 262 Tablo-212: Aile eğitimi bakımından kanaatlerin ortalamaları... 263 Tablo-213: Aile eğitimi bakımından kanaatlerin ortalamaları... 264 Tablo-214: Personel niteliği ve çeşitliliği ile personel eğitimi bakımından kanaatler (%)... 265 Tablo-215:Personel niteliği ve çeşitliliği ile personel eğitimi bakımından kanaatlerin ortalamaları... 266 Tablo-216: Personel niteliği ve çeşitliliği ile personel eğitimi bakımından ortalamaları... 267 Tablo-217: Personel niteliği ve çeşitliliği ile personel eğitimi bakımından ortalamaları... 268 Tablo-218: Personel niteliği ve çeşitliliği ile personel eğitimi bakımından ortalamaları... 269 10

Şekiller Listesi Şekil-1: Genel olarak mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 49 Şekil-2: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 51 Şekil-3: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%)... 54 Şekil-4: Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%)... 57 Şekil-5: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%)... 60 Şekil-6: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%)... 72 Şekil-7: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%).. 75 Şekil-8: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir? (%)... 78 Şekil-9: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%)... 79 Şekil-10: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%)... 83 Şekil-11: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%)... 86 Şekil-12: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%)... 89 Şekil: 13 Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%)... 92 Şekil-14: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%)... 95 Şekil-15: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%)... 98 Şekil-16: Çocuk sayınızı belirtiniz? (%)... 151 Şekil-17: Çocuklarınızdan kaçı engelli? Belirtiniz. (%)... 153 Şekil-18: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz dışında engelli çocuğunuz varsa engel türü nedir? (%)... 154 Şekil-19: Engelli kaç çocuğunuz için rehabilitasyon merkezinden destek alıyorsunuz? (%)... 155 Şekil-20: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuzun cinsiyetini belirtiniz. (%)... 156 Şekil-21: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuzun yaşını belirtiniz. (%)... 157 Şekil-22: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz kaçıncı sınıfa devam ediyor? (%)... 158 Şekil-23: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz aşağıdaki eğitim ortamlarından hangisine devam ediyor?(%)... 159 Şekil-24: Toplamda rehabilitasyon merkezlerinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz?(%)... 160 Şekil-25: Bugüne kadar kaç rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz? Belirtiniz. (%)... 161 Şekil-26: Bugüne kadar kaç rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz? Belirtiniz. (%)... 165 Şekil-27: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%)... 167 Şekil-28: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%)... 171 Şekil-29: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde çalıştığınız öğretmenler değişti mi?(%)... 175 Şekil-30: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır?(%)... 181 Şekil-31: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%).. 182 Şekil-32: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%)... 186 Şekil-33: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%)... 190 Şekil-34: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%)... 195 Şekil-35: Rehabilitasyon merkezinde çocuğunuzla çalışan öğretmenin eğitimcilik kalitesini nasıl değerlendirirsiniz? (%)... 200 11

SUNUŞ Bölgesel kalkınmanın hızlandırılması için eğitim ile iş istihdamının geliştirilmesi ve uygulanacak politikaların bu altyapıyı destekleyecek şekilde oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Eğitim alanında donanımlı yetişen bireylerin ise üretim ve ülke ekonomisi için geliştirdiği projeler refah seviyesini artırmaktadır. Ankara Bölge Planı 2014-2023 kapsamında, bölgenin yeni dönem vizyonu Yaşam kalitesi yüksek, dünya ile rekabet eden, düşünce ve yeniliğin başkenti Ankara olarak belirlenmiştir. Planın Ankara da Yaşamak bölümü kapsamında Bireylerine Eşit ve Kaliteli Yaşam Sunan, Sosyal Bağları Güçlü Ankara stratejisi, Ankara için gelişme ekseni olarak belirlenmiştir. Bu eksen doğrultusunda, dezavantajlı kesimlerin yaşama aktif katılımının desteklenmesi ve bireyler arasında fırsat eşitliğinin sağlanması önem arz etmektedir. Ajansımızın 2015 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında desteklenen " Rehabilitasyon Merkezlerinin disleksili bireylere katkısı, velilerin beklentileri ve bu kuruluşların verimlilik analizi" başlıklı araştırma ve analiz projesi, bu bireylerin akademik sorunlarının çözümü ve ileriye dönük istihdam yaratacak adımlar atılmasına rehber olacağı ümidini taşımaktayız. Ankara Kalkınma Ajansı olarak bu projeyi desteklemekteki amacımız, başta Ankara olmak üzere ülkemizde Özgül Öğrenme Güçlüğü (Disleksi) olan bireyler için eğitim politikalarının geliştirilerek yaşam kalitelerini yükseltmek, onların özgüvenli ve bağımsız yaşamalarına, toplumla bütünleşmelerine katkıda bulunmaktır. Dislektik bireylerimizin Rehabilitasyon Merkezlerinin disleksili bireylere katkısı, velilerin beklentileri ve bu kuruluşların verimlilik analizi Projesinin planlanması, hazırlanması aşamasında emeği geçen herkese teşekkür ediyor, bu çalışmanın çıktılarının Başkentimizin ve ülkemizin geleceği ve kalkınması için bir fırsata dönüşmesini temenni ediyorum. Arif ŞAYIK Ankara Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri 12

ÖNSÖZ Disleksi ve Öğrenme Güçlüğü Derneği, 2013 yılında 06.112.73 kütük numarasıyla kurulmuş ve 2016 yılı Ocak ayı verilerine göre 21 ilde temsilciliği bulunan, tüm çalışmalarını üniversite yada kamu ortaklığı ile yürüten ve marka değeri olan bir Dernektir. Başlangıçta aile odaklı olarak hak savunuculuğu kapsamında kurulan Derneğimiz bugün itibariyle hizmet odaklı bir anlayışı da benimsemiş durumdadır. Derneğimizin kurulduğu ilk andan itibaren çok yönlü bir durum analizi yapmış, alanda var olan sorunları profesyonel bir bakış açısıyla ele almıştır. Bu amaçla Ankara Kalkınma Ajansı tarafından tamamına fon desteği sağlanan ve akademik danışmanlığını Gazi Üniversitesi Özel Eğitim Bölüm Başkanı Sayın Prof. Dr. E. Rüya Özmen in yaptığı Türkiye nin ilk ve tek saha çalışması tamamlanarak literatüre bilimsel bir veri kaynağı kazandırılmıştır. Dislektik bireylerin profil çıkarımı, eğitim ihtiyaçları ve bu bireylere hizmet veren birimlerin eğitim ihtiyaç analizi isimli bu saha çalışması bir referans kitabı olma özelliği taşımaktadır. Derneğimiz tarafından gerçekleştirilen bu çalışma, ülke çapında hizmet veren ve hizmet alan tüm kesimler tarafından ilgi ve takdirle karşılanmıştır. Türkiye nin ilk ve tek Disleksi Şura sı da anılan proje çerçevesinde Derneğimiz ve Ankara Kalkınma Ajansı proje ortaklığı kapsamında gerçekleştirilmiştir. Bu Şura ya Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve aileler katılmış; Şura sonucunda ilgili kesimlere iletilmek üzere çeşitli düzeylerde tavsiye kararlar alınmıştır. Derneğimiz, alana ilişkin saha verilerini elde ettikten ve sorunların tespitini yaptıktan sonra, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ortaklığıyla, beş ana başlıkta, Antalya Rixos Otelde; 24 üniversite, 65 Akademisyen, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, ÖSYM, RTÜK, Aileler, çeşitli illerin Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) Bölüm Başkanları, Rehabilitasyon Merkezleri sorumluları, Sivil Toplum Kuruluşları ve çeşitli firmaların katılımıyla 2 gün süren Disleksi Öğrenme Güçlüğünde Güncel Yaklaşımlar ve Gelecek Hedeflerinin Paylaşılmas Çalıştayı nı düzenlemiştir. Yapılan çalışmalardan elde edilen bilgi birikimi rehberliğinde, Devletimizin disleksi olgusuna ilişkin temel yol haritasının oluşmaya başlaması bizleri mutlu etti. Bu çalışmaların ardından alınan kararların takipçisi olarak hizmet vermeye başladık. Bu kapsamda çabalarımızın ilk meyvesini ÖSYM den aldık. Üniversite sınavına katılacak olan disleksili (ÖÖG) bireyler için son derece önemli bir kazanım anlamına gelen çeşitli haklarla birlikte farkındalığın oluşmaya başladığını gördük. Bu haklardan ilki çocuklarımızın yalnız başlarına bir salonda sınava girebilmeleri imkanıyla birlikte dilerlerse okutman, dilerlerse kodlayıcı ve toplam sınav süresine otuz dakika ek süre kazanımı olmuştur. Bir diğer hak ise özel yetenekle öğrenci kabul eden bölümleri tercih eden çocuklarımız için ek puan almalarını sağlamak şeklindeki kazanımdır. Derneğimiz bu çalışmaların ardından Sivil Tolum Geliştirme Merkezi (STGM) ile kurumsal alt yapısını sağlamlaştırmak üzere beş toplantı gerçekleştirmiştir. Bu kapsamda Stratejik Planını hazırlayan Derneğimiz önümüzdeki beş yılı kapsayan bir çalışma takvimi hazırlamış, farklı konu başlıklarına ilişkin komisyonlar kurarak her 13

birimin kendi çalışma planını hazırlaması sağlanmıştır. Ülkemiz çapında tanınan ve ciddi hizmetler sunmuş çeşitli üniversitelerden önemli akademisyen hocalarımızın katıldığı Bilim Kurulunu oluşturmuştur. Derneğimiz, Tersine Kaynaştırmalı Disleksi Ortaokulu açma projesini en önemli misyon olarak görmekle birlikte, hem ülkemize hem de alana bir model önerisinde bulunmak ve rehabilitasyon merkezlerine örnek teşkil etmek amacıyla sadece Özel Öğrenim Güçlüğü (ÖÖG) tanısı almış çocukları kabul eden Özel Albatros Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezini kurmuştur. Bu merkezimiz için Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölüm Başkanlığı ile protokol yapılmış ve çocuklarımıza destek eğitiminin yanı sıra Ergoterapi uygulanmasına ve Grup Eğitimi çalışmalarına başlanmıştır. Derneğimiz doğrudan dislektik bireylere eğitim ve rehberlik hizmeti haricinde Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dekanlığı yla imzaladığı bir protokolle Gazi Özel Eğitim Bölüm Başkanı nın yürüttüğü Disleksi Eğitici Eğitimi Sertifika Programı na başlamış ve Disleksili bireylere eğitim veren öğretmenlerin katıldığı sertifika kursu açmıştır. Derneğimiz tarafından her biri birer proje olarak başlatılan yaz okulu, yaz kampları, aile seminerleri ve spor okulu hizmetleri ise profesyonel bir anlayışla sürdürülmektedir. Disleksi ve Öğrenme Güçlüğü Derneği 2016 yılı Ocak ayında Türkiye Disleksi Temsilciler Meclisi adlı çok önemli bir kurulun oluşturulmasına önayak olmuştur. Bu mecliste alınan kararlar, alanda hizmet veren tüm birimler üzerinde etki yaratılması ve politika yapıcılara kolaylık sağlaması açısından oldukça önemlidir. Alana ilişkin ikinci saha çalışması niteliğinde olan ve önemli veriler barındıran bu bilimsel çalışma ile de ülke çapında bir kez daha ilke imza atılmıştır. Bu proje ile resmi olarak ülke çapında tanı almış 35.000 çocuğun destek eğitimi aldığı rehabilitasyon merkezlerinin gerek verimlikleri gerek 15 yıl süre zarfında geldikleri nokta tespit edilmiştir. Destek eğitim hizmetini sadece rehabilitasyon merkezlerinde tamamlayan ve eğitim hayatlarında istenilen konuma gelemeyen Disleksili çocukların neden akademik hayatta başarıya ulaşamadıkları, Ortaokula aşamasında neden rehabilitasyon merkezlerini bıraktıkları, ailelerin hangi beklentilerine karşılık bulamadıkları bu çalışma ile gün yüzüne çıkarılmıştır. Ankara Kalkınma Ajansının sağladığı fon kaynaklarının kullanılmasında hangi alanlara öncelik sağlandığını bu proje ile anlamak mümkündür. Ankara Kalınma Ajansı, kangren haline gelmiş ve çözümsüz gibi görünen bir soruna palyatif çözümler sunmanın yeterli olunmadığını görmüş, sorunun temeline inen ve bilimsel bilgi sunan bir çalışmaya imza atarak 16 yıllık bu kronik sorunu verilere dayalı bir zemine oturtmuştur. Bu veriler 35.000 tanılı çocuk, onların aileleri, hizmet veren birimler, öğretmenler ve rehabilitasyon merkezleri gibi doğrudan ve dolaylı tüm taraflar bir arada düşünüldüğünde yaklaşık 1 milyon insanın sorunlarına çözüm oluşturma potansiyeli taşımaktadır. Ülkemizin geleceği için büyük bir adım niteliği taşıyan bu projeye destek veren ve bizi yalnız bırakmayan Ankara Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Sayın Arif Şayık a ve şahsında tüm Ajans çalışanlarına şükranlarımızı sunarız. Atıf TOKAR Disleksi ve Öğrenme Güçlüğü Yönetim Kurulu Başkanı 14

DESTEK VERENLER Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Eng elli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara Milli Eğitim İl Müdürlüğü Özel Eğitim Bölümü, Aile Sosyal Pol. Bakanlığı Eng. Yaşl. Hiz. Daire Başkanı Elçin ER, Doç. Dr. Necdet KARASU, Yrd. Doç. Dr. Sevil BÜYÜKALAN FİLİZ, Dr Hale ÖKTEM, Yük. Elk. Müh. Meral CANBEK ŞAHİN, Uz. Fazilet TOKAR, Av. Burcu Akar MURATOĞLU, Psikolog Yahya ÜNALDI, Uzm. Demet KILIÇ, Akademik Adım Özel Eğitim Murat SEZGİN Etimesgut Ram Sincan Ram, Keçiören Ram, Mamak Ram, Yenimahalle Ram, Çankaya Ram ve Gölbaşı Ram 15

I. BÖLÜM GİRİŞ 16

Öğrenme güçlüğü (ÖG), okuma, yazma, bilgileri işlemleme, konuşma dili, yazı dili veya düşünme becerileri gibi akademik becerilerde güçlükleri olan, buna karşın ortalama veya ortalamanın üzerinde zekâya sahip olan bireyler için kullanılan bir terimdir (Mastropieri ve Scruggs, 2004). ÖG olan öğrenciler özel eğitimde en büyük kategoriyi oluşturmaktadır. ÖG olan öğrenciler temel olarak okuma, okuduğunu anlama, yazma, yazılı ifade ve matematik gibi akademik alanlardaki bilgi ve becerileri kazanmada güçlük çekerler. Bu temel akademik problemlerinin yanı sıra çeşitli dil bozuklukları, zayıf güdülenme, zayıf sosyal beceriler, genelleme problemleri, çalışma becerilerinde problemler, öğrenilmiş çaresizlik, bellek-bilişsel ve üst bilişsel problemler, algı-motor ve genel koordinasyon problemleri gibi ÖG olan öğrencilerde akademik başarısızlığı daha da aşağı çeken problemler de görülmektedir (Güzel-Özmen, 2008). ÖG olan öğrencilerin %51 i aynı zamanda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almaktadır (Smith ve Adams, 2006). Bu özellikler dikkate alındığında ÖG olan öğrencilerin hem akademik hem de diğer belirtilen alanlarda destek özel eğitime hizmetlerine olan gereksinimlerinin oldukça fazla olduğu söylenebilir. Destek özel eğitim hizmetleri; sınıf içi destek özel eğitim hizmetleri ve sınıf dışı destek özel eğitim hizmetleri olarak iki grup olarak ele alınmaktadır (Kargın, 2004; Sucuoğlu ve Kargın, 2006). Sınıf içinde verilen destek eğitim hizmetlerinin avantajı, özel gereksinimli öğrenciyi sınıftan ayırmaması ve özel eğitim öğretmeninin desteğinin doğrudan sınıf öğretmenine olmasıdır. Sınıf içi destek özel eğitim hizmetlerinde verilen özel eğitim desteğinden hem özel gereksinimli öğrenci hem de öğretmen yararlanmaktadır. Bu hizmetler özel eğitim danışmanlığı, işbirliği ile öğretim ve yardımcı öğretmen desteği şeklinde üç farklı şekilde sunulabilir. Özel eğitim danışmanlığı uygulamasında sınıf öğretmenlerine daha nitelikli eğitim öğretim etkinlikleri planlamaları ve uygulamaları amacıyla öğrencilerin ve öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda önerilerin sunulması söz konusudur. Bu uygulamada özel eğitim danışmanı öğrencinin öğretmenine öğretimi uyarlama, sosyal kabulü arttırma, olumlu sınıf iklimi oluşturma vb. konularda danışmanlık yapar. (Batu, 2013; Batu ve Topsakal, 2003; Kargın, 2004; Sucuoğlu ve Kargın, 2006). İşbirliği ile öğretim uygulamasında iki ya da daha fazla öğretmeni (genellikle sınıf öğretmeni ve özel eğitim öğretmeni) aynı sınıf ortamında, işbirliği içinde eğitim öğretim etkinliklerini yürütür (Batu, 2013; Gürgür, 2005). İşbirliği ile öğretim her iki öğretmenin öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme sorumluluklarını paylaşarak aynı sınıf ortamında birlikte çalışmaları anlamına gelmektedir (Batu, 2013; Gürgür, 2005). Yardımcı öğretmen desteği uygulamasında özel eğitim öğretmeni ve genel eğitim öğretmeni sınıftaki öğrencilerin eğitiminden birlikte sorumludurlar; ancak özel eğitim öğretmeni daha ziyade engelli öğrencinin gereksinimlerini karşılamaya yönelik etkinlikleri sürdürür (Kargın, 2004; Sucuoğlu ve Kargın, 2006). Özel eğitim öğretmeninin sınıfta bulunmasının zor olduğu durumlarda ise, sınıf içinde yardımcı öğretmen 17

yararlanılabilir. Yardımcı öğretmen, engelli öğrencinin gereksinimlerini karşılamak üzere hem öğretmene hem de doğrudan öğrenciye destek olabilir (Batu, 2013; Friend ve Bursuck, 2006). Sınıf dışı destek özel eğitim hizmetleri ise; destek eğitim odası ve gezici özel eğitim öğretmeni uygulaması şeklinde sunulabilir (Batu, 2013). Her iki hizmet türünde de özel gereksinimli öğrencinin eğitsel gereksinimlerini sınıf dışında karşılanmaktır. Her iki destek eğitim türünde de özel eğitim hizmetleri doğrudan ve sadece öğrenciye gitmektedir. Destek eğitim odası uygulamasında, öğrenci okul saatleri içinde bireysel ya da küçük grup biçiminde genel eğitim sınıfındaki eğitime paralel olacak şekilde ayrı bir sınıfta eğitim alır. Gezici özel eğitim öğretmeni uygulamasında ise, özel eğitim öğretmeni bir okuldan diğerine ya da okula devam edemeyen öğrencilerin evlerine giderek özel eğitim hizmeti sunar. Her iki uygulama biçimi de öğrencinin sınıftan ayrılmasını gerektirmesi, etiketlenmeye yol açması, normal sınıfta ve destek eğitim odasında uygulanan eğitsel çalışmalar ve amaçlarda eşgüdümün sağlanmasının zor olması, uzman-öğretmen işbirliğinin kurulmasının zor olması ve sınıf öğretmenine doğrudan ya da dolaylı destek eğitim hizmetlerinin verilememesi gibi nedenlerden dolayı eleştirilmektedir (Batu, 2013; Friend ve Bursuck, 2006; Smith, Polloway, Patton ve Dowdy, 2004; Sucuoğlu ve Kargın, 2006). Ülkemizde destek özel eğitim hizmetlerinin nasıl ve ne şekilde uygulanacağı kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiştir. 30.05.1997 tarihli ve 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin hükümlerine dayanılarak hazırlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nde (2012) destek özel eğitim hizmeti, Engelli bireylerin tıbbi ve eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucunda belirlenen eğitim ihtiyaçları doğrultusunda kendilerine, ailelerine, öğretmenlerine ve okul personeline uzman personel, araç-gereç, eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlamak olarak tanımlanmaktadır. Aynı yönetmeliğin 23. maddesinde Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin destek eğitim hizmeti almaları için gerekli düzenlemeler yapılır. Bu doğrultuda destek eğitim hizmetleri, sınıf içi yardım şeklinde olabileceği gibi destek eğitim odalarında da verilebilir ifadesi yer almaktadır. Buna göre ülkemizdeki destek özel eğitim hizmetleri; hem sınıf içi destek eğitim hizmetleri ve hem de sınıf dışı destek eğitim hizmetleri şeklinde gerçekleştirilebilir. Ancak yönetmelikte sadece sınıf dışı destekler olan destek eğitim odaları ya da gezici öğretmenlik uygulamalarının hangi koşullarda ve ne şekilde uygulanacağı belirtilmiş, sınıf içi destek uygulamalarının ise nasıl, ne şekilde olacağı, kimler tarafından uygulanacağı ya da hangi durumlarda uygulanacağından bahsedilmemiştir. Bu durumda ülkemizdeki kaynaştırma uygulamalarında destek eğitim türlerinden sınıf dışı destek eğitim hizmet türünün benimsenmiş olduğu söylemek yanlış olmaz. Yönetmelikte destek özel eğitim hizmeti özel gereksinimli bireylerin kendilerine, ailelerine, öğretmenlerine ve okul personeline verilen eğitim ve danışmanlık olarak tanımlanmasına rağmen, yönetmeliğin işaret ettiği ve uygulamada olan destek oda ve gezici özel eğitim öğretmeni uygulaması hizmet türünde özel eğitim desteği sadece bireyin kendisine verilmektedir. Ancak yapılan araştırmalar, özel 18

gereksinimli özellikle de ÖG olan öğrenciler ve eğitimleri ile ilgili alanda çalışan öğretmenlerin çeşitli gereksinimleri olduğunu ve desteğe ihtiyaç duyduklarını göstermektedir (Altuntaş, 2010; Doğan, 2013; Engin, Akseki ve Deniz, 2012; Yiğiter, 2005). Ülkemizdeki kaynaştırma uygulamalarındaki tek sorun sınıf içi destek özel eğitim hizmetlerinin sistem içinde yer bulamaması ya da mevcut uygulamalarda öğretmenlerin destek eğitim hizmetlerinden yararlanamamaları değildir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nin ilk çıktığı 2006 yılından itibaren uygulanmaya başlanan sınıf dışı destek eğitim uygulamalarında da bir takım önemli sorunlar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; (a) kaynaştırma uygulamasının yapıldığı okullarda destek eğitim odalarının bulunmaması, (b) destek eğitim odalarında hizmet verecek özel eğitim öğretmenlerinin ve gezici öğretmenlerin yeterli sayıda olmaması, c) Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde gerekli uzman personelin istihdam edilmemesi yer almaktadır (EYHGM, 2013). Bu ve buna benzer sorunlardan dolayı MEB e bağlı okulların kendi bünyelerinde özel gereksinimli olan tüm öğrenciler için destek özel eğitim hizmetleri yeterince sunulamamakta ve bu hizmetler özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde verilmektedir (Akdemir-Okta, 2008). Bu çalışmada özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, Rehabilitasyon Merkezi olarak kullanılmış ve RM kısaltması ile belirtilmiştir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ne (2012) göre, Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından destek eğitim alması uygun görülen bireyler, RM lerden destek eğitim alabilmektedirler. Özel gereksinimli bireyler ve aileleri gereksinimleri doğrultusunda bu kurumlardan bireysel eğitim, grup eğitimi, aile eğitimi ve aile danışmalığı şeklinde hizmet alırlar. RM lerde özel gereksinimli bireylerin bireysel gereksinimleri doğrultusunda belirlenen destek eğitim programlarını uygulayacak yönetmelikte yer alan zorunlu personeli istihdam ederler. Buna göre istihdam edilen personel; (a) özel eğitim öğretmeni, (b) rehber öğretmen ya da psikolog, (c) çocuk gelişimi ve eğitimi öğretmeni, (d) okulöncesi öğretmeni, (e) fizyoterapist, (f) odyoloji uzmanı, (g) dil ve konuşma bozuklukları uzmanı ve (h) isteğe bağlı olarak sosyal hizmet uzmanı ve branş öğretmenlerinden oluşmaktadır. Türkiye de ilk RM leri 1988 yılında çıkan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Kanunu ile açılmaya başlamıştır. Açılış, yapı ve işleyişleri SHÇEK e bağlı olan bu merkezlerde daha çok zihinsel yetersizliklerden etkilenmiş çocuklar destek eğitim almışlardır. Diğer yandan 2005 yılı 25883 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Özel Özel Eğitim Kursları Yönetmeliği ile özel eğitim kurumları, Milli Eğitim Bakanlığın Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü izninde ve denetiminde açılmaya ve destek özel eğitim hizmetleri vermeye başlamıştır. Aynı yıl çıkarılan 5378 sayılı Özürlüler Kanunu ve yapılan yeni düzenlemelerle, SHÇEK e bağlı olarak açılan ve hizmetlerini sürdüren RM lerin gerekli koşulları sağlayarak Milli Eğitim Bakanlığı na geçmesi sağlanmıştır. Bu düzenlemelerden sonra 2006 yılında tüm RM ve bu merkezlerde verilen destek eğitim-öğretim hizmetleri Milli Eğitim Bakanlığı nın izni ve denetimine geçmiştir. 19

Günümüzde ise RM lerde verilen destek özel eğitim hizmetleri yine Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü bünyesinde Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği ile sürdürülmektedir. RM lerde yetersizlikten etkilenmiş bireyler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2008 yılında hazırlanarak uygulamaya konulan destek eğitim programları çerçevesinde destek özel eğitim hizmetlerinden yararlanmaktadırlar. Yetersizlik grupları sınıflandırılarak oluşturulan destek eğitim programlarından biri de Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı dır. Bu destek eğitim programı içinde Öğrenmeye Hazırlık, Okuma-Yazma ve Matematik Modülleri bulunmaktadır. Ancak programda yer alan modüller ve içerikleri ÖG olan öğrencilerin gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalmaktadır (EYHGM, 2013). Türkiye deki yasal düzenlemelerde tüm özel gereksinimli bireyler için kaynaştırma uygulamalarının benimsemesine karşın, bu bireylerin gereksinim duydukları destek özel eğitim hizmetlerinin ve ilişkili hizmetlerin sunulmasına yönelik iyi bir yapılanma oluşturulamadığından bu hizmetlerin sunulmasında çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Yaşanan sorunları; (a) kurumlar arası işbirliği, (b) nitelikli personel istihdamı, (c) eğitim programları, (d) aile-personel iletişimi ve işbirliği, (e) finans şeklinde sıralamak mümkündür (EYHGM, 2013). Bu sorunlar ÖG olan çocuklar için de geçerlidir. Betimsel bir çalışmada kaynaştırmaya devam eden ÖG olan çocukların %87.3 ünün RM den destek eğitim hizmeti aldığı belirlenmiştir(aka,2015). Bu nedenle ÖG olan çocukların destek eğitim ihityalarının karşılanmasında RM ler önem taşımaktadır. Yine aynı araştırmada ailelerin %58.7 si ÖG olan çocuklarının en çok kazanım sağladığı düşündükleri eğitim ortamı olarak RM olduğu, %42 ise sınıfta aldığı eğitimden sağladığı görüşündedir. Bu araştırma RM lerin ÖG olan bireylere katkısı, velilerin beklentileri ve bu kuruluşların verimlilik analizi araştırması, KALKINMA BAKANLIĞI, ANKARA KALKINMA AJANSI tarafından DISLEKSI ÖĞRENIM GÜÇLÜĞÜ DERNEĞI ne yaptırılmaktadır. Araştırmanın amacı, RM nin ÖG olan bireylere katkısını, velilerin RM den memnuniyet ve beklentilerini belirlemek, bireyler için uygulanan Destek Eğitim Hizmeti uygulamalarının çeşitlendirilmesi amacıyla durumun betimlenmesi ve kalitesinin ölçülmesidir. 20

