BÜYÜK İNCİ NEHRİ DELTASI

Çin Halk Cumhuriyeti BÜYÜK İNCİ NEHRİ DELTASI Hazırlayanlar Hasan KÖSE İhracatı Geliştirme Uzmanı Batuhan UYSAL İhracatı Geliştirme Uzman Yard. Ülke Masaları II Dairesi İhracat Genel Müdürlüğü T.C. Ekonomi Bakanlığı Ağustos 2011 1

İÇİNDEKİLER Sayfa GENEL DEĞERLENDİRME...5 1. İnci Nehri İdari Bölgeleri ve Genel Özellikleri...13 1.1 Guangdong Eyaleti...13 2. İnci Nehri Deltası nın Temel Ekonomik Avantajları...21 2.1 Birbirini Tamamlama Avantajı...21 2.2 Avantajlı Jeopolitik Konum...22 2.3 Reformların Rekabet Gücünü Artırması...22 2.4 Kümelenme...22 3. Pazar Araştırması Kapsamında Öne Çıkan Şehirler ve Sektörler...22 3.1 Guangzhou ve Guangzhou da Öne Çıkan Sektörler...23 3.2 Shenzhen ve Shenzhen de Öne Çıkan Sektörler...26 3.3 Xiamen ve Xiamen de Öne Çıkan Sektörler...28 4. BÜYÜK İNCİ NEHRİ DELTASI DIŞ TİCARET VERİLERİ...31 4.1 Fujian Eyaletinin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...31 4.1.1 Fuzhou Şehri Dış Ticareti (Fuzhou limanı yoluyla yapılan ticaret)...31 4.1.2 Xiamen Şehri Dış Ticareti (Hangzhou limanı yoluyla yapılan ticaret)...32 4.2 Guangdong Eyaletinin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...34 4.2.1 Guangzhou Şehri Dış Ticareti (Guangzhou limanı yoluyla yapılan ticaret)...34 4.2.2 Jiangmen Şehri Dış Ticareti (Jiangmen limanı yoluyla yapılan ticaret)...36 4.2.3 Shantou Şehri Dış Ticareti (Shantou limanı yoluyla yapılan ticaret)...37 4.2.4 Shenzhen Şehri Dış Ticareti (Shenzhen limanı yoluyla yapılan ticaret)...39 4.2.5 Zhanjiang Şehri Dış Ticareti (Zhanjiang limanı yoluyla yapılan ticaret)...41 4.3 Hainan Eyaletinin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...42 4.3.1 Haikou Şehri Dış Ticareti (Haikou limanı yoluyla yapılan ticaret)...42 4.4 Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi nin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...44 4.4.1 Nanning Şehri Dış Ticareti (Nanning limanı yoluyla yapılan ticaret)...44 4.5 Hong Kong Özel İdari Bölgesi nin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...45 4.6 Makao Özel İdari Bölgesi nin Ürün ve Ülke Bazında Dış Ticareti...46 4.6.1 Makao nun Dış Ticareti (Makao limanı yoluyla yapılan ticaret)...46 2

5. Türkiye Büyük İnci Nehri Deltası Dış Ticaret Verileri...47 5.1 Türkiye Büyük İnci Nehri Deltası Dış Ticareti...47 TABLOLAR Sayfa Tablo 1: Çin Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeleri...5 Tablo 2: Büyük İnci Nehri Deltası ndaki Başlıca Endüstriler...21 Tablo 3: Guangzhou Otomotiv Sektörü Kümelenme Bölgeleri...24 Tablo 4: Fuzhou (limanı yoluyla) Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...31 Tablo 5: Fuzhou (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...32 Tablo 6: Fuzhou (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...32 Tablo 7: Xiamen in Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...33 Tablo 8: Xiamen(limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...33 Tablo 9: Xiamen (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...34 Tablo 10: Guangzhou nun Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...34 Tablo 11: Guangzhou (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...35 Tablo 12: Guangzhou (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...35 Tablo 13: Jiangmen in Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...36 Tablo 14: Jiangmen (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...36 Tablo 15: Jiangmen (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...37 Tablo 16: Shantou nun Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...37 Tablo 17: Shantou (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...38 Tablo 18: Shantou (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...38 Tablo 19: Shenzhen in Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...39 Tablo 20: Shenzhen (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...39 Tablo 21: Shenzhen (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...40 Tablo 22: Zhanjiang ın Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...41 Tablo 23: Zhanjiang (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...41 Tablo 24: Zhanjiang (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...42 Tablo 25: Haikou nun Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...42 Tablo 26: Haikou (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...43 Tablo 27: Haikou (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...43 Tablo 28: Nanning in Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...44 Tablo 29: Nanning (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...45 Tablo 30: Nanning (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...45 Tablo 31: Makao nun Ülkeler İtibariyle Dış Ticareti (2008 2010) (milyon $)...46 Tablo 32: Makao (limanı yoluyla) İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...46 Tablo 33: Makao (limanı yoluyla) İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...47 Tablo 34:Türkiye Büyük İnci Nehri Deltası Dış Ticareti (limanlar yoluyla)(2008 2010) (milyon $)...48 Tablo 35: Fuzhou nun TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...48 Tablo 36: Fuzhou nun TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...48 Tablo 37: Xiamen in TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...49 Tablo 38: Xiamen in TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...49 Tablo 39: Guangzhou nun TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010)(milyon $)...50 Tablo 40: Guangzhou nun TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...50 3

Tablo 41: Shenzen in TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...51 Tablo 42: Shenzen in TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...51 Tablo 43: Jiangmen in TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...52 Tablo 44: Jiangmen in TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...52 Tablo 45: Nanning in TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...53 Tablo 46: Nanning in TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...53 Tablo 47: Zhanjiang ın TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...54 Tablo 48: Zhanjiang ın TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...54 Tablo 49: Shantou nun TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...54 Tablo 50: Shantou nun TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...55 Tablo 51: Haikou nun TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...55 Tablo 52: Makao nun TÜRKİYE den İthalatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...55 Tablo 53: Makao nun TÜRKİYE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (2008 2010) (milyon $)...56 4

GENEL DEĞERLENDİRME 2010 yılında dış ticaret hacmi 3 trilyon dolara yaklaşan Çin in 2010 yılı ihracatı bir önceki yıla göre % 31,3 artarak 1,57 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı ithalatı ise, bir önceki yıla göre % 39 artarak 1,39 trilyon dolara yükselmiştir. Son yıllarda dünya ticaretinden aldığı pay hızla artan Çin, dünyanın bir numaralı ihracatçısı konumuna yükselmiştir. Tablo 1: Çin Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeleri Resmi Adı Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) Başkenti Pekin Yönetim Komünist tek parti yönetimi Devlet Başkanı Hu Jintao (15 Mart 2003 ten beri) Hükümet Başkanı Wen Jiabao (16 Mart 2003 ten beri) Nüfus 1,32 milyar (2010) Dil Mandarin (Pekin Lehçesi) İnançlar Ateist (Resmi), Taoist Budist, Hristiyan %3 4, Müslüman %1 2 Yüzölçümü 9 561 000 km² Şanghay (15,6 milyon), Pekin (13,1 milyon), Guangzhou (11 milyon), Başlıca Şehirleri Shenzen (8,5 milyon), Dongguan (6,5 milyon), Tianjin (5,2 milyon) Afganistan, Bhutan, Birmanya, Hindistan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kore, Laos, Moğolistan, Nepal, Pakistan, Rusya Federasyonu, Komşuları Tacikistan, Vietnam GSYİH (milyar ABD $) 5,627 (2010) Kişi Başına GSYİH (ABD 7.795 (2010) (sagp) $) İhracat (milyar ABD $) 1,587 (2010) İthalat (milyar ABD $) 1,315 (2010) Enflasyon Oranı TÜFE %3,3; ÜFE %5,5 (2010) Büyüme Oranı %10,2 (2010) İşsizlik Oranı %4,2 (2010) Dış Borç 413,9 milyar $ (2010) Uluslararası Rezervler 2,769 trilyon $ (2010) Para Birimi/Döviz Kuru Yuan (Renminbi=Rmb); 1 ABD $ = 6,60 Yuan (2010) Resmi Web Sitesi www.gov.cn (* 2010 yılı rakamları EIU tahminidir.) Kaynak: EIU, China Country Report, Ocak 2011 Türkiye ile Çin arasındaki ticari ilişkiler, 2000 yılından bu yana düzenli bir gelişme göstermektedir. İkili ticaret 2005 yılında 7,4 milyar, 2010 yılında ise 19,5 milyar $ a yükselmiştir. İkili ticari ilişkilerdeki memnuniyet verici gelişmeye rağmen, Çin ile ticarette Türkiye'nin karşı karşıya olduğu dış ticaret açığı yıllar itibariyle artış göstermektedir. İkili ticarette, 2010 yılı itibariyle Türkiye aleyhine gerçekleşen dış ticaret açığı 14,9 milyar $ dır. Türkiye nin Çin e ihracatı yıllar itibariyle artış göstermekle birlikte, gerek Çin in ithalat potansiyeli gerek Türkiye'nin üretim ve 5

