Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 14 Ağustos 2012 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez.»
İçerik Makro Yorum: Mali Politikadaki Bozulma Belirginleşti 1 Enflasyon 3 Aylık Ortalamada Çekirdek Enflasyondaki Aşağı Yönlü Eğilim Devam Ediyor 2 Kur & Faizler TL Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimleriyle Benzer Hareket Ediyor 3 Büyüme Sanayi Üretimi 2Ç 12 de 1Ç 12 ye Göre Daha İyi 4 Sektörel Gelişmeler Öncü İç Satış Göstergelerinde Temmuz 12 de Ilımlı Trend 5 İşgücü İşsizlik Oranı Nisan 12 İtibariyle Düşmeye Devam Ediyor 6 Kamu Finansmanı Bütçe Performansındaki Kötüleşme Haziran da Daha Belirgin Oldu 7 Borç İç Borç İtfaları 2013 ve 1Y2014 te Yüksek 8 Dış Ticaret Haziran da Açık İthalat Etkisiyle Beklentilerin Altında 9 Ödemeler Dengesi Cari Açıktaki İyileşme Devam Ediyor 10 MB Bilançosu- MB Para Politikasında Olası Değişikliğin Sinyallerini Verdi 11 Bankacılık Mevduatın Banka Bilançolarındaki Payı Bir Önceki Yıla Göre Azaldı 12 Gelişmekte Olan Ekonomiler- Borsa Endeksleri Artarken; Para Birimleri Değer Kazandı 13 Ayın Grafikleri 14 Makroekonomik Göstergeler 15-18 Rating 19
Makro Yorum Mali Politikadaki Bozulma Belirginleşti Türkiye nin kamu maliyesi performansı, 2001 krizinden sonra Türkiye nin en önemli başarılarından biriydi. 2008-2009 döneminde, hükümetin özellikle istihdam alanında ekonomi için verdiği desteği artırması ile bütçe performansında bir miktar bozulma oldu. Fakat karşılaştırmalı bazda, Türkiye nin bütçe performansı Türkiye nin genel görünümü için hala çok destekleyiciydi. Ayrıca 2009 sonunda, Türkiye bütçe açığını ve kamu borç oranını azaltmak için bağlılığını duyurarak bir çok diğer ekonomiden farklılaştı. Türkiye nin mali performansının Türk ekonomisinin güçlerinden biri olduğunu bilerek, Türk hükümeti sıkı duruşunu birçok ortamda belirtti. Faiz dışı fazlanın global krizden sonra 2009 öncesi seviyelerine ulaşmamasına rağmen, azalan bütçe açığı ve kamu borcu verileri Türkiye nin mali durumunu iyileştiren ülkelerden biri olmasını sağladı. Mayıs taki Son Makroekonomik Gelişmeler raporumuzda, mali durumda kötüleşme sinyallerinin olduğunu belirtmiştik. Haziran verileri bu görüşü destekledi. Gelirlerdeki azalma ve harcamalardaki artış 2012 yılsonu bütçe hedefine ulaşılabilirlik açısından bazı soru işaretlerinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bütçe performansındaki kötüleşmenin arkasında birçok neden olduğu görülürken; özellikle 2012 nin ilk yarısında kamu maaş zamlarının bütçede planlananın üzerinde olması nedeniyle toplam personel harcamalarının Haziran da bir yıl öncesiyle karşılaştığında %35 artması etkili oldu. Personel harcamalarındaki artışla beraber, cari transferler de Haziran da yıllık %51 lik artışla yükseldi. Böylece, 2012 nin ilk yarısında personel ödemeleri ve cari transferlerin büyüme oranı bütün 2012 için tahmin edilen artışı aştı. Gelir tarafında, gelirlerin bir önceki yıldan karşılaştırmalı olarak zayıflığının nedeni 2012 deki yeniden yapılandırma gelirlerinin düşük katkısı oldu. Ek olarak, yavaşlayan ekonomik aktivite vergi gelirlerinin (özellikle KDV ve ÖTV) sınırlı seviyede kalmasına neden oldu. Temmuz nakit bütçe verileri de gelirlerdeki kötüleşmeyi destekledi. 2012 nin ilk yarısında, faiz dışı fazla bir önceki yıla göre 10 milyar TL daha az seviyede gerçekleşti. 2012 hedeflerine ulaşılabilmesi için, faiz dışı fazla 2012 nin ikinci yarısı için bir yıl öncesinden 10 milyar TL fazla olmalı. Son iki yılda bütçe açığı yılın son ayındaki artan cari transferler ve yatırım harcamalarıyla kayda değer bir şekilde kötüleşmişti. Bu yıl beklenenden daha yüksek personel harcamaları nedeniyle diğer harcama kalemlerindeki sıkı mali duruşun korunması oldukça önemli hale geldi. Orta Vadeli Plana göre, hükümetin 2012 bütçe açığının GSYH ye oranı hedefi %1.5 ile bir önceki yıl gerçekleşen %1.3 ten çok az fazla. Sıkı mali duruş muhafaza edilmezse tahminlerimizde yukarı yönlü risk olmakla beraber oranın %2.0 yle daha yüksek olacağını tahmin ediyoruz. Hükümet tarafından yapılan resmi açıklamalarda mali performansın kalıcı olarak kötüleşmesine izin verilmeyeceği; fakat 2012 de geçici kötüleşmenin olabileceği belirtildi. Ekim 2012 de yeni Orta Vadeli Plan açıklandığı zaman, hükümetin 2013 bütçesinde etkili olması için sıkılaşma önlemleri açıklaması muhtemel. Sıkılaşmanın büyüklüğü ise merkezi bütçe verilerinin son gerçekleşmelerine bağlı olacak. Temmuz merkezi bütçe verilerinin Ağustos verileriyle beraber yayınlanması nedeniyle merkezi bütçede sıkı duruşun korunup korunmadığı ancak Eylül ortasında ortaya çıkacak. Bundan dolayı, Eylül de açıklanacak veriler 2013 bütçesi için sıkılaşma önemlerinin ne kadar ciddi olacağını anlamak için kritik önemde. 1