II. BÖLÜM YÖNTEM 21

Yöntem bölümünde araştırma modeline, araştırma örneklemine, veri toplama aracının geliştirilmesine ve uygulanmasına verilerin analizine yer verilmiştir. Araştırmanın amacı, RM lerin ÖG olan bireylere katkısını, velilerin RM lerden memnuniyet ve beklentilerini belirlemek, bireyler için uygulanan Destek Eğitim Hizmeti uygulamalarının çeşitlendirilmesi amacıyla durumun betimlenmesi ve kalitesinin ölçülmesidir. Araştırma Modeli Bu araştırma, RM lerin ÖG olan bireylere katkısını, velilerin RM lerden memnuniyet ve beklentilerinin belirlenmesi ve kalitesinin ölçülmesi bunun yanı sıra uygulamaların çeşitlendirilmesi amacıyla önerilerin belirlenmesini hedefleyen betimsel bir çalışmadır. Araştırma Örneklemi Araştırma Ankara nın metropol 8 ilçesinde (Çankaya, Keçiören, Yenimahalle, Altındağ, Mamak, Etimesgut, Sincan ve Gölbaşı) tüm RM lerde tarama yapılmış, ÖG olan çocuklara eğitim veren ve görüşmeyi kabul eden 20 RM de 10 Şubat-10 Mart 2016 tarihleri arasında 150 veli ve 150 meslek elemanları ile rassal biçimde gerçekleştirilmiştir. Örneklem Kalkınma Bakanlığı ve Ankara Kalkınma Ajansı 2015 yılı doğrudan faaliyet desteği TR51/15/DFD sözleşmesi uyarınca alınmış ve çalışma uygulanmıştır. RM lerin özellikleri aşağıda verilmiştir. Araştırma Çankaya, Keçiören, Yenimahalle, Altındağ, Mamak, Etimesgut, Sincan ve Gölbaşı nda ÖG olan çocuklara hizmet veren toplam 20 RM de gerçekleştirilmiştir. Bu kurumlarda genel olarak orta ve düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ailelere hizmet verildiği belirtilmiştir. RM lerin hizmet yılı süresi Tablo 1 de yer almaktadır. Tablo-1: Kaç yıldır hizmet veriyorsunuz? N Min. Max. Ortalama St. Sapma 20 1 23 10,28 5,697 RM lerin hizmet verdiği öğrenci sayısı Tablo 2 de yer almaktadır. RM leri en az 1 en fazla 23 yıl olmak üzere ortalama yaklaşık 10 yıldır hizmet vermektedirler. Tablo-2: Rehabilitasyon merkezinde kaç öğrenciye hizmet verilmektedir? N Min. Max. Ortalama St. Sapma 20 65 317 168,90 69,093 RM ler en az 65 en fazla 317 olmak üzere ortalama yaklaşık 170 öğrenciye hizmet vermektedirler. 22

RM lerin hizmet verdiği ÖG olan öğrenci sayısı Tablo 3 de yer almaktadır. Tablo-3: Rehabilitasyon merkezinde kaç tane öğrenme güçlüğü tanısı almış öğrenci devam ediyor? N Min. Max. Ortalama St. Sapma 20 4 150 35,55 32,581 vermektedirler. RM ler en az 4 en fazla 150 olmak üzere ortalama yaklaşık 36 ÖG tanısı almış öğrenciye hizmet RM lerde çalışan meslek elemanları sayısı Tablo 4 de yer almaktadır. Tablo-4: Rehabilitasyon merkezinde kaç tane meslek elemanı çalışıyor? N Min. Max. Ortalama St. Sapma 20 4 27 12,50 6,186 RM lerde en az 4 en fazla 27 olmak üzere ortalama yaklaşık 13 meslek elemanı çalıştırmaktadır. RM lerde çalışan hizmetli sayısı Tablo 5 de yer almaktadır. Tablo-5: Rehabilitasyon merkezinde kaç hizmetli çalışıyor? N Min. Max. Ortalama St. Sapma 20 1 12 3,90 2,827 RM lerde en az 1 en fazla 12 olmak üzere ortalama yaklaşık 4 hizmetli eleman çalıştırmaktadır. 23

RM lerde hizmet verilen engel grupları Tablo 6 da yer almaktadır. Tablo-6: Rehabilitasyon merkezindeki hizmet verilen engel grupları nelerdir? (%) Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Engel Grupları % Öğrenme Güçlüğü 100,0 Zihinsel Engelli 95,0 Bedensel Engelli 85,0 Yaygın Gelişimsel Bozukluk (Otizm) 50,0 İşitme Engelli 35,0 Dil Konuşma Güçlüğü 10,0 Görme Engelli 5,0 RM lerin ÖG olan öğrenciler dışında hizmet verdiği engel gruplarını %95 ile zihinsel engel, %85 ile bedensel engel, %50 ile otizm izlemektedir. Engel gruplarından en az hizmet verilen engel grupları ise dil ve konuşma güçlüğü ve görme engelidir. 24

Görüşülen meslek elemanları ile ilgili demografik bilgiler Tablo 7 de verilmiştir. Cinsiyete Göre Dağılım Tablo-7: Görüşülen meslek elemanı ile ilgili demografik bilgiler (%) Sayı % Kadın 116 77,3 Erkek 34 22,7 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 25 16,7 26 30 yaş 45 30,0 31 35 yaş 26 17,3 36 40 yaş 14 9,3 41 45 yaş 5 3,3 46 yaş ve üzeri 35 23,3 Rehabilitasyon Merkezindeki Görevine Göre Dağılım Yönetici 5 3,3 Sınıf öğretmeni 39 26,0 Özel eğitim öğretmeni 36 24,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 13 8,7 Okul öncesi öğretmeni 23 15,3 Psikolog 16 10,7 Rehber öğretmen 6 4,0 Diğer* 12 8,0 Aylık Gelir Durumuna Göre Dağılım 1.000-2.000 TL 108 72,0 2.001-3.000 TL 34 22,7 3.001-4.000 TL 6 4,0 4.001-5.000 TL 1 0,7 5.001 TL ve üzeri 1 0,7 TOPLAM 150 100,0 *RM deki görevinde diğer görevler: uzman öğretici, grup öğretmeni ve fizyoterapist bulunmaktadır. Meslek elemanlarının %77,3 ünü kadınlar oluşturmaktadır. Meslek elemanlarının en fazla kişinin (45kişi) bulunduğu grubunun 26-30 yaş olduğu bunu 46 yaş ve üstü (35kişi) izlediği görülmektedir. En az kişinin bulunduğu grup ise 41-45 (5 kişi) 36-40 (14 kişi) yaştır. RM meslek elemanlarının %26,0 sının sınıf öğretmeni, %24,0 sının özel eğitim öğretmeni %15,3 ünün okul öncesi öğretmeni, % 10,7 sinin ise psikolog olarak çalıştığı görülmektedir. RM deki diğer görevler için uzman öğretici, grup öğretmeni ve fizyoterapist bulunmaktadır. Meslek elemanlarının %72,0 ı 1.000-2.000 TL aylık gelir durumu olduğunu belirtmiştir. RM deki meslek elemanlarında öğretmenlerde herhangi bir engellilik durumu bulunmamaktadır. Görüşülen meslek elemanlarının uzmanlık alanları ile ilgili bilgiler Tablo 8 de verilmiştir. 25

Tablo-8: Uzmanlık alanınızı belirtiniz. (%) Sayı % Sınıf Öğretmenliği 50 33,3 Okul Öncesi Öğretmenliği 24 16,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 15 10,0 Psikoloji 15 10,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 9 6,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 8 5,3 Fizyoterapi 8 5,3 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 8 5,3 Özel Eğitim Öğretmenliği 6 4,0 Diğer 7 4,7 TOPLAM 150 100,0 Görüşülen eğiticilerde mezuniyet alanı olarak en çok %33,3 ile sınıf öğretmenliği gelmektedir. Ardından sırayla %16,0 ile okul öncesi öğretmenliği, %10,0 ile çocuk gelişimi ve eğitimi ile psikoloji bölümleri gelmektedir. Özel eğitim ve ilgili alanlardan mezun olanların toplam yüzdesi ise %15.3 tür. 26

Görüşülen ailelerle ile ilgili demografik bilgiler Tablo 9, 10 ve 11 de verilmiştir Tablo-9: Görüşülen aileler ile ilgili demografik bilgiler (%) Sayı % Bireye Yakınlık Durumuna Göre Dağılım* Anne 93 62,0 Baba 51 34,0 Yasal vasisi 6 4,0 Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 96 64,0 Erkek 54 36,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 17 11,3 26 30 yaş 31 20,7 31 35 yaş 37 24,7 36 40 yaş 42 28,0 41 45 yaş 23 15,3 46 yaş ve üzeri 17 11,3 Eğitim Duruma Göre Dağılım İlkokul ve altı 44 29,3 Ortaokul Lise 82 54,7 Yüksekokul ve üzeri 24 16,0 Engellilik Duruma Göre Dağılım** Engeli olmayan 144 96,0 Engeli olan 6 4,0 TOPLAM 150 100,0 *Yakınlık derecesi: Dede/nine, teyze/hala ve amca/dayı belirtilmiştir. **Engel türü: Bedensel Görüşülen kişilerin bireye yakınlık açısından %62,0 ı anne, %34,0 ı babadan ve %4,0 ı yasal vasisinden oluşmaktadır. Görüşülen kişilerin %64,0 ı kadın, %36,0 ı erkeklerden oluşmaktadır. Görüşülen kişilerin ortalama yaşı 39,35 tir (St. Sapma=7,057) Görüşülen kişilerin %23,9 ü ilkokul ve altı, %54,7 si ortaokul ve lise, %16,0 ı ise yüksekokul ve üzeri olduğu görülmektedir. Herhangi bir engel olduğunu belirtenlerin oranı %4,0 dır. 27

Tablo-10: Görüşülen kişinin medeni durumu ve aile türü ile ilgili bilgiler (%) Sayı % Medeni Duruma Göre Dağılım Evli 142 94,7 Bekâr 1 0,7 Dul / Boşanmış 7 4,7 Aile Türüne Göre Dağılım* Çekirdek aile 107 71,3 Geniş aile 38 25,3 Geçici ayrı aile 1 0,7 Kalıcı parçalanmış aile 4 2,7 TOPLAM 150 100,0 *Çekirdek aile: Anne baba ve çocuklar Geniş aile: Anne baba ve çocuklar ile yakın akrabalar Geçici ayrı aile: Askerde baba, başka şehirde / ülkede çalışma ya da hapiste Kalıcı parçalanmış aile: Boşanmış veya ebeveynlerden birisi ölmüş Görüşülen kişilerin %94,7 si evli olduğunu belirtmişlerdir. Görüşülen kişilerin %71,3 ü çekirdek aileye, %25,3 ü geniş aileye, %3,4 ü ise geçici ayrı ve kalıcı parçalanmış aileye sahip olduğunu belirtmişlerdir. 28

Tablo-11: Görüşülen kişinin meslek, çalışma durumu ve hane geliri ile ilgili bilgiler (%) Sayı % Meslek Durumuna Göre Dağılım* Ev hanımı 75 50,0 Esnaf, iş yeri sahibi 9 6,0 Vasıflı vasıfsız işçi 40 26,7 Memur, orta ve üst düzey müdür 17 11,3 Profesyonel meslek sahibi 5 3,3 Emekli 4 2,7 Haftalık Çalışma Saatine Göre Dağılım Çalışmıyor 79 52,7 Yarı zamanlı 10 6,6 Tam zamanlı 61 40,7 Aylık Gelir Durumuna Göre Dağılım 1.000 2.000 TL 85 56,7 2.001 3.000 TL 41 27,3 3.001 4.000 TL 11 7,3 4.001 5.000 TL 7 4,7 5.001 TL ve üzeri 6 4,0 TOPLAM 150 100,0 Görüşülen kişilerin %50,0 ı ev hanımı, %26,7 si vasıflı vasıfsız işçi, %6,0 ı esnaf ve iş yeri sahibi, %11,3 ü memur, orta ve üst düzey müdür, %3,3 ü profesyonel meslek sahibi (Dr, Avukat, Mühendis vb.) ve %2,7Si emeklidir. Görüşülen kişilerin %40,7Si tam zamanlı çalıştığını, %6,6 sı ise yarı zamanlı çalıştığını belirtmiştir. Görüşülen kişilerin aylık hane gelir durumu %56,7 1.000 2.000 TL arasında olduğu görülmektedir. 29

Veri Toplama Aracı ve Geliştirilmesi Araştırma amacı çerçevesinde velilerin ve RM de çalışan meslek elemanlarının görüşlerinin belirlenmesi amacıyla iki anket formu geliştirilmiştir. Anketin formunun hazırlanmasında aşağıdaki süreçler izlenmiştir. 1. RM lerin verdiği hizmetler açısından inceleyen çalışmalar gözden geçirilmiştir (Ör: Antmen, 2010; EYHGM, 2013; Yıkmış ve Özbey, 2009). 2. RM lerde bulunan öğretmen, veli, yöneticilerin verilen hizmetler ve problemler konusunda görüşlerini belirlemek için odak grup çalışması yapılmıştır. Odak grup çalışması yapılmadan önce sorular oluşturulmuştur. Toplam 6 soru hazırlanmıştır. Bu sorular; MEB in ÖG olan çocuklar için hazırladığı/kullandığı destek eğitim programı (ÖG Destek Eğitim Programı) hakkında ne düşünüyorsunuz?, Verdiğiniz eğitim hakkında ne düşünüyorsunuz?/çocuğunuzun aldığı eğitim programı hakkında ne düşünüyorsunuz?, Okulla rehabilitasyon işbirliği konusunda ne düşünüyorsunuz?, Aile ile işbirliği konusunda ne düşünüyorsunuz?, RM nin verimliliğini arttırmak için neler yapılmalı?, RM nin çocuğa katkıları nedir? şeklindedir. Çalışmada iki odak grup toplantısı yapılmıştır. Birinci grupta bir RM yöneticisi, bir Rehberlik Araştırma Merkezinde (RAM) çalışan uzman, bir özel eğitim öğretmeni ve bir veli bulunmuştur. İkinci odak grup çalışmasında ise bir psikolog, iki öğretmen ve dört veli bulunmuştur. Görüşme her iki grup için de 1.5 saat sürmüştür. Grubu bir moderatör yönetmiş moderatör yardımcısı ise süre ile ilgili düzenlemelerde bulunmuş ve not almıştır. Görüşmede her soru için 15 dakika zaman ayrılmış, gruptaki her katılımcıdan soruyla ilgili görüşleri alınmıştır. Odak grup toplantısı katılımcılardan izin alınarak ses kayıt cihazına kayıt edilmiştir. Görüşme sonunda elde edilen veriler nitel olarak analiz edilmiş ve başlıklar oluşturulmuştur. 3. Nitel analizde çıkan başlıklar ve alt başlık değerlendirmeye alınarak anket likert tip olarak hazırlanmıştır. 4. Ankette yer alan maddeler 1 ile 5 arasında ölçeklendirilmiştir. Ölçeklendirme Kesinlikle katılmıyorum (1) Katılmıyorum (2) Kararsızım(3) Katılıyorum (4) Kesinlikle katılıyor (5) arasında yapılmıştır. 5. Meslek elemanları anketinde yer almak üzere RM den alınan hizmetlerin ÖG olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizini Öğrencinin ilerlemesi bakımından değerlenirmek, Veli anketinde ise ÖG olan çocuğunun eğitimden yararlanma açısından ailenin memnuniyetini değerlenirmek amacıyla ÖG olan çocuklar için oluşturulmuş modülden yararlanılarak (MEB, 2008) maddeler oluşturulmuştur. Bu maddeler için yine 5 li likert tip ölçekleme yapılmıştır. Derecelendirme meslek elemanları anket formunda 1 ile 5 arasında kesinlikle katılmıyorum seçeneği ile kesinlikle katılıyorum seçeneği arasında yapılmıştır. Veli anket formunda ise Hiç Gelişmedi (1) Gelişmedi (2) Orta düzeyde gelişti (3) Gelişti (4) Çok gelişti (5) şeklinde yapılmıştır. 6. Meslek elemanları ve aile anketi tamamlandıktan sonra üç uzmandan maddelerin kapsamı, ifadelerinin uygunluğu ve her bir alt maddenin ana başlıklara uygunluğu için görüş alınmıştır. Uzmanların görüşleri çerçevesinde bazı 30

maddelerin ifadeleri değiştirilmiş, bazı maddeler de kapsam bakımdan uygun olmadığı görüşü çerçevesinde çıkarılmıştır. Tekrar düzenleme yapılarak, aynı uzmanlara gönderilmiş ve ankete son hali verilmiştir. 7. Meslek elemanlarının RM hakkında görüşlerini belirlemek amacıyla geliştirilen anket beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, meslek elemanı ile ilgili demografik özelliklerin belirlenmesi amacıyla altı soru bulunmaktadır. İkinci bölümde, meslek elemanlarının mesleki deneyimlerini, çalışma koşullarını ÖG hakkında bilgi edinme yollarının ve RM lerdeki destek eğitim süresi, destek eğitim tipi konusunda düşüncelerinin belirlenmesi amacıyla 12 soru bulunmaktadır. Üçüncü bölüm, meslek elemanlarının modül kullanımıyla ilgili olup bu bölüm altı soruyu içermektedir. Dördüncü bölüm, 18 maddeden oluşup, RM lerden alınan hizmetlerin ÖG olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizini; RAM değerlendirme ve modül bakımından, öğrencinin ilerlemesi bakımından, aile ile işbirliği bakımından, okul ile işbirliği bakımından belirlemek amacıyla düzenlenmiştir. Bu maddeler 1 ile 5 arasında ölçeklendirilmiştir. Son bölüm de ise RM nin mekansal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi; personel niteliği çeşitliliği, sayısı, personel eğitimi, verilen eğitim, ortam ve eğitim araç gereçleri, çalışma koşulları, güvenlik, denetim, aile eğitimi alt başlıklarında incelenmiştir. Bu bölümde ise 23 madde bulunmaktadır. Bu maddeler de 1 ile 5 arasında ölçeklendirme esasınına dayanmaktadır. Veli anket formu ise dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, velinin demografik bilgilerini belirlemek için 10 soru bulunmaktadır. İkinci bölümde, ÖG olan çocukların demografik bilgileri, aldıkları hizmetlerin belirlenmesi ve ailelerin çocuklarının aldıkları hizmete yönelik önerilerinin belirlenmesi amacıyla 20 soru bulunmaktadır. Üçüncü bölümde, ÖG olan çocuğunun eğitimden yararlanma açısından ailenin memnuniyeti altı madde çerçevesinde araştırılmış ve her maddenin alt başlığı olarak, ÖG modülüne göre çalışılan alanlar sıralanmıştır. Bu anket maddeleri yine 1 ile 5 puan arasında ölçeklendirmeye dayanıp, Hiç gelişmedi seçeneğinden (1) Çok gelişti seçeneğine (5) göre dağılım göstermektedir. Dördüncü bölüm, velilerin RM leri hakkında kanaatleri; RAM ve RM değerlendirme ve program bakımından, RM ile işbirliği ve iletişim bakımından, RM deki eğitim bakımından, ortam ve eğitim araç gereçleri bakımından, aile eğitimi bakımından, personel niteliği ve çeşitliliği bakımından, personel eğitimi bakımından incelenmiştir. Bu bölümde 32 madde bulunmaktadır. Bu maddeler; 1 (kesinlikle katılmıyorum) ile 5 (kesinlikle katılıyorum) arasında derecelendirilmiştir. Bu iki anket formu dışında veri toplanacak kurumların betimlenmesi amacıyla kurum bilgi formu geliştirilmiş, bu formda 7 soru bulunmaktadır. 8. Her iki anket de geliştirildikten sonra geçerlilik ve güvenirliği yapılmıştır. Geçerlilik ve güvenirlik ile ilgili veriler aşağıda sunulmuştur. 31

Tablo-12: Meslek Elemanları Verileri Cronbach s Alpha Değerleri Meslek Elemanları Verileri Cronbach's Alpha B1 B2 B3 Grubu soruları için: 0,886 Meslek elemanı modül kullanımına ilişkin (C2 C6 Grubu soruları için) RM den alınan hizmetlerin ög olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizi (D Grubu) 0,802 0,931 RAM Değerlendirme ve Modül Bakımından (D1 D7 arası) 0,909 Öğrencinin İlerlemesi Bakımından Amaçlanan Beceri Bakımından (D8.1 D9 arası) 0,937 Aile ile İşbirliği Bakımından (D10 D12 arası) 0,792 Okul ile İşbirliği Bakımından (D13 D17 arası) 0,836 Mekansal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi (E Grubu) 0,966 Personel Niteliği Çeşitliliği Sayısı (E1 E2 arası) 0,871 Personel Eğitimi (E3 E4 E5 arası) 0,886 Verilen Eğitim (E6 E11 arası) 0,910 Ortam ve Eğitim Araç Gereçleri Çalışma Koşulları Bakımından (E12 E16 arası) 0,937 Güvenlik Bakımından (E17 E18 arası) 0,953 Denetim Bakımından (E19 E20 arası) 0,708 Aile Eğitimi Bakımından (E21 E23 arası) 0,903 32

*Cronbach's Alpha if Item Deleted: Gruptaki değere karşılık gelen soru çıkarıldığında oluşacak etki değerini gösterir. Tablo-13: B1 B2 B3 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted B1.Genel olarak mesleki deneyiminizi belirtiniz: 0,924 B2.Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz: 0,781 B3.ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz: 0,829 Tablo-14: C2 C6 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted C2. Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. 0,774 C3. Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. 0,727 C4. Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. 0,779 C5.Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. 0,770 C6. Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. 0,770 Tablo-15: D1 D7 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D1. RAM dan gelen Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları ÖG olan öğrencilerin eğitim programının hazırlanmasına yol göstermektedir. 0,901 D2. RAM da yapılan değerlendirmelerde öğrencilerin performansı tam olarak ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmaktadır. 0,904 D3. ÖG modüllerin kapsamı, ÖG olan öğrencilerin akademik ihtiyaçlarını (okuma ve yazmaya hazırlık, kavramlar, okuma, yazma ve matematik alanlarında) karşılamaktadır. 0,897 D4. ÖG modüllerin kapsamı tüm gelişim alanlarındaki (bilişsel, bağımsız yaşam, iletişim, sosyal ve duygusal vb.) ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 0,892 D5. ÖG modüllerdeki kazanımlar okul öncesinden lise düzeyine kadar öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 0,888 D6. ÖG modüllerdeki kazanımların sayısı ve çeşitliliği yeterlidir. 0,895 D7. ÖG modülündeki öğretim yöntem/teknikler öğrenciler için uygunluk göstermektedir. 0,893 33

Tablo-16: D8 D9 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D8.1. Öğrenmeye hazırlık 0,931 D8.2. Okuma 0,932 D8.3. Yazma 0,933 D8.4. Matematik 0,934 D8.5. Problem davranışlarının yönetimi 0,930 D8.6. Çalışma becerileri 0,929 D8.7. Sosyal beceri 0,930 D8.8. Dil ve iletişim 0,930 D8.9. Duygusal 0,932 D8.10. Motor beceri 0,931 D8.11. Bağımsız yaşam becerileri 0,933 9. ÖG olan öğrencilerime akademik becerilerde verdiğim destek eğitim onların okul performansına olumlu olarak yansımaktadır. 0,936 Tablo-17: D10 D12 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri D10. ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalar ve gelişimi ile ilgili aileleri düzenli olarak bilgilendiriyorum. D11. Ailelerin verdiği bilgiler çerçevesinde ÖG olan öğrencilerimin eğitiminde gerekli düzenlemeler yapıyorum. D12. ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalarda aile, evde yaptığı çalışmalarla beni destekliyor. Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,622 0,609 0,919 Tablo-18: D13 D17 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri D13. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmenini bilgilendiriyorum. D14. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmeni tarafından bilgilendiriliyorum. D15. ÖG olan öğrencilerin eğitimi ile ilgili konularda okuldaki meslek elemanları ile işbirliği kuruyorum. D16. Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin akademik becerilerde gelişmesi için sorumluluk alıyor. D17. Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin sınıf içinde gösterdiği problem davranışlarının düzeltilmesi ile ilgili sorumluluk alıyor. Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,829 0,796 0,814 0,770 0,799 34

Tablo-19: E1 E5 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted E1. RM de modüllerin öğretiminde görev alan uzmanlar bu modüllerdeki becerileri kazandırabilecek yeterliliktedir. 0,860 E2. RM de yeterli sayıda meslek elemanı bulunmaktadır. 0,879 E3. RM de yardımcı personelin (servis görevlisi, temizlikçiler vb.) özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara yönelik davranışlarını düzenlemek için eğitim yapılmaktadır. 0,864 E4. RM yöneticisi, ÖG konusunda kendimi yetiştirmem için gerekli destekleri sağlamaktadır. 0,856 E5. RM de çalışan meslek elamanlarına ÖG konusunda eğitmek amacıyla hizmetiçi eğitimler verilmektedir. 0,858 Tablo-20: E6 E11 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted E6. ÖG olan öğrencilerin performansları uygun ve gerçekçi bir şekilde belirlemekteyim. 0,900 E7. ÖG olan öğrenciler için eğitim programı hazırlarken ve uygularken rehebilitasyon merkezinde bulunan meslek elemanları işbirliği yapmaktayım. 0,890 E8. RM yöneticileri eğitimi denetleme konusunda titiz davranmaktadır. 0,892 E9. Öğrenci kurumdan herhangi bir nedenle ayrıldığında performansını gösteren belgeler aileye verilmektedir. 0,896 E10. RM de çalışan öğretmen ve diğer meslek elemanlarının sürekliliği sağlanmaktadır. 0,897 E11. RM de ÖG olan öğrencilerin devamsızlığı durumunda onlara yıl içerisinde telafi imkânı sağlanmaktadır. 0,891 Tablo-21: E12 E16 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted E12. Açılacak RM ya da mevcut RM ortamlarına yönelik standartlar uygunluk göstermektedir. 0,927 E13. RM de çalışma ortam ve koşulları uygunluk göstermektedir. 0,917 E14. RM de ÖG olan öğrencilerin eğitimleri için kullanılan öğretim materyallerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. 0,917 E15. RM de ÖG olan öğrencilerin performansını değerlendirmek için ölçme araçları yeterlidir. 0,921 E16. RM de yöneticiler, meslek elemanlarının iş motivasyonlarının arttırıcı şekilde davranmaya dikkat etmektedir. 0,930 35

Tablo-22: E17 E20 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted E17. RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların 0,749 güvenliği için uygun ortam ve koşullar bulunmaktadır. E18. RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların ulaşım 0,770 güvenliği bulunmaktadır. E19. RM yıl içinde yeterli sayıda denetlenmektedir. 0,788 E20. RM nin denetimleri meslek elemanlarına yol göstermektedir. 0,876 Tablo-23: E21 E23 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted E21. Ailelere evde yapacakları ile ilgili yeterli bilgi verilmektedir. 0,920 E22. RM de ÖG olan çocukların özellikleri ve gereksinimlerine yönelik bilgilendirici genel 0,814 toplantılar düzenlemektedir. E23. RM de ailelerin ÖG olan öğrencilerin eğitimlerine katkı sağlamaları için birebir aile 0,845 eğitim programları uygulanmaktadır. 36