ihracat kapasitesi dikkate alındığında yeterli görülmemektedir. 2000 yılında sadece 96 milyon $ olan Türkiye nin Çin e ihracatı, 2005 yılında 550 milyon $ a, 2010 yılında ise 2,26 milyar $ a yükselmiştir. Çin ile ticari ilişkilerimiz ithalat ağırlıklı bir gelişim sergilemektedir. 2000 yılında 1,3 milyar $ olan ithalatımız, 2005 yılında 6,8 milyar, 2010 yılında ise bir önceki yıla göre %35 oranında artarak, 17,18 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. İhracat artışına karşılık pek çok ihraç ürününün ithal girdiler içermesi, maruz kaldığı yatırım patlaması ve taahhüt sektöründeki gelişmeler nedeniyle Çin in ithalatında da önemli bir artış kaydedilmiştir. 2025 yılında milli gelirini 5 e katlaması beklenen Çin le ilgili olarak örneğin taahhüt/inşaat sektöründeki öngörülere bakıldığında; 2025 yılına kadar ABD nin bugünkü nüfusundan fazla (yaklaşık 350 milyon) kişinin şehir hayatına katılması ve 2030 yılında Çin in şehir nüfusunun 1 milyar olması beklenmektedir. 2025 yılına kadar 5 milyar m² yol, 170 büyük transit sistemin, 40 milyar m² inşaat alanını kapsayacak 5 milyon adet binanın (50 bini gökdelen) yapılması planlanmaktadır. Çin in inşaat sektöründeki bu atılımlarının da başta mermer olmak üzere inşaat malzemelerine olan talebi tetiklemesi beklenmektedir. Ayrıca, çalışma çerçevesinde görüşülen Guangzhou Belediyesi Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Bürosu yetkililerin de ifade ettiği gibi Çin ekonomisinde yeni bir dönem başlamıştır. Çin, uyguladığı 11 inci 5 Yıllık Plan da ihracatını artırmaya öncelik verirken artık ithalatını artırmaya odaklı 2011 2015 dönemini kapsayan 12 inci 5 Yıllık Planı uygulamaya başlamıştır. 1,5 trilyon $ nı aşan ithalat potansiyeline sahip olan ve iç tüketime dayalı büyüme sürecine geçmeye çalışan Çin e yönelik olarak ürün eyalet bazlı pazara giriş çalışmalarının yapılması diğer bir ifadeyle Çin pazarının eyaletler bazında değerlendirmesinin yapılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Xiamen şehrinde 06 09 Mart 2011 tarihleri arasında düzenlenen ve milli katılım organizasyonu Ege İhracatçı Birliği EİB tarafından yapılan 11. China Xiamen International Stone Fair Uluslararası Doğaltaş, Mermer ve Doğaltaş İşleme Teknolojileri Fuarı ndaki EİB info standında bilgilendirme hizmeti verilmiş, Çin mermer sektöründeki gelişmeler hakkında bilgi toplanmıştır. İlaveten, 15 19 Nisan 2011 tarihleri arasında 1. fazı icra edilen ve Türkiye nin de milli katılım organizasyonu olan CANTON 2011/109. Çin Uluslararası İthal ve İhraç Ürünleri Fuarı ziyaret edilmiş ve eş zamanlı olarak bahse konu fuarın organize edildiği Guangzhou şehrinin de içinde yer aldığı İnci Nehri Deltası nda (Pearl River Delta) bir Yerinde Pazar Araştırması gerçekleştirilmiştir. Bahsekonu çalışmaya katkı sağlamak amacıyla 15 21 Mayıs 2011 tarihleri arasında yine Guangzhou da düzenlenen ve milli katılım organizasyonu İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği İMMİB tarafından gerçekleştirilen CHINAPLAS 2011 Çin Plastik ve Kauçuk Endüstrisi Fuarı ndaki İMMİB info standında bilgilendirme hizmeti verilmiş, plastik sektöründe faaliyette bulunan Çinli firmalarla görüşmeler yapılmıştır. Bahsekonu çalışma çerçevesinde, Çin anakarasının önemli üretim ve ticaret merkezlerinden biri olarak kabul edilen ve 42.800 km² lik bir alanı kapsayan İnci Nehri Deltası nda ekonomik faaliyet açısından öne çıkan şehirlerden Guangzhou ve Shenzhen de özellikle makine ve ekipman, elektrik malzemeleri, oto yedek parça sektörlerinde, Xiamen de mermer sektöründe faaliyette bulunan Çinli, Türk ve diğer ülke firmaların yanısıra ticareti geliştirme kuruluşları (ticaret ve sanayi odaları, dernek, birlik, vb.) ile görüşmeler yapılmıştır. Bahsekonu görüşmelerde İnci Nehri Deltası iş yapma pratikleri, sektörlerde pazarların durumu, pazarlara hakim rakip ülkeler, sektörlere uygulanan genel mevzuat, lojistik imkanları, nakliye giderleri, mallarla ilgili tüketici 6

öncelikleri gibi konularda pazar bilgileri toplanmıştır. Özellikle Guangzhou ve Shenzen de iş yapan Türk işadamları ile de görüşmeler yapılmış, bu firmaların sektörleri ile ilgili ticaret fırsatları ve Çin pazarına giriş konularındaki tecrübelerinden istifade edilmiştir. Çin de Türkiye ve Türk sanayi ürünleri konusunda olumlu ya da olumsuz bir önyargının bulunmadığı ancak Türkiye nin ve Türk sanayi ürünlerinin çok tanınmamasının ticaretin gelişmesine önemli bir engel teşkil ettiği gözlemlenmiştir. Bu bilgi, ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarının yanı sıra özel sektörde faaliyet gösteren firmalar ile yapılan görüşmelerden de çıkan bir sonuçtur. İnci Nehri Deltası, sermaye, teknoloji ve müteşebbis becerilerini komşusu olan Hong Kong dan alarak 1990 ların başından itibaren Çin de en hızlı büyüyen bölge olmuştur. Mevcut durumda İnci Nehri Deltası, Çin anakarasının önemli üretim merkezlerinden biri olarak kabul edilmektedir. İnci Nehri Deltası ndaki para birikimi, üretim kaynaklıdır. İnci Nehri Deltası, Çin de imalatın yoğun şekilde gerçekleştirildiği Guangzhou, Shenzhen, Foshan, Dongguan, Zhongshan, Zhuhai, Jiangmen, Huizhou ve Zhaoqin şehirlerinden oluşmaktadır. Bu şehirlerin oluşturduğu ekonomik büyüklük, Çin in % 10 unu oluşturmaktadır. İnci Nehri Deltası ndan bahsedilirken Çin ekonomisinin kalbi, atölyesi ticaret merkezi, açık pazar, iş odaklı mantalite, güçlü üretim merkezi, ulaşım ve üretim altyapısı güçlü, makine, otomotiv, elektronik, mobilya, doğaltaş mermer sektörleri ifadelerini sık sık duyabilirsiniz. Bu bölge, üretim, perakende satış, mevduat, patent başvurusu sayısı, ödenen vergi miktarı, dış ticaret, cep telefonu sayısı, internet kullanımı açısından Çin de bir numaradır. Bu ifadeler rakamlara da yansımakta, bu bölgedeki şehirlerin dış ticaretleri dünyadaki birçok ülkenin dış ticaretinden fazla olmaktadır. Örneğin, bölgenin önemli şehirlerinden ve elektronik sektörünün merkezi Shenzen in ithalatı 2010 yılında 174 milyar, ihracatı 286 milyar $, Guangzhou nun ithalatı 50 milyar, ihracatı 56 milyar $, Xiamen in ithalatı 32 milyar, ihracatı 53 milyar $ dır. Guangdong eyaletinde 90 bin yabancı (fabrika) yatırımı, 3 bin temsilcilik ofisi vardır. Dünyanın ilk 500 şirketinin % 20 sinin ofisleri ve üretim kolları Guangzhou dadır. İnci Nehri Deltası, son zamanlarda adını 9 büyük şehri birbirine bağlayarak, 42 milyon kişinin yaşadığı dünyanın en büyük mega şehrinin inşa edileceği bölge olarak da duyurmaktadır. Ocak 2011 de Çinli şehir planlamacıları, İnci Nehri Deltası nı Bütünleştirme adını taşıyan bu projeyi masaya yatırmışlardır ve bu projenin maliyeti de 190 milyar $ olarak öngörülmektedir. Bu yeni mega şehir, Çin de imalatın yoğun şekilde gerçekleştirildiği ve Çin deki ekonomik büyüklüğün % 10 unu oluşturan Guangzhou, Shenzhen, Foshan, Dongguan, Zhongshan, Zhuhai, Jiangmen, Huizhou ve Zhaoqin şehirlerini kapsayacak ve bu şehirleri bir araya getirecektir. Bu projenin gerçekleştirilmesi durumunda (ki 6 yılda bitirilmesi planlanmaktadır) projede şehir merkezi büyüklüğü açısından Londra dan 26 kat daha büyük bir şehir ortaya çıkacak ve önümüzdeki 6 yılda, 9 ayrı şehirdeki ulaşım, enerji, su, telekomünikasyon ağlarını birbirine bağlamak için yaklaşık 150 büyük altyapı projesi başlatılacaktır. Bu projede, Türk firmaları açısından da yeni fırsatlar ortaya çıkabilecektir. Ek olarak, mega şehri Hong Kong a bağlayacak bir demiryolu da inşa edilecektir. Şehirlerin birbirine bağlanmasındaki amaç, insanların çok daha rahat seyahat edebilmelerini ve farklı alanlardaki farklı olanaklardan daha rahat bir şekilde faydalanmalarını sağlamaktır. Sonuç olarak, bu projeyle sanayi ve istihdamın ülke içinde daha eşit bir şekilde dağılması ve kamu hizmetlerinin daha adil olarak kullanılması hedeflenmektedir. İnci Nehri Deltası denilince kuşkusuz akla ilk gelen ekonomik olay, Guangzhou da1957 den beri ilki Nisan Mayıs; ikincisi ise Ekim Kasım aylarında olmak üzere yılda iki kez düzenlenen ve 7