Enflasyon- 3 Aylık Ortalamada Çekirdek Enflasyondaki Aşağı Yönlü Eğilim Devam Ediyor Temmuz da ortalama piyasa beklentisi %0.14 düşüş olan TÜFE, aylık bazda %0.23 geriledi. Yıllık TÜFE düşük baz etkisiyle %8.9 dan %9.1 e yükseldi. Temmuz da ÜFE, %0.03 yükseliş olan beklentilerin altında aylık bazda %0.3 gerilerken, yıllık ÜFE Haziran daki %6.4 ten %6.1 e indi. Grafik 1: Yıllık Enflasyon MB hesaplamalarına göre, yıllık işlenmiş gıda enflasyonu Haziran daki %10.1 den Temmuz da %9.7 ye gerilerken; işlenmemiş gıda enflasyonu yıllık bazda %2.5 ten Temmuz da %6.6 ya yükseldi. Grafik 2: MB Yıllık Gıda Enflasyonu Giyim fiyatları geçen yılların Temmuz ayı ortalamasına göre daha az azalsa da, enerji fiyatları (%9.7) düşmeye devam etti ve aylık bazda %2 ile önemli düşüş gösteren mobilya fiyatları Temmuz da TÜFE yi düşürdü. Grafik 3: Temmuz da TÜFE ye Katkılar 16% 8% 4% TÜFE ÜFE %6.1 %9.1-4% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 3 3 2 - - 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda (Sağ) 04.11 01.12 04.12 8% 6% 4% 2% Gıda Ulaştırma Lokanta ve oteller Haberleşme Eğitim Çeşitli mal ve hiz. Sağlık Alkollü içk.&tüt. Eğlence ve kültür Ev eşyası Konut Giyim ve ayak. -0,4% 0, 0,06% 0,03% 0,03% 0,02% 0,02% 0,0-0,02% 0,0-0,04% -0,3-0, -0,3% -0,3% -0,2% -0,2% -0,1% -0,1% 0, 0,1% 0,1% 0,2% Kaynak: TÜİK Kaynak: MB Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Yıllık mal fiyatları Haziran daki %9.6 dan Temmuz da %9.9 a yükselirken; %6.9 yıllık artış gösteren hizmet fiyatlarında önemli bir değişiklik olmadı. Grafik 4: Hizmet ve Mal Fiyatları (Yıllık Değiş.) 14% 8% 6% 4% 2% Kaynak: TÜİK Hizmetler Mallar 9.9 % 6.9% 07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 11.11 Yıllık çekirdek enflasyon, giyim fiyatlarındaki artış nedeniyle Haziran daki %7.4 ten Temmuz da %7.5 e sınırlı artarken; 3 aylık ortalamada çekirdek enflasyondaki aşağı yönlü eğilim hala devam ediyor. Grafik 5: Çekirdek Enflasyon (Mevs. Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ort. Değ.) 16% 14% 8% 6% 4% 2% -2% -4% 07.06 11.06 03.07 07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 11.11 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Merkez Bankası nın 2012 Ağustos ayı birinci beklenti anketine göre, yıl sonu enflasyon beklentileri enflasyondaki devam eden olumlu görünümün katkısıyla Temmuz daki % 6.98 den Ağustos'ta %6.73 e düştü. 11% 9% 8% 7% 6% 4% 3% Grafik 6: Beklentiler 06.07 10.07 Kaynak: MB 02.08 06.08 10.08 02.09 06.09 Gelecek 12 ay sonu Gelecek 24 ay sonu Yılsonu enflasyon beklentisi Hedef Enflasyon 10.09 02.10 10.10 02.11 02.12 2
Kur&Faizler: TL Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimleriyle Benzer Hareket Ediyor TL nominal olarak USD ve Euro ya karşı değer kazanmaya devam etti. 13 Ağustos itibariyle aylık bazda TL, USD ye karşı %1.4 değer kazanırken Euro/USD artışı nedeniyle Euro ya karşı olan değer kazanımı %0.5 ile sınırlı oldu. Grafik 7: Nominal Döviz Kurları 2.50 2.30 2.10 1.90 1.70 1.50 1.30 Kaynak: TCMB Ağustos başında %7.5 seviyesine düştükten sonra, gösterge bono faizi Ağustos ortasında %7.8-7.9 a yükseldi. Grafik 10: Gösterge Faiz (%) 12 11 10 9 8 7 02/10 05/10 Sepet (0.5 Dolar + 0.5 Euro) Dolar/TL Euro/TL 08/10 11/10 02/11 04/11 07/11 10/11 01/12 04/12 07/12 TL göreceli performans grafiğine göre, Temmuz ve Ağustos başında, TL nin performansı gelişmekte olan piyasa para birimlerinin ortalama performansı ile benzerdi. Grafik 8: TL nin Gelişmekte Olan Ülke Para Birimleri Karşısındaki Perform. (Dec. 13, 2010=1) 2 - - Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Bir önceki ayla karşılaştırıldığında, 2 yıllık swap oranları ve gösterge bono faizi arasındaki fark, MB nin efektif fonlama oranı ile uyumlu olarak swap oranında devam eden düşüş nedeniyle azaldı. Grafik 11: 2 Yıllık Swap Faizleri ile Gösterge Bono Faizi Arasındaki Fark 3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 0.00-0.50-1.00 04-10 06-10 08-10 10-10 12-10 02-11 05-11 07-11 09-11 11-11 01-12 03-12 05-12 07-12 Reel olarak, TL gelişmiş ekonomilerin para birimlerine karşı %1.4 değer kazanırken; gelişmekte olan ülkelerinkine karşı %0.3 değer kaybetti. Grafik 9: TÜFE Bazında Reel Kurlar (2003=100) 140 130 120 110 100 90 80 Kaynak: TCMB Getiri eğrisi, Temmuz da her iki uçta aşağı yönlü hareket etti. Ağustos ortası itibariyle, eğrinin kısa ucu daha da aşağı hareket ederken; bir önceki aya kıyasla uzun ucu sınırlı yukarı hareket etti. Grafik 12: Getiri Eğrisi 12.0 11.0 10.0 2003 9.0 8.0 7.0 6.0 2004 Sepet Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 30/12-11 12/06-12 13/08-12 11/07-12 2012 5.0-350 650 1650 2650 3650 Kaynak:Bloomberg Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Hesaplamaları 3
Büyüme Sanayi Üretimi, 2Ç 12 de 1Ç 12 ye Göre Daha İyi Sanayi üretimi, Haziran 12 de yıllık değişim bazında %2.7 arttı. Ara malı ve enerji sektörü üretimlerinde hızlanan bir yükseliş varken yıllık değişim bazında sermaye ve tüketim malları üretimleri düştü (yıllık değişim). Grafik 13: Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) Haziran 12 de, takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi %2 düşerek; Ocak 12 den sonraki ilk düşüş oldu. Grafik 14:Takvim ve Mevsi. Arınd. Sanayi Üreti. Sanayi üretimi, 1Ç 12 deki %2.8 artışa göre hızlandı, artış 2Ç 12 de %3.4 oldu. Grafik 15: Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) 4 3-08.11 09.11 11.11 12.11 Tüketim malı üretimi Ara malı Sermaye malı Enerji Toplam sanayi üretimi 01.12 02.12 04.12 05.12 135 120 105 90 06.05 12.05 06.06 12.06 06.07 12.07 06.08 12.08 06.09 12.09 12.10 12.11 0 0-0 - - - -2 2006Ç2 2006Ç4 2007Ç2 2007Ç4 2008Ç2 2008Ç4 2009Ç2 2009Ç4 2010Ç2 2010Ç4 2011Ç2 2011Ç4 2012Ç2 Kaynak : TÜİK Sanayi üretimi için öncü göstergelerden biri olan kapasite kullanım oranı Temmuz 12 de çok az (0.2 puan) artarken diğeri, altın hariç TİM ihracatı, %5.5 azaldı. Grafik 16: İhracat, KKO ve Sanayi Üret. (Yıllık Değ.) 2 - - - - -2 07.08 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 Sanayi üretimi 11.11 Kapasite kullanım oranı İhracat - sağ 5 4 3 0 - - -3-4 -5 60 55 50 45 40 35 30 Kaynak : TÜİK Sanayi üretimi için diğer bir öncü gösterge olan Türkiye imalat PMI endeksi (Mevsimsellikten Arındırılmış) Temmuz 12 itibariyle 50 seviyesinin altında. Grafik 17: Türkiye PMI ve Sanayi Üretimi Türkiye PMI - sol Sanayi üretimi (takvim & mevsim etkisinden arındırılmış) 2 - - - - -2 Kaynak : TÜİK 113 108 103 2Ç 12 de büyüme tahminimiz üzerinde (%2.7) sanayi üretimi verisinden kaynaklanan yukarı yönlü risklere rağmen öncü göstergeleri ve Avrupa daki endişeleri dikkate alarak tahminimizi değiştirmiyoruz. 98 93 88 83 78 Grafik 18: Sanayi Üretimi ve GSYH (M.A. 1Ç 08=100) GSYH Sanayi Üretimi 1Ç '08 2Ç '08 3Ç '08 4Ç '08 1Ç '09 2Ç '09 3Ç '09 4Ç '09 1Ç '10 2Ç '10 3Ç '10 4Ç '10 1Ç '11 2Ç '11 3Ç '11 4Ç '11 1Ç '12 2Ç '12 Kaynak : TÜİK, MB Kaynak : TÜİK, Markit Kaynak : TÜİK 4