Tablo-24: Veli Verisi Cronbach's Alpha Değerleri Veli Verisi Cronbach's Alpha ÖG olan çocuğunun eğitimden yararlanma açısından ailenin memnuniyeti (C Grubu) 0,981 Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Öğrenmeye Hazırlık Becerilerindeki İlerlemeleri (C1.a C1.k arası) Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Yazma Becerilerindeki İlerlemeleri (C2.a C2.h arası) Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Okuma Becerilerindeki İlerlemeleri (C3.a C3.g arası) Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Matematik Becerilerindeki İlerlemeleri (C4.a C4.m arası) Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Sosyal Alan Becerilerindeki İlerlemeleri (C5.a C5.e arası) Çocuğun RM den Aldığı Eğitim Açısından Devam Ettiği Sınıftaki Becerilerindeki İlerlemeleri (C6.a C6.g arası) 0,886 0,939 0,919 0,961 0,878 0,909 RM ile ilgili kanaatler (D Grubu) 0,940 RAM Değerlendirme ve Program Bakımından (D1 D2 arası) 0,912 RM Değerlendirme ve Program Bakımından (D3 D7 arası) 0,855 RM ile İşbirliği ve İletişim Bakımından (D8 D16 arası) 0,895 RM deki Eğitim Bakımından (D17 D23 arası) 0,891 Ortam ve Eğitim Araç Gereçleri Bakımından (D24 D26 arası) 0,847 Aile Eğitimi Bakımından (D27 D29 arası) 0,794 Personel Niteliği ve Çeşitliliği ve Personel eğitimi Bakımından (D30 D32 arası) 0,785 37

*Cronbach's Alpha if Item Deleted: Gruptaki değere karşılık gelen soru çıkarıldığında oluşacak etki değerini gösterir. Tablo-25: C1 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C1.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Görsel Algı becerileri (Aynı olanları eşleme- Farklı olanı gösterme vb.) C1.b. Çocuğunuzun rehabilitasyon merkezinden aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. İşitsel algı becerileri (farklı sesleri bulma aynı sesleri eşleme) C1.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Yön ayırt etme becerileri) C1.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Vücut koordinasyonunu sağlama) C1.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Kesme yapıştırma çizme becerileri) C1.f. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (f. Söyleneni anlama) C1.g. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (g. Dikkatini toplama) C1.h. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (h. Sorulara cevap verme) C1.i. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (i. Sözcükleri doğru telaffuz etme) C1.j. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (j. Bir olay anlatan sıralı kartları sıralama) C1.k. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından, aşağıdaki öğrenmeye hazırlık becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (k. Çalışma alışkanlığı) Cronbach's Alpha if Item Deleted* 0,874 0,876 0,871 0,875 0,873 0,876 0,883 0,876 0,873 0,873 0,891 38

Tablo-26: C2 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C2.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Kalemi kullanma) C2.b. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. Harfleri oluşturan çizgileri bağımsız çizme) C2.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Harfleri bakarak çizme) C2.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Kelimeleri bakarak yazma) C2.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Bir hece söylendiğinde yazma) C2.f. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (f. Bir kelime söylendiğinde yazma) C2.g. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (g. Yazılı anlatım) C2.h. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki yazma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (h. Noktalama işaretlerini uygun kullanma) Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,938 0,929 0,928 0,927 0,925 0,927 0,933 0,937 39

Tablo-27: C3 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C3.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Verilen sesleri tanıma) C3.b. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. Verilen heceleri okuma) C3.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Verilen hecelerden oluşan kelimeleri okuma) C3.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Verilen hecelerden oluşan cümleleri okuma) C3.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Okuma hızı) C3.f. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (f. Metin anlama) C3.g. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki okuma becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (g. Okumaya karşı olumlu tutum) Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,913 0,902 0,897 0,900 0,907 0,911 0,918 Tablo-28: C4 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C4.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Az çok, büyük küçük, uzun kısa, ağır hafif gibi kavramlar) C4.b. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. Altında üstünde, yakınında uzağında, önünde arkasında gibi kavramlar) C4.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Sayıları tanıma) C4.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Sayıları yazma) C4.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Sayma) C4.f. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (f. İşlem yapma) C4.g. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (g. Dört işlem problemleri çözme) C4.h. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (h. Tam, yarım, çeyrek kavramı ) C4.i. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (i. Kesirlerle işlem) C4.j. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (j. Kesirlerle problem çözme) C4.k. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (k. Ölçme ) C4.l. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (l. Geometrik şekiller ) C4.m. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki matematik becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (m. Zaman (saati günleri ayları mevsimleri söyleme) Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,962 0,961 0,960 0,958 0,959 0,956 0,956 0,957 0,958 0,958 0,958 0,957 0,958 40

Tablo-29: C5 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C5.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki alanlarındaki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Öz güven) C5.b. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki alanlarındaki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. Çalışma becerileri) C5.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki alanlarındaki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Sosyal katılım) C5.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki alanlarındaki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Sınıfta ve evde olumlu davranışlar) C5.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından aşağıdaki alanlarındaki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Motivasyon (güdülenme) Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,858 0,844 0,841 0,865 0,852 Tablo-30: C6 Grubu sorularında soruların güvenirlilik ve etki değerleri C6.a. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (a. Okuma ve yazmaya hazırlık) C6.b. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (b. Okuma) C6.c. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (c. Yazma) C6.d. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (d. Matematik ) C6.e. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (e. Derse katılım) C6.f. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (f. Görev ve sorumluluk alma) C6.g. Çocuğunuzun RM den aldığı eğitim açısından devam ettiği sınıfta aşağıdaki becerilerdeki ilerlemeleri işaretleyiniz. (g. Arkadaş ilişkileri ve kabulü) Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,896 0,891 0,885 0,895 0,890 0,899 0,908 41

Tablo-31: D1-D2 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D1. RAM çocuğumu değerlendirmek için yeterince zaman ayırmaktadır. 0,847 D2. RAM de yapılan değerlendirmelerde çocuğumun performansı tam olarak ve 0,847 gerçekçi bir biçimde ortaya konmaktadır. Tablo-32: D3-D7 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D3. RM de uygulanan program çocuğumun düzeyine uygunluk göstermektedir. 0,839 D4. RM deki meslek elemanları çocuğum için eğitim planı oluştururken fikrimizi almaktadır. 0,852 D5. Çocuğum için eğitim programı hazırlarken ve uygularken RM de bulunan meslek elemanları işbirliği içinde çalışmaktadır. 0,834 D6. RM de uygulanan program çocuğumun tüm gelişim alanlarındaki (bilişsel, bağımsız yaşam, iletişim, sosyal ve duygusal gelişim vb.) ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 0,847 D7. RM de uygulanan program çocuğumun akademik ihtiyaçlarını (okuma ve yazmaya hazırlık, kavramlar, okuma, yazma ve matematik alanlarında) karşılamaktadır. 0,850 Tablo-33: D8-D16 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D8. RM de çalışan meslek elemanları çocuğumun devam ettiği okulla işbirliği kurmaktadır. 0,891 D9. RM çocuğumun gereksinimlerine yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmenini bilgilendirmektedir. 0,888 D10. RM çocuğumun gereksinimleri ve ilerlemesi hakkında beni bilgilendirmektedir. 0,874 D11. RM deki meslek elemanları çocuğumla ilgili alınacak kararlara beni dahil etmektedir. 0,879 D12. RM de çocuğumla ilgili çalışma, toplantı vb. konularda zaman ayarlamasını benim programıma göre yapılmaktadır. 0,891 D13. RM deki meslek elemanları ile yaşadığımız anlaşmazlıklar kolayca çözülebilmektedir. 0,880 D14. Yöneticiler ve meslek elemanları çocuğumun ve benim motivasyonumu arttırıcı şekilde davranmaktadır. 0,888 D15. RM lerde çalışan meslek elemanları çocuğumla ilgili gereksinimleri ya da gelişmeleri benim anlayabileceğim bir dille ifade etmektedir. 0,885 D16. RM ile her istediğimde çeşitli iletişim araçlarını kullanarak ya da yüzyüze iletişim kurabilmekteyim. 0,880 42

Tablo-34: D17-D23 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D17. RM den meslek elemanları çocuğumun öğrenme özelliklerine uygun yöntem ve teknikleri kullanmaktadır. 0,874 D18. RM de çocuğumun eğitiminin sürekliliği sağlanmaktadır. 0,867 D19. Çocuğum performansını gösteren belgeler talep ettiğimde bana verilmektedir. 0,883 D20. Çocuğumun devamsızlığı durumunda RM yıl içerisinde çocuğumun programına uygun olarak telafi programı yapmaktadır. 0,898 D21. Çocuğumun okul saatlerine göre destek eğitim saatleri düzenlenmektedir. 0,877 D22. RM çocuğumun eğitimi ile ilgili verdiği vaadleri yerine getirmektedir. 0,864 D23. RM de yöneticiler eğitimi denetleme konusunda titiz davranmaktadır. 0,866 Tablo-35: D24-D26 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri D24. RM de çocuğumun eğitimi için kullanılan öğretim araç gereçlerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. D25. RM de çocuğumun çalıştığı ortam rahat, temiz, düzenli, ışıklandırması uygun ve sıcaktır. D26. RM de çocuğumu bekleyeceğim ortam rahat, düzenli ve ihtiyaçlarıma cevap verecek şekilde düzenlemiştir. Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,824 0,762 0,777 Tablo-36: D27-D29 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha if Item Deleted D27. RM çocuğumun gereksinimine yönelik yapacaklarım hakkında beni 0,842 bilgilendirmektedir. D28. RM çeşitli konularda aileye yönelik sunumlar ve eğitimler düzenlemektedir. 0,598 D29. RM de ailelerin ÖG olan çocuklarının eğitimlerine katkı sağlamaları için birebir 0,672 aile eğitim programları uygulanmaktadır. Tablo-37: D30-D32 Grubu soruların güvenirlilik ve etki değerleri D30. RM deki meslek elemanları öğrencinin özelliklerine uygun eğitim planlaması yapabilme becerisine sahiptir. D31. RM de yardımcı personelin (servis görevlisi, temizlikçiler vb.) özel eğitime ihtiyacı olan çocuklarla etkileşimlerini daha başarılı hale getirmek için eğitim yapılmaktadır. D32. RM de çalışan meslek elemanlarına, ÖG konusunda yeterliliklerini artırmak için gerekli eğitimler verilmektedir. Cronbach's Alpha if Item Deleted 0,752 0,714 0,650 43

Veri Toplama Aracının Uygulanması Kurum formu kurum idarecileri ile birebir görüşme sonucunda doldurulmuştur. Meslek elemanı anket formu, ÖG olan öğrenciler eğitim veren meslek elemanlarıyla birebir görüşme sonucunda doldurulmuştur. Veli anket formu da ÖG olan çocukların yakınlarıyla birebir görüşme sonucunda doldurulmuştur. Toplanan anket formları teker teker kodlanarak bütünüyle niceliksel bir duruma getirilmiş ve bu niceliksel veriler bilgisayar ortamında veri girişi yapılmıştır. Girilen verilerin mantıksal süzmeleri ve kontrolleri yapıldıktan sonra SPSS istatistik programına aktarılmış ve tanımlamaları yapılmıştır. Verilerin Analizi Toplanan verilerde betimsel ve bazı istatistiksel analizler yapılmıştır. Betimsel olarak verilerin frekansları, çeşitli kategorilere göre ise çapraz dağılımları yüzdesel olarak verilmiştir. Soruların güvenirlilik ve etki değerleri Cronbach's Alpha ile ölçülmüştür. Ortalaması alınabilecek sorularda ise ortalamaları ve standart sapmaları verilmiştir. İstatistik analizi olarak t-testi ve ANOVA testleri yapılmıştır. Bu çalışmada meslek elemanlarından ve velilerden elde edilen belli betimsel bilgiler (yaş, cinsiyet vs.) kategorik değişken olarak ele alınıp, meslek elemanlarının ve velilerin görüşlerinin bu değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği t-testi ve varyans analizi (ANOVA testi) kullanılarak belirlenmiştir. Meslek elemanları anketlerin analizinde kullanılacak analiz ve test yöntemleri ile kategorik değişkenler Tablo-38 de belirtilmiştir. Tablo-38: Meslek elemanları çalışmasında uygulanan istatistik yöntemler Analizlerde kullanılan kategorik değişkenler Uygulanan istatistiksel yöntem 1. Cinsiyet t-testi 2. Yaş Varyans Analizi 3. Rehabilitasyon merkezindeki görev Varyans Analizi 4. Mezuniyet alanı Varyans Analizi 5. Genel mesleki deneyimi Varyans Analizi 6. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyim Varyans Analizi 7. ÖG olan öğrencilerle mesleki demeyim Varyans Analizi 44

ÖG olan bireylerin yakınları ile yapılan anketlerin analizinde kullanılacak analiz ve test yöntemleri ile kategorik değişkenler tablo-39 da belirtilmiştir. Tablo-39: ÖG olan bireylere yakınlarıyla yapılan çalışmada uygulanan istatistik yöntemler Analizlerde kullanılan kategorik değişkenler Uygulanan istatistiksel yöntem 1. Cinsiyet t-testi 2. Yakınlık Varyans Analizi 3. Yaş düzeyi Varyans Analizi 4. Eğitim durumu Varyans Analizi 5. Meslek Varyans Analizi 6. Aylık hane geliri Varyans Analizi 7. Aile türü Varyans Analizi 8. Çocuk sayısı Varyans Analizi 9. Engelli çocuk sayısı t-testi 10. ÖG olan çocuğun cinsiyeti t-testi 11. ÖG olan çocuğun sınıf dağılımı Varyans Analizi 12. RM de alınan toplam hizmet yılı Varyans Analizi 13. RM değiştirme durumu t-testi İki kategoriden oluşan değişkenler için t-testi, 3 ve daha fazla kategoriden oluşan değişkenler için varyans analizi (ANOVA testi) uygulanmıştır. Sonuçlar değişkenler için her soruda farklılık oluşup oluşmadığına bakılarak yorumlanmıştır. p değerleri 0,05 den büyük olan değişkenler arasında farklılık olmayan değişkenlerdir. Farklılık olan değişkenler (p<0,05) koyu harflerle yazılmıştır. Ankette, puan aralık değeri; aralık sayısı (4), seçenek sayısına (5), (4/5=0.8) bölünerek aşağıdaki gibi tespit edilmiştir. 1.00-1.79 Kesinlikle katılmıyorum-hiç Gelişmedi 1.80-2.59 Katılmıyorum-Gelişmedi 2.60-3.39 Kararsızım-Orta düzeyde gelişti 3.40-4.19 Katılıyorum-Gelişti 4.20-5.00 Kesinlikle katılıyorum-çok gelişti 45

III. BÖLÜM BULGULAR 46

MESLEK ELEMANLARI BULGULARI 47

I.MESLEK ELEMANLARININ DENEYİMLERİ, REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDEKİ ÇALIŞMA KOŞULLARI, ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ İLE İLGİLİ BİLGİ EDİNME YOLLARI, DESTEK EĞİTİM SÜRESİ VE DESTEK EĞİTİM TİPİ KONUSUNDA DÜŞÜNCELERİNE İLİŞKİN BULGULAR 48

Bu bölümde; meslek elemanlarının mesleki deneyimleri, bulundukları kurumda çalışma süreleri, günlük ve haftalık toplam çalışma saatleri, hizmet verdikleri engel grupları, ÖG hakkında bilgi edinme yolları, bilgi edinmek amacıyla son 3 yılda katıldıkları etkinlikler ve dernek ve kuruluşlara üyelikler, meslek elemanlarının RM lerdeki destek eğitim süresi, destek eğitim tipi konusunda düşünceleri ilgili bulgulara yer verilmiştir. Şekil-1: Genel olarak mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Görüşülen eğiticilerin mesleki deneyimine bakıldığında en çok %23,3 ile 1-3 yıl arası gelmektedir. 1 yıldan az deneyime sahip olduğunu belirtenler %10,7, 20 yıl ve üzeri deneyimi olduğunu belirtenler ise %18,7 dir. Ortalama yıl se 3-6 yıl arasında olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,021) 1 Genel olarak erkeklerde 20 yıl ve üzeri mesleki deneyim kadınlara oranla daha yüksektir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 2. Yaş düzeyi yükseldikçe mesleki deneyim süresi de artmaktadır. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,148) 2. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,019) 2. Zihin engelliler, işitme engelliler, sınıf öğretmenliği gruplarında genel olarak mesleki deneyim artmaktadır. 1 t-testi değeri 2 Anova testi değeri 49

Tablo-40: Genel olarak mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Demografiye, göreve ve ilçelere göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6-9 yıl 9-12 yıl 12-20 yıl 20 yıl ve üzeri TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 12,9 24,1 15,5 12,9 10,3 10,3 13,8 100,0 Erkek 2,9 20,6 14,7 14,7 0,0 11,8 35,3 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 40,0 52,0 4,0 4,0 0,0 0,0 0,0 100,0 26 30 yaş 8,9 40,0 31,1 15,6 4,4 0,0 0,0 100,0 31 35 yaş 3,8 7,7 19,2 30,8 19,2 19,2 0,0 100,0 36 45 yaş 0,0 5,3 15,8 5,3 21,1 47,4 5,3 100,0 46 yaş ve üzeri 2,9 2,9 0,0 8,6 2,9 5,7 77,1 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 0,0 0,0 20,0 20,0 0,0 20,0 40,0 100,0 Sınıf öğretmeni 7,7 30,8 15,4 7,7 0,0 5,1 33,3 100,0 Özel eğitim öğretmeni 5,6 22,2 13,9 16,7 11,1 11,1 19,4 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 23,1 0,0 23,1 0,0 23,1 15,4 15,4 100,0 Okul öncesi öğretmeni 0,0 13,0 21,7 34,8 13,0 17,4 0,0 100,0 Psikolog 18,8 56,3 0,0 0,0 6,3 6,3 12,5 100,0 Rehber öğretmen 33,3 33,3 16,7 16,7 0,0 0,0 0,0 100,0 Diğer 25,0 8,3 16,7 8,3 8,3 16,7 16,7 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 0,0 50,0 16,7 16,7 16,7 0,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 0,0 11,1 0,0 11,1 11,1 22,2 44,4 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 0,0 37,5 0,0 37,5 12,5 12,5 0,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 10,0 28,0 14,0 10,0 2,0 4,0 32,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 20,0 0,0 33,3 0,0 13,3 13,3 20,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 0,0 8,3 25,0 33,3 16,7 16,7 0,0 100,0 Fizyoterapi 37,5 0,0 25,0 25,0 0,0 12,5 0,0 100,0 Psikoloji 20,0 53,3 6,7 0,0 6,7 0,0 13,3 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 25,0 37,5 0,0 0,0 12,5 12,5 12,5 100,0 Diğer 0,0 14,3 14,3 0,0 0,0 42,9 28,6 100,0 ORTALAMA 10,7 23,3 15,3 13,3 8,0 10,7 18,7 100,0 50

Şekil-2: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Görüşülen eğiticilerin özel eğitim alanındaki mesleki deneyimine bakıldığında en çok %26,7 ile 1-3 yıl arası gelmektedir. 1 yıldan az deneyime sahip olduğunu belirtenler %17,3, 1 ile 3 yıl arası deneyim sahip olduğunu belirtenler %26,7, 15 yıl ve üzeri deneyimi olduğunu belirtenler ise %5,3 tür. Ortalama yıl ise 3-6 yıl arasında olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,030) 3 Genel olarak erkeklerde özel eğitim alanındaki mesleki deneyim süresi yüksektir. Kadınlardaki deneyim süresi 1-6 yıl arasında yüksektir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 4. Yaş düzeyi arttıkça mesleki deneyim süresi de artmaktadır. Genç yaş gruplarında mesleki deneyim 1-3 yıl arasında yüksektir. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,041) 4. Özel eğitim, okul öncesi ve çocuk gelişimi görevinde olanların mesleki deneyimi yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,046) 4. Özel eğitim, zihin engelliler, işitme engelliler, sınıf öğretmenliği, çocuk gelişimi gruplarında mesleki deneyim artmaktadır. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 4. Genel olarak mesleki deneyim süresi artarken, özel eğitim alanındaki mesleki deneyim de artmaktadır. 3 t-testi değeri 4 Anova testi değeri 51

Tablo-41: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Demografiye ve göreve göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6-9 yıl 9-12 yıl 12-15 yıl 15 yıl ve üzeri TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 19,8 28,4 20,7 13,8 6,9 5,2 5,2 100,0 Erkek 8,8 20,6 20,6 20,6 8,8 14,7 5,9 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 48,0 44,0 4,0 4,0 0,0 0,0 0,0 100,0 26 30 yaş 20,0 40,0 28,9 8,9 2,2 0,0 0,0 100,0 31 35 yaş 3,8 11,5 42,3 19,2 11,5 11,5 0,0 100,0 36 45 yaş 10,5 21,1 15,8 15,8 15,8 15,8 5,3 100,0 46 yaş ve üzeri 5,7 11,4 8,6 28,6 11,4 14,3 20,0 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 0,0 0,0 20,0 40,0 0,0 40,0 0,0 100,0 Sınıf öğretmeni 10,3 38,5 17,9 17,9 2,6 7,7 5,1 100,0 Özel eğitim öğretmeni 11,1 22,2 19,4 16,7 11,1 8,3 11,1 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 23,1 7,7 30,8 7,7 15,4 15,4 0,0 100,0 Okul öncesi öğretmeni 13,0 30,4 30,4 21,7 4,3 0,0 0,0 100,0 Psikolog 31,3 43,8 6,3 0,0 12,5 0,0 6,3 100,0 Rehber öğretmen 66,7 0,0 16,7 16,7 0,0 0,0 0,0 100,0 Diğer 25,0 16,7 25,0 8,3 8,3 8,3 8,3 100,0 ORTALAMA 17,3 26,7 20,7 15,3 7,3 7,3 5,3 100,0 52

Tablo-42: Özel eğitim alanındaki mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Mezuniyete ve genel olarak mesleki deneyimine göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6-9 yıl 9-12 yıl 12-15 yıl 15 yıl ve üzeri TOPLAM Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 16,7 33,3 33,3 16,7 0,0 0,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 0,0 22,2 11,1 22,2 0,0 11,1 33,3 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 12,5 50,0 0,0 25,0 12,5 0,0 0,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 12,0 34,0 16,0 18,0 4,0 10,0 6,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 20,0 0,0 40,0 6,7 20,0 13,3 0,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 12,5 25,0 33,3 20,8 4,2 4,2 0,0 100,0 Fizyoterapi 37,5 12,5 25,0 12,5 0,0 0,0 12,5 100,0 Psikoloji 33,3 40,0 6,7 0,0 13,3 0,0 6,7 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 50,0 12,5 12,5 12,5 12,5 0,0 0,0 100,0 Diğer 0,0 14,3 28,6 14,3 14,3 28,6 0,0 100,0 Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 93,8 0,0 6,3 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 1 3 yıl 20,0 80,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 3 6 yıl 0,0 21,7 78,3 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 6 9 yıl 10,0 5,0 25,0 60,0 0,0 0,0 0,0 100,0 9 12 yıl 16,7 8,3 16,7 8,3 50,0 0,0 0,0 100,0 12 20 yıl 0,0 12,5 18,8 12,5 6,3 37,5 12,5 100,0 20 yıl ve üzeri 0,0 10,7 7,1 28,6 14,3 17,9 21,4 100,0 ORTALAMA 17,3 26,7 20,7 15,3 7,3 7,3 5,3 100,0 53

Şekil-3: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Görüşülen meslek elemanlarının ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyimine bakıldığında en çok %30,7 ile 1-3 yıl arası gelmektedir. 1 yıldan az deneyime sahip olduğunu belirtenler %20,7, 9 yıl ve üzeri deneyimi olduğunu belirtenler ise %16,0 dır. Ortalama yıl ise 1-3 yıl arasında olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,001) 5 Genel olarak erkeklerde ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyim yüksektir. Kadınlarda ise 1-3 yıl arası deneyim yüksek görülmektedir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 6. Orta ve üst yaş gruplarında ÖG olan öğrencilerlerle mesleki deneyim yüksektir. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,125) 6. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,031) 6. Özel eğitim, zihin engelliler ve sınıf öğretmenliği gruplarında mesleki deneyim artmaktadır. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 6. Genel olarak mesleki deneyim süresi artarken, özel eğitim alanındaki mesleki deneyim de artmaktadır. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 6. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyim süresi artarken, ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyim de artmaktadır. 5 t-testi değeri 6 Anova testi değeri 54

Tablo-43: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Demografiye ve göreve göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6-9 yıl 9 yıl ve üzeri TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 24,1 33,6 21,6 7,8 12,9 100,0 Erkek 8,8 20,6 23,5 20,6 26,5 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 48,0 44,0 8,0 0,0 0,0 100,0 26 30 yaş 24,4 44,4 24,4 4,4 2,2 100,0 31 35 yaş 7,7 23,1 38,5 11,5 19,2 100,0 36 45 yaş 21,1 21,1 26,3 10,5 21,1 100,0 46 yaş ve üzeri 5,7 14,3 14,3 25,7 40,0 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 20,0 0,0 40,0 20,0 20,0 100,0 Sınıf öğretmeni 10,3 41,0 17,9 15,4 15,4 100,0 Özel eğitim öğretmeni 11,1 30,6 19,4 13,9 25,0 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 30,8 15,4 38,5 0,0 15,4 100,0 Okul öncesi öğretmeni 21,7 39,1 26,1 8,7 4,3 100,0 Psikolog 31,3 43,8 12,5 0,0 12,5 100,0 Rehber öğretmen 66,7 0,0 16,7 16,7 0,0 100,0 Diğer 33,3 8,3 25,0 8,3 25,0 100,0 ORTALAMA 20,7 30,7 22,0 10,7 16,0 100,0 55

Tablo-44: Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle mesleki deneyiminizi belirtiniz. (%) Mezuniyete, genel olarak ve özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6-9 yıl 9 yıl ve üzeri TOPLAM Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 0,0 66,7 33,3 0,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 0,0 22,2 11,1 22,2 44,4 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 12,5 50,0 0,0 25,0 12,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 12,0 38,0 16,0 16,0 18,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 26,7 6,7 46,7 0,0 20,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 25,0 29,2 29,2 8,3 8,3 100,0 Fizyoterapi 62,5 0,0 25,0 0,0 12,5 100,0 Psikoloji 33,3 40,0 13,3 0,0 13,3 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 50,0 12,5 25,0 12,5 0,0 100,0 Diğer 0,0 28,6 28,6 14,3 28,6 100,0 Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 93,8 0,0 6,3 0,0 0,0 100,0 1 3 yıl 20,0 80,0 0,0 0,0 0,0 100,0 3 6 yıl 8,7 30,4 60,9 0,0 0,0 100,0 6 9 yıl 15,0 10,0 40,0 35,0 0,0 100,0 9 12 yıl 25,0 16,7 16,7 8,3 33,3 100,0 12 20 yıl 6,3 25,0 18,8 6,3 43,8 100,0 20 yıl ve üzeri 0,0 10,7 17,9 25,0 46,4 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 96,2 3,8 0,0 0,0 0,0 100,0 1 3 yıl 2,5 95,0 2,5 0,0 0,0 100,0 3 6 yıl 9,7 19,4 67,7 0,0 3,2 100,0 6 9 yıl 4,3 4,3 21,7 69,6 0,0 100,0 9 12 yıl 0,0 0,0 27,3 0,0 72,7 100,0 12 15 yıl 9,1 0,0 27,3 0,0 63,6 100,0 15 yıl ve üzeri 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 100,0 ORTALAMA 20,7 30,7 22,0 10,7 16,0 100,0 56

Şekil-4: Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%) Ortalama=3,49 yıl St. Sapma=4,389 Görüşülen meslek elamnlarının şu anda çalıştığı kurumdaki çalışma süresine bakıldığında en çok %32,0 ile 1-3 yıl arası gelmektedir. Şu anda çalıştığı kurumda 1 yıldan az bir süredir görev yaptığını belirtenler %25,3, 6 yıl ve üzeri görev yaptığını belirtenler ise %25,3 tür. Ortalama yıl ise 3,49 yıl olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,262) 7 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 8. Genç yaş gruplarında şu anda çalıştığı kurumda çalışma süresinin 1 yıldan az olduğu görülmektedir. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,039) 8. Çocuk gelişimi psikolog, okul öncesi öğretmenliği görevindekilerinin şu anda çalıştığı kurumda çalışma süreleri 1 yıldan az ve 1-3 yıl arasında yoğunlukta görülmektedir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,062) 8. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 8. Genel olarak mesleki deneyim süresi arttıkça şu anda çalıştığı kurumda ki çalışma süresi de artmaktadır. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 8. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyim süresi arttıkça şu anda çalıştığı kurumda ki çalışma süresi de artmaktadır. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 8. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyim arttıkça şu anda çalıştığı kurumda ki çalışma süresi de artmaktadır. 7 t-testi değeri 8 Anova testi değeri 57