sektörler halinde gruplanmış 3 faz olarak yapılan Çin İthalat ve İhracat Fuarı, diğer adıyla CANTON Fuarı dır (www.cantonfair.org.cn). Çin'in ihraç ettiği tüm ürünlerin aynı anda sergilendiği bu fuardaki katılımcı firma sayısı yıllık ortalama 24 bindir. Ziyaretçi sayısı ise yaklaşık 160 farklı ülkeden 200 bin civarındadır. Fuarda, ABD, İngiltere, Kanada, Brezilya, Arjantin, Avustralya, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Singapur, Filipinler, Hindistan, Pakistan, Rusya Fed., Mısır, Suriye, İran, Türkiye, Rusya, İsveç, Norveç, İsviçre, İspanya, Yeni Zelanda, Fransa, Almanya, Hollanda, Güney Afrika, Kolombiya dan gelen firmalar ürünlerini sergilemiştir. 2011 yılı Nisan ayında CANTON Fuarı nın 1. fazına milli katılım organizasyonu ile Türkiye den 37 firma katılım sağlamıştır. CANTON Fuarı, Çin in en büyük, dünyanın en büyük 3 fuarından biridir. CANTON, pasaportunuzu ibraz ederek 200 Yuan ücret karşılığı aldığınız giriş kartının 5 sene geçerli olması ve kaybettiğinizde yenisini almak için ceza ödediğiniz kendine özgü kuralları olan kurumsal bir fuardır. Türkiye ile Çin arasındaki ticareti de belirleyen fuar olarak da bilinen CANTON fuarının ticaret hacminin her yıl 25 30 milyar $ olduğu hesap edilmektedir. Fuar esnasında Gunagzhou da otel hizmetleri başta olmak üzere her şey en az %50 zamlı olmaktadır. Fuar öncesi, günlüğüne 50 $ verilen bir otele, fuar esnasında 100 $ fiyat ödenebilmektedir. Çinli firmalar, bu pazarda çalışan yabancı tedarikçiler, Çin pazarının büyüklüğü, pazardaki fırsatlar konusunda memnuniyetlerini ifade etmişlerdir. Çin pazarının küresel ekonomik krizden etkilenmediğini ve büyümeye devam ettiğini belirtmişlerdir. Çin de Türkiye ve Türk sanayi ürünleri konusunda olumlu ya da olumsuz bir önyargının bulunmadığı ancak Türk ürünlerinin pazarda tanınmadığı görülmüştür. Türkiye nin ve Türk sanayi ürünlerinin çok tanınmamasının ticaretin gelişmesine önemli bir engel teşkil ettiği gözlemlenmiştir. Bu bilgi, ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarının yanı sıra özel sektörde faaliyet gösteren firmalar ile yapılan görüşmelerden de çıkan bir sonuçtur. Tanınmanın en iyi yolu da sektörel (ihtisas) fuarlarına Türk firmalarının yoğun katılımı ile mümkün olacağıdır. Zira mermer sektöründe Xiamen de düzenlenen Mermer ve Doğaltaş Fuarı, bu sektörün dünyadaki en önemli fuarlarından biridir ve bu fuara Türk firmalarının yoğun katılımı söz konusudur. Bu fuar sayesinde, adeta Türkiye adı ile mermer Çin de özdeşleşmiştir. Diğer yandan, CANTON Fuarı genel bir fuar olduğundan katılımcı Türk firmalarının çoğunluğu Çin pazarını hedeflemekten ziyade Ortadoğu, Afrika gibi bölgelerden Çin den ithalat yapmak amacıyla gelen gelen ithalatçı firmalarla bağlantı yapmak saikiyle Türk firmaları bu fuara ilgi göstermektedirler. Zaten Guangzhou da Çin in diğer şehirlerine nazaran Ortadoğu ve Afrikalı işadamlarını yoğun olarak görmek ve bu işadamlarına yönelik hizmet veren otel ve lokantalara rastlamak mümkündür. Guangzhou şehri adeta Çin tarafından az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için bir ticaret merkezi olarak konumlandırılmıştır. Kurumsal olarak iş yapan Avrupalı firmaların daha çok Şanghay ve çevresinde iş yaptıkları görüşmelerden derlenen bilgilerdendir. İnci Nehri Deltası nda bazı şehirler adeta bazı sektörler ile anılmaktadır. Xiamen mermer, Foshan mobilya ve mobilya aksesuarları, Zhongshan ise aydınlatma (avize, vs.) ile anılmaktadır. Bu şehirlerde sektörel kümelenme olmuş, sektörel kümelenme de beraberinde ölçek ekonomisini getirmiştir. Ölçek ekonomisi ile bu şehirlerdeki üretim altyapısı, know how sayesinde girdi maliyetleri düşmekte buralarda üretim yapan firmaların birim maliyetleri düşmektedir. Çin anakarasının üretim merkezi olan bu bölgenin ekonomik başarısının altında yatan en büyük sır sektörel kümelenme ve ölçek ekonomisini yakalamasıdır. Örneğin 8