Sektörel Gelişmeler Öncü İç Satış Göstergelerinde Temmuz da Ilımlı Trend Temmuz 12 de, oto iç satışları yıllık değişim bazında %2 artarken mevsimsellikten arındırılmış data yükselme eğilimini onayladı. Grafik 19: Otomotiv İç Satışları (Yıllık) Satış artışına paralel, taşıt kredileri, bir önceki aya göre sınırlı yavaşlayarak artışa devam etti. Grafik 20: Oto Satışları (M.A) & Krediler (Aylık değ.) 2Ç 12 de, beyaz eşya iç satışlarda sınırlı artış devam etti. Grafik 21: Beyaz Eşya İç Satışları (Yıllık değ) 24 19 14 9 4 - -6 07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 11.11 60,000 55,000 50,000 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 07.08 01.09 oto satış - MA sol taşıt kredi (aylık değ) 07.09 01.10 07.10 01.11 01.12 13% 11% 9% 7% 3% 1% -1% -3% - 6 5 4 3 - - -3 06.07 09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 06.09 09.09 12.09 03.10 09.10 12.10 09.11 12.11 Kaynak: OSD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak OSD, BDDK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TURKBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları Elektrik tüketimi ve üretimindeki artış Temmuz 12 de yıllık değişim bazında sınırlı yavaşlama ile devam etti. Grafik 22: Elektrik Üretimi & Tüketim (Yıllık) Temmuz 12 de, mevsimsellikten arındırılmış tüketim endeksi aylık bazda artmaya devam etti. Grafik 23: Tüketim Endeksi (Mevs. Arındılmış) Metalik olmayan diğer minerallerin 2Ç 12 üretimindeki artış, inşaat sektöründeki büyüme artışının öncü göstergelerinden. Grafik 24: İnşaat GSYH ve Metalik Olmayan Diğer Mineraller Üretim (Yıllık Değişim) - Üretim Tüketim - 07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 11.11 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 07.08 Tüketim Endeksi Tüketim Endeksi (Mevs. Arındırılmış, sağ) 11.08 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 11.11 150 145 140 135 130 125 120 115 110 3 2 0-0 - -2 2006Ç2 2006Ç4 Metalik olmayan diğer mineraller üretim İnşaat GSYH 2011Ç2 2010Ç4 2010Ç2 2009Ç4 2009Ç2 2008Ç4 2008Ç2 2007Ç4 2007Ç2 2011Ç4 2012Ç2 Kaynak : TEİAS Kaynak: CNBC-e, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları 5
İşgücü İşsizlik Oranı Nisan 12 İtibariyle Düşmeye Devam Ediyor İşsizlik oranı Mart 12 deki %9.9 dan Nisan 12 de %9 a düştü. Ayrıca, mevsimsellikten arındırılmış data %9.1 den %9 a sınırlı azaldı. Grafik 25: İşsizlik Oranı Tarım dışı işsizlik oranı da Mart 12 deki %12.1 den Nisan 12 de %11.1 e azaldı. Ayrıca mevsimsellikten arındırılmış data da %11.3 ten %11.2 ye sınırlı azaldı. Grafik 26: Tarım Dışı İşsizlik Oranı Nisan 12 itibariyle, Türkiye deki işsiz sayısı 2.4 milyonun çok az üstünde. Grafik 27: İşsiz Kişi Sayısı (M.A mn) 17% 16% 14% 13% 11% 9% 8% İşsizlik oranı (M.A.) İşsizlik oranı 18% 16% 14% 8% Tarım dışı işsizlik (M.A) İşsizlik (M.A) 3800 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 04.06 10.06 04.07 10.07 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 10.10 04.11 04.12 04.06 10.06 04.07 10.07 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 10.10 04.11 04.12 02.08 07.08 12.08 05.09 10.09 03.10 08.10 01.11 11.11 04.12 Kaynak TÜİK Nisan 12 de, hizmet sektöründe istihdam edilenlerin sayısı artmaya devam etti, inşaat sektöründeki istihdamda da sınırlı artış var. Fakat, istihdam sanayi ve tarım sektörlerinde yıllık bazda düşmeye devam etti. Grafik 28: Sanayi Sektörü İstihdamı (Yıllık) Kaynak TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları 1Ç 12 ye göre hızlanan 2Ç 12 deki sanayi üretimi gelecek aylarda işsizlik oranı için aşağı yönlü eğilimi işaret etti. Grafik 29: İşsizlik Oranı & Sanayi Üretimi (Yıllık) Kaynak TÜİK İstihdam beklentileri (gelecek 3 ay) alt-endeksi reel sektör ve tüketici endekslerinde son verilerde azaldı. Grafik 30: Güven Endeksleri 3 Tarım Sanayi 2 İnşaat Hizmetler - - - 04.07 08.07 12.07 04.08 08.08 12.08 04.09 08.09 12.09 04.10 08.10 12.10 04.11 08.11 12.11 04.12 2 - - -2 06.07 11.07 04.08 09.08 02.09 Sanayi üretimi 07.09 12.09 05.10 10.10 08.11 01.12 işsizlik oranı ters eksen - sağ 8% 14% 16% 125 115 105 95 85 75 65 55 45 07.07 12.07 05.08 10.08 08.09 01.10 Reel Sektör - sol Tüketici 11.10 04.11 09.11 02.12 100 90 80 70 60 Kaynak TÜİK Kaynak TÜİK Kaynak TÜİK, MB 6