Tablo-45: Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6 yıl ve üzeri TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 28,4 30,2 17,2 24,1 100,0 Erkek 14,7 38,2 17,6 29,4 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 56,0 36,0 4,0 4,0 100,0 26 30 yaş 20,0 51,1 15,6 13,3 100,0 31 35 yaş 15,4 15,4 38,5 30,8 100,0 36 45 yaş 21,1 10,5 26,3 42,1 100,0 46 yaş ve üzeri 20,0 28,6 8,6 42,9 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 0,0 60,0 0,0 40,0 100,0 Sınıf öğretmeni 20,5 48,7 17,9 12,8 100,0 Özel eğitim öğretmeni 16,7 36,1 11,1 36,1 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 23,1 7,7 7,7 61,5 100,0 Okul öncesi öğretmeni 21,7 21,7 30,4 26,1 100,0 Psikolog 43,8 31,3 18,8 6,3 100,0 Rehber öğretmen 66,7 0,0 16,7 16,7 100,0 Diğer 41,7 16,7 25,0 16,7 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 0,0 66,7 33,3 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 22,2 44,4 11,1 22,2 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 12,5 12,5 25,0 50,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 18,0 46,0 12,0 24,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 33,3 6,7 6,7 53,3 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 16,7 25,0 29,2 29,2 100,0 Fizyoterapi 62,5 12,5 12,5 12,5 100,0 Psikoloji 46,7 33,3 20,0 0,0 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 50,0 12,5 12,5 25,0 100,0 Diğer 14,3 28,6 28,6 28,6 100,0 ORTALAMA 25,3 32,0 17,3 25,3 100,0 58

Tablo-46:Şu anda çalıştığınız kurumda çalışma sürenizi belirtiniz. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım 1 yıldan az 1-3 yıl 3-6 yıl 6 yıl ve üzeri TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 87,5 6,3 6,3 0,0 100,0 1 3 yıl 25,7 60,0 14,3 0,0 100,0 3 6 yıl 17,4 43,5 26,1 13,0 100,0 6 9 yıl 10,0 15,0 25,0 50,0 100,0 9 12 yıl 33,3 0,0 16,7 50,0 100,0 12 20 yıl 0,0 25,0 37,5 37,5 100,0 20 yıl ve üzeri 17,9 32,1 3,6 46,4 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 84,6 11,5 0,0 3,8 100,0 1 3 yıl 12,5 70,0 12,5 5,0 100,0 3 6 yıl 16,1 19,4 45,2 19,4 100,0 6 9 yıl 8,7 17,4 17,4 56,5 100,0 9 12 yıl 18,2 18,2 9,1 54,5 100,0 12 15 yıl 0,0 9,1 9,1 81,8 100,0 15 yıl ve üzeri 25,0 50,0 12,5 12,5 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 74,2 9,7 3,2 12,9 100,0 1 3 yıl 10,9 65,2 19,6 4,3 100,0 3 6 yıl 12,1 15,2 36,4 36,4 100,0 6 9 yıl 12,5 18,8 12,5 56,3 100,0 9 yıl ve üzeri 16,7 29,2 8,3 45,8 100,0 ORTALAMA 25,3 32,0 17,3 25,3 100,0 59

Şekil-5: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%) Ortalama=7 sa 56 dk. St. Sapma=0,735 Görüşülen eğiticilerin şu anda çalıştığı kurumdaki günlük çalışma saatine bakıldığında en çok %86,7 ile 8 saat gelmektedir. 8 saatten az çalıştığını belirtenler %5,3, 8 saatten fazla çalıştığını belirtenler ise %8,0 dır. Ortalama günlük çalışma süresi ise yaklaşık 8 saat civarı olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,561) 9 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,245) 10. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,046) 10. Yönetici, sınıf öğretmeni ve rehber öğretmenlerde 8 saatlik çalışma süresinin yüksek olduğu görülmektedir. Psikolog ve çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı görevindekilerde ise 8 saatten daha az çalışma oranlarının yüksek olduğu görülmektedir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,065) 10. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,336) 10. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,806) 10. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,933) 10. 9 t-testi değeri 10 Anova testi değeri 60

Tablo-47: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım 8 saatten az 8 saat 8 saatten fazla TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 6,0 86,2 7,8 100,0 Erkek 2,9 88,2 8,8 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 8,0 76,0 16,0 100,0 26 30 yaş 2,2 91,1 6,7 100,0 31 35 yaş 15,4 80,8 3,8 100,0 36 45 yaş 5,3 78,9 15,8 100,0 46 yaş ve üzeri 0,0 97,1 2,9 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 0,0 100,0 0,0 100,0 Sınıf öğretmeni 0,0 97,4 2,6 100,0 Özel eğitim öğretmeni 2,8 86,1 11,1 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 15,4 76,9 7,7 100,0 Okul öncesi öğretmeni 4,3 95,7 0,0 100,0 Psikolog 18,8 75,0 6,3 100,0 Rehber öğretmen 0,0 100,0 0,0 100,0 Diğer 8,3 50,0 41,7 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 0,0 83,3 16,7 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 11,1 77,8 11,1 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 0,0 87,5 12,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 2,0 92,0 6,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 6,7 86,7 6,7 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 8,3 91,7 0,0 100,0 Fizyoterapi 0,0 87,5 12,5 100,0 Psikoloji 20,0 73,3 6,7 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 0,0 100,0 0,0 100,0 Diğer 0,0 57,1 42,9 100,0 ORTALAMA 5,3 86,7 8,0 100,0 61

Tablo-48: Kurumunuzda günlük çalışma saatiniz nedir? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım 8 saatten az 8 saat 8 saatten fazla TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 6,3 81,3 12,5 100,0 1 3 yıl 5,7 85,7 8,6 100,0 3 6 yıl 8,7 82,6 8,7 100,0 6 9 yıl 0,0 100,0 0,0 100,0 9 12 yıl 25,0 66,7 8,3 100,0 12 20 yıl 0,0 81,3 18,8 100,0 20 yıl ve üzeri 0,0 96,4 3,6 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,8 84,6 11,5 100,0 1 3 yıl 7,5 85,0 7,5 100,0 3 6 yıl 9,7 80,6 9,7 100,0 6 9 yıl 0,0 100,0 0,0 100,0 9 12 yıl 9,1 81,8 9,1 100,0 12 15 yıl 0,0 81,8 18,2 100,0 15 yıl ve üzeri 0,0 100,0 0,0 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 6,5 83,9 9,7 100,0 1 3 yıl 8,7 80,4 10,9 100,0 3 6 yıl 3,0 93,9 3,0 100,0 6 9 yıl 0,0 100,0 0,0 100,0 9 yıl ve üzeri 4,2 83,3 12,5 100,0 ORTALAMA 5,3 86,7 8,0 100,0 62

Tablo-49: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz? (Grup ve bireysel dâhil olmak üzere). Grup Eğitim Süresi Bireysel Eğitim Süresi Toplam Ortalama (sa) St. Sapma Ortalama (sa) St. Sapma Ortalama (sa) St. Sapma 7 sa 48 dk. 7,567 32 sa 33 dk. 8,997 34 sa 28 dk. 8,302 Görüşülen meslek elemanlarının grup eğitim süresinin haftada ortalama 7 sa. 48 dk, bireysel eğitim süresinin haftada ortalama 32 sa. 33 dk ve toplam eğitim süresinin haftada ortalama 34 sa. 28 dk olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,134) 11 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,933) 12. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 12. Sınıf öğretmeni ve özel eğitim öğretmenliği görevindekilerin haftada ortalama toplam çalışma süresi diğer görevdekilere göre yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 12. Özel eğitim öğretmenliğinden mezun olanların haftada ortalama toplam çalışma süresi, diğer mezuniyet alanlarına göre yüksektir. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,052) 12. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,068) 12. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,702) 12. 11 t-testi değeri 12 Anova testi değeri 63

Tablo-50: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz? Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 33 sa 55 dk. 8,424 Erkek 36 sa 21 dk. 7,702 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 35 sa 00 dk. 7,348 26 30 yaş 33 sa 58 dk. 9,004 31 35 yaş 33 sa 38 dk. 9,201 36 45 yaş 34 sa 37 dk 6,643 46 yaş ve üzeri 35 sa 17 dk. 8,498 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 31 sa 19 dk. 22,301 Sınıf öğretmeni 37 sa 30 dk. 4,051 Özel eğitim öğretmeni 36 sa 51 dk. 4,969 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 34 sa 51 dk. 8,204 Okul öncesi öğretmeni 35 sa 25 dk. 6,914 Psikolog 24 sa 22 dk. 9,966 Rehber öğretmen 27 sa 00 dk. 14,629 Diğer 33 sa 15 dk. 7,545 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 40 sa 00 dk. 0,000 Zihin Engelliler Öğretmenliği 36 sa 33 dk. 4,927 İşitme Engelliler Öğretmenliği 38 sa 37 dk. 1,768 Sınıf Öğretmenliği 36 sa 43 dk. 4,759 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 36 sa 00 dk. 7,663 Okul Öncesi Öğretmenliği 34 sa 32 dk. 7,378 Fizyoterapi 35 sa 52 dk. 8,459 Psikoloji 23 sa 24 dk. 9,280 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 25 sa 15 dk. 15,031 Diğer 36 sa 00 dk. 5,477 ORTALAMA 34 sa 28 dk. 8,302 64

Tablo-51: Haftada ortalama kaç saat derse giriyorsunuz? Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 33 sa 18 dk. 8,927 1 3 yıl 32 sa 39 dk. 9,515 3 6 yıl 36 sa 28 dk. 7,415 6 9 yıl 36 sa 21 dk. 5,528 9 12 yıl 29 sa 00 dk. 9,667 12 20 yıl 37 sa 55 dk. 3,327 20 yıl ve üzeri 34 sa 57 dk. 8,856 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 31 sa 55 dk. 9,798 1 3 yıl 34 sa 54 dk. 7,752 3 6 yıl 35 sa 50 dk. 7,123 6 9 yıl 35 sa 54 dk. 8,168 9 12 yıl 28 sa 21 dk. 11,343 12 15 yıl 36 sa 40 dkç 4,031 15 yıl ve üzeri 37 sa 15 dk. 5,120 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 32 sa 40 dk. 9,870 1 3 yıl 35 sa 19 dk. 7,424 3 6 yıl 34 sa 15 dk. 8,223 6 9 yıl 35 sa 22 dk. 8,853 9 yıl ve üzeri 34 sa 54 dk. 7,698 ORTALAMA 34 sa 28 dk. 8,302 65

Tablo-52: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%) Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. % Öğrenme Güçlüğü 100,0 Zihin Engelli 81,3 Yaygın Gelişimsel Bozukluk/otizm 53,3 Dil Konuşma Güçlüğü 34,7 Duygu ve Davranış Bozukluğu 26,7 İşitme Engelli 24,0 Bedensel Engelli 21,3 Serebral Palsi (Spastik) 19,3 Görme Engelli 9,3 Diğer 2,0 Görüşülen meslek elemanlarının tamamı ÖG grubuna hizmet vermektedir. Ardından sırayla %81,3 zihin engelli, %53,3 yaygın gelişimsel bozukluk, %34,7 dil konuşma güçlüğü, %26,7 duygu ve davranış bozukluğu, %24,0 işitme engelli, %21,3 bedensel engelli, %19,3 spastik engelli ve %9,3 görme engelli engel grupları gelmektedir. 66

Tablo-53: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Öğrenme Güçlüğü Zihin Engelli Yaygın Gelişimsel Bozukluk/otizm Dil Konuşma Güçlüğü Duygu ve Davranış Bozuk. İşitme Engelli Bedensel Engelli Serebral Palsi (Spastik) Görme Engelli Diğer Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 100,0 82,8 50,9 37,9 26,7 26,7 23,3 19,8 8,6 2,6 Erkek 100,0 76,5 61,8 23,5 26,5 14,7 14,7 17,6 11,8 0,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 100,0 64,0 40,0 28,0 40,0 16,0 16,0 16,0 4,0 0,0 26 30 yaş 100,0 86,7 60,0 42,2 20,0 31,1 33,3 20,0 17,8 2,2 31 35 yaş 100,0 84,6 61,5 38,5 26,9 26,9 19,2 19,2 3,8 3,8 36 45 yaş 100,0 84,2 78,9 47,4 42,1 36,8 26,3 31,6 10,5 0,0 46 yaş ve üzeri 100,0 82,9 34,3 20,0 17,1 11,4 8,6 14,3 5,7 2,9 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 100,0 80,0 20,0 20,0 20,0 20,0 40,0 40,0 20,0 20,0 Sınıf öğretmeni 100,0 79,5 43,6 23,1 15,4 10,3 7,7 10,3 5,1 0,0 Özel eğitim öğretmeni 100,0 80,6 52,8 44,4 22,2 38,9 8,3 16,7 8,3 0,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzm. 100,0 100,0 69,2 23,1 15,4 30,8 7,7 23,1 15,4 0,0 Okul öncesi öğretmeni 100,0 100,0 73,9 52,2 21,7 30,4 52,2 34,8 8,7 0,0 Psikolog 100,0 62,5 43,8 31,3 68,8 25,0 25,0 6,3 6,3 6,3 Rehber öğretmen 100,0 50,0 50,0 33,3 50,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Diğer 100,0 75,0 58,3 33,3 33,3 16,7 58,3 41,7 25,0 8,3 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 83,3 100,0 33,3 33,3 50,0 0,0 16,7 33,3 0,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 100,0 100,0 44,4 33,3 22,2 11,1 11,1 22,2 22,2 0,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 100,0 62,5 37,5 62,5 25,0 87,5 12,5 0,0 0,0 0,0 Sınıf Öğretmenliği 100,0 78,0 44,0 20,0 14,0 10,0 8,0 12,0 2,0 0,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 100,0 100,0 73,3 40,0 20,0 33,3 6,7 20,0 13,3 0,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 100,0 100,0 66,7 54,2 16,7 29,2 50,0 29,2 8,3 0,0 Fizyoterapi 100,0 62,5 25,0 25,0 12,5 12,5 75,0 62,5 25,0 12,5 Psikoloji 100,0 66,7 46,7 33,3 66,7 20,0 20,0 6,7 6,7 6,7 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 100,0 50,0 50,0 37,5 62,5 25,0 12,5 12,5 0,0 0,0 Diğer 100,0 85,7 71,4 42,9 57,1 28,6 42,9 42,9 28,6 14,3 ORTALAMA 100,0 81,3 53,3 34,7 26,7 24,0 21,3 19,3 9,3 2,0 67

Tablo-54: Destek eğitim programı içerisinde hangi engel grubuna hizmet veriyorsunuz? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Öğrenme Güçlüğü Zihin Engelli Yaygın Gelişimsel Bozukluk/otizm Dil Konuşma Güçlüğü Duygu ve Davranış Bozuk. İşitme Engelli Bedensel Engelli Serebral Palsi (Spastik) Görme Engelli Diğer Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 100,0 50,0 37,5 25,0 31,3 12,5 18,8 12,5 6,3 6,3 1 3 yıl 100,0 77,1 42,9 34,3 37,1 22,9 11,4 11,4 8,6 0,0 3 6 yıl 100,0 95,7 78,3 52,2 21,7 13,0 39,1 17,4 13,0 0,0 6 9 yıl 100,0 90,0 50,0 25,0 5,0 30,0 35,0 25,0 5,0 0,0 9 12 yıl 100,0 91,7 75,0 66,7 41,7 66,7 25,0 33,3 16,7 8,3 12 20 yıl 100,0 75,0 68,8 37,5 31,3 31,3 25,0 37,5 12,5 6,3 20 yıl ve üzeri 100,0 85,7 39,3 17,9 21,4 14,3 7,1 14,3 7,1 0,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 100,0 61,5 42,3 26,9 38,5 23,1 26,9 11,5 7,7 3,8 1 3 yıl 100,0 77,5 50,0 42,5 32,5 22,5 20,0 17,5 10,0 0,0 3 6 yıl 100,0 87,1 77,4 38,7 12,9 16,1 29,0 12,9 9,7 0,0 6 9 yıl 100,0 91,3 47,8 13,0 17,4 21,7 17,4 26,1 4,3 0,0 9 12 yıl 100,0 90,9 54,5 63,6 36,4 63,6 9,1 27,3 18,2 9,1 12 15 yıl 100,0 81,8 45,5 36,4 27,3 27,3 18,2 27,3 9,1 9,1 15 yıl ve üzeri 100,0 100,0 37,5 25,0 25,0 12,5 12,5 37,5 12,5 0,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 100,0 71,0 35,5 25,8 35,5 16,1 29,0 16,1 6,5 3,2 1 3 yıl 100,0 73,9 56,5 43,5 28,3 28,3 21,7 13,0 10,9 0,0 3 6 yıl 100,0 87,9 69,7 36,4 18,2 21,2 21,2 24,2 9,1 0,0 6 9 yıl 100,0 93,8 50,0 12,5 25,0 18,8 12,5 25,0 6,3 0,0 9 yıl ve üzeri 100,0 91,7 50,0 41,7 25,0 33,3 16,7 25,0 12,5 8,3 ORTALAMA 100,0 81,3 53,3 34,7 26,7 24,0 21,3 19,3 9,3 2,0 68

Tablo-55: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%) Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. % Öğrenme güçlüğü ile ilgili kitaplardan 68,0 Öğrenme güçlüğü ile ilgili internet sitelerinden 61,3 Kurumdaki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle ilgili yaşantılarımdan 60,7 Çalıştığım Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezindeki Hizmet içi Eğitimlerden 58,7 Çalıştığım Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezinde bulunan uzmanlardan 49,3 Üniversitede aldığım ilgili derslerden 46,7 Öğrenme güçlüğü ile düzenlenen konferans, seminer vb. toplantılardan 40,0 Milli Eğitim Bakanlığının verdiği seminerlerden 26,0 Görüşülen meslek elemanlarının ÖG ile ilgili en çok %68 ile ÖG ile ilgili kitaplardan bilgi edindiği görülmektedir. Ardından sırayla %61,3 ü ÖG ile ilgili internet siteleri, %60,7 si kurumdaki ÖG olan öğrencilerle ilgili yaşantılar, %58,7 si çalıştığı RM deki hizmet içi eğitimden, %49,3 ü çalıştığı RM de bulunan uzmanlardan, %46,7 si üniversitede aldığı derslerden, %40 ı düzenlenen konferans, seminer vb. toplantılardan ve %26 sı MEB in verdiği seminerlerden bilgi edinmektedir. 69

Tablo-56: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Ö.G. ile ilgili kitaplardan Ö.G.ilgili internet sitelerinden Ö.G. olan öğrencilerle ilgili yaşantılarımdan Çalıştığım RMdeki Hizmet içi Eğitimlerden Çalıştığım RMde bulunan uzmanlardan Üniversitede aldığım ilgili derslerden Öğrenme güçlüğü ile düzenlenen konferans, seminer vb. M.E.B. in verdiği seminerlerden Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 66,4 62,9 62,9 58,6 51,7 45,7 39,7 24,1 Erkek 73,5 55,9 52,9 58,8 41,2 50,0 41,2 32,4 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 60,0 68,0 56,0 52,0 52,0 56,0 36,0 20,0 26 30 yaş 62,2 68,9 71,1 53,3 55,6 55,6 33,3 20,0 31 35 yaş 76,9 53,8 42,3 61,5 50,0 30,8 50,0 23,1 36 45 yaş 63,2 57,9 78,9 63,2 52,6 52,6 47,4 26,3 46 yaş ve üzeri 77,1 54,3 54,3 65,7 37,1 37,1 40,0 40,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 100,0 40,0 80,0 40,0 20,0 80,0 60,0 40,0 Sınıf öğretmeni 64,1 61,5 64,1 59,0 61,5 35,9 43,6 43,6 Özel eğitim öğretmeni 77,8 61,1 61,1 61,1 44,4 55,6 47,2 27,8 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzm. 61,5 61,5 38,5 69,2 53,8 46,2 30,8 0,0 Okul öncesi öğretmeni 60,9 69,6 78,3 82,6 47,8 43,5 26,1 17,4 Psikolog 75,0 62,5 43,8 31,3 37,5 56,3 43,8 0,0 Rehber öğretmen 33,3 66,7 50,0 33,3 66,7 50,0 50,0 50,0 Diğer 66,7 50,0 58,3 50,0 41,7 33,3 25,0 25,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 50,0 33,3 50,0 83,3 50,0 66,7 50,0 33,3 Zihin Engelliler Öğretmenliği 77,8 44,4 66,7 55,6 44,4 55,6 44,4 33,3 İşitme Engelliler Öğretmenliği 50,0 50,0 25,0 50,0 37,5 62,5 25,0 25,0 Sınıf Öğretmenliği 72,0 68,0 66,0 62,0 62,0 40,0 44,0 40,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 66,7 73,3 53,3 60,0 40,0 53,3 40,0 6,7 Okul Öncesi Öğretmenliği 66,7 62,5 75,0 79,2 50,0 37,5 25,0 16,7 Fizyoterapi 62,5 37,5 37,5 25,0 25,0 50,0 12,5 12,5 Psikoloji 66,7 73,3 53,3 33,3 33,3 66,7 33,3 0,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 62,5 37,5 50,0 25,0 62,5 25,0 87,5 50,0 Diğer 85,7 71,4 85,7 85,7 42,9 42,9 57,1 28,6 ORTALAMA 68,0 61,3 60,7 58,7 49,3 46,7 40,0 26,0 70

Tablo-57: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en çok hangi kaynaklardan bilgi ediniyorsunuz? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Ö.G. ile ilgili kitaplardan Ö.G.ilgili İnternet sitelerinden Ö.G. olan öğrencilerle ilgili yaşantılarımdan Çalıştığım RMdeki Hizmet içi Eğitimlerden Çalıştığım RMde bulunan uzmanlardan Üniversitede aldığım ilgili derslerden Öğrenme güçlüğü ile düzenlenen konferans, seminer vb. M.E.B. in verdiği seminerlerden Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 56,3 56,3 37,5 37,5 43,8 50,0 37,5 18,8 1 3 yıl 54,3 62,9 65,7 40,0 57,1 62,9 37,1 22,9 3 6 yıl 65,2 78,3 78,3 69,6 56,5 34,8 30,4 13,0 6 9 yıl 75,0 60,0 40,0 75,0 45,0 50,0 35,0 25,0 9 12 yıl 83,3 66,7 50,0 50,0 41,7 25,0 33,3 16,7 12 20 yıl 62,5 31,3 75,0 68,8 50,0 68,8 62,5 31,3 20 yıl ve üzeri 85,7 64,3 64,3 71,4 42,9 28,6 46,4 46,4 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 50,0 57,7 46,2 46,2 53,8 50,0 46,2 15,4 1 3 yıl 67,5 60,0 65,0 45,0 57,5 60,0 35,0 27,5 3 6 yıl 61,3 74,2 64,5 67,7 51,6 35,5 32,3 19,4 6 9 yıl 69,6 60,9 60,9 73,9 39,1 43,5 34,8 30,4 9 12 yıl 100,0 63,6 54,5 36,4 9,1 27,3 45,5 27,3 12 15 yıl 90,9 45,5 72,7 100,0 63,6 54,5 72,7 36,4 15 yıl ve üzeri 75,0 50,0 62,5 62,5 50,0 37,5 37,5 50,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 51,6 54,8 48,4 45,2 51,6 48,4 41,9 16,1 1 3 yıl 60,9 60,9 65,2 56,5 60,9 56,5 34,8 26,1 3 6 yıl 78,8 69,7 66,7 66,7 39,4 45,5 45,5 18,2 6 9 yıl 68,8 68,8 56,3 68,8 25,0 37,5 31,3 31,3 9 yıl ve üzeri 87,5 54,2 62,5 62,5 54,2 33,3 45,8 45,8 ORTALAMA 68,0 61,3 60,7 58,7 49,3 46,7 40,0 26,0 71

Şekil-6: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%) Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Görüşülen meslek elemanlarının ÖG ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yılda katıldığı etkinliklere bakılırsa en çok %67,2 ile hizmet içi eğitim gelmektedir. Ardından sırayla %39,1 sertifika programı, %35,9 seminer ve %14,8 ile kongre ve sempozyuma katılım olduğu görülmektedir. 72

Tablo-58: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Hizmet içi eğitim Sertifika programı Seminer Kongre sempozyuma katılım Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 66,3 36,7 34,7 14,3 Erkek 70,0 46,7 40,0 16,7 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 73,9 47,8 47,8 13,0 26 30 yaş 56,1 46,3 34,1 17,1 31 35 yaş 63,6 31,8 40,9 27,3 36 45 yaş 82,4 29,4 17,6 0,0 46 yaş ve üzeri 72,0 32,0 36,0 12,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 25,0 50,0 50,0 75,0 Sınıf öğretmeni 69,4 52,8 25,0 5,6 Özel eğitim öğretmeni 63,3 40,0 46,7 23,3 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzm. 83,3 16,7 25,0 8,3 Okul öncesi öğretmeni 77,8 33,3 22,2 5,6 Psikolog 53,8 30,8 53,8 30,8 Rehber öğretmen 25,0 75,0 75,0 0,0 Diğer 81,8 18,2 36,4 9,1 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 33,3 66,7 50,0 16,7 Zihin Engelliler Öğretmenliği 85,7 14,3 42,9 14,3 İşitme Engelliler Öğretmenliği 60,0 0,0 20,0 40,0 Sınıf Öğretmenliği 69,6 47,8 32,6 8,7 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 84,6 30,8 23,1 7,7 Okul Öncesi Öğretmenliği 73,7 31,6 21,1 5,3 Fizyoterapi 57,1 28,6 57,1 28,6 Psikoloji 53,8 30,8 53,8 23,1 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 20,0 60,0 80,0 40,0 Diğer 85,7 57,1 28,6 28,6 ORTALAMA 67,2 39,1 35,9 14,8 73

Tablo-59: Öğrenme güçlüğü ile ilgili bilgi edinmek amacıyla son 3 yıldır katıldığınız etkinlikler nelerdir? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Birden fazla cevap alındığından toplam %100 ü geçmektedir. Hizmet içi eğitim Sertifika programı Seminer Kongre sempozyuma katılım Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 57,1 42,9 35,7 21,4 1 3 yıl 64,5 58,1 35,5 6,5 3 6 yıl 81,8 40,9 27,3 9,1 6 9 yıl 56,3 12,5 50,0 18,8 9 12 yıl 50,0 20,0 30,0 30,0 12 20 yıl 85,7 35,7 42,9 21,4 20 yıl ve üzeri 66,7 38,1 33,3 14,3 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 59,1 40,9 36,4 9,1 1 3 yıl 77,1 57,1 31,4 5,7 3 6 yıl 70,4 40,7 33,3 14,8 6 9 yıl 50,0 11,1 44,4 22,2 9 12 yıl 28,6 42,9 28,6 42,9 12 15 yıl 90,9 45,5 27,3 36,4 15 yıl ve üzeri 75,0 0,0 62,5 0,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 61,5 38,5 34,6 11,5 1 3 yıl 73,2 56,1 29,3 2,4 3 6 yıl 62,1 37,9 37,9 34,5 6 9 yıl 50,0 8,3 50,0 16,7 9 yıl ve üzeri 80,0 25,0 40,0 15,0 ORTALAMA 67,2 39,1 35,9 14,8 74

Şekil-7: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%) Görüşülen meslek elemanlarının ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/ kurum ya da kuruluşa üyeliği bulunduğunu belirtenlerin oranı %10,7 dir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,022) 13 Kadınların erkeklere oranla ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğin bulunma oranı yüksektir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,686) 14. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,007) 14. Yönetici ve sınıf öğretmeni görevlerinde olanların diğer görevde olanlara göre ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğin bulunma oranının yüksek olduğu görülmektedir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,019) 14. Özel eğitim ve sınıf öğretmeni mezunların diğer alanlarda mezun olanlara göre ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğin bulunma oranının yüksek olduğu görülmektedir. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,149) 14. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,108) 14. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,007) 14. 13 yıl ve 3-6 yıl ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyim diğer yıllara göre ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğin bulunma oranının yüksek olduğu görülmektedir. 13 t-testi değeri 14 Anova testi değeri 75