mermer sektörünün kümelendiği Xiamen şehri, sadece Çin in değil dünyanın o sektördeki en önemli üretim merkezi, bu şehirde düzenlenen Doğaltaş Fuarı, dünyanın en önemli üç fuarından biridir. Bu bağlamda, Türkiye ve Çin deki işgücü ve enerji maliyetleri ile ilgili bir karşılaştırma yaparak Çin e rekabet gücü kazandıran esas nedenin sektörel kümelenme ve ölçek ekonomisi olduğu görüşü doğrulanabilir. Türkiye deki işgücünün saati 3 $, Çin de 2 $ dır. Sanayide kullanılan elektrik fiyatlarına bakıldığında Türkiye de elektriğin kwh si 0,14 $ Çin de ise elektriğin kwh si 0,12 $ dir. Görüşmelerden elde edilen değerlendirmelere göre CANTON fuarına katılmak Çin pazarını hedefleyen firmalarımız için sektörel fuarlar kadar etkin değildir. 2011 Mayıs ayında Guangzhou da düzenlenen ve bu sene plastik sektörü firmalarımızın katılım sağladığı CHINAPLAS fuarı da Çin pazarını hedefleyen firmalarımız açısından önemli bir adımdır. İlaveten, diğer Asya ülkeler işadamlarının Avrupa ülkelerinde düzenlenen fuarlara başta vize ve uzaklık problemleri nedeniyle son yıllarda özellikle Çin deki sektörel fuarları tercih etmeleri de Çin deki sektörel fuarların önemini artırmıştır. Çin e mal satılamaz imajı ile Türkiye ile Çin arasındaki coğrafi uzaklık, Türk firmalarının bu pazara ve bu pazarı araştırmaya ilgilerini azaltsa da; Türk lojistik firması ile yapılan görüşmede Çin le olan doğal taş (özellikle mermer) ticaretimiz sayesinde deniz nakliyesinin yaygın olduğu ve Türkiye ile Çin arasındaki ticaret açısından çok ciddi bir engel teşkil etmediği görülmüştür. İlaveten Batı dan Doğu ya nakliye masrafları daha ucuzdur. Türkiye den Çin e 20 lik bir konteynerin nakliyesi 20 30 gün sürmekte ve navlun bedeli 1.500 $ civarındadır. Türk Hava Yolları nın (THY) da Guangzhou ya seferlere başlaması ile de Çin pazarını hedefleyen Türk firmaları için yeni bir nakliye kolaylığı anlamına gelmektedir. THY ile 1 kg kargo 2 ila 3 $ arasında değişmektedir. Çin de dağıtım ağında işine ve sektörüne hakim dağıtıcı/ithalatçı bir firma ile çalışmak özellikle Türkiye nin ve Türk ürünlerinin tanınmadığı bu pazarda önem arz etmektedir. Zira, Çin pazarında iyi tanınan bir dağıtıcı firmaya duyulan güven, firmanın pazara arz ettiği ürünler için de referans olmaktadır. Görüşülen dağıtıcı firmalar pazara arz edilecek yeni ürünlerde müşterileri kendilerinin ikna etmelerinin daha kolay olduğunu belirtmişlerdir. Çin pazarına (özellikle İnci Nehri Deltası na) tedarik sağlayan Türk firmalar da dahil yabancı firmaların çoğu Hong Kong ta posta kutusu şirketi tabir edilen bir şirket kurmakta, bu şirketin temsilcilik ofisini de Guangzhou ya da Shenzen de açmaktadırlar. Doğrudan Türkiye deki faaliyet belgesi ile Çin de temsilcilik açan firmaların sayısı yok denecek kadar azdır. Temsilcilik ofislerinin kiraları yer, konum ve binanın özelliklerine göre değişmekle birlikte orta üstü sayılabilecek bir konumdaki 50 m² ofisin kirası 6.000 (yaklaşık 1000 $) ila 15.000 Yuan arasında değişmektedir. Merkezi ve lüks bir konuma sahip yerlerde ofis kiraları ise metrekaresi 200 ila 300 Yuan arasındadır. Yabancı firmalar, temsilcilik ofislerinde çalıştırdıkları Çinli elemanları ile pazarlama faaliyetlerini daha rahat yapabilmektedirler. İngilizce bilen Çinli bir sekreter sosyal güvenlik primi dahil ortalama 2.000 ila 3.000 Yuan arasında ücret alırken Çinli bir pazarlama müdürü/elemanı 10.000 ila 15.000 Yuan arasında maaş almaktadır. Guangzhou ve Shenzen deki fabrikalarda çalışan işçilerin asgari ücretleri ise işçilerin vasıflarına göre 1.000 ila 2.000 Yuan arasında değişmektedir. 9

Bahsekonu temsilcilik ofisleri, daha çok Çin den diğer ülkelere tedarik yapmak amacıyla açılmış ofislerdir. Daha çok Çin den mal getiren firmaların yüklenen ürünleri denetlemeleri, Çin den yeni tedarik kaynakları bulmak amacıyla açtıkları ofislerdir. Son 2 3 yıldır özellikle (tek taraflı) sadece Türkiye ye mal satmak amacıyla Türkler tarafından açılan ofislerin kapandığı da yapılan çalışma esnasında tespit edilen bir durumdur. Ancak, ticaretini çeşitlendiren, örneğin Vietnam dan alıp Çin e, Güney Kore den alıp Hong Kong a, Türkiye den alıp Tayvan a satan Türk firmalarının başarılı olduğu, ticaretlerini, cirolarını artırdıkları da tespit edilmiştir. Çalışmanın yapıldığı 42.800 km² lik bir alanı kapsayan Büyük İnci Nehri Deltası, dünyanın en hızlı gelişen ekonomik bölgelerinden ve önde gelen imalat merkezlerinden biridir. Akademik çevrelere göre, Büyük İnci Nehri Deltası, en hızlı büyüyen ekonominin en hızlı büyüyen bölgesidir. 1978 yılı itibariyle Hong Kong, imalat kaplanı olarak bilinen önemli bir merkezdir. Guangdong Eyaleti ise fakir ve arka planda kalmış bir tarım bölgesiyken, Shenzen küçük bir balıkçı kasabası olarak bilinmektedir. Dönemim ÇHC Devlet Başkanı Deng Xiaoping in Açık Kapı Politikası reformları ile bu bölgedeki sosyoekonomik koşullar bir anda değişmiştir. Çin anakarasının ticarete açılması ve Hong Kong da maaşların yükselmesiyle Hong Kong taki pek çok imalatçı ucuz işçilik, düşük arazi kirası ve işletme maliyetlerinden yararlanmak için Shenzen e ve İnci Nehri Deltası nın diğer bölgelerine akın etmeye başlamıştır. Böylece emek yoğun sektörlerdeki faaliyetler Çin anakarasında yapılırken yönetim, tasarım, AR GE, kalite kontrol ve finans gibi yüksek katma değerli faaliyetler Hong Kong da sürdürülmeye devam etmiştir/etmektedir. Açık Kapı Politikası nın etkisiyle 1980 lerde başta Shenzen olmak üzere Özel Ekonomik Bölgeler gelişmeye başlamıştır. Ekonomik yükselme, tüm İnci Nehri Deltası na yayılmış ve Dongguan, Shunde, Nanhai ve Zhongshan gibi yerleşim bölgelerinde hızlı bir şehirleşme süreci yaşanmıştır. 1992 yılı ile birlikte Deng Xiaoping in İnci Nehri Deltası na olan desteği daha da artmış, Çin in iç bölgelerinden milyonlarca göçmen ve mevsimlik işçi daha iyi bir yaşam standardına sahip olmak için İnci Nehri Deltası na gelmeye başlamıştır. Lojistik üsleri, havaalanları, metrolar gibi şehirlerarası bağlantılar İnci Nehri Deltası nın megapolleşmesine olumlu katkıda bulunmuştur. 2001 yılında ÇHC nin, Dünya Ticaret Örgütü ne (DTÖ) üye olması da İnci Nehri Deltası nın gelişimini hızlandırmıştır. Bu üyelikle beraber Büyük İnci Nehri Deltası nda Hong Kong a rakip birçok liman ve lojistik merkezi açılmıştır. Bu durum, Hong Kong un uluslararası geçit olma gücünü olumsuz etkilemiş, İnci Nehri Deltası limanları lehine bir durum ortaya çıkarmıştır. Zira, Hong Kong sınırlı doğal kaynakları ile dış kaynaklara ihtiyacı olan özel idari bir bölgedir. Ayrıca, 29 Haziran 2003 te ÇHC ve Hong Kong arasında yapılan ve karşılıklı ticaretin artırılmasını hedefleyen bir serbest ticaret anlaşması olan Daha Yakın Ekonomik İşbirliği Anlaşması (CEPA) da İnci Nehri Deltası ndaki ekonomik faaliyetlere hız kazandırmıştır. Çin in önemli bir üretim merkezi olması yanı sıra aynı zamanda önemli bir ticaret ve iş merkezidir. İnci Nehri Deltası, aynı zamanda Çin in Güney Ejderhası olarak da adlandırılmaktadır. Ekonomik olarak en üretken eyalet olan Guangdong Eyaleti, önemli reeksport merkezi Hong Kong un da içinde bulunduğu Büyük İnci Nehri Deltası her geçen yıl ekonomik olarak daha da gelişmektedir. 2000 yılından önce Büyük İnci Nehri Deltası, Çin dış ticaretinin üçte birini yaparken 2010 a geldiğimizde Guangdong Eyaleti tek başına Çin dış ticaretinin üçte birini yapmaktadır. Bu rakamlardan da görüldüğü gibi, Büyük İnci Nehri Deltası hakkında bilgi sahibi olmadan Çin le yapılacak ticarette başarılı olmak tam anlamıyla imkansızdır. İnci Nehri Deltası nın yukarıda sayılan özelliklerinden dolayı bu Delta da çok sayıda 10