Kamu Finansmanı Bütçe Performansındaki Kötüleşme Haziran da Daha Belirgin Oldu Özellikle Haziran da bütçe performansındaki kötüleşme hükümetin 2012 bütçe hedeflerine ulaşılması açısından endişe yarattı. Orta Vadeli Plan a göre bütçe açığının GSYH ye oranının yılsonunda %1.5 olması bekleniyor. Grafik 31: Bütçe Performansı Temmuz nakit bütçe verileri, bütçe performansında devam eden kötüleşmeyi işaret etti. Kötüleşme, vergi gelirlerindeki aylık kaymadan dolayı çok keskin oldu. Grafik 32: Faiz Dışı Denge Faiz giderlerinin vergi gelirlerine oranı Haziran 2011 den itibaren %18 civarında sabit kaldı. Grafik 33: Faiz Harcamaları/Vergi Gelirleri 7% 3% 1% -1% -3% - -7% 5. 4.1% 3. Faiz Dışı Fazla/GSYH Bütçe Dengesi/GSYH 1.9% 1.9% 2. 0.1% 0.8% -0. -1.6% -1.8% -1.3% -1. -1. -3.6% -5. 46 39 32 25 18 11 4-3 (TL mlr) Nakit Bazlı Maliye Tanımlı 4 3 3 2 29% 3 28% 18% Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK GT: Hükümet Tahmini -10 Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK GT: Hükümet Tahmini 12 aylık toplam bazda, bir önceki yıla göre gelirler azalırken giderler arttı. Bu nedenle bütçe açığı 21.1 milyar TL olan yılsonu hedefinin üstüne 27 milyon TL ye yükseldi. Grafik 34: Gelirler ve Giderler Haziran gelir performansı, baz etkisi (2012 deki düşük borç yapılandırma gelirleri) ve yavaşlayan ekonomik aktiviteler nedeniyle kayda değer kötüleşmeye işaret etti. Grafik 35: Vergi Gelirleri (12 Ay Küm.-Yıllık Değişim) Yılın ilk yarısı için bütçelenenin üzerinde gerçekleşen memur maaş zammının Haziran da bütçeye girmesi nedeniyle, faiz dışı ödemelerde kayda değer artışlar gerçekleşti. Grafik 36: Faiz Dışı Giderler (12 Ay Küm.-Yıllık Değ.) 360 340 320 300 280 260 240 220 200 180 160 03/07 (mlr TL) 09/07 Harcamalar Gelirler 03/08 09/08 03/09 09/09 03/10 09/10 03/11 09/11 03/12 6 5 4 3-01-09 Toplam Vergi Geliri Beyana Dayanan KDV 05-09 09-09 01-10 05-10 09-10 01-11 Gelir Vergisi Özel Tüketim Vergisi 05-11 09-11 01-12 05-12 3 2-01/09 Personel Cari Transferler 04/09 07/09 10/09 01/10 04/10 07/10 10/10 01/11 Mal ve Hizmet Alımları Faiz Dışı Harcamalar 04/11 07/11 10/11 01/12 04/12 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı 7
Borç İç Borç İtfaları 2013 ve 1Y2014 de Yüksek... Mart 2012 itibariyle, AB tanımlı kamu borç stokunun GSYH ye oranı %38 oldu. Orta Vadeli Plan a göre hükümetin yıl sonu tahmini %37. Cari borç stoku üzerinden yaptığımız hesaplamalara göre, 2013 başından itibaren, iç borç itfaları sonraki 6 çeyrekte yüksek. Hazine nin tahminlerine göre, gelecek 11 ayda dış borç ödemeleri düşük. En yüksek dış borç ödemesi 2 milyar dolarla Ocak 2013 te. Grafik 37: AB Tanımlı Kamu Borç Stoku/GSYH 7 6 5 4 3 6 53% 47% 46% 4 4 42% 39% 38% 37% Grafik 38: İç Borç İtfa Takvimi (TL bln) 48.0 50 43.9 45 40.7 40.0 37.8 40 34.2 35 30 27.3 24.2 25 20 15 10 5 0 23.4 12.7 Grafik 39: Dış Borç İtfa Takvimi 2,500 (mln,$) Faiz Anapara 2,200 1,900 1,600 1,300 1,000 700 400 100 08/12 09/12 10/12 11/12 12/12 01/13 02/13 03/13 04/13 05/13 06/13 Kaynak: Hazine F: Garanti Tahmin Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: Hazine Mayıs itibariyle, özel sektörün uzun vadeli dış borcu 126.9 milyar dolarken bunun 79.4 milyar doları reel sektörün borcu. Ağustos ta finans sektörü uzun dönem dış borç ödemesi yüksek. Reel sektör uzun dönem dış borç ödemesi ise Eylül ve Aralık ta yüksek. Yılın ilk 7 ayında, iç borç çevirme oranı Hazine nin tüm yıl için tahmini ile uyumlu. Ağustos-Ekim dönemi için Hazine tahmini ise daha yüksek. Grafik 40: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borç Grafik 41: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borç İtfa Takvi. Tablo 1: Finansman Tablosu 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 (USD mlr) 90.9 Finansal Finansal Olmayan 84.9 79.5 80.2 81.7 81.0 79.4 71.0 51.4 50.8 44.3 46.9 47.7 48.2 45.3 47.5 40.3 37.3 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20121Q2012-42012-5 3.0 (USD mlr) Finansal 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 2.4 Finansal Olmayan 2.3 2.1 1.9 1.5 1.4 1.6 1.2 1.0 1.1 1.1 0.9 1.1 1.0 0.8 1.7 1.7 0.9 0.8 1.6 2011 2012 2012 Gerçekleşme Oca-Tem Program Finansman İhtiyacı 150.3 85.6 141.2 İç Borç Ödemesi 132.2 72.1 122.0 Anapara 97.1 47.2 81.6 Faiz 35.1 24.9 40.4 Dış Borç Ödemesi 18.1 13.5 19.2 Anapara 11.5 8.6 12.0 Faiz 6.6 4.9 7.2 Finansman 150.4 85.7 141.2 İç Borçlanma 111.6 60.3 101.9 Dış borçlanma 9.5 9.1 9.5 Diğer Finansman 29.3 5.6 29.8 İç Borç Çevirme Oranı 84. 83.6% 83. Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları 8
Dış Ticaret Haziran da Açık, İthalat Etkisiyle Beklentilerin Altında Haziran da dış ticaret açığı yıllık bazda %30 azalarak 8.2 milyar dolar olan beklentilerin altında 7.2 milyar dolar oldu. Haziran da ihracat yıllık bazda %17 artarak 13.3 milyar dolar olurken ithalat yıllık bazda %5 azalarak 20.4 milyar dolar oldu. TİM e göre Temmuz da ihracat yıllık bazda %6 azaldı. Grafik 42: İhracat ve İthalat (3 Aylık Ort.,Yıl. Değ.) Mevsimsellikten arındırılmış bazda ihracatın ithalata oranı, ihracattaki artış etkisiyle, Mayıs taki %63 ten Haziran da %65 e yükseldi. Grafik 43: İhracat/İthalat (Mevs. Arındırılmış) Haziran da reel ihracat yıllık bazda %27.6 artışıyla yüksek performansını korurken, reel ithalat %0.6 azaldı. Böylece, 2002 den sonra yıllık büyüme oranları arasındaki fark en yüksek seviyesine yükseldi. Grafik 44: Reel İhracat ve Reel İthalat (Yıllık değ.) 5 3 - -3-5 07.08 11.08 Kaynak: TÜİK, TİM 07.09 11.09 03.10 07.10 11.10 İhracat İthalat 11.11 Yılın ilk 5 ayında net ihracata 1.7 milyar dolar katkıda bulunan altının, Haziran ayında net ihracata katkısı durdu. Yılın ilk yarısında toplam altın ihracatı 5.4 milyar dolara, altın ithalatı ise 3.7 milyar dolara ulaştı. Grafik 45: Net Altın İhracatı (Milyon Dolar) 9 8 8 7 7 6 6 5 5 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: TÜİK Enerji dışı ithalat, Mayıs ta 5 aydan sonra ilk kez yıllık bazda arttıktan sonra Haziran da yeniden%10 azaldı. Grafik 46: Enerji ve Enerji Hariç İthalat (Yıllık değ.) 4 3 - - -3-4 06.08 09.08 12.08 06.09 09.09 12.09 03.10 09.10 12.10 09.11 12.11 Büyüme Oranları Arası Fark Reel ihracat Reel ithalat Kaynak: TÜİK Euro Bölgesi nde zayıf ekonomik aktivite ihracatta aşağı yönlü risk oluştururken, ülke çeşitliliğinin sürmesi ve son dönemde hızlanan altın ihracatı riskleri sınırlıyor. AB-25 ülkelerine olan ihracat, Mayıs taki sınırlı iyileşmeden sonra Haziran da kötüleşmeye devam etti. Grafik 47: Ülke Grupları Bazında İhracat (Yıl. Değ.) 2.000 1.500 1.000 500 0-500 -1.000-1.500-2.000 06.06 12.06 06.07 12.07 06.08 12.08 06.09 12.09 12.10 12.11 100, 80, 60, 40, 20, 0, -20, -40, -60, -80, 06.05 12.05 06.06 12.06 06.07 12.07 06.08 12.08 06.09 12.09 12.10 12.11 Enerji ithalatı Enerji hariç ithalat 8 6 4 - -4-6 02.09 06.09 Gelişmekte olan ülkeler Kuzey Amerika AB-25 Toplam 10.09 02.10 10.10 02.11 02.12 Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları 9