Tablo-60: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 12,9 87,1 100,0 Erkek 2,9 97,1 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 12,0 88,0 100,0 26 30 yaş 15,6 84,4 100,0 31 35 yaş 7,7 92,3 100,0 36 45 yaş 10,5 89,5 100,0 46 yaş ve üzeri 5,7 94,3 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 20,0 80,0 100,0 Sınıf öğretmeni 28,2 71,8 100,0 Özel eğitim öğretmeni 2,8 97,2 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 7,7 92,3 100,0 Okul öncesi öğretmeni 4,3 95,7 100,0 Psikolog 6,3 93,8 100,0 Rehber öğretmen 0,0 100,0 100,0 Diğer 0,0 100,0 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 50,0 50,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 11,1 88,9 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 12,5 87,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 18,0 82,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 0,0 100,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 0,0 100,0 100,0 Fizyoterapi 12,5 87,5 100,0 Psikoloji 6,7 93,3 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 0,0 100,0 100,0 Diğer 0,0 100,0 100,0 ORTALAMA 10,7 89,3 100,0 76

Tablo-61: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 6,3 93,8 100,0 1 3 yıl 22,9 77,1 100,0 3 6 yıl 4,3 95,7 100,0 6 9 yıl 15,0 85,0 100,0 9 12 yıl 8,3 91,7 100,0 12 20 yıl 0,0 100,0 100,0 20 yıl ve üzeri 7,1 92,9 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 7,7 92,3 100,0 1 3 yıl 22,5 77,5 100,0 3 6 yıl 6,5 93,5 100,0 6 9 yıl 13,0 87,0 100,0 9 12 yıl 0,0 100,0 100,0 12 15 yıl 0,0 100,0 100,0 15 yıl ve üzeri 0,0 100,0 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 6,5 93,5 100,0 1 3 yıl 23,9 76,1 100,0 3 6 yıl 9,1 90,9 100,0 6 9 yıl 0,0 100,0 100,0 9 yıl ve üzeri 0,0 100,0 100,0 ORTALAMA 10,7 89,3 100,0 77

Şekil-8: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir? (%) Görüşülen meslek elemanlarının RM de bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmesi gerektiğini belirtenlerin oranı %97,3 tür. 78

Şekil-9: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%) Görüşülen meslek elemanlarının RM de destek eğitim içi verilen eğitim süresinin yeterli olduğunu belirtenlerin oranı %30,7, artırılması gerektiğini belirtenlerin oranı %69,3 tür. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,549) 15 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,072) 16. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,737) 16. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,526) 16. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,449) 16. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,225) 16. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,268) 16. 15 t-testi değeri 16 Anova testi değeri 79

Tablo-62: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Artırılmalı Yeterli TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 68,1 31,9 100,0 Erkek 73,5 26,5 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 68,0 32,0 100,0 26 30 yaş 57,8 42,2 100,0 31 35 yaş 61,5 38,5 100,0 36 45 yaş 84,2 15,8 100,0 46 yaş ve üzeri 82,9 17,1 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 80,0 20,0 100,0 Sınıf öğretmeni 76,9 23,1 100,0 Özel eğitim öğretmeni 66,7 33,3 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 69,2 30,8 100,0 Okul öncesi öğretmeni 69,6 30,4 100,0 Psikolog 50,0 50,0 100,0 Rehber öğretmen 66,7 33,3 100,0 Diğer 75,0 25,0 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 33,3 66,7 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 88,9 11,1 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 75,0 25,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 72,0 28,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 73,3 26,7 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 75,0 25,0 100,0 Fizyoterapi 62,5 37,5 100,0 Psikoloji 53,3 46,7 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 62,5 37,5 100,0 Diğer 71,4 28,6 100,0 ORTALAMA 69,3 30,7 100,0 80

Tablo-63: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz? (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Artırılmalı Yeterli TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 50,0 50,0 100,0 1 3 yıl 65,7 34,3 100,0 3 6 yıl 65,2 34,8 100,0 6 9 yıl 75,0 25,0 100,0 9 12 yıl 75,0 25,0 100,0 12 20 yıl 68,8 31,3 100,0 20 yıl ve üzeri 82,1 17,9 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 53,8 46,2 100,0 1 3 yıl 70,0 30,0 100,0 3 6 yıl 61,3 38,7 100,0 6 9 yıl 87,0 13,0 100,0 9 12 yıl 72,7 27,3 100,0 12 15 yıl 81,8 18,2 100,0 15 yıl ve üzeri 75,0 25,0 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 58,1 41,9 100,0 1 3 yıl 65,2 34,8 100,0 3 6 yıl 72,7 27,3 100,0 6 9 yıl 87,5 12,5 100,0 9 yıl ve üzeri 75,0 25,0 100,0 ORTALAMA 69,3 30,7 100,0 81

II. MESLEK ELEMANLARININ MODÜL KULLANIMINA İLİŞKİN BULGULAR 82

Bu bölümde; meslek elemanlarının modül kullanımına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Şekil-10: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%) Görüşülen meslek elemanlarının modüle sıklıkla bakma oranı %62,7 dir. Modüle dönem dönem baktığını belirtenlerin oranı ise %36,7 dir. Modüle hiç bakmadığını belirtenlerin oranı %0,7 dir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,104) 17 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,231) 18. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,194) 18. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,214) 18. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,633) 18. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,497) 18. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,510) 18. 17 t-testi değeri 18 Anova testi değeri 83

Cinsiyete Göre Dağılım Tablo-64: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Modüle sıklıkla bakarım Modüle dönem dönem bakarım Modüle hiç bakmam TOPLAM Kadın 59,5 39,7 0,9 100,0 Erkek 73,5 26,5 0,0 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 76,0 24,0 0,0 100,0 26 30 yaş 48,9 51,1 0,0 100,0 31 35 yaş 69,2 30,8 0,0 100,0 36 45 yaş 63,2 36,8 0,0 100,0 46 yaş ve üzeri 65,7 31,4 2,9 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 40,0 40,0 20,0 100,0 Sınıf öğretmeni 64,1 35,9 0,0 100,0 Özel eğitim öğretmeni 63,9 36,1 0,0 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 46,2 53,8 0,0 100,0 Okul öncesi öğretmeni 82,6 17,4 0,0 100,0 Psikolog 50,0 50,0 0,0 100,0 Rehber öğretmen 66,7 33,3 0,0 100,0 Diğer 58,3 41,7 0,0 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 50,0 50,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 55,6 44,4 0,0 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 87,5 12,5 0,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 64,0 36,0 0,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 53,3 46,7 0,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 79,2 20,8 0,0 100,0 Fizyoterapi 25,0 75,0 0,0 100,0 Psikoloji 46,7 53,3 0,0 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 62,5 37,5 0,0 100,0 Diğer 85,7 0,0 14,3 100,0 ORTALAMA 62,7 36,7 0,7 100,0 84

Tablo-65: Modüle bakma sıklığınızı belirtiniz. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Modüle sıklıkla bakarım Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım Modüle dönem dönem bakarım Modüle hiç bakmam TOPLAM 1 yıldan az 56,3 43,8 0,0 100,0 1 3 yıl 71,4 28,6 0,0 100,0 3 6 yıl 56,5 43,5 0,0 100,0 6 9 yıl 65,0 35,0 0,0 100,0 9 12 yıl 41,7 58,3 0,0 100,0 12 20 yıl 56,3 43,8 0,0 100,0 20 yıl ve üzeri 71,4 25,0 3,6 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 65,4 34,6 0,0 100,0 1 3 yıl 67,5 32,5 0,0 100,0 3 6 yıl 67,7 32,3 0,0 100,0 6 9 yıl 65,2 34,8 0,0 100,0 9 12 yıl 45,5 54,5 0,0 100,0 12 15 yıl 54,5 36,4 9,1 100,0 15 yıl ve üzeri 37,5 62,5 0,0 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 61,3 38,7 0,0 100,0 1 3 yıl 71,7 28,3 0,0 100,0 3 6 yıl 54,5 42,4 3,0 100,0 6 9 yıl 62,5 37,5 0,0 100,0 9 yıl ve üzeri 58,3 41,7 0,0 100,0 ORTALAMA 62,7 36,7 0,7 100,0 85

Şekil-11: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%) Görüşülen meslek elemanlarının her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvurduğunu belirtenlerin oranı %90,0 dır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,033) 19 Erkeklerin kadınlara oranla eğitim planı için modüllere başvurma oranı yüksektir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,927) 20. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,042) 20. Okul öncesi, sınıf ve rehber öğretmenliği görevinde olanlar diğer görevdekilere oranla eğitim planı için modüllere bakma oranı yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,696) 20. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,539) 20. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,702) 20. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,046) 20. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyimi 3-6 yıl olanların diğer yıllara göre eğitim planı için modüllere bakma oranı düşüktür. 19 t-testi değeri 20 Anova testi değeri 86

Tablo-66: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 87,9 12,1 100,0 Erkek 97,1 2,9 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 92,0 8,0 100,0 26 30 yaş 86,7 13,3 100,0 31 35 yaş 92,3 7,7 100,0 36 45 yaş 89,5 10,5 100,0 46 yaş ve üzeri 91,4 8,6 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 60,0 40,0 100,0 Sınıf öğretmeni 97,4 2,6 100,0 Özel eğitim öğretmeni 86,1 13,9 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 76,9 23,1 100,0 Okul öncesi öğretmeni 100,0 0,0 100,0 Psikolog 87,5 12,5 100,0 Rehber öğretmen 100,0 0,0 100,0 Diğer 83,3 16,7 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 88,9 11,1 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 87,5 12,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 94,0 6,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 80,0 20,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 95,8 4,2 100,0 Fizyoterapi 75,0 25,0 100,0 Psikoloji 86,7 13,3 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 87,5 12,5 100,0 Diğer 85,7 14,3 100,0 ORTALAMA 90,0 10,0 100,0 87

Tablo-67: Her yeni öğrenci başladığında eğitim planı için modüllere başvururum. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 93,8 6,3 100,0 1 3 yıl 94,3 5,7 100,0 3 6 yıl 82,6 17,4 100,0 6 9 yıl 95,0 5,0 100,0 9 12 yıl 83,3 16,7 100,0 12 20 yıl 81,3 18,8 100,0 20 yıl ve üzeri 92,9 7,1 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 96,2 3,8 100,0 1 3 yıl 90,0 10,0 100,0 3 6 yıl 87,1 12,9 100,0 6 9 yıl 95,7 4,3 100,0 9 12 yıl 81,8 18,2 100,0 12 15 yıl 81,8 18,2 100,0 15 yıl ve üzeri 87,5 12,5 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 93,5 6,5 100,0 1 3 yıl 93,5 6,5 100,0 3 6 yıl 75,8 24,2 100,0 6 9 yıl 93,8 6,3 100,0 9 yıl ve üzeri 95,8 4,2 100,0 ORTALAMA 90,0 10,0 100,0 88

Şekil-12: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%) Görüşülen meslek elemanlarının öğrencileri için eğitim düzenlemeleri yapacağında modüle baktığını belirtenlerin oranı %88,0 dır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,133) 21 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,508) 22. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,001) 22. Okul öncesi, sınıf ve rehber öğretmenliği görevinde olanlar diğer görevdekilere oranla eğitim düzenlemesi için modüllere bakma oranı yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,046) 22. Özel eğitim, okul öncesi ve sınıf öğretmenliği görevinde olanlar diğer görevdekilere oranla eğitim düzenlemesi için modüllere bakma oranı yüksektir. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,445) 22. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,113) 22. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,883) 22. 21 t-testi değeri 22 Anova testi değeri 89

Tablo-68: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 86,2 13,8 100,0 Erkek 94,1 5,9 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 88,0 12,0 100,0 26 30 yaş 91,1 8,9 100,0 31 35 yaş 88,5 11,5 100,0 36 45 yaş 94,7 5,3 100,0 46 yaş ve üzeri 80,0 20,0 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 40,0 60,0 100,0 Sınıf öğretmeni 97,4 2,6 100,0 Özel eğitim öğretmeni 80,6 19,4 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 92,3 7,7 100,0 Okul öncesi öğretmeni 100,0 0,0 100,0 Psikolog 75,0 25,0 100,0 Rehber öğretmen 100,0 0,0 100,0 Diğer 83,3 16,7 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 77,8 22,2 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 87,5 12,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 92,0 8,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 93,3 6,7 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Fizyoterapi 62,5 37,5 100,0 Psikoloji 80,0 20,0 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 62,5 37,5 100,0 Diğer 85,7 14,3 100,0 ORTALAMA 88,0 12,0 100,0 90

Tablo-69: Öğrencilerim için eğitim düzenlemeleri yapacağımda modüle bakarım. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 81,3 18,8 100,0 1 3 yıl 91,4 8,6 100,0 3 6 yıl 95,7 4,3 100,0 6 9 yıl 95,0 5,0 100,0 9 12 yıl 83,3 16,7 100,0 12 20 yıl 87,5 12,5 100,0 20 yıl ve üzeri 78,6 21,4 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 88,5 11,5 100,0 1 3 yıl 87,5 12,5 100,0 3 6 yıl 100,0 0,0 100,0 6 9 yıl 82,6 17,4 100,0 9 12 yıl 81,8 18,2 100,0 12 15 yıl 90,9 9,1 100,0 15 yıl ve üzeri 62,5 37,5 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 87,1 12,9 100,0 1 3 yıl 91,3 8,7 100,0 3 6 yıl 87,9 12,1 100,0 6 9 yıl 81,3 18,8 100,0 9 yıl ve üzeri 87,5 12,5 100,0 ORTALAMA 88,0 12,0 100,0 91

Şekil: 13 Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%) Görüşülen meslek elemanlarının öğrencilerindeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle baktığını belirtenlerin oranı %87,3 tür. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,858) 23 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,783) 24. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,266) 24. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,049) 24. Öğrencilerindeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle baktığını belirtenlerin oranı özel eğitim, işitme engelliler, ve sınıf öğretmenliği alanlarından mezun olanlarda yüksektir. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,702) 24. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,929) 24. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,395) 24. 23 t-testi değeri 24 Anova testi değeri 92

Tablo-70: Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 87,1 12,9 100,0 Erkek 88,2 11,8 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 88,0 12,0 100,0 26 30 yaş 82,2 17,8 100,0 31 35 yaş 92,3 7,7 100,0 36 45 yaş 89,5 10,5 100,0 46 yaş ve üzeri 88,6 11,4 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 60,0 40,0 100,0 Sınıf öğretmeni 92,3 7,7 100,0 Özel eğitim öğretmeni 86,1 13,9 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 84,6 15,4 100,0 Okul öncesi öğretmeni 95,7 4,3 100,0 Psikolog 81,3 18,8 100,0 Rehber öğretmen 100,0 0,0 100,0 Diğer 75,0 25,0 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 88,9 11,1 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 90,0 10,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 73,3 26,7 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 95,8 4,2 100,0 Fizyoterapi 50,0 50,0 100,0 Psikoloji 86,7 13,3 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 87,5 12,5 100,0 Diğer 85,7 14,3 100,0 ORTALAMA 87,3 12,7 100,0 93

Tablo-71: Öğrencilerimdeki ilerlemeleri değerlendirmek için modüle bakarım. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 81,3 18,8 100,0 1 3 yıl 88,6 11,4 100,0 3 6 yıl 87,0 13,0 100,0 6 9 yıl 85,0 15,0 100,0 9 12 yıl 91,7 8,3 100,0 12 20 yıl 100,0 0,0 100,0 20 yıl ve üzeri 82,1 17,9 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 80,8 19,2 100,0 1 3 yıl 90,0 10,0 100,0 3 6 yıl 90,3 9,7 100,0 6 9 yıl 87,0 13,0 100,0 9 12 yıl 90,9 9,1 100,0 12 15 yıl 81,8 18,2 100,0 15 yıl ve üzeri 87,5 12,5 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 80,6 19,4 100,0 1 3 yıl 93,5 6,5 100,0 3 6 yıl 81,8 18,2 100,0 6 9 yıl 87,5 12,5 100,0 9 yıl ve üzeri 91,7 8,3 100,0 ORTALAMA 87,3 12,7 100,0 94

Şekil-14: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%) Görüşülen meslek elamanlarının öğrencilerindeki farklı alanlarda gelişmeye yardımcı olmak için modüle baktığını belirtenlerin oranı %86,0 dır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,894) 25 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,697) 26. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,306) 26. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,508) 26. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,995) 26. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,725) 26. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,394) 26. 25 t-testi değeri 26 Anova testi değeri 95

Tablo-72: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 86,2 13,8 100,0 Erkek 85,3 14,7 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 92,0 8,0 100,0 26 30 yaş 82,2 17,8 100,0 31 35 yaş 80,8 19,2 100,0 36 45 yaş 89,5 10,5 100,0 46 yaş ve üzeri 88,6 11,4 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 80,0 20,0 100,0 Sınıf öğretmeni 87,2 12,8 100,0 Özel eğitim öğretmeni 80,6 19,4 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 84,6 15,4 100,0 Okul öncesi öğretmeni 95,7 4,3 100,0 Psikolog 93,8 6,3 100,0 Rehber öğretmen 100,0 0,0 100,0 Diğer 66,7 33,3 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 77,8 22,2 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 87,5 12,5 100,0 Sınıf Öğretmenliği 84,0 16,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 80,0 20,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 95,8 4,2 100,0 Fizyoterapi 62,5 37,5 100,0 Psikoloji 93,3 6,7 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 87,5 12,5 100,0 Diğer 85,7 14,3 100,0 ORTALAMA 86,0 14,0 100,0 96

Tablo-73: Öğrencilerimin farklı alanlarda gelişmesine yardımcı olmak için modüle bakarım. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 87,5 12,5 100,0 1 3 yıl 82,9 17,1 100,0 3 6 yıl 87,0 13,0 100,0 6 9 yıl 90,0 10,0 100,0 9 12 yıl 83,3 16,7 100,0 12 20 yıl 87,5 12,5 100,0 20 yıl ve üzeri 85,7 14,3 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 88,5 11,5 100,0 1 3 yıl 82,5 17,5 100,0 3 6 yıl 87,1 12,9 100,0 6 9 yıl 87,0 13,0 100,0 9 12 yıl 90,9 9,1 100,0 12 15 yıl 72,7 27,3 100,0 15 yıl ve üzeri 100,0 0,0 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 83,9 16,1 100,0 1 3 yıl 89,1 10,9 100,0 3 6 yıl 78,8 21,2 100,0 6 9 yıl 81,3 18,8 100,0 9 yıl ve üzeri 95,8 4,2 100,0 ORTALAMA 86,0 14,0 100,0 97

Şekil-15: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%) Görüşülen meslek elemanlarının öğrencilerindeki eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle baktığını belirtenlerin oranı %86,0 dır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,489) 27 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,585) 28. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,152) 28. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,129) 28. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,788) 28. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,005) 28. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyimi 9 yıl ve üzeri olanların diğer yıllara göre öğrencilerin eğitimlerine yönelik yeni kararlar için modüle bakma oranı düşüktür. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,430) 28. 27 t-testi değeri 28 Anova testi değeri 98

Tablo-74: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%) Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 87,1 12,9 100,0 Erkek 82,4 17,6 100,0 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 92,0 8,0 100,0 26 30 yaş 88,9 11,1 100,0 31 35 yaş 80,8 19,2 100,0 36 45 yaş 89,5 10,5 100,0 46 yaş ve üzeri 80,0 20,0 100,0 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 80,0 20,0 100,0 Sınıf öğretmeni 89,7 10,3 100,0 Özel eğitim öğretmeni 83,3 16,7 100,0 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 84,6 15,4 100,0 Okul öncesi öğretmeni 100,0 0,0 100,0 Psikolog 68,8 31,3 100,0 Rehber öğretmen 100,0 0,0 100,0 Diğer 75,0 25,0 100,0 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Zihin Engelliler Öğretmenliği 77,8 22,2 100,0 İşitme Engelliler Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Sınıf Öğretmenliği 88,0 12,0 100,0 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 80,0 20,0 100,0 Okul Öncesi Öğretmenliği 100,0 0,0 100,0 Fizyoterapi 62,5 37,5 100,0 Psikoloji 73,3 26,7 100,0 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 75,0 25,0 100,0 Diğer 85,7 14,3 100,0 ORTALAMA 86,0 14,0 100,0 99

Tablo-75: Öğrencilerimin eğitimlerine yönelik yeni kararlar almak için modüle bakarım. (%) Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 87,5 12,5 100,0 1 3 yıl 88,6 11,4 100,0 3 6 yıl 87,0 13,0 100,0 6 9 yıl 95,0 5,0 100,0 9 12 yıl 83,3 16,7 100,0 12 20 yıl 81,3 18,8 100,0 20 yıl ve üzeri 78,6 21,4 100,0 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 88,5 11,5 100,0 1 3 yıl 90,0 10,0 100,0 3 6 yıl 93,5 6,5 100,0 6 9 yıl 87,0 13,0 100,0 9 12 yıl 81,8 18,2 100,0 12 15 yıl 81,8 18,2 100,0 15 yıl ve üzeri 37,5 62,5 100,0 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 87,1 12,9 100,0 1 3 yıl 93,5 6,5 100,0 3 6 yıl 81,8 18,2 100,0 6 9 yıl 81,3 18,8 100,0 9 yıl ve üzeri 79,2 20,8 100,0 ORTALAMA 86,0 14,0 100,0 100

III. REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDEN ALINAN HİZMETLERİN ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLERİN KİŞİSEL, EĞİTSEL, PSİKO-SOSYAL DURUMLARINA ETKİSİ VE FAYDA MALİYET ANALİZİ BULGULARI 101

Bu bölümde; RM den alınan hizmetlerin ÖG olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizi başlığı altında; RAM değerlendirme ve modül, öğrencinin ilerlemesi, aile ve okul ile işbirliği bakımından ÖG katkısı ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Tablo-76: Rehabilitasyon Merkezlerinden alınan hizmetlerin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizi bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RAM değerlendirme ve Modül Bakımından 2,86 0,860 Öğrencinin ilerlemesi bakımından 3,69 0,736 Aile ile işbirliği bakımından 3,96 0,795 Okul ile işbirliği bakımından ÖG katkısı 3,53 0,857 RM lerden alınan hizmetlerin ÖG olan öğrencilerin kişisel, eğitsel, psiko-sosyal durumlarına etkisi ve fayda maliyet analizi bakımından ortalamalar incelendiğinde aile ile işbirliği ortalamasının diğer konulara göre yüksek olduğu, RAM değerlendirme ve modül bakımından ortalamanın ise diğer konulara göre düşük olduğu görülmektedir. 102

Tablo-77: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RAM dan gelen Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları ÖG olan öğrencilerin eğitim programının hazırlanmasına yol göstermektedir. RAM da yapılan değerlendirmelerde öğrencilerin performansı tam olarak ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmaktadır. ÖG modüllerin kapsamı, ÖG olan öğrencilerin akademik ihtiyaçlarını (okuma ve yazmaya hazırlık, kavramlar, okuma, yazma ve matematik alanlarında) karşılamaktadır. ÖG modülündeki öğretim yöntem/teknikler öğrenciler için uygunluk göstermektedir. ÖG modüllerin kapsamı tüm gelişim alanlarındaki (bilişsel, bağımsız yaşam, iletişim, sosyal ve duygusal vb.) ihtiyaçlarını karşılamaktadır. ÖG modüllerdeki kazanımlar okul öncesinden lise düzeyine kadar öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 8,0 36,0 26,7 19,3 10,0 5,3 12,7 25,3 34,7 22,0 5,3 36,0 31,3 19,3 8,0 4,7 27,3 36,0 23,3 8,7 3,3 28,0 28,0 31,3 9,3 3,3 24,0 30,0 33,3 9,3 ÖG modüllerdeki kazanımların sayısı ve çeşitliliği yeterlidir. 3,3 26,7 28,0 28,0 14,0 Meslek elemanlarının RAM değerlendirme ve modül bakımından kanaatlerine bakıldığında her bir madde için kesinlikle katılmıyorum ile kararsızım arasındaki yüzdeliklerin daha fazla olduğu görülmektedir. RAM da yapılan değerlendirmelerde öğrencilerin performansı tam olarak ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmaktadır. maddesi en az yüzdelikte olumlu seçenek olarak işaretlenmiştir. RAM den gelen Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları ÖG olan öğrencilerin eğitim programının hazırlanmasına yol göstermektedir. maddesi ise en fazla yüzdelikte katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum seçeneği işaretlenmiş olup, ancak bu seçenekleri toplamı %44 oluşturmaktadır. 103

Tablo-78: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ortalama St. Sapma RAM dan gelen Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları ÖG olan öğrencilerin eğitim programının hazırlanmasına yol göstermektedir. ÖG modüllerin kapsamı, ÖG olan öğrencilerin akademik ihtiyaçlarını (okuma ve yazmaya hazırlık, kavramlar, okuma, yazma ve matematik alanlarında) karşılamaktadır. ÖG modülündeki öğretim yöntem/teknikler öğrenciler için uygunluk göstermektedir. ÖG modüllerin kapsamı tüm gelişim alanlarındaki (bilişsel, bağımsız yaşam, iletişim, sosyal ve duygusal vb.) ihtiyaçlarını karşılamaktadır. ÖG modüllerdeki kazanımlar okul öncesinden lise düzeyine kadar öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 3,13 1,125 3,11 1,040 2,96 1,022 2,85 1,041 2,79 1,021 ÖG modüllerdeki kazanımların sayısı ve çeşitliliği yeterlidir. 2,77 1,094 RAM da yapılan değerlendirmelerde öğrencilerin performansı tam olarak ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmaktadır. 2,45 1,126 ORTALAMA 2,86 0,860 RAM değerlendirme ve modül bakımından ortalamaları incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 2,86 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde kararsızım seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,091) 29 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,062) 30. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,527) 30. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,481) 30. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,645) 30. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,740) 30. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,433) 30. 29 t-testi değeri 30 Anova testi değeri 104

Tablo-79: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 2,80 0,816 Erkek 3,08 0,975 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 2,79 0,842 26 30 yaş 2,67 0,964 31 35 yaş 2,72 0,862 36 45 yaş 3,25 0,737 46 yaş ve üzeri 3,07 0,712 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 2,94 1,473 Sınıf öğretmeni 2,91 0,871 Özel eğitim öğretmeni 2,86 0,900 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 2,66 0,968 Okul öncesi öğretmeni 3,02 0,732 Psikolog 2,54 0,689 Rehber öğretmen 3,38 0,692 Diğer 2,79 0,807 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 3,00 1,268 Zihin Engelliler Öğretmenliği 2,48 0,939 İşitme Engelliler Öğretmenliği 3,30 0,882 Sınıf Öğretmenliği 2,89 0,870 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 2,82 0,841 Okul Öncesi Öğretmenliği 2,91 0,733 Fizyoterapi 2,64 0,999 Psikoloji 2,62 0,772 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 2,80 0,740 Diğer 3,39 0,880 ORTALAMA 2,86 0,860 105

Tablo-80: Rehberlik Araştırma Merkezi değerlendirme ve modül bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 2,90 0,868 1 3 yıl 2,91 0,880 3 6 yıl 2,59 0,871 6 9 yıl 2,83 0,864 9 12 yıl 2,71 0,950 12 20 yıl 3,02 0,967 20 yıl ve üzeri 3,02 0,731 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,05 0,802 1 3 yıl 2,81 0,890 3 6 yıl 2,80 0,870 6 9 yıl 2,80 0,823 9 12 yıl 2,81 0,829 12 15 yıl 2,71 1,108 15 yıl ve üzeri 3,23 0,728 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,03 0,798 1 3 yıl 2,73 0,902 3 6 yıl 2,75 0,827 6 9 yıl 3,05 0,750 9 yıl ve üzeri 2,95 0,960 ORTALAMA 2,86 0,860 106