yerli ve yabancı firmanın çalışma ofisi, bankaların genel merkezleri, yabancı temsilcilikler bulunmaktadır. Guangzhou, Shenzen ve Hong Kong limanları, hem yolcu hem de kargo ticaretinde Çin in önemli bir giriş çıkış kapılarıdır. İlaveten, İnci Nehri Deltası nın da içinde yer aldığı Çin in kıyı bölgelerinde yaşayan, yüksek gelir düzeyinde olan yaklaşık 200 milyon Çinli bulunmaktadır. Bu nüfus, harcama kapasitesi, zevk ve tercihlerin gelişmişliği açısından Türk firmalarının ve Türkiye turizminin önemli bir hedef kitlesidir. İnci Nehri Deltası aynı zamanda Çin in son yıllarda tüketici eğilimlerini belirleyen kaliteli ürün kullanan 200 milyon zengin Çinli nüfusun önemli bir oranını da barındırmaktadır. 1,3 milyar nüfusa sahip Çin de 400 milyon Çinlinin kişi başına düşen yıllık geliri 8.000 $ dır. Çin in kıyı bölgelerinde yaşayan, yüksek gelir düzeyindeki bu Çinli nüfus, Almanya, Fransa, İngiltere nüfusunun toplamı kadardır. Özellikle bu yüksek gelir grubunun alım gücü, kaliteli ve katma değeri yüksek Türk malları için de önemli bir fırsattır. Geriye kalan 900 milyon Çinlinin kişi başına düşen yıllık geliri ise bunun onda biri (800 $) kadardır. Daha az gelire sahip olan grup, kırsal ve iç kesimlerde yaşarken daha zengin olan grup da büyük şehir merkezlerinde ve kıyı kesimlerde yaşamaktadırlar. Çin de bu iki tip tüketici kesimi, iki farklı tüketim eğilimini ortaya çıkarmıştır. Birincisi, yüksek kalitede ve teknolojide üretilen, zengin kesimin beklentilerini ve isteklerini karşılayabilecek ürünleri tüketirken, ikinci tip tüketici kesim, daha geniş bir kesime hitap eden göreceli olarak daha düşük kalitede ve daha düşük fiyatlı ürünleri tüketmektedir. İnci Nehri Deltası nda yaşayan nüfus birinci tip tüketici kesimidir. Birinci grubun tükettiği ürünlerde hem kalite olarak hem de fiyat olarak ABD ve Avrupa daki ürünlerle aynı göstergeler mevcuttur ve uluslararası şirketler/markalar da zaten bu pazara hakimdir. Türk firmalarının da öncelikle hedeflemesi gereken bu pazardır. İkinci grubun tükettiği ürünlerde ise uluslararası şirketleri/markaları görmek zordur. Guangzhou ve Shenzen de özellikle Türkiye ye ürün tedariki amacıyla kurulan Türk firmaları son 2 3 yıldır Türkiye den de ürün getirerek Çin pazarına vermeye başladıklarını, bu ürünlerin de (Çin pazarına tedarik sağlayan Türk firmalarının tabiriyle Avrupa ayarında ) kaliteli/markalı ürünler olduklarını ifade etmişlerdir. Diğer seviyedeki ürünleri zaten Çinliler kendileri üretmekte ve tedarikini yapmaktadırlar. Ölçek ekonomisi ve kümelenme ile seri üretimi ve üretimdeki birim maliyetleri düşürmede başarılı olan Çinli üreticiler ile rekabet edebilmek, diğer bir ifadeyle Çin pazarında yer almak istiyorsanız bir üründe Çinli firmalardan daha iyi olunması gerekmektedir. İlaveten Çin pazarında ürüne referans kazandırabilmek de önem arz etmektedir. Ürünümüz şu projede kullanılıyor ya da bu ürün şu markette satılıyor ifadesi o ürün için önemli bir referanstır. Belli bir referansı yakalayan bir ürünün bir sonraki aşaması isim yaparak yukarıya çıkması, Çin pazarında marka olmasıdır. Diğer yandan, düşük gelirle çalışan işgücü, ekonominin büyümesine paralel olarak daha yüksek ücretler talep etmeye başladıkça veya daha yüksek getirisi olan işlere yöneldikçe Çin iç pazarı daha büyüyecek ve daha önemli bir konuma gelecektir. Çin ekonomisindeki büyüme devam ettikçe gelirler artacak ve Çinli çalışanlar artık patronları ne verirse ona razı olmayacaklardır. Çünkü bugünkü çalışanlar, geçmişteki çalışanlara göre daha iyi eğitim almış durumdadırlar ve daha yüksek ücret, daha iyi bir iş ortamı ve iş güvencesi beklemektedirler. 11

Diğer yandan, son yıllarda Çin de göçmen ve mevsimlik işçilerin ücretleri artırılarak gelir piramidinin en altındaki kesimin de güçlenmesi sağlanmıştır. Bu bir anlamda, Henry Ford un düşük ücretli işçilerin ücretlerini bir anda arttırarak düşük fiyatlı araçlarını onlara satma imkanı bulması gibidir. Bu durum, Çin de artan gelirlere paralel olarak tüketici tercihlerinin kaliteli ürüne olan taleplerini de artırmakta/artıracaktır. İlaveten, Çin deki ekonomik gelişim ve refah eşit olarak dağıldıkça iç kesimlerdeki tüketicilerin önemi de artmakta, bununla beraber tüketici eğilimlerindeki bölgesel farklılaşma azalmaktadır. Son zamanlarda, devletin de gelir dağılımındaki bölgesel dengesizlikleri düzeltme çabaları, büyük üretim kapasitesine sahip şirketlerin üretim merkezlerini iç bölgelere doğru kaydırmasına sebep olmuş, bu durum da iç bölgelerdeki refahı artırmış dolayısıyla tüketici eğilimlerini, tercihlerini etkilemiştir. Bu duruma en güzel örnek Shenzen dir. Shenzen de özellikle elektronik sektöründe faaliyette bulunan Tayvanlı firmalar artan işçilik maliyetleri nedeniyle üretimlerini iç bölgelere kaydırmaktadırlar. Çin de tek çocuk politikası nedeniyle doğurganlık oranı düşmektedir. Fakat Çin de nüfusundaki genç nüfus yoğunluğu hala fazla olduğundan tüketim artışının fazla olacağı ve tüketime bağlı büyümenin giderek artacağı öngörülmektedir. Çin Dış Ekonomi ve Ticaret Üniversitesi öğretim görevlilerinden Kong Shuhong a göre, Çin'de lüks malların gençler tarafından tüketilmesi eğiliminin son derece açık olduğunu, bunun esas nedeninin Çin'de "tek çocuk" fazlalığı olduğunu ifade etmiştir. 1980'li ve 1990'lı yıllarda doğanların çoğu, tek çocuk oldukları için, küçüklüklerinden beri anne babalarından en güzel şeyleri almaya alışmış ve aileler tüketim alışkanlıklarını tek olan çocuklarına göre belirlemişlerdir. Bu gençler, daha çok kişilik ve mevki arayışında bulunmaktadırlar ve el bebek, gül bebek yetişme tarzını, kendi bireysel/yetişkin hayatlarına taşımaktadırlar. Bu yeni hayat tarzı da yeni bir tüketim eğilimini beraberinde getirmektedir. Bu bilgiyi, Guangzhou ve Shenzen de lüks markaların satışlarınının yapıldığı Alış Veriş Merkezlerine (AVM) olan genç nüfusun yoğun ilgisi ve tüketme eğilimi teyit etmektedir. Çin'de şehirlerdeki gençler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, gençlerin %60'ından fazlası, "hayatın güzelliğinden zamanında zevk alma" görüşüne katılarak, kaliteli mal almak istediklerini belirtmiştir. Gençlerin lüks mal tutkusu, birkaç lüks mal araştırma kuruluşu ve lüks marka satıcısının Çin pazarında ortaklaşa saptadığı bir olgudur. Dünya Lüks Mal Derneği'ne göre, önümüzdeki 3 5 yıl boyunca, Çin'deki lüks mal tüketen ana güç, 25 30 yaşları arasındaki gençler olacaktır. Bu gençler, Çin'deki lüks mal piyasasının gelişmesi için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Çin de yapılan bir araştırmaya göre ise, birçok Çinli genç, lüks mal almak için banka hesaplarından fazla para çekip borca girmektedir. İş dünyasındaki şahsiyetler, lüks harcamalarının, kişisel varlıklarının ortalama olarak %4'ü düzeyinde olduğunu söylemektedir. Oysa Çin'deki bazı genç tüketicilerin lüks mal için yaptıkları harcamalar, kişisel varlıklarının %40'ını aşmaktadır. Şanghay daki telekomünikasyon şirketinde çalışan bir genç, gazetecilere şunları söylemiştir: "Kısa süre önce 10.000 yuana Apple marka bir dizüstü bilgisayar aldım. Kredi kartımdan taksitle ayda yalnızca 3.000 yuan ödeyebiliyorum. Bu da aşağı yukarı maaşının % 70'ini oluşturuyor. Kredi kartıyla harcama yapmayı seviyorum." İnci Nehri Deltası nda yapılan görüşmelerden izlenimlere yukarıda kısaca değindikten sonra İnci Nehri Deltası, şehirler ve öne çıkan sektörler sonraki bölümlerde detaylı olarak incelenecektir. Büyük İnci Nehri Deltası, büyük bir coğrafyayı ve nüfusu kapsadığından bu bölgeyi incelerken en azından eyaletler ve özel/özerk bölge başlığı altında incelemek daha faydalı olacaktır. Bu 12