Ödemeler Dengesi Cari Açıktaki İyileşme Devam Ediyor 4.25 milyar dolarlık Haziran 12 açığıyla birlikte, cari açık 12 aylık toplam bazda Mayıs 12 deki 66.9 milyar dolardan 63.5 milyar dolara azaldı. 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 -80 Grafik 48: Cari Denge (mlr USD) 06.08 Kaynak: MB Haziran 12 itibariyle, mevsimsellikten arındırılmış ve 3 aylık ortalama bazda, enerji dışı cari açık Haziran 10 sonrasında ilk kez pozitif. Grafik 50: Cari Denge (M.A., 3 Aylık Ort.) 3,000 0-3,000-6,000-9,000 2007 12.08 06.09 12.09 Cari denge 12.10 Net enerji hariç cari denge 2008 2009 2010 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları 2011 12.11 2012 Net enerji faturası Mayıs 12 deki 52.7 milyar dolardan Haziran 12 de 53.3 milyar dolara yükselirken,12 aylık toplam bazda enerji dışı cari açık Aralık 10 dan sonraki en düşük seviyesi olan 10.2 milyar doların altına düştü. 80 70 60 50 40 30 20 10 Grafik 49: Net Enerji Faturası & Cari Açık 0 06.07 10.07 Cari Açık 02.08 06.08 10.08 Net Enerji Faturası 02.09 06.09 10.09 02.10 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Haziran 12 de, yerleşik olmayanların portföyü 2.23 milyar dolar artarken yerleşiklerin portföyü 0.4 milyar dolar azaldı. Ayrıca, net hata noksan 2.7 milyar dolar azaldı. Böylece, sıcak para yaklaşık olarak 0.8 milyar dolar azaldı (aylık değişim, 12 aylık toplam). Tablo 3: Sıcak Para (12 ay, mln USD) Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları 10.10 02.11 04 12 05 12 06 12 Yerleşik Olmayan 13,837 16,025 18,315 DİBS 5,359 7,240 7,330 Hisse Senedi 245 3 1,038 Mevduat (TL+YP+Repo) 8,233 8,782 9,947 Yerleşik 9,354 8,245 7,816 Banka ydışı KV kredi -241-671 -629 Banka KV dış borç 5,067 4,095 3,156 Özel sektör KV dış borç 4,528 4,821 5,289 Net Hata & Noksan 14,366 9,189 6,534 TOPLAM 37,557 33,459 32,665 Cari İşlemlere Oran -54% -5-51% 02.12 Net DYY Haziran 12 itibariyle 12 aylık toplam bazda 13.65 milyar dolar ve Haziran 12 de 1.9 milyar dolar oldu. Tablo 2: Dış Finansman (12-ay, mln USD) 04 12 05 12 06 12 Cari Denge -69,064-66,925-63,456 Sermaye ve Finans Hesapları 54,698 57,736 56,922 Doğrudan Yatırımlar 12,040 12,465 13,651 Yurtdışında -3,896-4,021-3,640 Yurtiçinde 15,936 16,486 17,291 Gayrimenkul (net) 2,082 2,060 2,071 Portföy Yatırımları 13,748 13,752 15,410 Varlıklar 2,803 1,661 450 Yükümlülükler 10,945 12,091 14,960 Hisse Senetleri 245 3 1,038 Hazine Bono & Tahvilleri 5,154 7,035 7,116 Eurobond 2,823 2,823 4,573 Bankaların Tahvil İhracı 2,702 2,205 2,214 Diğer Yatırımlar 22,989 23,476 22,628 Varlıklar -910-362 -818 Efektif & Mevduat -170 911 731 Yükümlülükler 23,899 23,838 23,446 Bankalar 8,801 7,384 6,137 Uzun vade (net) 3,734 3,289 2,981 Kısa vade (net) 5,067 4,095 3,156 Diğer Sektörler 7,052 7,508 7,835 Uzun vade (net) 2,524 2,687 2,546 Kısa vade (net) 4,528 4,821 5,289 Mevduatlar 6,177 6,703 7,882 Yurtdışı Bankalar 3,451 2,549 3,767 Rezerv Varlıklar 5,945 8,066 5,249 Net Hata ve Noksan 14,366 9,189 6,534 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları 10
MB Bilançosu- MB, Para Politikasında Olası Değişikliğin Sinyallerini Verdi 19 Temmuz daki son para politikası toplantısında «Ek parasal sıkılaştırmanın gerektiği zaman uygulanabileceği» ifadesini çıkarmasından sonra, MB, 1-haftalık geleneksel repo yoluyla ek parasal sıkılaşmaya yakın zamanda gerek olmadığı mesajını verdi. Grafik 51: TCMB Fonlamasında Miktarlar (Milyar TL) MB ortalama fonlama maliyeti, enflasyondaki olumlu görünümün ve görece istikrarlı TL nin katkısı ile 10 Ağustos itibariyle %7 nin altına geriledi. Grafik 52: MB Faiz Oranları MB Başkanı Başçı, 2012 nin 3. enflasyon raporunu açıklarken, zorunlu karşılık uygulamalarına ait mekanizma 2 ay içinde hazır olduğunda, döviz cinsinden tutulabilecek TL zorunlu karşılıklara uygulanacak katsayıların yeni bir para politikası aracı olacağını belirtti. Tablo 4: Zorunlu Karşılık Uygulamaları 80.000 60.000 40.000 20.000 0 08.11 12.11 02.12 04.12 08.12 Haftalık Repo O/N Borç Verme (PY) O/N Borç Verme IMKB Repo Aylık Repo 1 Haftalık Repo Geleneksel Kaynak: MB Temmuz da zorunlu karşılıklar mekanizmasındaki değişikliklerden dolayı; MB döviz rezervleri 1.3 milyar dolar, altın rezervleri ise 2.3 milyar dolar arttı. Temmuz da artan sermaye girişi de bu artışa katkıda bulunmuş olabilir. Grafik 53: Uluslararası Rezervler (Milyar USD) 110 105 100 95 90 85 80 75 70 65 60 Altın Rezervler 07.05 02.10 04.10 08.10 10.10 12.10 02.11 04.11 08.11 12.11 02.12 04.12 14,7 84,3 13% 11% 9% 8% 7% 6% 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 04.11 05.11 08.11 09.11 11.11 12.11 01.12 02.12 04.12 05.12 08.12 Kaynak: MB, İMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları Temmuz da döviz rezervlerindeki