Tablo-81: Öğrencinin ilerlemesi bakımından kanaatler (%) ÖG olan öğrencilerde aşağıdaki beceri ve alanlarda hedeflenen ilerlemelerin sağlanması. ÖG olan öğrencilerimde aşağıdaki beceri ve alanlarda hedeflediğim ilerlemeyi sağlıyorum Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum ÖG olan öğrencilerime akademik becerilerde verdiğim destek eğitim onların okul performansına olumlu olarak yansımaktadır. 26,7 50,0 16,7 2,0 4,7 Öğrenmeye hazırlık 20,0 58,0 11,3 4,0 6,7 Okuma 17,3 57,3 14,0 6,7 4,7 Yazma 17,3 56,7 16,0 7,3 2,7 Matematik 14,0 60,7 16,7 4,0 4,7 Motor beceri 14,0 55,3 18,7 6,7 5,3 Duygusal 13,3 51,3 26,0 6,0 3,3 Bağımsız yaşam becerileri 13,3 47,3 26,7 8,0 4,7 Problem davranışlarının yönetimi 12,7 48,0 27,3 5,3 6,7 Sosyal beceri 12,7 56,0 22,0 4,7 4,7 Dil ve iletişim 12,0 52,7 23,3 8,0 4,0 Çalışma becerileri 10,0 54,7 22,0 8,0 5,3 Meslek elemanlarının öğrencilerin ilerlemesi bakımından kanaatleri incelendiğinde katılıyorum seçeneği üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. En fazla olumlu seçenekler öğrenme hazırlık, matematik, okuma ve yazma gibi akademik becerilerde işaretlenmiştir. Katılımcıların en fazla %27,3 ile problem davranış yönetiminde kararsızım işaretledikleri görülmektedir. 107

Tablo-82: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar ÖG olan öğrencilerde aşağıdaki beceri ve alanlarda hedeflenen ilerlemelerin sağlanması. (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ortalama St. Sapma ÖG olan öğrencilerime akademik becerilerde verdiğim destek eğitim onların okul performansına olumlu olarak yansımaktadır. 3,92 0,966 Öğrenmeye hazırlık 3,81 1,021 Yazma 3,79 0,909 Okuma 3,76 0,974 Matematik 3,75 0,912 Sosyal beceri 3,67 0,923 Motor beceri 3,66 0,982 Duygusal 3,65 0,905 Dil ve iletişim 3,61 0,940 Bağımsız yaşam becerileri 3,57 0,979 Çalışma becerileri 3,56 0,966 Problem davranışlarının yönetimi 3,55 1,007 ORTALAMA 3,69 0,736 Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,69 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,252) 31 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,225) 32. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,814) 32. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,004) 32. Sınıf öğretmenliği ve çocuk gelişimi öğretmenliği mezuniyet alanından mezun olanların öğrencinin ilerlemesi kanaat ortalaması yüksektir. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,776) 32. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,407) 32. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,822) 32. 31 t-testi değeri 32 Anova testi değeri 108

Tablo-83: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,65 0,722 Erkek 3,82 0,783 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,92 0,479 26 30 yaş 3,76 0,805 31 35 yaş 3,47 0,968 36 45 yaş 3,69 0,836 46 yaş ve üzeri 3,60 0,477 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,25 0,493 Sınıf öğretmeni 3,67 0,806 Özel eğitim öğretmeni 3,68 0,798 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,82 0,969 Okul öncesi öğretmeni 3,75 0,498 Psikolog 3,54 0,648 Rehber öğretmen 3,85 0,583 Diğer 3,45 0,677 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 3,01 1,873 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,03 0,929 İşitme Engelliler Öğretmenliği 3,57 0,446 Sınıf Öğretmenliği 3,80 0,640 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,00 0,520 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,76 0,503 Fizyoterapi 3,27 0,609 Psikoloji 3,68 0,487 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,57 0,853 Diğer 4,23 0,548 ORTALAMA 3,69 0,736 109

Tablo-84: Öğrencinin ilerlemesi bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,83 0,520 1 3 yıl 3,77 0,719 3 6 yıl 3,78 0,914 6 9 yıl 3,50 0,858 9 12 yıl 3,56 0,855 12 20 yıl 3,73 0,860 20 yıl ve üzeri 3,62 0,464 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,74 0,703 1 3 yıl 3,72 0,718 3 6 yıl 3,62 0,907 6 9 yıl 3,68 0,729 9 12 yıl 3,76 0,495 12 15 yıl 3,99 0,573 15 yıl ve üzeri 3,19 0,642 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,81 0,576 1 3 yıl 3,66 0,811 3 6 yıl 3,61 0,905 6 9 yıl 3,78 0,474 9 yıl ve üzeri 3,65 0,686 ORTALAMA 3,69 0,736 110

Tablo-85: Aile ile işbirliği bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalar ve gelişimi ile ilgili aileleri düzenli olarak bilgilendiriyorum. Ailelerin verdiği bilgiler çerçevesinde ÖG olan öğrencilerimin eğitiminde gerekli düzenlemeler yapıyorum. ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalarda aile, evde yaptığı çalışmalarla beni destekliyor. 42,0 49,3 3,3 2,0 3,3 37,3 52,7 4,7 2,7 2,7 16,7 34,7 30,0 13,3 5,3 Meslek elemanlarının aile ile işbirliği kurulması bakımından; ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalar ve gelişimi ile ilgili aileleri düzenli olarak bilgilendiriyorum. Ailelerin verdiği bilgiler çerçevesinde ÖG olan öğrencilerimin eğitiminde gerekli düzenlemeler yapıyorum. ilgili maddelerle kanaatleri büyük bir oranda kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum seçenekleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Ancak ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalarda aile, evde yaptığı çalışmalarla beni destekliyor. maddesi için meslek elemanlarının yarısı katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum seçeneklerini işaretlemekle birlikte, %30 oranında kararsızım ve %18 oranında ise kesinlikle katılmıyorum ve katılmıyorum seçenekleri işaretlenmiştir. 111

Tablo-86: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ortalama St. Sapma ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalar ve gelişimi ile ilgili aileleri düzenli olarak bilgilendiriyorum. Ailelerin verdiği bilgiler çerçevesinde ÖG olan öğrencilerimin eğitiminde gerekli düzenlemeler yapıyorum. ÖG olan öğrencilerimle yaptığım çalışmalarda aile, evde yaptığı çalışmalarla beni destekliyor. 4,25 0,882 4,19 0,857 3,44 1,084 ORTALAMA 3,96 0,795 Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,96 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,630) 33 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,977) 34. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,266) 34. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,017) 34. Özel eğitim öğretmenliği alanından mezun olanların aile ile işbirliği kanaat ortalaması düşüktür. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,865) 34. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,314) 34. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,288) 34. 33 t-testi değeri 34 Anova testi değeri 112

Tablo-87: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,98 0,791 Erkek 3,90 0,819 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 4,04 0,547 26 30 yaş 3,95 0,959 31 35 yaş 3,96 0,995 36 45 yaş 3,88 0,855 46 yaş ve üzeri 3,96 0,497 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,33 0,707 Sınıf öğretmeni 3,84 0,841 Özel eğitim öğretmeni 3,93 0,829 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,97 0,938 Okul öncesi öğretmeni 4,35 0,564 Psikolog 3,77 0,867 Rehber öğretmen 3,89 0,655 Diğer 3,83 0,659 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,89 1,587 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,52 1,355 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,08 0,154 Sınıf Öğretmenliği 4,00 0,649 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,09 0,570 Okul Öncesi Öğretmenliği 4,25 0,616 Fizyoterapi 4,04 0,722 Psikoloji 3,91 0,597 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,63 1,105 Diğer 4,14 0,742 ORTALAMA 3,96 0,795 113

Tablo-88: Aile ile işbirliği bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,94 0,459 1 3 yıl 3,91 0,872 3 6 yıl 3,96 1,017 6 9 yıl 4,08 0,716 9 12 yıl 3,72 1,072 12 20 yıl 4,15 0,935 20 yıl ve üzeri 3,94 0,445 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,85 0,823 1 3 yıl 4,13 0,812 3 6 yıl 3,70 0,924 6 9 yıl 4,00 0,620 9 12 yıl 3,91 0,844 12 15 yıl 4,18 0,656 15 yıl ve üzeri 4,17 0,471 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,98 0,632 1 3 yıl 4,03 0,968 3 6 yıl 3,70 0,835 6 9 yıl 4,04 0,453 9 yıl ve üzeri 4,11 0,707 ORTALAMA 3,96 0,795 114

Tablo-89: Okul ile işbirliği bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmenini bilgilendiriyorum. ÖG olan öğrencilerin eğitimi ile ilgili konularda okuldaki meslek elemanları ile işbirliği kuruyorum. Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin sınıf içinde gösterdiği problem davranışlarının düzeltilmesi ile ilgili sorumluluk alıyor. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmeni tarafından bilgilendiriliyorum. Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin akademik becerilerde gelişmesi için sorumluluk alıyor. 26,0 58,7 6,7 4,7 4,0 22,7 48,7 18,7 6,0 4,0 14,0 35,3 26,7 12,7 11,3 12,7 43,3 18,0 14,7 11,3 12,0 38,0 26,7 12,7 10,7 Meslek elemanlarının ÖG olan öğrencilerin devam ettiği okulla işbirliği bakımından kanaatlerinin iki maddede katılıyorum üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmenini bilgilendiriyorum. maddesi toplam %84.7 oranında kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum seçeneği işaretlenmiştir. ÖG olan öğrencilerin eğitimi ile ilgili konularda okuldaki meslek elemanları ile işbirliği kuruyorum. maddesi de yüksek oranda kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum seçeneği işaretlenmiştir. Ancak Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin sınıf içinde gösterdiği problem davranışlarının düzeltilmesi ile ilgili sorumluluk alıyor. ve Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin akademik becerilerde gelişmesi için sorumluluk alıyor. maddelerinin kararsızım ile kesinlikle katılmıyorum maddeleri arasındaki toplam yüzdeliğin yarısını oluşturmaktadır. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmeni tarafından bilgilendiriliyorum. maddesi ise %56 oranında olumlu seçenekler işaretlenmiş, kalan %44 ünün ise %26,7 si kararsızım diğer %23 ise katılmıyorum ile kesinlikle katılmıyorum u işaretlemiştir. 115

Tablo-90: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ortalama St. Sapma ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmenini bilgilendiriyorum. ÖG olan öğrencilerin eğitimi ile ilgili konularda okuldaki meslek elemanları ile işbirliği kuruyorum. ÖG olan öğrencilerimin amaçlar ve gereksinimlere yönelik yazılı ya da sözlü olarak sınıf ya da branş öğretmeni tarafından bilgilendiriliyorum. Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin sınıf içinde gösterdiği problem davranışlarının düzeltilmesi ile ilgili sorumluluk alıyor Okulda bulunan sınıf ya da branş öğretmenleri ÖG olan öğrencilerimin akademik becerilerde gelişmesi için sorumluluk alıyor. 3,98 0,937 3,80 0,990 3,31 1,205 3,28 1,193 3,28 1,159 ORTALAMA 3,53 0,857 Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,53 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,549) 35 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,075) 36. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,128) 36. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,010) 36. Özel eğitim öğretmenliği alanından mezun olanların okul ile işbirliği kanaat ortalaması düşüktür. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,911) 36. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,503) 36. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,579) 36. 35 t-testi değeri 36 Anova testi değeri 116

Tablo-91: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,55 0,842 Erkek 3,45 0,914 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,67 0,739 26 30 yaş 3,49 0,820 31 35 yaş 3,16 1,060 36 45 yaş 3,85 0,982 46 yaş ve üzeri 3,58 0,666 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 3,84 0,713 Sınıf öğretmeni 3,38 0,837 Özel eğitim öğretmeni 3,36 0,881 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,55 0,956 Okul öncesi öğretmeni 3,94 0,860 Psikolog 3,60 0,748 Rehber öğretmen 3,97 0,528 Diğer 3,28 0,867 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,47 1,349 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,02 1,060 İşitme Engelliler Öğretmenliği 3,63 0,713 Sınıf Öğretmenliği 3,51 0,747 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 3,68 0,688 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,78 0,869 Fizyoterapi 3,13 0,814 Psikoloji 3,68 0,632 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,50 0,974 Diğer 4,14 0,838 ORTALAMA 3,53 0,857 117

Tablo-92: Okul ile işbirliği bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,56 0,590 1 3 yıl 3,60 0,913 3 6 yıl 3,46 0,837 6 9 yıl 3,46 0,866 9 12 yıl 3,30 1,217 12 20 yıl 3,71 1,001 20 yıl ve üzeri 3,53 0,702 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,68 0,975 1 3 yıl 3,63 0,792 3 6 yıl 3,32 0,806 6 9 yıl 3,45 0,887 9 12 yıl 3,42 0,927 12 15 yıl 3,84 0,612 15 yıl ve üzeri 3,33 1,074 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,72 0,821 1 3 yıl 3,53 0,942 3 6 yıl 3,35 0,726 6 9 yıl 3,55 0,899 9 yıl ve üzeri 3,53 0,886 ORTALAMA 3,53 0,857 118

IV. MEKÂNSAL, EĞİTSEL VE MATERYAL İHTİYAÇ TESPİTİ İLE DENETİM MEKANİZMALARI BULGULARI 119

Bu bölümde; RM lerdeki mekânsal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi başlığı altında; personel çeşitliliği, personel eğitimi, verilen eğitim, ortam ve eğitim araç gereçleri, çalışma koşulları güvenik denetim ve aile eğitimi bulgularına yer verilmiştir. Tablo-93: Mekânsal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma Personel niteliği çeşitliliği sayısı 3,46 1,120 Personel eğitimi 3,58 1,038 Verilen Eğitim 3,89 0,861 Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları 3,48 0,949 Güvenlik 3,93 0,998 Denetim 3,60 0,983 Aile Eğitimi 3,80 0,993 Mekânsal, eğitsel ve materyal ihtiyaç tespiti ile denetim mekanizmaları analizi bakımından incelendiğinde verilen eğitim, güvenlik ve aile eğitimi konularının ortalamalarının yüksek olduğu görülmektedir. 120

Tablo-94: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RM de yeterli sayıda meslek elemanı bulunmaktadır. 22,7 26,7 29,3 12,7 8,7 RM de modüllerin öğretiminde görev alan uzmanlar bu modüllerdeki becerileri kazandırabilecek yeterliliktedir. 18,7 39,3 23,3 10,0 8,7 Meslek elemanlarının RM de yeterli sayıda meslek elemanı bulunmaktadır. maddesi ile ilgili olarak%49 olumlu kanaatte olup %29,3 kararsız %23 olumsuz görüş bildirmişlerdir. Bu veriler de katılımcıların yarısını oluşturmaktadır. RM de modüllerin öğretiminde görev alan uzmanlar bu modüllerdeki becerileri kazandırabilecek yeterliliktedir. maddesi ile ilgili olarak meslek elemanlarının %58 olumlu, % 23, 3 kararsız, % 18,7 olumsuz görüş bildirmişlerdir. 121

Tablo-95: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM de modüllerin öğretiminde görev alan uzmanlar bu modüllerdeki becerileri kazandırabilecek yeterliliktedir. 3,49 1,163 RM de yeterli sayıda meslek elemanı bulunmaktadır. 3,42 1,217 ORTALAMA 3,46 1,120 Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından incelendiğinde yukarıda verilen konuların genel ortalamasının 3,46 civarında olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,725) 37 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,483) 38. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,137) 38. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,369) 38. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,749) 38. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,098) 38. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,790) 38. 37 t-testi değeri 38 Anova testi değeri 122

Tablo-96: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,47 1,125 Erkek 3,40 1,120 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,68 0,967 26 30 yaş 3,56 1,202 31 35 yaş 3,19 1,320 36 45 yaş 3,55 1,153 46 yaş ve üzeri 3,31 0,924 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,20 0,837 Sınıf öğretmeni 3,13 1,163 Özel eğitim öğretmeni 3,40 1,107 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,62 1,157 Okul öncesi öğretmeni 3,85 1,060 Psikolog 3,59 1,158 Rehber öğretmen 3,83 0,816 Diğer 3,08 1,041 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,92 1,686 Zihin Engelliler Öğretmenliği 2,89 1,054 İşitme Engelliler Öğretmenliği 3,75 0,535 Sınıf Öğretmenliği 3,32 1,164 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 3,73 0,821 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,79 1,073 Fizyoterapi 3,13 1,433 Psikoloji 3,73 1,132 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,31 0,961 Diğer 3,50 1,190 ORTALAMA 3,46 1,120 123

Tablo-97: Personel niteliği çeşitliliği sayısı bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,50 0,816 1 3 yıl 3,44 1,097 3 6 yıl 3,67 1,276 6 9 yıl 3,23 1,323 9 12 yıl 3,42 1,222 12 20 yıl 3,75 1,197 20 yıl ve üzeri 3,29 0,957 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,44 1,125 1 3 yıl 3,55 1,067 3 6 yıl 3,44 1,202 6 9 yıl 3,26 1,195 9 12 yıl 3,23 0,932 12 15 yıl 4,32 0,643 15 yıl ve üzeri 2,81 1,193 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,48 1,092 1 3 yıl 3,48 1,192 3 6 yıl 3,59 1,071 6 9 yıl 3,16 1,165 9 yıl ve üzeri 3,40 1,103 ORTALAMA 3,46 1,120 124

Tablo-98: Personel eğitimi bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RM yöneticisi, ÖG konusunda kendimi yetiştirmem için gerekli destekleri sağlamaktadır. RM de çalışan meslek elamanlarına ÖG konusunda eğitmek amacıyla hizmetiçi eğitimler verilmektedir. RM de yardımcı personelin (servis görevlisi, temizlikçiler vb.) özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara yönelik davranışlarını düzenlemek için eğitim yapılmaktadır. 26,7 34,0 20,7 13,3 5,3 24,7 38,0 17,3 12,7 7,3 19,3 35,3 28,0 12,7 4,7 Meslek elemanlarının personel eğitimi bakımından kanaatleri katılıyorum seçeneği üzerinde yoğunlaşmaktadır. RM yöneticisi, ÖG konusunda kendimi yetiştirmem için gerekli destekleri sağlamaktadır. ve RM de çalışan meslek elamanlarına ÖG konusunda eğitmek amacıyla hizmet içi eğitimler verilmektedir. maddelerinde meslek elemanlarının kanaatleri büyük bir oranda kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum seçenekleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Her iki madde de meslek elemanlarının görüşü %60-%62 arasında olumludur. Ancak RM de yardımcı personelin (servis görevlisi, temizlikçiler vb.) özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara yönelik davranışlarını düzenlemek için eğitim yapılmaktadır. maddesinde yine en yüksek oranda katılıyorum seçeneğinde görülmekle birlikte bunu kararsızım seçeneği izlemektedir. 125

Tablo-99: Personel eğitimi bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM yöneticisi, ÖG konusunda kendimi yetiştirmem için gerekli destekleri sağlamaktadır. RM de çalışan meslek elamanlarına ÖG konusunda eğitmek amacıyla hizmetiçi eğitimler verilmektedir. RM de yardımcı personelin (servis görevlisi, temizlikçiler vb.) özel eğitime ihtiyacı olan çocuklara yönelik davranışlarını düzenlemek için eğitim yapılmaktadır. 3,63 1,167 3,60 1,198 3,52 1,085 ORTALAMA 3,58 1,038 Personel eğitimi bakımından incelendiğinde yukarıda verilen konuların genel ortalamasının 3,58 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,931) 39 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,912) 40. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,325) 40. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,156) 40. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,539) 40. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,024) 40. 12-15 yıl arası özel eğitim alanındaki mesleki deneyime sahip olanların ortalaması yüksektir. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,978) 40. 39 t-testi değeri 40 Anova testi değeri 126

Tablo-100: Personel eğitimi bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,58 1,024 Erkek 3,60 1,103 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,63 0,835 26 30 yaş 3,54 1,138 31 35 yaş 3,72 1,023 36 45 yaş 3,65 1,230 46 yaş ve üzeri 3,48 0,978 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,00 1,106 Sınıf öğretmeni 3,49 1,037 Özel eğitim öğretmeni 3,51 0,961 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,90 1,197 Okul öncesi öğretmeni 3,93 1,025 Psikolog 3,23 1,197 Rehber öğretmen 3,83 0,506 Diğer 3,31 0,989 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,72 1,421 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,00 1,404 İşitme Engelliler Öğretmenliği 3,88 0,562 Sınıf Öğretmenliği 3,59 0,951 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 3,98 0,859 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,88 0,977 Fizyoterapi 3,67 1,039 Psikoloji 3,29 1,214 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,46 0,815 Diğer 3,52 1,230 ORTALAMA 3,58 1,038 127

Tablo-101:Personel eğitimi bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,63 0,708 1 3 yıl 3,47 1,127 3 6 yıl 3,91 0,944 6 9 yıl 3,33 0,979 9 12 yıl 3,53 1,275 12 20 yıl 3,83 1,217 20 yıl ve üzeri 3,50 0,992 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,42 1,102 1 3 yıl 3,68 1,081 3 6 yıl 3,52 0,873 6 9 yıl 3,52 1,100 9 12 yıl 3,06 1,143 12 15 yıl 4,58 0,474 15 yıl ve üzeri 3,42 0,812 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,60 0,964 1 3 yıl 3,54 1,160 3 6 yıl 3,65 0,850 6 9 yıl 3,48 1,088 9 yıl ve üzeri 3,64 1,159 ORTALAMA 3,58 1,038 128

Tablo-102: Verilen eğitim bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Öğrenci kurumdan herhangi bir nedenle ayrıldığında performansını gösteren belgeler aileye verilmektedir. RM de ÖG olan öğrencilerin devamsızlığı durumunda onlara yıl içerisinde telafi imkânı sağlanmaktadır. ÖG olan öğrenciler için eğitim programı hazırlarken ve uygularken RM nde bulunan meslek elemanları işbirliği yapmaktayım. RM de çalışan öğretmen ve diğer meslek elemanlarının sürekliliği sağlanmaktadır. 37,3 40,7 10,7 5,3 6,0 36,0 48,0 8,0 4,0 4,0 31,3 52,7 6,7 4,0 5,3 26,0 39,3 24,0 6,7 4,0 RM yöneticileri eğitimi denetleme konusunda titiz davranmaktadır. 24,0 39,3 19,3 11,3 6,0 ÖG olan öğrencilerin performansları uygun ve gerçekçi bir şekilde belirlemekteyim. 18,0 60,7 12,0 6,0 3,3 Meslek elemanlarının verilen eğitim bakımından kanaatleri en yüksek oranda katılıyorum seçeneğinde olup, bunu kesinlikle katılıyorum seçeneği izlemektedir. RM de çalışan öğretmen ve diğer meslek elemanlarının sürekliliği sağlanmaktadır. maddesi, maddeler arasında en fazla kararsızlık seçeneği işaretlenen maddedir. Bunu RM yöneticileri eğitimi denetleme konusunda titiz davranmaktadır. izlemektedir. 129

Tablo-103: Verilen eğitim bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM de ÖG olan öğrencilerin devamsızlığı durumunda onlara yıl içerisinde telafi imkânı sağlanmaktadır. ÖG olan öğrenciler için eğitim programı hazırlarken ve uygularken rehebilitasyon merkezinde bulunan meslek elemanları işbirliği yapmaktayım. Öğrenci kurumdan herhangi bir nedenle ayrıldığında performansını gösteren belgeler aileye verilmektedir. ÖG olan öğrencilerin performansları uygun ve gerçekçi bir şekilde belirlemekteyim. RM de çalışan öğretmen ve diğer meslek elemanlarının sürekliliği sağlanmaktadır. 4,08 0,980 4,01 1,013 3,98 1,114 3,84 0,905 3,77 1,039 RM yöneticileri eğitimi denetleme konusunda titiz davranmaktadır. 3,64 1,143 ORTALAMA 3,89 0,861 Verilen eğitim bakımından incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,89 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,507) 41 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,662) 42. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,023) 42. Okul öncesi öğretmeni, çocuk gelişimi ve eğitimi, rehber öğretmen ve yönetici görevinde olanların verilen eğitim bakımından kanaat ortalamaları yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 42. Özel eğitim öğretmenliği alanından mezun olanların verilen eğitim bakımından kanaat ortalaması düşüktür. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,835) 42. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,494) 42. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,804) 42. 41 t-testi değeri 42 Anova testi değeri 130

Tablo-104: Verilen eğitim bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,91 0,816 Erkek 3,80 1,007 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 4,04 0,622 26 30 yaş 3,85 0,945 31 35 yaş 3,82 1,148 36 45 yaş 4,06 0,903 46 yaş ve üzeri 3,77 0,602 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,17 0,755 Sınıf öğretmeni 3,62 0,914 Özel eğitim öğretmeni 3,86 0,906 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 4,19 1,018 Okul öncesi öğretmeni 4,38 0,513 Psikolog 3,70 0,863 Rehber öğretmen 4,08 0,594 Diğer 3,60 0,649 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,42 1,577 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,50 1,202 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,04 0,264 Sınıf Öğretmenliği 3,83 0,776 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,32 0,586 Okul Öncesi Öğretmenliği 4,31 0,540 Fizyoterapi 3,81 0,828 Psikoloji 3,89 0,632 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,52 1,059 Diğer 3,98 0,790 ORTALAMA 3,89 0,861 131

Tablo-105: Verilen eğitim bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,91 0,554 1 3 yıl 3,77 0,917 3 6 yıl 4,00 1,019 6 9 yıl 3,98 0,867 9 12 yıl 3,79 1,073 12 20 yıl 4,09 0,996 20 yıl ve üzeri 3,77 0,621 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,88 0,941 1 3 yıl 3,88 0,818 3 6 yıl 3,78 0,971 6 9 yıl 3,90 0,922 9 12 yıl 3,77 0,854 12 15 yıl 4,42 0,485 15 yıl ve üzeri 3,67 0,454 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 4,01 0,767 1 3 yıl 3,78 0,951 3 6 yıl 3,85 0,985 6 9 yıl 3,91 0,704 9 yıl ve üzeri 3,97 0,732 ORTALAMA 3,89 0,861 132

Tablo-106: Ortam ve eğitim araç gereçleri, çalışma koşulları bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RM de çalışma ortam ve koşulları uygunluk göstermektedir. 20,0 42,7 23,3 9,3 4,7 RM de yöneticiler, meslek elemanlarının iş motivasyonlarının arttırıcı şekilde davranmaya dikkat etmektedir. Açılacak RM ya da mevcut RM ortamlarına yönelik standartlar uygunluk göstermektedir. RM de ÖG olan öğrencilerin eğitimleri için kullanılan öğretim materyallerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. RM de ÖG olan öğrencilerin performansını değerlendirmek için ölçme araçları yeterlidir. 18,0 35,3 29,3 15,3 2,0 16,7 39,3 31,3 7,3 5,3 16,0 30,7 32,0 15,3 6,0 14,0 34,0 28,7 17,3 6,0 Meslek elemanlarının ortam ve eğitim araç gereçleri, çalışma koşulları bakımından kanaatleri, RM de çalışma ortam ve koşulları uygunluk göstermektedir. maddesinde en yüksek oranda katılıyorum ve kesinlikle katılıyorum görüşü elde edilmiştir. RM de ÖG olan öğrencilerin eğitimleri için kullanılan öğretim materyallerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. maddesi dışında diğer maddelerde de en yüksek oranlar katılıyorum seçeneğinde görülmüştür. İkinci yüksek oran kararsızım seçeneğinde elde edilmiştir. Özellikle RM de ÖG olan öğrencilerin eğitimleri için kullanılan öğretim materyallerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. maddesi için meslek elemanları %32 kararsızım ve 15,3 katılmıyorum seçeneğini işaretlemiştir. RM de yöneticiler, meslek elemanlarının iş motivasyonlarının arttırıcı şekilde davranmaya dikkat etmektedir. maddesinde ise %29,3 ü kararsızım %15,3 katılmıyorum seçeneğini işaretlemiştir. 133