anlamda, ticari ilişkilerde ve alınacak kararlarda bölgesel farklılıkları ayırt etmek adına her eyalet ve özel/özerk bölge genel özellikler itibariyle ayrı ayrı incelenecektir. 1. İnci Nehri İdari Bölgeleri ve Genel Özellikleri Büyük İnci Nehri Deltası nda Fujian, Guangdong ve Hainan eyaletleri, Guangxi Zhuang özerk bölgesi ile Hong Kong ve Makao da özel idari bölgeleri vardır. Fujian Eyaleti ne bağlı Fuzhou ve Xiamen şehirleri vardır. Guangdong eyaletine bağlı 11 adet şehir vardır. Bunlar; Dongguan, Foshan, Guangzhou, Huizhou, Jiangmen, Shantou, Shenzen, Zhanjiang, Zhaoqing, Zhongshan, Zhuhai dir. Hainan Eyaleti ne bağlı tek şehir ise Haikou dur. Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi ne bağlı Liuzhou ve Nanning şehirleri vardır. 1.1 Guangdong Eyaleti Guangdong Eyaleti başta Guangzhou ve Shenzhen gibi önemli şehirleriyle, Çin ekonomisinin kalbi olarak görülmektedir. Toplam üretim, toplam perakende satış sayısı, mevduat, patent başvurusu sayısı, ödenen vergi miktarı, dış ticaret değerleri, cep telefonu kullanım sayısı, kişi başına düşen internet sayısı, GSYİH değeri gibi hemen her ekonomik göstergede son 10 yıl boyunca Çin in bir numaralı eyaleti olarak dikkat çekmektedir. Eyalet dünyanın en önemli imalat merkezlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu özelliği ile bölgedeki 10 milyon insana iş imkanı sağlayarak Büyük İnci Nehri Deltası nın ekonomik ve sosyal gelişimine çok önemli bir katkı sağlamaktadır. Tarihi 16. yy dan beri tüm dünya ile (özellikle Guangzhou merkezli) ticari bağlantılara sahip bir eyalettir. 1978 de başlayan Deng Xiaoping in Açık Kapı Politikası, başta Hong Kong olmak üzere, diğer ekonomiler ile ticari bağlantılar yapmasında büyük avantajlar sağlamıştır. Coğrafyası ve İklimi Batısında Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi, kuzeyinde Hunan ve Jiangxi eyaletleri, kuzeydoğusunda Fujian Eyaleti, güneyinde de özel yönetim bölgeleri olan Hong Kong ve Makao ile Güney Çin Denizi bulunmaktadır. Eyalet genelinde subtropikal iklim görülmektedir. Yazlar çok sıcak ve yeterince yağışlıdır. Kışlar ise ılık ve nispeten daha az yağışlı geçmektedir. Dört mevsimde de çiçeklerin açtığı kar yağışının pek görülmediği bir bölgedir. Yıllık ortalama sıcaklık 19 26 derece arasındadır. Yüzölçümü ve Nüfus Guangdong Eyaleti, 179,756 km² lik bir alana sahiptir. Nüfusu 94,49 milyon dur. Guangdong, Güney Çin Denizi inin güneyinde yer alıp 4,300 km lik bir kıyı şeridine sahiptir. Çin'in en uzun kıyı şeridine sahip eyaletidir. 13

Ekonomi ve Yatırım Atmosferi Guangdong Eyaleti, Çin in dış ticaretinin 1/3 ünden fazlasını yapmaktadır. Ayrıca eyalet, ülkenin en önemli Doğrudan Yabancı Yatırım (FDI) merkezidir ve Çin in yabancı yatırım teşebbüslerinin neredeyse çeyreğini içermektedir. Kişi başına düşen gelir, ortalama 5 bin $ civarındadır ve yıllık toplam perakende satışlar 150 milyar $ dır. Son yıllarda, Guangdong Eyaleti ekonomi yönetimi, katma değeri yüksek, çevreye daha duyarlı sektörlere yoğunlaşmayı ve hizmetler sektörünün payının artırılması hedeflemektedir. 2007 yılında uygulamaya konulan bu hedefler daha sıkı düzenleyici tedbirler, daha yüksek asgari ücretler ve farklılaşan ihracat teşviklerini beraberinde getirmiştir. Bu tedbirler neticesinde, Guangdong eyaleti, Zhejiang eyaletinden 1 sonra ülkenin en yüksek asgari ücretini veren ikinci eyaleti olmuştur. 2011 yılı itibariyle asgari işçi ücreti, 1.300 Yuan (200 $) düzeyindedir. Guangdong eyaleti ihracat temelli hafif sanayilerde çok başarılı bir eyalettir. Bu kapsamda 9 tane sektör ön plana çıkmaktadır. Bunlar tekstil, gıda ve meşrubatlar, inşaat malzemeleri, elektronik ve bilgi teknolojileri, elektrik makineleri ve ekipmanı, petrokimya, ormancılık ve kağıtçılık, kozmetik ve otomotiv dir. Şu anda hedef, yeni ve yüksek teknolojili sanayilere geçmektir. Bu hedef doğrultusunda oyuncak, ayakkabı ve mobilya gibi katma değeri az ve işgücü yoğun sektörlerdeki fabrikalar kapatılmıştır. Böylece vasıfsız işçi yığınları Guangdong u terk etmek zorunda kalmışlardır. Ancak mühendisler ve diğer vasıflı çalışanlar için Guangdong cazip bir bölge haline gelmektedir. Eyaletin amacı, öncelikle elektronik haberleşme, ulaşım araçları ve elektrikli makineler imalatında atağa geçerek eyaleti geleceğe hazırlamaktır. Bu esnada, tüm bunların gerçekleştirilmesi yolunda yabancı yatırım teşebbüsleri çok daha fazla önem kazanmıştır. Bu bölgede yabancı yatırımlar genellikle bilgisayar aksesuarları, bilgisayar, biyolojik ürünler, mekanik ve elektrikli ürünler, saf kimyasallar ve geleneksel ürünleri içeren imalat sanayine yapılmaktadır. Guangdong bir imalat merkezi olarak, yoğun bir şekilde ara ve sermaye ürünleri ithal etmektedir. Bu ürünlerin başlıcaları; hammaddeler, parçalar ve bileşenleri, elektronikler, makinelerdir. Guangdong Eyaleti nin 200 den fazla ülke ve bölgeyle ticari bağlantısı vardır ve 100 den fazla ülke bu eyalette yatırım yapmaktadır. Ayrıca 90.000 den fazla yabancı yatırım teşebbüsleri ve 3.000 civarında temsilcilik ofisi bulunmaktadır. Bu bölgedeki en önemli yabancı yatırımcılar; Tayvan, Japonya, Güney Kore, Singapur ve ABD dir. Kamu kaynaklı olmayan teşebbüsler, ekonomide gelişimin temel unsurları olarak dikkat çekmektedir ve piyasaya yönelik ekonomi her geçen gün etkisini göstermektedir. Guangdong Eyaleti nin gelecekte bölgesel bir finans, modern lojistik, uluslararası iş, gezi ve alışveriş merkezi olması beklenmektedir. Eyalette, yaklaşık 75 adet üniversite ve yaklaşık 200 adet mühendislik araştırma merkezi bulunmaktadır. Altyapı ve Ulaşım 1 Zheijang da asgari işçi ücreti 1310 Yuan (201,5 $) düzeyindedir. 14