artış, rezervlerin ithalatı karşılama oranının 4.8 den 5.0 a sınırlı artmasına sebep oldu. Grafik 54: Rezervler/İthalat (Aylık) 6,3 MB ortalama fonlama faizi MB Politika Faizi MB Gecelik Borç Verme Gösterge bono faizi 5,5 4,6 5,0 4,3 4,0 01-10 06-10 11-10 04-11 09-11 02-12 07-12 Döviz Tutma Döviz Karşılıklar İçin Altın Tutma Altın Karşılıklar İçin Üst Oranı Katsayı Üst Oranı Katsayı 1 1 1 1 4 1 1 4 1 1 4 İlave %5 'lik pay için 1,4 1 5 İlave %5 'lik pay için 1,7 2 İlave %5 'lik pay için 1,5 5 İlave %5 'lik pay için 1,9 2 mevcut uygulama İlk %40'lık pay için 1,1 6 İlave %5 'lik pay için 2,0 3 İlave %5 'lik pay için 2,0 Kaynak: MB M1 hariç bütün parasal göstergelerin yıllık büyüme oranları Haziran la karşılaştırıldığında Temmuz da arttı fakat hala Temmuz TÜFE sinin altında kaldı. Sadece M1 in yıllık büyüme oranı aynı dönem içinde geriledi. Grafik 55: Parasal Göstergeler (Yıllık Değişim) 4 3 07.09 10.09 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 01.12 04.12 M1 Emisyon M2 M2Y M3 TÜFE Kaynak: MB Kaynak: MB, TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: MB, TÜİK 11
Bankacılık Mevduatın Banka Bilançolarındaki Payı Bir Önceki Yıla Göre Azaldı 500 450 400 350 300 250 200 Tüketici ve ticari kredilerin yıllık büyüme oranı Temmuz da düştü. Azalma ticari kredilerde daha belirgin. Grafik 56: Kredi Büyüme Oranı (Yıllık değişim) 57% 47% 37% 27% 17% 7% -3% Kaynak: BDDK *Tüketici kredileri kredi kartı dahil Haziran sonuyla karşılaştırıldığında döviz ve TL mevduatları azaldı. 3 Ağustos itibariyle TL mevduatları 4 milyar TL azalarak 440.3 milyar TL, döviz mevduatları 0.9 milyar dolar azalarak 128.1 milyar dolar oldu. Grafik 59: Mevduatlar Ticari Krediler Tük.Kredisi TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) 16.2% 12/07 09/08 06/09 11/09 01/10 03/10 05/10 07/10 09/10 11/10 01/11 03/11 05/11 07/11 09/11 12/11 02/12 04/12 06/12 16.6% 130 120 110 100 90 20 Temmuz itibariyle bir önceki aya göre gösterge bono faizindeki düşüş 1 puanın üstünde olurken konut, nakit ve ticari kredi faizlerindeki düşüş oldukça sınırlı oldu. Oto kredi faizleri ise sınırlı arttı. Grafik 57: Kredi Faiz Oranları 21% 19% 17% 13% 11% 9% 7% 01/10 Kaynak: MB 05/10 Konut Kredi Faizi Ticari Kredi Faizi Nakit Kredi Faizi Taşıt Kredi Faizi Gösterge Faiz 09/10 01/11 05/11 09/11 Bir önceki yılla karşılaştırıldığında, toplam varlıklar içinde nakit ve kredlerin payları artarken; MB den alacakların ve menkul değerlerin payları Haziran 2012 itibariyle azaldı. 7 6 5 4 3 Grafik 60: Toplam Varlıklar İçindeki Pay Haz-11 Haz-12 3% 6% Nakit Değerler 7% 2% Merkez Bankasından Alacaklar 16% Satılmaya Hazır Menkul Değerler (Net) 58% 54% Krediler 01/12 8% 6% Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler (Net) 05/12 Diğer Kur etkisinden arındırılmış ve arındırılmamış kredi büyüme oranları arasındaki fark, kur sepetinin 3 Ağustos itibariyle bir önceki yıla göre aynı olmasından dolayı ortadan kalktı. Grafik 58: Kur Etkisinden Arındırılmış Kredi Büyüme Oranı Kur Etkisinden Arındırılmamış 4 4 3 3 2 - - Kaynak: BDDK, Garanti Bankası hesaplamaları Kur Etkisinden Arındırılmış Kredi Büyümesi Haziran 2012 itibariyle bir önceki yılla karşılaştırıldığında, mevduatların ve repo işlemlerinden sağlanan fonların payları azalırken bankalara borçlar arttı. Grafik 61: Toplam Borçlar İçindeki Pay 7 6 5 4 3 58% 56% Mevduat (Toplanan Fonlar) 13% 14% Bankalara Borçlar 9% 7% Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar 16.8% 16. Haz-11 Haz-12 23% Diğer Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK 12
Gelişmekte Olan Ekonomiler- Borsa Endeksleri Artarken; Para Birimleri Değer Kazandı Temmuz da Brezilya, Çin, Güney Afrika, Güney Kore ve Kolombiya politika faizlerini azalttı. Ağustos başı itibariyle belli başlı gelişmekte olan ülkelerin politika faizlerinde bir değişiklik olmadı. Grafik 62: Ortalama Politika Faizleri (GOE) 8. 8. 7. 7. 6. 6. 5. 5. 4. Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası *Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Türkiye, Endonezya, Kolombiya, Çin, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Hindistan, Peru, Brezilya, Şili 10 Ağustos itibariyle belli başlı gelişmekte olan ülkelerin hisse senedi endeksleri bir önceki aya göre arttı. En yüksek artış Brezilya'da olurken; en düşük artış Türkiye de oldu. Grafik 65: GOE Borsa Endeksleri (04.01.2010=100) 150 100 50 11/07 02/08 05/08 08/08 11/08 02/09 05/09 08/09 11/09 02/10 05/10 08/10 11/10 02/11 05/11 08/11 11/11 02/12 05/12 08/12 01-10 04-10 Türkiye Rusya Brezilya 07-10 10-10 01-11 04-11 07-11 Güney Afrika Macaristan 10-11 01-12 04-12 07-12 Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler arasında, Türkiye ve Güney Afrika da yıllık enflasyon oranı, politika faizinin üstünde. Çin, Rusya, Brezilya ve Romanya da politika faizi yıllık enflasyondan daha yüksek. Grafik 63: Politika Faizleri & Yıllık Enflasyon 9% 6% 3% 4.3% Meksika 4.3% Polonya Politika Faizi 5. Güney Afrika Kaynak: IIF, Bloomberg, Garanti Bankası *MB aylık ortalama fonlama oranı 2.1.8% Romanya Çin Yıllık Enflasyon 5.6% Macaristan 9.1% Türkiye* Hindistan, Güney Kore ve Brezilya nın ihracatları düşmeye devam ederken Çin in ihracatında sınırlı yavaşlama var. Grafik 66: İhracat (3 Aylık Ort., Yıllık Değişim) 7 6 5 4 3-01-10 04-10 Hindistan Brezilya 07-10 10-10 01-11 04-11 Güney Kore Çin 07-11 10-11 4.9% 4.3% 01-12 Rusya 04-12 Brezilya 07-12 Belli başlı gelişmekte olan ülkelerin para birimlerindeki değer kazanma eğilimi son ayda da devam etti. 8 Ağustos itibariyle TRY,ZAR,RUB,HUF ve BRL bir ay öncesine göre sırasıyla %1.5, %1.1, %3.0, %3.6 ve %0.7 değer kazandı. Grafik 64: GOE Para Birimleri Sepet Karşısındaki Değerleri (0.5*EUR+0.5*USD) (01.01.10=100) Değer Kaybı Değerlenme 130 120 110 100 90 80 01-10 04-10 07-10 TRY RUB BRL 10-10 Kaynak: Reuters, Garanti Bankası 01-11 ZAR HUF 04-11 07-11 10-11 Türkiye, artan ihracatı ile Doğu Avrupa daki belli başlı gelişmekte olan ülkelerden ayrıştı. Grafik 67: İhracat ( 3 Aylık Ort.,Yıllık Değişim) 4 3 3 2 - - 01-10 04-10 07-10 Türkiye Çek Cumhuriyeti Macaristan Polonya 10-10 01-11 04-11 07-11 10-11 01-12 04-12 07-12 Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Kaynak: IIF, Garanti Bankası Kaynak: IIF, Garanti Bankası 13