Tablo-107: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM de çalışma ortam ve koşulları uygunluk göstermektedir. 3,64 1,051 Açılacak RM ya da mevcut RM ortamlarına yönelik standartlar uygunluk göstermektedir. RM de yöneticiler, meslek elemanlarının iş motivasyonlarının arttırıcı şekilde davranmaya dikkat etmektedir. RM de ÖG olan öğrencilerin eğitimleri için kullanılan öğretim materyallerinin çeşiti ve sayısı yeterlidir. RM de ÖG olan öğrencilerin performansını değerlendirmek için ölçme araçları yeterlidir. 3,55 1,027 3,52 1,021 3,35 1,106 3,33 1,102 ORTALAMA 3,48 0,949 Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,48 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,811) 43 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,709) 44. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,085) 44. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,057) 44. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,931) 44. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,048) 44. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyimi 12-15 yıl olanların ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından kanaat ortalaması yüksektir. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,521) 44. 43 t-testi değeri 44 Anova testi değeri 134

Tablo-108: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,47 0,926 Erkek 3,51 1,040 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,43 0,955 26 30 yaş 3,49 0,862 31 35 yaş 3,43 1,139 36 45 yaş 3,76 0,873 46 yaş ve üzeri 3,38 0,964 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 3,64 1,220 Sınıf öğretmeni 3,27 0,963 Özel eğitim öğretmeni 3,53 0,942 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 3,74 1,053 Okul öncesi öğretmeni 3,90 0,765 Psikolog 3,09 0,944 Rehber öğretmen 3,80 0,790 Diğer 3,18 0,867 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,50 1,307 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,04 1,207 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,08 0,512 Sınıf Öğretmenliği 3,44 0,885 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 3,80 0,953 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,71 0,834 Fizyoterapi 3,58 0,539 Psikoloji 3,25 0,933 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,23 1,093 Diğer 3,60 1,155 ORTALAMA 3,48 0,949 135

Tablo-109: Ortam ve eğitim araç gereçleri çalışma koşulları bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,45 0,856 1 3 yıl 3,38 0,959 3 6 yıl 3,43 0,906 6 9 yıl 3,60 0,737 9 12 yıl 3,52 1,292 12 20 yıl 3,71 1,100 20 yıl ve üzeri 3,41 0,971 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,47 1,063 1 3 yıl 3,39 0,869 3 6 yıl 3,36 0,927 6 9 yıl 3,43 1,014 9 12 yıl 3,62 1,025 12 15 yıl 4,38 0,424 15 yıl ve üzeri 3,08 0,814 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,60 0,965 1 3 yıl 3,30 0,936 3 6 yıl 3,50 0,926 6 9 yıl 3,39 0,922 9 yıl ve üzeri 3,68 1,018 ORTALAMA 3,48 0,949 136

Tablo-110: Güvenlik bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların ulaşım güvenliği bulunmaktadır. 32,0 44,0 14,0 6,0 4,0 RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların güvenliği için uygun ortam ve koşullar bulunmaktadır. 30,7 44,7 14,7 6,7 3,3 Meslek elemanlarının güvenlik bakımından kanaatleri en yüksek oranda katılıyorum seçeneğinde olup, bunu kesinlikle katılıyorum seçeneği izlemektedir. Meslek elemanları RM de ulaşım ve ortam koşul güvenliği konusunda olumlu görüş bildirmişlerdir. 137

Tablo-111: Güvenlik bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların ulaşım güvenliği bulunmaktadır. RM de ÖG olan öğrencilerimin ve kuruma devam eden tüm engelli çocukların güvenliği için uygun ortam ve koşullar bulunmaktadır. 3,94 1,031 3,93 1,011 ORTALAMA 3,93 0,998 Güvenlik bakımından incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,93 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,595) 45 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,576) 46. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,043) 46. Sınıf öğretmenliği görevinde olanların diğer görevdekilere göre güvenlik bakımından kanaat değerlendirmesi düşüktür. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,004) 46. Özel eğitim öğretmenliği alanından mezun olanların güvenlik bakımından kanaat ortalaması düşüktür. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,601) 46. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,539) 46. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,701) 46. 45 t-testi değeri 46 Anova testi değeri 138

Tablo-112: Güvenlik bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,96 0,943 Erkek 3,85 1,178 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,98 0,884 26 30 yaş 3,84 1,097 31 35 yaş 3,77 1,185 36 45 yaş 4,24 0,770 46 yaş ve üzeri 3,97 0,907 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,30 0,671 Sınıf öğretmeni 3,54 1,149 Özel eğitim öğretmeni 3,99 1,011 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 4,12 1,003 Okul öncesi öğretmeni 4,46 0,542 Psikolog 3,81 1,031 Rehber öğretmen 4,08 0,665 Diğer 3,79 0,940 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,42 1,357 Zihin Engelliler Öğretmenliği 4,22 0,939 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,25 0,463 Sınıf Öğretmenliği 3,74 1,098 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,23 0,904 Okul Öncesi Öğretmenliği 4,27 0,707 Fizyoterapi 4,00 0,756 Psikoloji 4,03 0,743 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,56 1,178 Diğer 4,21 0,809 ORTALAMA 3,93 0,998 139

Tablo-113: Güvenlik bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 4,06 0,655 1 3 yıl 3,63 1,159 3 6 yıl 4,02 1,039 6 9 yıl 4,05 0,841 9 12 yıl 3,96 1,010 12 20 yıl 4,13 1,072 20 yıl ve üzeri 3,96 0,981 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,85 1,147 1 3 yıl 3,89 0,957 3 6 yıl 3,79 1,078 6 9 yıl 4,09 0,900 9 12 yıl 4,05 1,011 12 15 yıl 4,45 0,568 15 yıl ve üzeri 3,69 1,100 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,97 1,016 1 3 yıl 3,77 1,073 3 6 yıl 3,94 0,990 6 9 yıl 4,06 0,834 9 yıl ve üzeri 4,10 0,967 ORTALAMA 3,93 0,998 140

Tablo-114: Denetim bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum RM yıl içinde yeterli sayıda denetlenmektedir. 22,7 43,3 21,3 8,7 4,0 RM nin denetimleri meslek elemanlarına yol göstermektedir. 21,3 34,7 20,7 16,7 6,7 Meslek elemanlarının denetim bakımından kanaatleri en yüksek oranda katılıyorum seçeneğinde olup, bunu kesinlikle katılıyorum ve kararsızım seçeneği izlemektedir. Özellikle RM nin denetimleri meslek elemanlarına yol göstermektedir. maddesi ile ilgili olarak, meslek elemanların yarısına yakını kararsız ile kesinlikle katılmıyorum arasında fikir belirtmişlerdir. 141

Tablo-115: Denetim bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma RM yıl içinde yeterli sayıda denetlenmektedir. 3,72 1,037 RM nin denetimleri meslek elemanlarına yol göstermektedir. 3,47 1,191 ORTALAMA 3,60 0,983 Denetim bakımından incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,60 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,877) 47 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,389) 48. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,060) 48. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,106) 48. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,534) 48. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,626) 48. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,932) 48. 47 t-testi değeri 48 Anova testi değeri 142

Tablo-116: Denetim bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,60 1,003 Erkek 3,57 0,922 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,70 1,051 26 30 yaş 3,44 1,067 31 35 yaş 3,63 0,955 36 45 yaş 3,95 0,832 46 yaş ve üzeri 3,50 0,907 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 3,90 1,432 Sınıf öğretmeni 3,37 0,971 Özel eğitim öğretmeni 3,56 0,969 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 4,15 0,875 Okul öncesi öğretmeni 3,91 1,062 Psikolog 3,56 0,834 Rehber öğretmen 3,83 0,816 Diğer 3,04 0,753 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 3,00 1,095 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,11 0,486 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,13 0,231 Sınıf Öğretmenliği 3,47 1,042 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,10 0,806 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,85 1,048 Fizyoterapi 3,50 0,756 Psikoloji 3,63 0,876 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,25 1,069 Diğer 3,50 1,384 ORTALAMA 3,60 0,983 143

Tablo-117: Denetim bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,81 0,793 1 3 yıl 3,47 1,131 3 6 yıl 3,59 0,985 6 9 yıl 3,70 0,909 9 12 yıl 3,38 1,189 12 20 yıl 3,97 0,846 20 yıl ve üzeri 3,45 0,916 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,60 1,175 1 3 yıl 3,56 1,008 3 6 yıl 3,55 0,898 6 9 yıl 3,70 0,950 9 12 yıl 3,32 1,124 12 15 yıl 4,09 0,801 15 yıl ve üzeri 3,38 0,582 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,73 1,102 1 3 yıl 3,52 1,064 3 6 yıl 3,56 0,798 6 9 yıl 3,63 0,992 9 yıl ve üzeri 3,60 0,944 ORTALAMA 3,60 0,983 144

Tablo-118: Aile eğitimi bakımından kanaatler (%) Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Ailelere evde yapacakları ile ilgili yeterli bilgi verilmektedir. 33,3 42,7 12,7 7,3 4,0 RM de ailelerin ÖG olan öğrencilerin eğitimlerine katkı sağlamaları için birebir aile eğitim programları uygulanmaktadır. RM de ÖG olan çocukların özellikleri ve gereksinimlerine yönelik bilgilendirici genel toplantılar düzenlemektedir. 26,7 37,3 19,3 12,0 4,7 26,0 42,0 17,3 11,3 3,3 Meslek elemanlarının aile eğitimi bakımından kanaatleri en yüksek oranda katılıyorum seçeneğinde olup, bunu kesinlikle katılıyorum seçeneği izlemektedir. Meslek elemanlarının çoğu aile eğitimi bakımından olumlu görüş bildirmişlerdir. 145

Tablo-119: Aile eğitimi bakımından ortalamalar (Aşağıdaki tabloda 1 kesinlikle katılmıyorum, 3 kararsızım, 5 kesinlikle katılıyorum anlamına gelmektedir. Tablodaki rakamlar değerlendirmelerin ortalamalarını göstermektedir) Ort. St. Sapma Ailelere evde yapacakları ile ilgili yeterli bilgi verilmektedir. 3,94 1,057 RM de ÖG olan çocukların özellikleri ve gereksinimlerine yönelik bilgilendirici genel toplantılar düzenlemektedir. RM de ailelerin ÖG olan öğrencilerin eğitimlerine katkı sağlamaları için birebir aile eğitim programları uygulanmaktadır. 3,76 1,066 3,69 1,129 ORTALAMA 3,80 0,993 Aile eğitimi bakımından incelendiğinde yukarıda belirtilen konuların genel ortalamasının 3,80 olduğu görülmektedir. Bu ortalama anket derecelendirilmesinde katılıyorum seçeneği aralığındadır. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,678) 49 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,938) 50. RM deki görev değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,044) 48. Yöneticilerin diğer görevde olanlara göre aile eğitimi bakımından kanaat ortalaması yüksektir. Mezuniyet alanına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,140) 48. Genel olarak mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,970) 48. Özel eğitim alanındaki mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,093) 48. ÖG olan öğrencilerle mesleki deneyime göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,510) 48. 49 t-testi değeri 50 Anova testi değeri 146

Tablo-120: Aile eğitimi bakımından ortalamalar Demografiye, göreve ve mezuniyet alanına göre dağılım Ortalama St. Sapma Cinsiyete Göre Dağılım Kadın 3,82 0,966 Erkek 3,74 1,091 Yaş Gruplarına Göre Dağılım 20 25 yaş 3,81 0,943 26 30 yaş 3,77 1,044 31 35 yaş 3,76 1,217 36 45 yaş 3,98 0,984 46 yaş ve üzeri 3,75 0,810 Rehabilitasyon Merkezindeki Göreve Göre Dağılım Yönetici 4,47 0,506 Sınıf öğretmeni 3,57 1,043 Özel eğitim öğretmeni 3,94 0,911 Çocuk gelişimi ve eğitimi uzmanı 4,10 1,031 Okul öncesi öğretmeni 4,10 1,012 Psikolog 3,44 1,002 Rehber öğretmen 4,06 0,534 Diğer 3,28 0,941 Mezuniyete Göre Dağılım Özel Eğitim Öğretmenliği 2,72 1,421 Zihin Engelliler Öğretmenliği 3,63 0,978 İşitme Engelliler Öğretmenliği 4,25 0,463 Sınıf Öğretmenliği 3,79 0,987 Çocuk Gelişimi ve Eğitimi 4,22 0,823 Okul Öncesi Öğretmenliği 3,97 1,058 Fizyoterapi 3,71 0,863 Psikoloji 3,60 0,789 Psikolojik Danışman ve Rehberlik 3,63 1,188 Diğer 3,71 1,129 ORTALAMA 3,80 0,993 147

Tablo-121: Aile eğitimi bakımından ortalamalar Genel, özel eğitim ve öğrenme güçlüğü alanındaki mesleki deneyime göre dağılım Ortalama St. Sapma Genel Olarak Mesleki Deneyimine Göre Dağılım 1 yıldan az 3,85 0,760 1 3 yıl 3,66 1,046 3 6 yıl 3,87 1,033 6 9 yıl 3,83 1,006 9 12 yıl 3,67 1,333 12 20 yıl 3,85 1,192 20 yıl ve üzeri 3,88 0,771 Özel Eğitim Alanındaki Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,62 1,191 1 3 yıl 3,74 0,941 3 6 yıl 3,69 1,068 6 9 yıl 4,12 0,729 9 12 yıl 3,58 1,283 12 15 yıl 4,52 0,503 15 yıl ve üzeri 3,50 0,436 Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Mesleki Deneyime Göre Dağılım 1 yıldan az 3,78 1,080 1 3 yıl 3,68 1,040 3 6 yıl 3,74 1,010 6 9 yıl 4,19 0,516 9 yıl ve üzeri 3,86 1,007 ORTALAMA 3,80 0,993 148

AİLE BULGULARI 149

V. REHABİLİTASYON MERKEZLERİNE DEVAM EDEN ÇOCUKLARIN DEMOGRAFİK BİLGİLERİ, ALDIKLARI HİZMETLER VE AİLELERİN ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ İLE İLGİLİ ÖNERİLERİ İLE İLGİLİ BULGULAR 150

Bu bölümde; RM lere devam eden çocukların demografik bilgileri, aldıkları hizmetler ve ailelerin çocukların eğitimi ile ilgili önerileri ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Şekil-16: Çocuk sayınızı belirtiniz? (%) n= 150 Ortalama=2,23 St. Sapma=0,689 Tek çocuğa sahip olanların oranı %14,7, 2 çocuğa sahip olanların oranı %47,3, 3 çocuk ve üzerine sahip olanların oranı %38,0 dır. Cinsiyete göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,556) 51 ÖG olan çocuğa yakınlığa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,257) 52 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,007) 52. 30 yaş ve altında olanlar tek çocuğa sahip olma oranı yüksektir. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,005) 52. Eğitim düzeyi düştükçe sahip olunan çocuk sayısı artmaktadır. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,170) 52. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,002) 52. Hane geliri düştükçe sahip olunan çocuk sayısı artmaktadır. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,011) 52. Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış ailelerde tek çocuk sahipliliği oranı yüksektir. 51 t-testi değeri 52 Anova testi değeri 151

Tablo-122: Çocuk sayınızı belirtiniz? (%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım 1 çocuk 2 çocuk 3 çocuk ve üzeri TOPLAM ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 15,1 50,5 34,4 100,0 Baba 15,7 43,1 41,2 100,0 Yasal vasi 0,0 33,3 66,7 100,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 14,6 50,0 35,4 100,0 Erkek 14,8 42,6 42,6 100,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 41,2 35,3 23,5 100,0 31 35 yaş 19,4 61,3 19,4 100,0 36 40 yaş 10,8 43,2 45,9 100,0 41 45 yaş 4,8 52,4 42,9 100,0 46 yaş ve üzeri 13,0 34,8 52,2 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 9,1 43,2 47,7 100,0 Ortaokul ve lise 11,0 51,2 37,8 100,0 Ön lisans ve üzeri 37,5 41,7 20,8 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 12,7 50,6 36,7 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 12,5 41,7 45,8 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 26,1 47,8 26,1 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 9,4 42,4 48,2 100,0 2.001 3.000 TL 19,5 48,8 31,7 100,0 3.001 TL ve üzeri 25,0 62,5 12,5 100,0 Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 17,8 48,6 33,6 100,0 Geniş aile 2,6 44,7 52,6 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile 40,0 40,0 20,0 100,0 ORTALAMA 14,7 47,3 38,0 100,0 152

Şekil-17: Çocuklarınızdan kaçı engelli? Belirtiniz. (%) n=150 Ortalama=1,08 St. Sapma=0,272 Tek çocuğu engelli olanların oranı %92,0 dır. 153

Şekil-18: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz dışında engelli çocuğunuz varsa engel türü nedir? (%) Öğrenme güçlüğü olan çocuğu dışında engelli çocuğu olduğunu belirtenlere sorulmuştur. ÖG olan çocuğu dışında engelli çocuğu olanlar %80,0 ı zihinsel engelli, %20,0 ı işitme engelli olduğunu belirtmişlerdir. 154

Şekil-19: Engelli kaç çocuğunuz için rehabilitasyon merkezinden destek alıyorsunuz? (%) n=150 Ortalama=1,03 St. Sapma=0,180 Engelli 1 çocuk için RM den destek aldığını belirtenlerin oranı %96,7 dir. 2 çocuk için destek aldığını belirtenlerin oranı ise %3,3 tür. 155

*ÖG olan birden fazla çocuk varsa biri için bundan sonraki soruların analizidir. Şekil-20: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuzun cinsiyetini belirtiniz. (%) ÖG olan çocuğun cinsiyetini kız olarak belirtenlerin oranı %43,3, erkek olarak belirtenlerin oranı ise %56,7 dir. 156

Şekil-21: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuzun yaşını belirtiniz. (%) n=150 Ortalama=10,00 St. Sapma=1,740 ÖG olan çocuğunun %23,3 ü 8 yaşında olduğunu belirtmişlerdir. 7 yaş ve altı olanların oranı %16,0, 13 yaş ve üzeri olanların oranı ise %18,0 dır. 157

Şekil-22: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz kaçıncı sınıfa devam ediyor? (%) ÖG olan çocuğunun %24,7 si 5. sınıf ve üzerine devam ettiğini etmişlerdir. Ana sınıf ve 1. Sınıfa gittiğini belirtenlerin oranı %13,3, okula gitmeyenlerin oranı ise %6,7 dir. 158

Şekil-23: Öğrenme güçlüğü olan çocuğunuz aşağıdaki eğitim ortamlarından hangisine devam ediyor?(%) Öğrenme güçlüğü olan çocuğunun okula gittiğini belirtenlere sorulmuştur. ÖG olan çocuğunun %83,6 sı devlet okuluna gittiğini belirtmişlerdir. Özel okula gittiğini belirtenler ise %16,4 tür. 159

Şekil-24: Toplamda rehabilitasyon merkezlerinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz?(%) Ortalama=2 yıl 09 ay St. Sapma=2,778 Toplamda RM den 1-2 yıl arası hizmet aldığını belirtenlerin oranı %27,3 tür. 1 yıldan az bir zamandır hizmet aldığını belirtenler %13,3, 5 yıl ve üzeri hizmet aldığını belirtenler ise %15,3 tür. 160

Şekil-25: Bugüne kadar kaç rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz? Belirtiniz. (%) Bugüne kadar RM değiştirdiğini belirtenlerin oranı %35,3 tür. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,686) 54. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,443) 54. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,288) 54. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,792) 54. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,008) 54. Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış ailelerde RM değiştirme oranı yüksektir. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,766) 54. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,426) 53. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,724) 53. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 54. 10 yaş düzeyinda RM değiştirme oranı yüksektir. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,026) 54. Okula gitmeyen veya başlamayanlarda RM değiştirme oranı yüksektir. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 54. 3 yıl ve üzerinde hizmet alanlarda RM değiştirme oranı yüksektir. 161

Tablo-123: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%) Demografik değişkenlere göre dağılım Değiştirmeyen Değiştiren TOPLAM Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 76,5 23,5 100,0 31 35 yaş 61,3 38,7 100,0 36 40 yaş 62,2 37,8 100,0 41 45 yaş 69,0 31,0 100,0 46 yaş ve üzeri 56,5 43,5 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 63,6 36,4 100,0 Ortaokul ve lise 68,3 31,7 100,0 Ön lisans ve üzeri 54,2 45,8 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 69,6 30,4 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 62,5 37,5 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 52,2 47,8 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 63,5 36,5 100,0 2.001 3.000 TL 63,4 36,6 100,0 3.001 TL ve üzeri 70,8 29,2 100,0 ORTALAMA 64,7 35,3 100,0 162

Tablo-124: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım Değiştirmeyen Değiştiren TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 66,4 33,6 100,0 Geniş aile 68,4 31,6 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 0,0 100,0 100,0 1 çocuk 63,6 36,4 100,0 2 çocuk 67,6 32,4 100,0 3 çocuk ve üzeri 61,4 38,6 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 63,8 36,2 100,0 2 çocuk 75,0 25,0 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 63,1 36,9 100,0 Erkek 65,9 34,1 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 75,0 25,0 100,0 8 yaş 82,9 17,1 100,0 9 yaş 65,4 34,6 100,0 10 yaş 44,4 55,6 100,0 11-12 yaş 85,0 15,0 100,0 13 yaş ve üzeri 29,6 70,4 100,0 ORTALAMA 64,7 35,3 100,0 163

Tablo-125: Bugüne kadar rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz mi? (%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım Değiştirmeyen Değiştiren TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 65,0 35,0 100,0 2. sınıf 92,3 7,7 100,0 3. sınıf 63,3 36,7 100,0 4. sınıf 63,0 37,0 100,0 5. sınıf ve üzeri 51,4 48,6 100,0 Okula gitmeyen 50,0 50,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 80,0 20,0 100,0 1-2 yıl 92,7 7,3 100,0 2-3 yıl 63,9 36,1 100,0 3-4 yıl 38,5 61,5 100,0 4-5 yıl 41,2 58,8 100,0 5 yıl ve üzeri 34,8 65,2 100,0 ORTALAMA 64,7 35,3 100,0 164

Şekil-26: Bugüne kadar kaç rehabilitasyon merkezi değiştirdiniz? Belirtiniz. (%) (Sadece rehabilitasyon merkezi değiştirenlere sorulmuştur) Bugüne kadar 1 kez RM değiştirdiğini belirtenlerin oranı %45,3, 2 kez değiştirdiğini belirtenlerin oranı %30,2, 3 ve üzeri değiştirdiğini belirtenlerin oranı ise %24,5 tir. 165

Tablo-126: Rehabilitasyon merkezini değiştirme nedeniniz nedir? Belirtiniz. (%) Rehabilitasyon merkezi değiştirdiğini belirtenlere sorulmuştur. (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir) n=53 % Çocuğumda ilerleme kat edilmemesi 64,2 Ulaşımın zor olması 24,5 Yönetici ile iletişim sorunu 7,5 Öğretmeni ile iletişim sorunu 5,7 Diğer 13,2 RM değiştirme nedeni olarak çocukta ilerleme kat edilmediğini belirtenlerin oranı %64,2 dir. 166

Şekil-27: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%) Ortalama=2 yıl 02 ay St. Sapma=1,548 Eğitim almakta olduğu özel eğitim ve RM den 1-2 yıl arası hizmet aldığını belirtenlerin oranı %34,7 dir. 1 yıldan az bir süredir hizmet aldığını belirtenlerin oranı %19,3, 5 yıl ve üzeri hizmet aldığını belirtenlerin oranı ise %8,6 dır. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,021) 56. 30 yaş ve altı gruplarda eğitim almakta olduğu RM den 1 yıldan az hizmet aldığını belirtenlerin oranı yüksektir. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,533) 56. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,848) 56. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,506) 56. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,990) 56. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,187) 56. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,447) 55. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,434) 55. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 56. Çocuğun yaş düzeyi yükseldikçe eğitim almakta olduğu RM den alınan hizmet süresi de artmaktadır. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 56. Çocuğun sınıf düzeyi yükseldikçe eğitim almakta olduğu RM den alınan hizmet süresi de azalmaktadır. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 56. Toplamda RM de alınan hizmet süresi arttıkça eğitim almakta olduğu RM den alınan hizmet süresi de azalmaktadır. RM değiştirme durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,313) 55. 167

Tablo-127: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%) Demografik değişkenlere göre dağılım 1 yıldan az 1-2 yıl 2-3 yıl 3-4 yıl 4-5 yıl 5 yıl ve üzeri TOPLAM Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 35,3 41,2 5,9 0,0 17,6 0,0 100,0 31 35 yaş 22,6 35,5 22,6 9,7 6,5 3,2 100,0 36 40 yaş 13,5 45,9 13,5 10,8 8,1 8,1 100,0 41 45 yaş 23,8 26,2 16,7 9,5 14,3 9,5 100,0 46 yaş ve üzeri 4,3 26,1 30,4 8,7 8,7 21,7 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 22,7 29,5 18,2 9,1 11,4 9,1 100,0 Ortaokul ve lise 14,6 39,0 18,3 7,3 11,0 9,8 100,0 Ön lisans ve üzeri 29,2 29,2 16,7 12,5 8,3 4,2 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 20,3 34,2 20,3 6,3 13,9 5,1 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 14,6 37,5 16,7 12,5 6,3 12,5 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 26,1 30,4 13,0 8,7 8,7 13,0 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 16,5 37,6 21,2 5,9 10,6 8,2 100,0 2.001 3.000 TL 22,0 34,1 9,8 9,8 12,2 12,2 100,0 3.001 TL ve üzeri 25,0 25,0 20,8 16,7 8,3 4,2 100,0 ORTALAMA 19,3 34,7 18,0 8,7 10,7 8,6 100,0 168

Tablo-128: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım 1 yıldan az 1-2 yıl 2-3 yıl 3-4 yıl 4-5 yıl 5 yıl ve üzeri TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 20,6 35,5 15,0 9,3 10,3 9,3 100,0 Geniş aile 18,4 31,6 26,3 2,6 13,2 7,9 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 0,0 40,0 20,0 40,0 0,0 0,0 100,0 1 çocuk 13,6 50,0 13,6 13,6 9,1 0,0 100,0 2 çocuk 21,1 35,2 19,7 5,6 11,3 7,0 100,0 3 çocuk ve üzeri 19,3 28,1 17,5 10,5 10,5 14,0 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 16,7 34,8 19,6 9,4 10,9 8,7 100,0 2 çocuk 50,0 33,3 0,0 0,0 8,3 8,3 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 15,4 43,1 20,0 4,6 12,3 4,6 100,0 Erkek 22,4 28,2 16,5 11,8 9,4 11,8 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 29,2 25,0 25,0 4,2 12,5 4,2 100,0 8 yaş 25,7 42,9 25,7 5,7 0,0 0,0 100,0 9 yaş 19,2 42,3 11,5 7,7 19,2 0,0 100,0 10 yaş 16,7 44,4 22,2 11,1 0,0 5,6 100,0 11-12 yaş 15,0 35,0 15,0 5,0 15,0 15,0 100,0 13 yaş ve üzeri 7,4 18,5 7,4 18,5 18,5 29,6 100,0 ORTALAMA 19,3 34,7 18,0 8,7 10,7 8,6 100,0 169

Tablo-129: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinden ne kadar zamandır hizmet alıyorsunuz? Belirtiniz. (%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım 1 yıldan az 1-2 yıl 2-3 yıl 3-4 yıl 4-5 yıl 5 yıl ve üzeri TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 35,0 20,0 20,0 10,0 10,0 5,0 100,0 2. sınıf 19,2 53,8 23,1 0,0 3,8 0,0 100,0 3. sınıf 20,0 50,0 20,0 3,3 6,7 0,0 100,0 4. sınıf 18,5 25,9 22,2 14,8 7,4 11,1 100,0 5. sınıf ve üzeri 13,5 29,7 10,8 13,5 18,9 13,5 100,0 Okula gitmeyen 10,0 10,0 10,0 10,0 20,0 40,0 100,0 Rmde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 95,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,0 100,0 1-2 yıl 9,8 87,8 0,0 0,0 2,4 0,0 100,0 2-3 yıl 8,3 16,7 66,7 0,0 5,6 2,8 100,0 3-4 yıl 0,0 30,8 7,7 61,5 0,0 0,0 100,0 4-5 yıl 5,9 23,5 0,0 5,9 64,7 0,0 100,0 5 yıl ve üzeri 8,7 8,7 8,7 17,4 8,7 47,8 100,0 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 19,6 36,1 21,6 5,2 9,3 8,2 100,0 Değiştiren 18,9 32,1 11,3 15,1 13,2 9,4 100,0 ORTALAMA 19,3 34,7 18,0 8,7 10,7 8,6 100,0 170