Guangdong Eyaleti, re eksport merkezleri Hong Kong ve Makao ya yakınlığından ve imalat merkezi olmasından dolayı eyaletin altyapısına önem verilmiştir ve gerekli yatırımlar yapılmıştır. Hali hazırda tahmini maliyetleri 57 milyar $ olan 26 altyapı projesi devam etmektedir. Demiryolları Pekin Guangzhou ve Pekin Kowloon demiryolları ana demiryolu ağlarını oluşturmaktadır. Guangdong Eyaleti n demiryolu hattı, tüm ülkenin demiryolu hattının sadece % 2 sini oluşturmaktadır. Mevcut durumda 19.000 km olan demiryolu hattının 2020 yılı itibariyle 29.000 km uzunluğuna çıkarılması hedeflenmektedir. Bu hedefin hayata geçirilmesiyle genel olarak ulaşım sürelerinin yarı yarıya azalacağı tahmin edilmektedir. Fakat eyalet genelinin aksine, Guangzhou şehrinin metro ağı çok gelişmiştir ve özellikle şehir merkezinin hemen hepsini kapsamaktadır. Guangzhou daki Baiyun Uluslararası Havaalanı ile şehir merkezi arasına kurulacak olan metro hattının da en kısa zamanda tamamlanması beklenmektedir. Otoyollar Çin de en etkin otoyol ağının Guangdong Eyaleti nde olduğunu söylenebilir. Guangzhou, Shenzen ve Hong Kong arasında Guangzhou Shenzen Ulusal Otoyolu ile taşımacılık yapan konteyner terminalleri bulunmaktadır. Mevcut durumda yapımı devam eden Otoyolları Geliştirme Projesi tamamlandığında 5.000 km sini otobanların oluşturacağı toplam 140.000 km lik otoyol uzunluğuna erişilecektir. Havaalanları Guandong eyaletinde 7 havalimanı bulunmaktadır. Bunların en önemlisi, THY nin de İstanbul dan seferleri olduğu Guagzhou daki Baiyun Uluslararası Havaalanı dır. Diğer 6 büyük havaalanı büyüklük sırasına göre Shenzen, Shantou, Zhuhai, Foshan, Zhanjiang ve Meizhou da bulunur. Baiyun Uluslararası Havaalanı, 90 yurtiçi ve 25 yurtdışı noktaya yıllık toplam 25 milyon yolcu kapasitesiyle uçuş yapmaktadır. Yıllık yük kapasitesi 200 bin tondur. Limanlar Guandong eyaletinin önde gelen limanları; Shenzen in ünlü Yantian Limanı, Guangzhou Limanı, Shantou Limanı, Shekou Limanı ve Zhanjiang Limanı dır. Yantian Limanı, dünyada ilk 10 liman içindedir. Guangzhou Limanı ise Çin in 3. büyük limanıdır. Turizm Guangdong Eyaleti nde 4 önemli dağ, turistik yerler olarak ön plana çıkmaktadır. Bunlar, Xijiao, Luofu, Boluo ve Dinghu dağlarıdır. Binlerce kilometrelik kıyı şeridi boyunca güzel plajlar yer almaktadır. Ayrıca Nanhua Tapınağı da, Guangdong Eyaleti nin önemli turistik yerlerinden birisidir. Guangdong Eyaleti nin güneyi, daha çok Shenzen, Zhuhai, Hong Kong ve Makao gibi çevre bölgelerden gelen turistlerin uğrak merkezidir. Ayrıca Guanghzou şehrinin 2.000 yıllık bir tarihi olmasından dolayı bu şehir, tarihi ve kültürel yerler açısından çok önemlidir. Chen Ailesi nin Ancestral Tapınağı, Zhenhai Kulesi, İnci Nehri kenarı ve Guangzhou Müzesi turistlerin ilgisini çeken yerlerin başlıcalarıdır. 15

1.2 Fujian Eyaleti Çin Halk Cumhuriyeti'nin güneydoğu sahilinde Fujian eyaleti, ismini bu eyalette bulunan iki şehrin, Fuzhou ve Jian'ou'nun isimlerinden meydana gelmektedir. Bölge, coğrafi konumundan dolayı hem Tayvan hem de Hong Kong yatırımları için uygun bir üs haline gelmiştir. Bu konumundan dolayı Fujian ın ekonomisi, özellikle Tayvan ekonomisine bağımlı bir hale gelmiştir. Bu bağımlılığının gelecekte de devam edeceği beklenmektedir. Quanzhou Şehri ne bağlı olan Jinjiang, önemli bir ayakkabı merkezidir. Çin in en büyük 20 ayakkabı üreticisinin 8 i Jinjiang de bulunmaktadır. Xiamen şehri ise doğal taş (mermer) sektöründe sadece Çin de değil dünyada da öne çıkan bir yerdir. Tarihi 17. yy da Qing hükümdarlığında Tayvan ve Fujian birleşik durumdadırlar. 19. yy ın sonlarında ayrılmışlardır. 1950 yılına gelindiğinde, dağlık arazisi ve zayıf ulaşım bağlantıları sebebiyle Doğu Çin in en izbe eyaleti olarak görülmektedir. 1970 lerden sonra Fujian, Tayvan a yakınlığından dolayı özellikle ekonomik olarak gelişince zamanla önemli şehirlerden birisi haline gelmiştir. Coğrafyası ve İklimi Fujian kuzeyde Zhejiang, batıda Jiangxi ve güneyde Guangdong eyaletleri ile komşudur. Doğusunda Tayvan Boğazı ve boğazın diğer yakasında da Tayvan bulunur. Yıl boyu sıcak ve nemli bir hava hakimdir. Yıllık ortalama sıcaklık 17 ile 21 derece arasındadır. Yüzölçümü ve Nüfus Fujian Eyaleti, 121.400 km² lik bir alana sahiptir. Nüfusu yaklaşık 35 milyondur. Ayrıca, Fujian 3.324 km lik bir kıyı şeridine ve 1.401 adaya sahiptir. Ancak Kinmen ve Matsu olmak üzere iki takımada Tayvan ın idaresi altındadır. Altyapı ve Ulaşım Demiryolları Fujian Eyaleti ndeki demiryolu hattı, Fuzhou ve Xiamen şehirlerini bağlanmaktadır. Otoyollar Fuzhou daki otoyolların toplam uzunluğu 54.876 km dir. Bunun 727 km si otobandır. Havaalanları Fuzhou Chengle Uluslararası Havalimanı, Xiamen Gaoqi Uluslararası Havalimanı, Quanzhou Jinjiang Havalimanı, Nanping Wuyishan Havalimanı önde gelen sivil havalimanlarıdır. Bu havalimanlarının yıllık yolcu kapasitesi 6,5 milyon, yük kapasitesi 200.000 tondur. Japonya, 16

Malezya, Tayland, Hong Kong ve Singapur gibi ülkeler başta olmak üzere, toplamda 45 ülkeye doğrudan uçuş imkanı bulunmaktadır. Limanlar Önde gelen limanları Fuzhou, Quanzhou, Mawei, Meizhou, Zhongyin, Dongdu ve Maluan dır. Turizm Fujian Eyaleti, doğa güzellikleri bakımından büyüleyicidir. Turistik yerler olarak tapınaklar ön plana çıkmaktadır. Guanghua, Kaiyuan, Nanshan Tapınakları önemli tapınaklardır. Wuyi ve Tailao Dağı doğa güzellikleri açısından görülmesi gereken dağlardır. Özellikle Wuyi Dağı görenleri tam anlamıyla büyülemektedir. Matsu İbadethaneler Merkezi de Meizhou Adası nda bulunmaktadır. Ayrıca Fuzhou da olan Fuzhou nun Üç Hazinesi görülmeye değerdir. Xiamen şehri ise botanik bahçeleri ve Piyano Adası olarak da bilinen Gulangyu ile ünlüdür. Xiamen, Çin in en temiz şehri olmasıyla da dikkat çekmektedir. 1.3 Hainan Eyaleti Sebze ve tropikal meyve üretimiyle tanınan Çin'in güney ucundaki Hainan Eyaleti, Çin'in "sebze sepeti" ve "meyve tepsisi" olarak adlandırılmaktadır. Eyalette üretilen tarımsal ürünler, yurt içindeki 100'den fazla küçük ve orta büyüklükteki kente gönderilmenin yanı sıra ABD, AB ülkeleri, Rusya, Japonya ve Güneydoğu Asya Ülkeleri de dahil 20'den fazla ülke ve bölgeye ihraç edilmektedir. Hainan'da üretilen kış meyve ve sebzelerinin % 90'nından fazlası, eyalet dışına satılmaktadır. Mayıs 2011 de Antalya Büyükşehir Belediyesi, Çin'in Hainan Eyaleti'ne bağlı Haikou kentiyle kardeş şehir olmuştur. Coğrafyası ve İklimi Hainan, Çin'in en küçük eyaletidir. Çin in güney ucundaki eyalet, takımadalar halinde 200'den fazla ada içerir. Doğusunda Filipinler, güneyinde Malezya ve Brunei Sultanlığı, güneydoğusunda Endonezya nın Natuna Adaları ile batıda Vietnam ile komşudur. Adada tropikal deniz iklimi görülmektedir. Tsunami ve tayfunlar görülmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 23 derece dolaylarındadır. Yüzölçümü ve Nüfus Hainan eyaletinin yüzölçümü 33,920 km 2 'dir. Başkenti ve en büyük şehri Haikou'dur. Nüfusu 8,6 milyon dur. Altyapı ve Ulaşım Demiryolları Guangdong Hainan demiryolu hattı, Pekin Kowloon, Pekin Guangzhou ve Nanning Kumming demiryolu hatlarıyla bağlantıyı sağladığından önemli bir hattır. 17