Şekil-28: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%) Ortalama=2,90 St. Sapma=1,427 Çocuğu, eğitim almakta olduğu RM de bugüne kadar 1 öğretmenle çalıştığını belirtenler %16,0, 2 öğretmenle çalıştığını belirtenler %29,3 3 öğretmenle çalıştığını belirtenler %24,0, 4 öğretmenle çalıştığını belirtenler %14,3 ve 5 ve üzeri öğretmenle çalıştığını belirtenlerin oranı ise %13,4 tür. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,212) 58. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,783) 58. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,186) 58. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,787) 58. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,626) 58. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,506) 58. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,254) 57. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,094) 57. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,044) 58. Yaş düzeyi arttıkça çalışılan öğretmen sayısı da artmaktadır. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,048) 58. Sınıf kategorisi arttıkça çalışılan öğretmen sayısı da artmaktadır. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 58. Toplamda RM de alınan hizmet süresi arttıkça çalışılan öğretmen sayısı da artmaktadır. 171

Tablo-130: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%) Demografik değişkenlere göre dağılım 1 2 3 4 5 ve üzeri TOPLAM Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 17,6 41,2 23,5 11,8 5,9 100,0 31 35 yaş 19,4 38,7 22,6 12,9 6,5 100,0 36 40 yaş 13,5 21,6 29,7 18,9 16,2 100,0 41 45 yaş 16,7 23,8 23,8 19,0 16,7 100,0 46 yaş ve üzeri 13,0 30,4 17,4 21,7 17,4 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 18,2 27,3 29,5 15,9 9,1 100,0 Ortaokul ve lise 15,9 29,3 23,2 15,9 15,9 100,0 Ön lisans ve üzeri 12,5 33,3 16,7 25,0 12,5 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 19,0 32,9 24,1 12,7 11,4 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 8,3 25,0 29,2 18,8 18,8 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 21,7 26,1 13,0 30,4 8,7 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 12,9 34,1 24,7 16,5 11,8 100,0 2.001 3.000 TL 19,5 19,5 26,8 17,1 17,1 100,0 3.001 TL ve üzeri 20,8 29,2 16,7 20,8 12,5 100,0 ORTALAMA 16,0 29,3 24,0 17,3 13,4 100,0 172

Tablo-131: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım 1 2 3 4 5 ve üzeri TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 17,8 31,8 20,6 15,9 14,0 100,0 Geniş aile 10,5 23,7 31,6 21,1 13,2 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 20,0 20,0 40,0 20,0 0,0 100,0 1 çocuk 22,7 31,8 9,1 27,3 9,1 100,0 2 çocuk 16,9 31,0 26,8 11,3 14,1 100,0 3 çocuk ve üzeri 12,3 26,3 26,3 21,1 14,0 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 15,9 29,0 23,2 18,1 13,8 100,0 2 çocuk 16,7 33,3 33,3 8,3 8,3 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 9,2 24,6 29,2 23,1 13,8 100,0 Erkek 21,2 32,9 20,0 12,9 12,9 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 33,3 29,2 20,8 8,3 8,3 100,0 8 yaş 14,3 25,7 40,0 17,1 2,9 100,0 9 yaş 15,4 34,6 26,9 15,4 7,7 100,0 10 yaş 11,1 38,9 16,7 22,2 11,1 100,0 11-12 yaş 5,0 35,0 15,0 30,0 15,0 100,0 13 yaş ve üzeri 14,8 18,5 14,8 14,8 37,0 100,0 ORTALAMA 16,0 29,3 24,0 17,3 13,4 100,0 173

Tablo-132: Çocuğunuz, eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde bugüne kadar kaç öğretmenle çalıştı? Belirtiniz. (%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım 1 2 3 4 5 ve üzeri TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 40,0 30,0 10,0 15,0 5,0 100,0 2. sınıf 11,5 34,6 42,3 11,5 0,0 100,0 3. sınıf 13,3 23,3 36,7 20,0 6,7 100,0 4. sınıf 11,1 33,3 18,5 22,2 14,8 100,0 5. sınıf ve üzeri 13,5 29,7 13,5 18,9 24,3 100,0 Okula gitmeyen 10,0 20,0 20,0 10,0 40,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 30,0 40,0 25,0 0,0 5,0 100,0 1-2 yıl 12,2 46,3 31,7 9,8 0,0 100,0 2-3 yıl 16,7 25,0 27,8 25,0 5,6 100,0 3-4 yıl 15,4 7,7 23,1 15,4 38,5 100,0 4-5 yıl 17,6 23,5 5,9 23,5 29,4 100,0 5 yıl ve üzeri 8,7 13,0 17,4 30,4 30,4 100,0 ORTALAMA 16,0 29,3 24,0 17,3 13,4 100,0 174

Şekil-29: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde çalıştığınız öğretmenler değişti mi?(%) Eğitim almakta olunan RM de çalıştığı öğretmenin değiştiğini belirtenlerin oranı %56,7 dir. 175

Tablo-133: Eğitim almakta olduğunuz rehabilitasyon merkezinde çalıştığınız öğretmenler değişti ise değişme nedenleri nelerdir? (%) Öğretmenlerin değiştiğini belirtenlere sorulmuştur. (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir). n=85 % Öğretmen kurumdan ayrıldı 63,5 Öğretmen devlete atandı 30,6 Yönetici, öğretmeni değiştirdi. 9,4 Biz değişmesini istedik. 8,2 Diğer 3,5 Eğitim almakta olduğunuz RM de çalıştığınız öğretmenler değişme nedeni olarak %63,5 ile öğretmenin kurumdan ayrılması öne çıkmaktadır. Öğretmenin devlete atandığını belirtenlerin oranı ise %30,6 dır. 176

Tablo-134: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%) (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir). % Hastanedeki çocuk psikiyatristlerinden / psikologlardan 39,3 Rehabilitasyon Merkezindeki Öğretmenlerden/Psikologdan/Yöneticilerden 32,0 Kendim araştırarak bilgi edindim 19,3 Okuldaki Öğretmenlerden/Rehber Öğretmenden/Yöneticilerden 15,3 RAM da bulunan uzmanlardan 9,3 ÖG ile ilgili en fazla bilgiyi %39,3 ile hastanedeki çocuk psikiyatristlerinden / psikologlardan edinildiği görülmektedir. Ardından sırayla %32,0 ile RM deki öğretmenlerden / psikologlardan / yöneticilerden, %19,3 ile kendi araştırarak bilgi edinmesinden, %15,3 ile okuldaki rehber öğretmenlerden / yöneticilerden ve %9,3 ile RAM dan bulunan uzmanlardan bilgi alınması gelmektedir. 177

Tablo-135: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım. (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir). Hastanedeki çocuk psikiyatristlerinden / psikologlardan Rehabilitasyon Merkezindeki Öğretmenlerden/Psikologdan / Yöneticilerden Kendim araştırarak bilgi edindim Okuldaki Öğretmenlerden/Rehber Öğretmenden/Yöneticilerden Rehberlik Araştırma Merkezinde bulunan uzmanlardan ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 39,8 32,3 19,4 14,0 7,5 Baba 41,2 33,3 15,7 17,6 13,7 Yasal vasi 16,7 16,7 50,0 16,7 0,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 38,5 32,3 19,8 14,6 7,3 Erkek 40,7 31,5 18,5 16,7 13,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 35,3 23,5 29,4 0,0 11,8 31 35 yaş 29,0 38,7 22,6 16,1 12,9 36 40 yaş 40,5 37,8 13,5 13,5 8,1 41 45 yaş 42,9 31,0 19,0 19,0 9,5 46 yaş ve üzeri 47,8 21,7 17,4 21,7 4,3 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 27,3 45,5 11,4 22,7 11,4 Ortaokul ve lise 45,1 28,0 19,5 9,8 9,8 Ön lisans ve üzeri 41,7 20,8 33,3 20,8 4,2 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 41,8 31,6 16,5 13,9 8,9 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 33,3 37,5 16,7 20,8 12,5 Memur, profesyonel meslek sahibi 43,5 21,7 34,8 8,7 4,3 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 35,3 37,6 16,5 17,6 12,9 2.001 3.000 TL 41,5 31,7 17,1 12,2 7,3 3.001 TL ve üzeri 50,0 12,5 33,3 12,5 0,0 ORTALAMA 39,3 32,0 19,3 15,3 9,3 178

Tablo-136: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir). Hastanedeki çocuk psikiyatristlerinden / psikologlardan Rehabilitasyon Merkezindeki Öğretmenlerden/Psikologdan/ Yöneticilerden Kendim araştırarak bilgi edindim Okuldaki Öğretmenlerden/Rehber Öğretmenden/Yöneticilerden Rehberlik Araştırma Merkezinde bulunan uzmanlardan Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 34,6 32,7 19,6 19,6 10,3 Geniş aile 55,3 26,3 15,8 5,3 2,6 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 20,0 60,0 40,0 0,0 40,0 1 çocuk 45,5 27,3 13,6 13,6 13,6 2 çocuk 43,7 29,6 21,1 12,7 4,2 3 çocuk ve üzeri 31,6 36,8 19,3 19,3 14,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 38,4 33,3 19,6 14,5 9,4 2 çocuk 50,0 16,7 16,7 25,0 8,3 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 41,5 24,6 21,5 18,5 10,8 Erkek 37,6 37,6 17,6 12,9 8,2 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 41,7 25,0 33,3 4,2 4,2 8 yaş 51,4 28,6 11,4 2,9 11,4 9 yaş 34,6 34,6 19,2 26,9 11,5 10 yaş 38,9 27,8 11,1 22,2 16,7 11-12 yaş 35,0 35,0 20,0 20,0 5,0 13 yaş ve üzeri 29,6 40,7 22,2 22,2 7,4 ORTALAMA 39,3 32,0 19,3 15,3 9,3 179

Tablo-137: Öğrenme Güçlüğü ile ilgili en fazla bilgiyi nereden edindiniz? (%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir). Hastanedeki çocuk psikiyatristlerinden / psikologlardan Rehabilitasyon Merkezindeki Öğretmenlerden/Psikologdan/ Yöneticilerden Kendim araştırarak bilgi edindim Okuldaki Öğretmenlerden/Rehber Öğretmenden/Yöneticilerden Rehberlik Araştırma Merkezinde bulunan uzmanlardan Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 40,0 25,0 35,0 5,0 5,0 2. sınıf 61,5 23,1 11,5 11,5 3,8 3. sınıf 40,0 33,3 13,3 13,3 16,7 4. sınıf 29,6 40,7 11,1 22,2 14,8 5. sınıf ve üzeri 40,5 32,4 18,9 18,9 5,4 Okula gitmeyen 0,0 40,0 50,0 20,0 10,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 20,0 40,0 20,0 30,0 10,0 1-2 yıl 51,2 29,3 7,3 7,3 17,1 2-3 yıl 52,8 25,0 16,7 11,1 5,6 3-4 yıl 30,8 23,1 46,2 7,7 7,7 4-5 yıl 41,2 29,4 17,6 17,6 0,0 5 yıl ve üzeri 17,4 47,8 30,4 26,1 8,7 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 41,2 32,0 17,5 14,4 9,3 Değiştiren 35,8 32,1 22,6 17,0 9,4 ORTALAMA 39,3 32,0 19,3 15,3 9,3 180

Şekil-30: Öğrenme güçlüğü ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğiniz bulunmakta mıdır?(%) ÖG ile ilgili herhangi bir dernek/kurum ya da kuruluşa üyeliğinin bulunduğunu belirtenlerin oranı %5,3 tür. 181

Şekil-31: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%) RM de destek eğitimi için verilen eğitim süresinin artırılması gerektiğini düşünenlerin oranı %72,0 dır. Cinsiyete göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,741) 53 ÖG olan çocuğa yakınlığa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,910) 54 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,155) 60. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,355) 60. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,409) 60. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,759) 60. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,593) 60. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,889) 60. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,670) 59. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,662) 59. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,564) 60. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,420) 60. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 60. Toplamda RM de alınan hizmet süresi 1 yıldan az olanlarda artırılmalı diyenlerin oranı düşüktür. RM değiştirme durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,283) 59. 53 t-testi değeri 54 Anova testi değeri 182

Tablo-138: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım Artırılmalı Yeterli TOPLAM ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 73,1 26,9 100,0 Baba 70,6 29,4 100,0 Yasal vasi 66,7 33,3 100,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 72,9 27,1 100,0 Erkek 70,4 29,6 100,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 47,1 52,9 100,0 31 35 yaş 80,6 19,4 100,0 36 40 yaş 75,7 24,3 100,0 41 45 yaş 71,4 28,6 100,0 46 yaş ve üzeri 73,9 26,1 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 65,9 34,1 100,0 Ortaokul ve lise 76,8 23,2 100,0 Ön lisans ve üzeri 66,7 33,3 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 68,4 31,6 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 79,2 20,8 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 69,6 30,4 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 74,1 25,9 100,0 2.001 3.000 TL 70,7 29,3 100,0 3.001 TL ve üzeri 66,7 33,3 100,0 ORTALAMA 72,0 28,0 100,0 183

Tablo-139: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım Artırılmalı Yeterli TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 73,8 26,2 100,0 Geniş aile 65,8 34,2 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 80,0 20,0 100,0 1 çocuk 68,2 31,8 100,0 2 çocuk 71,8 28,2 100,0 3 çocuk ve üzeri 73,7 26,3 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 72,5 27,5 100,0 2 çocuk 66,7 33,3 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 73,8 26,2 100,0 Erkek 70,6 29,4 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 62,5 37,5 100,0 8 yaş 68,6 31,4 100,0 9 yaş 73,1 26,9 100,0 10 yaş 66,7 33,3 100,0 11-12 yaş 75,0 25,0 100,0 13 yaş ve üzeri 85,2 14,8 100,0 ORTALAMA 72,0 28,0 100,0 184

Tablo-140: Rehabilitasyon merkezinde destek eğitim için verilen eğitim süresi hakkında ne düşünüyorsunuz?(%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım Artırılmalı Yeterli TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 70,0 30,0 100,0 2. sınıf 61,5 38,5 100,0 3. sınıf 80,0 20,0 100,0 4. sınıf 63,0 37,0 100,0 5. sınıf ve üzeri 81,1 18,9 100,0 Okula gitmeyen 70,0 30,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 20,0 80,0 100,0 1-2 yıl 80,5 19,5 100,0 2-3 yıl 77,8 22,2 100,0 3-4 yıl 84,6 15,4 100,0 4-5 yıl 70,6 29,4 100,0 5 yıl ve üzeri 87,0 13,0 100,0 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 69,1 30,9 100,0 Değiştiren 77,4 22,6 100,0 ORTALAMA 72,0 28,0 100,0 185

Şekil-32: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%) RM de bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli diyenlerin oranı %82,7 dir. Cinsiyete göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,464) 55 ÖG olan çocuğa yakınlığa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,618) 56 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,619) 62. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,984) 62. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,282) 62. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,558) 62. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,964) 62. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,739) 62. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 61. Engelli 2 çocuğa sahip olanların grup eğitimi verilmesi gerektiğini belirtenlerin oranı yüksektir. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,318) 61. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,681) 62. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,765) 62. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,759) 62. RM değiştirme durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,232) 61. 55 t-testi değeri 56 Anova testi değeri 186

Tablo-141: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 84,9 15,1 100,0 Baba 78,4 21,6 100,0 Yasal vasi 83,3 16,7 100,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 84,4 15,6 100,0 Erkek 79,6 20,4 100,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 70,6 29,4 100,0 31 35 yaş 83,9 16,1 100,0 36 40 yaş 81,1 18,9 100,0 41 45 yaş 88,1 11,9 100,0 46 yaş ve üzeri 82,6 17,4 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 81,8 18,2 100,0 Ortaokul ve lise 82,9 17,1 100,0 Ön lisans ve üzeri 83,3 16,7 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 87,3 12,7 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 77,1 22,9 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 78,3 21,7 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 80,0 20,0 100,0 2.001 3.000 TL 87,8 12,2 100,0 3.001 TL ve üzeri 83,3 16,7 100,0 ORTALAMA 82,7 17,3 100,0 187

Tablo-142: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 83,2 16,8 100,0 Geniş aile 81,6 18,4 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 80,0 20,0 100,0 1 çocuk 77,3 22,7 100,0 2 çocuk 84,5 15,5 100,0 3 çocuk ve üzeri 82,5 17,5 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 81,2 18,8 100,0 2 çocuk 100,0 0,0 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 86,2 13,8 100,0 Erkek 80,0 20,0 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 75,0 25,0 100,0 8 yaş 80,0 20,0 100,0 9 yaş 84,6 15,4 100,0 10 yaş 83,3 16,7 100,0 11-12 yaş 80,0 20,0 100,0 13 yaş ve üzeri 92,6 7,4 100,0 ORTALAMA 82,7 17,3 100,0 188

Tablo-143: Rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitimin yanı sıra grup eğitimi de verilmeli midir?(%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 80,0 20,0 100,0 2. sınıf 76,9 23,1 100,0 3. sınıf 83,3 16,7 100,0 4. sınıf 77,8 22,2 100,0 5. sınıf ve üzeri 89,2 10,8 100,0 Okula gitmeyen 90,0 10,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 75,0 25,0 100,0 1-2 yıl 87,8 12,2 100,0 2-3 yıl 86,1 13,9 100,0 3-4 yıl 84,6 15,4 100,0 4-5 yıl 76,5 23,5 100,0 5 yıl ve üzeri 78,3 21,7 100,0 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 85,6 14,4 100,0 Değiştiren 77,4 22,6 100,0 ORTALAMA 82,7 17,3 100,0 189

Şekil-33: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%) ÖG olan çocuklar için ayrı bir RM açılması gerektiğini düşünenlerin oranı %68,0 dır. Cinsiyete göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,534) 57 ÖG olan çocuğa yakınlığa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,178) 58 Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,933) 64. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,474) 64. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,079) 64. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,056) 64. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,172) 64. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,215) 64. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,591) 63. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,528) 63. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,353) 64. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,510) 64. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,025) 64. ÖG olan çocuklar için ayrı RM açılmasnı isteyenlerin, toplamda RM de alınan hizmet süresi 5yıl ve üzeri olanlarda yüksektir. RM değiştirme durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,988) 63. 57 t-testi değeri 58 Anova testi değeri 190

Tablo-144: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 69,9 30,1 100,0 Baba 68,6 31,4 100,0 Yasal vasi 33,3 66,7 100,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 69,8 30,2 100,0 Erkek 64,8 35,2 100,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 64,7 35,3 100,0 31 35 yaş 74,2 25,8 100,0 36 40 yaş 64,9 35,1 100,0 41 45 yaş 66,7 33,3 100,0 46 yaş ve üzeri 69,6 30,4 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 61,4 38,6 100,0 Ortaokul ve lise 69,5 30,5 100,0 Ön lisans ve üzeri 75,0 25,0 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 67,1 32,9 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 60,4 39,6 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 87,0 13,0 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 60,0 40,0 100,0 2.001 3.000 TL 78,0 22,0 100,0 3.001 TL ve üzeri 79,2 20,8 100,0 ORTALAMA 68,0 32,0 100,0 191

Tablo-145: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 72,0 28,0 100,0 Geniş aile 60,5 39,5 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 40,0 60,0 100,0 1 çocuk 81,8 18,2 100,0 2 çocuk 69,0 31,0 100,0 3 çocuk ve üzeri 61,4 38,6 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 67,4 32,6 100,0 2 çocuk 75,0 25,0 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 70,8 29,2 100,0 Erkek 65,9 34,1 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 66,7 33,3 100,0 8 yaş 62,9 37,1 100,0 9 yaş 57,7 42,3 100,0 10 yaş 72,2 27,8 100,0 11-12 yaş 65,0 35,0 100,0 13 yaş ve üzeri 85,2 14,8 100,0 ORTALAMA 68,0 32,0 100,0 192

Tablo-146: Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri açılmalı mıdır?(%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 60,0 40,0 100,0 2. sınıf 69,2 30,8 100,0 3. sınıf 63,3 36,7 100,0 4. sınıf 59,3 40,7 100,0 5. sınıf ve üzeri 78,4 21,6 100,0 Okula gitmeyen 80,0 20,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 45,0 55,0 100,0 1-2 yıl 73,2 26,8 100,0 2-3 yıl 63,9 36,1 100,0 3-4 yıl 53,8 46,2 100,0 4-5 yıl 70,6 29,4 100,0 5 yıl ve üzeri 91,3 8,7 100,0 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 68,0 32,0 100,0 Değiştiren 67,9 32,1 100,0 ORTALAMA 68,0 32,0 100,0 193

Tablo-147:Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezleri neden açılmalıdır? (%) Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ayrı rehabilitasyon merkezlerinin açılmasını belirtenlere sorulmuştur. n=102 % Eğitim daha etkin olur 48,0 Aynı engel türünden çocuklarla arkadaş olabilirler 13,7 Ağır çocuklardan etkilenmemesi için 10,8 Bu çocuklara yönelik daha iyi bir sistem için 9,8 Fikir belirtmeyen 17,7 TOPLAM 100,0 ÖG olan çocuklar için ayrı RM açılması gerektiğini düşünenlerin nedenleri arasında en çok %48,0 ile daha fazla eğitimle daha etkin olunacağı öne çıkmaktadır. Ardından sırayla %13,7 ile aynı engel türünden çocuklarla arkadaş olabilecekleri, %10,8 ile ağır engelli çocuklardan etkilenmemesi gerektiği ve %9,8 ile bu çocuklara yönelik daha iyi bir sistem olması gerektiği için gelmektedir. Fikir belirtmeyenlerin oranı ise %17,7 dir. 194

Şekil-34: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%) Her yaş ve her düzeydeki ÖG olan öğrencilerle çalışılabilmesi için RM nde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunması gerektiğini belirtenlerin oranı %76,7 dir. Cinsiyete göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,131) 59 ÖG olan çocuğa yakınlığa göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,000) 60 Farklı branşlarda/uzmanlık alanlarında öğretmen bulunması gerektiğini belirtenlerin oranı bireye yakınlık olarak babalarda, yüksektir. Yaş düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki vardır (p=0,003) 66. Farklı branşlarda/uzmanlık alanlarında öğretmen bulunması gerektiğini belirtenlerin oranı 30 yaş ve altı gruplarında düşüktür. Eğitim durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,165) 66. Mesleklere göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,206) 66. Hane gelirine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,051) 66. Aile türüne göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,430) 66. Çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,264) 66. Engelli çocuk sayısına göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,572) 65. ÖG olan çocuk cinsiyetine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,396) 65. ÖG olan çocuk yaş düzeyina göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,342) 66. ÖG olan çocuğun devam ettiği sınıfa göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,053) 66. Toplamda RM de alınan hizmet süresine göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,096) 66. RM değiştirme durumuna göre anlamlı bir ilişki yoktur (p=0,061) 65. 59 t-testi değeri 60 Anova testi değeri 195

Tablo-148: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%) Bireye yakınlık ve demografik değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM ÖG olan çocuğa yakınlığa göre dağılım Anne 74,2 25,8 100,0 Baba 88,2 11,8 100,0 Yasal vasi 16,7 83,3 100,0 Cinsiyete göre dağılım Kadın 72,9 27,1 100,0 Erkek 83,3 16,7 100,0 Yaş gruplarına göre dağılım 30 yaş ve altı 47,1 52,9 100,0 31 35 yaş 64,5 35,5 100,0 36 40 yaş 83,8 16,2 100,0 41 45 yaş 88,1 11,9 100,0 46 yaş ve üzeri 82,6 17,4 100,0 Eğitim durumuna göre dağılım İlkokul ve altı 72,7 27,3 100,0 Ortaokul ve lise 74,4 25,6 100,0 Ön lisans ve üzeri 91,7 8,3 100,0 Meslek gruplarına göre dağılım Ev hanımı-emekli 78,5 21,5 100,0 Vasıflı-vasıfsız işçi, esnaf 68,8 31,3 100,0 Memur, profesyonel meslek sahibi 87,0 13,0 100,0 Gelir durumuna göre dağılım 1.000 2.000 TL 69,4 30,6 100,0 2.001 3.000 TL 87,8 12,2 100,0 3.001 TL ve üzeri 83,3 16,7 100,0 ORTALAMA 76,7 23,3 100,0 196

Tablo-149: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%) Aile türü ve engelli çocuk ile ilgili değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Aile türüne göre dağılım Çekirdek aile 76,6 23,4 100,0 Geniş aile 73,7 26,3 100,0 Geçici ayrı veya kalıcı parçalanmış aile Çocuk sayısına göre dağılım 100,0 0,0 100,0 1 çocuk 86,4 13,6 100,0 2 çocuk 78,9 21,1 100,0 3 çocuk ve üzeri 70,2 29,8 100,0 Engelli çocuk sayısına göre dağılım 1 çocuk 76,1 23,9 100,0 2 çocuk 83,3 16,7 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun cinsiyetine göre dağılım Kız 80,0 20,0 100,0 Erkek 74,1 25,9 100,0 Öğrenme güçlüğü olan çocuğun yaşına göre dağılım 7 yaş ve altı 62,5 37,5 100,0 8 yaş 74,3 25,7 100,0 9 yaş 73,1 26,9 100,0 10 yaş 88,9 11,1 100,0 11-12 yaş 80,0 20,0 100,0 13 yaş ve üzeri 85,2 14,8 100,0 ORTALAMA 76,7 23,3 100,0 197

Tablo-150: Her yaş ve her düzeydeki öğrenme güçlüğü olan öğrencilerle çalışılabilmesi için rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalı mıdır?(%) Çeşitli değişkenlere göre dağılım Evet Hayır TOPLAM Öğrenme güçlüğü olan çocuğun okuduğu sınıfa göre dağılım Ana sınıf ve 1. Sınıf 60,0 40,0 100,0 2. sınıf 80,8 19,2 100,0 3. sınıf 66,7 33,3 100,0 4. sınıf 88,9 11,1 100,0 5. sınıf ve üzeri 86,5 13,5 100,0 Okula gitmeyen 60,0 40,0 100,0 RMde alınan hizmet yılına göre dağılım 1 yıldan az 65,0 35,0 100,0 1-2 yıl 78,0 22,0 100,0 2-3 yıl 63,9 36,1 100,0 3-4 yıl 84,6 15,4 100,0 4-5 yıl 88,2 11,8 100,0 5 yıl ve üzeri 91,3 8,7 100,0 Rehabilitasyon merkezi değiştirme durumuna göre dağılım Değiştirmeyen 72,2 27,8 100,0 Değiştiren 84,9 15,1 100,0 ORTALAMA 76,7 23,3 100,0 198

Tablo-151: Hangi farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmalıdır? (%) Rehabilitasyon merkezinde farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunmasını belirtenlere sorulmuştur. (Birden fazla cevap verildiğinden toplam % 100 ü geçmektedir.) n=115 % Matematik öğretmeni 50,4 Drama öğretmeni 47,8 Ergoterapist 37,4 İngilizce öğretmeni 21,7 Diğer 18,3 Farklı branşlardan/uzmanlık alanlarından öğretmen bulunması gerektiğini belirtenler en çok %50,4 ile matematik öğretmeni olması gerektiğini belirtmişlerdir. Ardından %47,8 ile drama öğretmenliği, %37,4 ile ergoterapist, %21,7 ile İngilizce öğretmenliği ve %18,3 ile de diğer branşlar gelmektedir. 199

Şekil-35: Rehabilitasyon merkezinde çocuğunuzla çalışan öğretmenin eğitimcilik kalitesini nasıl değerlendirirsiniz? (%) Ortalama=4,53 St. Sapma=0,692 RM de çocuğuyla çalışan öğretmenin eğitimcilik kalitesine verilen puanlar incelendiğinde 5 puan %62,0 dır. 4 puan %31,3, 3 puan ise %5,3 tür. Ortalama puan ise 4,53 tür. 200