Otoyollar Hainan Eyaleti, eyaletin tüm bölgelerine ulaşan geniş bir otoyol ağına sahiptir. Sanya ve Haikou gibi önemli merkezlere ulaşan otobanlar da mevcuttur. Havaalanları Haikou da Meilan Uluslararası Havalimanı ve Sanya da Fenghuang Uluslararası Havalimanı bulunmaktadır. 39 merkeze iç hat ve Hong Kong, Singapur, Tayland, Malezya gibi çeşitli ülkelere de dış hat uçuşları bulunmaktadır. Limanlar Haikou, Sanya, Basuo ve Yangpu en önemli 4 limanıdır. Haikou ve Sanya limanları 24 ülke ve bölgeden toplam 69 okyanus trafiğindeki üsse açılmaktadır. Turizm Leihuling ve Luojingpan kraterleri, Sanya daki Luobi Mağarası ve eski yerleşim yerlerinden Yazhou önemli turistik mekanlardandır. Ayrıca Haikou daki Hindistan Cevizi Festivalleri de turistlerin ilgisini çekmektedir. 1.4 Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi Tarihi II. Dünya Savaşı'nda Japon saldırılarının başlıca hedeflerinden biri olan bölge, savaş sonrasında Japonlardan geri alınarak 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir yönetim bölgesi olarak ilan edildi ve 1958'de Guangxi Zhuang Özerk Bölgesi oluşturuldu. Coğrafyası ve İklimi Çin'in güneyinde yer alan bölge, batıda Yunnan, kuzeyde Guizhou, kuzeydoğuda Hunan, güneydoğuda Guangdong eyaletleri ile Vietnam ve Tonkin Körfeziyle çevrilidir. Guangxi topraklarının büyük bölümünün yüksekliği 500 ile 1000 m arasında değişen tepelerden oluşur. Bölgede nemli bir hava hakimdir. Sıcaklık yıl boyunca tarım yapılmasına elverişlidir. Yağmur getiren muson rüzgarlarının da etkisiyle yağışlar fazladır. Yıllık ortalama sıcaklık 17 23 derece arasında değişmektedir. Yüzölçümü ve Nüfus Guangxi nin yüzölçümü 236.700 km 2 'dir. Başkenti ve en büyük şehri Nanning'dir. Nüfusu 48,9 milyon'dur. Guangxi nüfusu Çinli, Zhuang, Yao, Meo ve Dung halklarından oluşur. Sayıları yaklaşık 14 milyon olan ve Tay kökenli olan Zhuanglar genellikle bölgenin orta ve batısında, Çinliler ise doğusunda yaşarlar. 18

Altyapı ve Ulaşım Guangxi nin büyüyen turizm potansiyeli nedeniyle son yllarda altyapı yatırımları artmaktadır. Demiryolları 2006 10 yıllarında Guangxi nin demiryolları altyapısını geliştimek için 15 milyar $ civarında yatırım yapılmıştır. Çin in en modern demiryolu hatlarından biri olan Nankun Demiryolu Hattı nın Guangxi ile de alternatif bağlantısı bulunmaktadır. Otoyollar Guangxi deki otoyolların toplam uzunluğu 62.024 km dir. 1.500 km sini otobanlar oluşturmaktadır. Nanning, Liuzhou ve Guilin e bağlanan karayollarının merkezinde yer alır. Guangxi den, Sichuan Eyaleti ndeki birçok şehre direk deniz bağlantısı kuran Güneybatı Denizi Geçit Otobanları nın bir kısmına geçiş mümkündür. Hong Kong arasında Guangzhou Shenzen Ulusal Otoyolu ile taşımacılık yapan konteyner terminalleri bulunmaktadır. Otoyolları Geliştirme Projesi tamamlandığında 1.500 km sini otobanların oluşturacağı toplam 140.000 km lik otoyol uzunluğuna erişilecektir. Havaalanları Guangxi de 6 havalimanı bulunmaktadır. Bunların en önemlileri, Guilin, Nanning ve Beihai dir. Guilin Havalimanı, Çin in en yoğun ve etkin çalışan havalimanlarından birisidir. 22 farklı havayolları şirketi, iç ve dış hatlara uçuşlar yapmaktadır. Pekin, Şanghay ve Hong Kong a düzenli uçuşlar mevcuttur. Limanlar Guangxi nin önde gelen limanları Beihai, Qinzhou ve Fangchenggang dır. İç nehir limanı olarak da Nanning, Wuzhou ve Guigang önemli limanlardır. Beihai ve Fangchenggang limanları aracılığıyla 100 den fazla liman ile uluslararası boyutta ekonomik ilişkiler kurulmaktadır. Turizm Çin in en güzel plajları bu bölgede yer almaktadır. Kuzeyindeki azınlık köyleri doğa güzellikleri ile dikkat çekmektedir. Yangshou ve Guilin milyonlarca turisti çeken popüler mekanlardır. Nanning tabiat güzellikleri ve kaliteli içme suyu ile Çin in Yeşil Şehri olarak bilinir. Nanning de Qingxiu Dağı ve Liangfengjiang Milli Orman Parkı dikkat çeken turistik yerlerdir. 1.5 Hong Kong 19

Hong Kong ile ilgili detay bilgiler için (www.ulkemasalari.gov.tr) adresindeki Hong Kong Ülke Bilgi Notu na bakınız. 1.6 Makao Tarihi Çin'in güney kıyısında bulunan Makao, 1557'de Portekizlilerin bir ticaret üssü ve Çin'de misyonerlik çalışmaları merkezi olarak kurdukları Makao'nun yönetimi, 1887'de Çin hükümeti tarafından Portekiz'e bırakılmıştır. 1987'de Çin ile Portekiz arasında, Makao'nun 1999'da Çin'e geri verilmesini öngören bir antlaşma imzalanmıştır. Bu tarhiten itibaren Çin e bağlı özel yönetim bölgesi olmuştur. Coğrafyası ve İklimi İnci Nehri nin batısındaki bir yarımadada yer almaktadır. Aynı adlı yarımadada, Guangzhou'nun (eski Kanton) 115 km kadar doğusunda, Hong Kong'un batısında, Zhujiang Irmağı kıyısında yer alan Makao, kıyılarının açığındaki iki küçük adayı (Taipa ve Coloane) da içerir. Aşırı sıcak ve belli dönemlerde yağışlı yazlar ile yarı tropik bir iklime sahiptir. Makao'da hava durumu olarak en iyi mevsim, kış mevsimidir. Ekim Aralık ayları günlerin güneşli, ılık ve nemin çok düşük olduğu aylardır. Ocak Mart aylarında ise hava oldukça soğuk fakat güneşlidir. İlkbahar'da nem artmaya başlar, yazın sonuna kadar iklim ılıktır ve nemli yağmurlar tayfunlara sebep olur. Rüzgar serttir ve tayfunların zamanı kestirilemez. Makao, aşağı yukarı bütünüyle kentleşmiştir ve tarıma ayrılan alanlar toplam yüzölçümün ancak %10'u kadardır. Yıllık sıcaklık ortalaması 22 derece, yıllık yağış ortalaması 1.800 mm'dir. Yüzölçümü ve Nüfus Yakınındaki Dangzai Adası ve Luhuan Adası da dahil toplam yüzölçümü 25,8 km 2 'dir. Makao nun nüfusu 550 bindir. Makao nüfusunun %99'unu Çinliler, %1'ini Portekizliler ve diğer yabancılar oluşturur. En yaygın dil Çince (Kanton Lehçesi), en yaygın din de Budizm'dir. Altyapı ve Ulaşım Makao, stratejik coğrafi konumunun yanısıra gelişmiş bir altyapı ağına da sahiptir. Bu yüzden Güney Çin in iş merkezi haline gelmiştir. Böylece, İnci Nehri Deltası ndaki diğer şehirler ile Makao arasında ekonomik entegrasyon oluşmuştur. Otoyollar Makao, bir yarımada ve Taipa ve Coloane adalarından oluşmaktadır. Yarımadayı Taipa Adası na bağlayan üç köprü ve iki adayı birbirine bağlayan 2,2 km lik bir köprü bulunmaktadır. 20