Ayın Grafikleri 2Ç12 de toplam sanayi üretimindeki artış genel olarak ihracatta AB piyasalarına az bağımlı olan bazı sektörlerden kaynaklandı. Grafik 68 : Sektör Bazında Üretim ( Yıllık Değişim) Reel sektör güven endeksine göre, Temmuz 12 itibariyle, üretimi kısıtlayan bir faktör olan yetersiz talebin payı Ekim 11 den itibaren düşmekte (Temmuz dönemi Mayıs-Haziran- Temmuz u içeriyor). Grafik 69 : Yetersiz Talep Faktörünün Payı (Yüzde) TİM in verilerine göre yılın ilk yarısında 5.4 milyar dolar olan altın ihracatı Temmuz da 1.7 milyar dolar gerçekleşti Grafik 70: Altın İhracatı 09% 06% 03% 0-03% -06% -09% - - Toplam 1Ç'12 kimyasal madde 2Ç'12 plastik mobilya giyim Oto ana metal metal ürün makine elekrikli mak tekstil met olm mineral 65 60 55 50 45 40 35 30 1.07 4.07 7.07 10.07 1.08 4.08 7.08 10.08 1.09 4.09 7.09 10.09 1.1 4.1 7.1 10.1 1.11 4.11 7.11 1.12 4.12 7.12 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 07.07 12.07 05.08 10.08 08.09 01.10 11.10 04.11 09.11 02.12 Kaynak: TÜİK Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TÜİK, TİM, Garanti Bankası Hesaplamaları Özellikle otomobil ve demir-çelik ihracatı olmak üzere, yılın ilk yarısında Kuzey Amerika ya olan ihracatta yıllık bazda kayda değer bir artış var. Grafik 71:1Y2012 de Kuzy Amerika ya Olan Ana İhracat Ürünlerinin Oranları 17, 15, 13, 11, 9, 7, 5, 3, 1, -1, Kaynak: TÜİK Otomobil Demir-çelik Makine ve ekipman Metel ürünleri Değerli metaller Tüketici kredilerinde aşağı yönlü eğilim belirgin olurken kredi kartı büyüme oranı 3 Ağustos itibariyle hala yüksek seviyelerde. Grafik 72: Kredi Büyüme Oranları 42% Tüketici Kredileri 37% 32% 27% 22% 17% 7% 2% -3% Kaynak: BDDK Kredi Kartı 28.2% 16.2% Ekim 2011 de en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra, kredi ve mevduat arasındaki fark Ekim öncesi seviyelerine düştü. Nisan itibariyle güncel veri 2.8 puan. Grafik 73: Kredi ve Mevduat Faizi Arasındaki Fark 6% 4% 3% 2% 1% -1% -2% 02-06 07-06 12-06 Kaynak: BDDK 05-07 10-07 03-08 08-08 01-09 06-09 11-09 04-10 09-10 02-11 07-11 12-11 14
Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büy üme 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 2Ç 11 3Ç 11 4Ç 11 1Ç 12 GSYH (Mily ar TL, cari fiy atlarla) 951 953 1.099 1.295 1.457 1.426 315 352 340 329 GSYH (Mily ar USD) 742 617 732 772 795 822 202 203 185 183 GSYH (12 ay lık, Mily ar TL, cari fiy atlarla) - - - - - - 1195 1251 1295 1336 GSYH (12 ay lık, Mily ar USD) - - - - - - 783 790 773 773 Kişi Başına GSYH (USD) 10.438 8.559 10.022 10.444 10.613 10.973 - - - GSYH Yıllık Büy üme O ranı 0,7% -4,8% 9,2% 8, 2,7% 4, 9,1% 8,4% 5,2% 3,2% Sanay i Üretimi 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 03.2012 04.2012 05.2012 06.2012 Sanay i Üretimi (Yıllık Değişim) -0,6% -9,9% 13,3% 9,2% 3,6% - 2,6% 1, 5,9% 2,7% Kapasite Kullanım O ranı 76,7% 65,2% 72,6% 75,4% - - 73,1% 74,7% 74.7% 74,6% İşgücü 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 2Ç 11 3Ç 11 4Ç 11 1Ç 12 Sanay ide Reel Ücret Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) 92,9 85,7 91,5 98,7 - - 96,6 102,3 101,5 100,3 Yıllık Değişim 0,2% -7,7% 6,7% 7,9% - - 8,1% 8,3% 5,1% 6,1% Sanay ide Kısmi V erimlilik Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) 107,8 109,0 118,0 122,3 - - 121,5 121,2 128,5 116,1 Yıllık Değişim 0,3% 1,1% 8,2% 3,7% - - 2,6% 3,3% 1,9% -1,7% 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 01.2012 02.2012 03.2012 04.2012 İşsizlik O ranı 11, 14, 11,9% 9,8% 10,2% 10,4% 10,2% 10,4% 9.9% 9, Enflasy on 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 04.2012 05.2012 06.2012 07.2012 TÜFE (A y lık Değişim) - - - - - - 1, -0,2% -0,9% -0,2% TÜF E (Yıllık Değişim) 10,1% 6, 6,4% 10,4% 7, 5,2% 11,1% 8,3% 8,9% 9,1% TÜF E (Yıllık O rtalama Değişim) 10,4% 6,3% 8,6% 6, 8.9% - - - - - ÜFE (A y lık Değişim) - - - - - - 0,1% 0, -1, -0,3% ÜF E (Yıllık Değişim) 8,1% 5,9% 8,9% 13,3% - - 7,7% 8,1% 6,4% 6,1% ÜF E (Yıllık O rtalama Değişim) 12,7% 1,2% 8, 11,1% - - - - - - Deflatör 12, 5,6% 5, 8,6% 8,9% 7, - - - - Kay nak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı, Merkez Bankası v e Garanti Bankası 15
Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme F aiz O ranları 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 04.2012 05.2012 06.2012 07.2012 Gösterge Bono F aizi (Dönem sonu) 16, 8,9% 7,1% 11, 7,9% - 9,3% 9,4% 8,6% 7,7% Sabit Kuponlu İskontolu İhalelerde O luşan F aiz (O rt.) 18,6% 11, 8, 9,1% - - 9,6% 9, 9,1% 8, Nakit İç Borçlanmanın V adesi (A y ) 31,2 32,6 43,1 38,2 - - 82,9 22,2 20,8 20,1 Merkez Bankası Gecelik Borç A lma F aizi (Dönem sonu) 15, 6, 1, 5, 5, - 5, 5, 5, 5, Eurobond (2030, Getiri) 7,7% 6,4% 5,7% 6,1% - - 5, 5,7% 5,2% 4, Döv iz Kuru 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 04.2012 05.2012 06.2012 07.2012 Sepet (0,5*USD+0,5*EURO, Dönem sonu) 1,8266 1,8150 1,7976 2,1829 2,11-2,0354 2,0551 2,0372 2,0049 EURO /US$ (Dönem sonu) 1,42 1,44 1,33 1,29 1,26-1,32 1,25 1,24 1,23 USD/TL (O rtalama, A lış kuru) 1,2831 1,5462 1,5070 1,6742 1,83 1,73 1,7798 1,7970 1,8161 1,8049 USD/TL (Dönem sonu, A lış kuru) 1,5123 1,4873 1,5460 1,9065 1,86-1,7535 1,8307 1,8153 1,8011 EURO /TL (Dönem sonu, A lış kuru) 2,1408 2,1427 2,0491 2,4592 2,35-2,3173 2,2794 2,2590 2,2087 Ö demeler Dengesi (Mily on USD) 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 03.2012 04.2012 05.2012 06.2012 İhracat (f.o.b.) 132.028 102.143 113.883 134,972 147,699 148.467 13.217 12.640 13.146 13.266 İthalat (c.i.f.) 201.964 140.929 185.544 240.838 240,668 248.727-20.600-19.274-21.752-20.441 C ari İşlemler Dengesi -41.959-13.991-46.643-77.157 64,053-65.417-6.287-4.821-5.714-4.247 C ari İşlemler Dengesi (12 ay lık kümülatif) -41.959-13.991-46.643-77.157 64,053-65.417-71.893-69.064-66.925-63.456 C ari İşlemler Dengesi/GSYH -5,7% -2,3% -6,4% -10, -8,1% -8, - - - - Net Enerji İthalatı Hariç C ari Denge (12 ay lık) 0,113 13,337-11,169-27,765 - - -20,041-16,664-14,178-10,134 Turizm Gelirleri 21.951 21.250 20.807 23.020-26.000 1.077 1.363 1.896 2.317 Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 16.955 6.858 7.574 13.440 - - 791 226 1.336 1.894 Sermay e Hesabı Dengesi 37.256 8.925 43.910 64.999 - - 3.786 6.059 7.219 4.845 Eurobond İhracı 4.000 3.750 6.698 4.275 - - 1.073 0 0 1.000 Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, Kalkınma Bakanlığı v e Garanti Bankası 16
Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 2Ç 11 3Ç 11 4Ç 11 1Ç 12 Toplam Dış Borç Stoku (Mily ar US$) 281,4 269,6 292,3 306,6 - - 314,6 313,8 306,4 318,2 Kamu 92,4 96,8 100,8 103,8 - - 107,4 105,8 103,8 110,6 Ö zel 189,0 172,8 191,5 202,8 - - 207,1 208,0 202,6 207,6 Kısa V adeli 52,5 49,0 77,5 83,8 - - 84,4 88,5 83,8 90,2 Uzun V adeli 228,9 220,6 214,8 222,7 - - 230,2 225,3 222,6 228,0 Toplam Dış Borç Stoku/GSYH 37,9% 43,7% 40, 39,7% - - 40,2% 39,7% 39,7% 41,2% Kamu Dış Borç Stoku/GSYH 12,4% 15,7% 13,8% 13,4% - - 13,7% 13,4% 13,4% 14,3% Ö zel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH 25, 28, 26,2% 26,3% - - 26,4% 26,3% 26,2% 26,9% Kısa V adeli Dış Borç Stoku/GSYH 7,1% 8, 10,6% 10,9% - - 10,8% 11,2% 10,9% 11,7% Uzun V adeli Dış Borç Stoku/GSYH 30,8% 35,8% 29,4% 28,8% - - 29,4% 28, 28,8% 29, A B Tanımlı Borç Stoku/GSYH 40, 46,1% 42,4% 39,4% 38, 37, 40,6% 40,2% 39,4% 37,9% Rezerv ler (Mily on US$) 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 04.2012 05.2012 06.2012 07.2012 Toplam Rezerv ler 73.346 74.810 85.960 88.218 - - 92,988 91,645 95,488 99,036 Merkez Bankası Rezerv leri 70.075 70.689 80.696 78.330 - - 80,206 78,595 83,050 84,324 Merkez Bankası Net Döv iz Pozisy onu 36.213 37.182 50.156 41.886 - - 38,400 38,431 38,679 39,494 Parasal Büy üklükler (Mily ar US$) 2008 2009 2010 2011 Garanti Hükümet 04.2012 05.2012 06.2012 07.2012 M1 55,1 68,6 86,6 77,9 - - 79,5 78,4 83,2 80,8 M2 287,1 326,0 380,2 349,1 - - 372,7 373,9 375,7 377,0 M3 303,1 344,5 398,6 367,4 - - 395,6 397,0 399,0 401,0 Para Tabanı 36,8 42,7 48,9 43,9 - - 45,7 44,6 42,0 39,8 A Pİ (Dönem Sonu) -1,9-12,5-7,0-20,5 - - -18,1-20,4-16,4-9,6 Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 17
G erçekleşmeler 2012 Tahmin S on Dört G erçekleşme Bankacılık S ektörü (M ily ar TL) 2008 2009 2010 2011 G aranti H ükümet 2Ç 11 3Ç 11 4Ç 11 1Ç 12 A ktifler 732,5 834,0 1.006,7 1.217,7 - - 1.146,0 1.213,7 1.217,7 1.228,9 A ktifler/g S YH 77,1% 87,6% 91,6% 94, - - 95,9% 97, 94, 92, Krediler 367,4 392,6 525,9 682,9 - - 620,4 661,3 682,9 699,1 Krediler/G S YH 38,7% 41,2% 47,9% 52,7% - - 51,9% 52,9% 52,7% 52,3% Ticari Krediler/G S YH 26,3% 27,6% 32,1% 35,4% - - 34,7% 35,6% 35,4% 35,1% Tüketici Kredileri/G S YH 12,3% 13,6% 15,7% 17,3% - - 17,2% 17,2% 17,3% 17,2% Konut 38,9 44,9 60,8 74,7 - - 70,8 72,8 74,6 75,4 Taşıt 5,5 4,4 5,7 9,1 - - 6,6 6,8 7,4 7,3 İhtiy aç 38,7 44,0 62,6 91,2 - - 78,8 83,4 86,4 89,1 Kredi Kartları 34,9 37,6 45,2 58,5 - - 51,5 55,0 58,5 61,7 M ev duatlar 454,6 514,6 617,0 695,5 - - 659,4 683,7 695,5 696,4 Döv iz M ev duatları (M ily ar Dolar) 105,8 116,4 119,8 126,7 - - 115,7 110,6 113,7 121,2 M ev duatlar/g S YH 47,8% 54, 56,2% 53,7% - - 55,2% 54,7% 53,7% 52,1% Ö z sermay e 86,4 110,9 134,5 144,6 - - 132,3 136,7 142,6 147,7 Ö z sermay e/g S YH 9,1% 11,6% 12,2% 11,2% - - 11,1% 10,9% 11, 11,1% M erkezi Yönetim Bütçesi (M ily ar TL) 2008 2009 2010 2011 G aranti H ükümet 03.2012 04.2012 05.2012 06.2012 G elirler 208,9 215,1 254,0 295,9 322,0 329,8 21,8 29,1 30,8 24,8 Harcamalar 226,0 267,3 293,6 313,3 351,4 350,9 27,3 27,7 26,2 31,1 F aiz Ö demeleri 50,7 53,2 48,3 42,2 41,0 50,3 3,3 4,6 2,4 1,9 Bütçe Dengesi -17,1-52,2-39,6-17,4-29,1-21,1-5,5 1,4 4,6-6,3 F aiz Dışı Denge 33,6 1,0 8,7 24,8 11,5 29,2-2,2 6,1 7,0-4,4 Merkezi Yönetim İç Borç Stoku 274,8 330,0 352,8 368,8 - - 375,2 373,8 375,0 382,1 F aiz Harcamaları/G S YH 5,3% 5,6% 4,4% 3,3% 2,8% 3, - - - - Bütçe Dengesi/GSYH -1,8% -5, -3,6% -1,3% -2, -1, - - - - F aiz Dışı F azla/g S YH 3, 0,1% 0,8% 1,9% 0,8% 2, - - - - M erkezi Yönetim Borç S toku 2008 2009 2010 2011 G aranti H ükümet 2Ç 11 3Ç 11 4Ç 11 1Ç 12 M erkezi Yönetim İç Borç S toku/g S YH 28,9% 34,6% 32, 28, - - 30,3% 29,3% 28, 28,1% M erkezi Yönetim D ış Borç S toku/g S YH 9,4% 12, 10,6% 11, - - 11,2% 11,8% 11,6% 10,8% Toplam Kamu Brüt Borç S toku/g S YH 43, 48,9% 45, 42,2% - - 43, 43,2% 42,2% 41, Toplam Kamu N et Borç S toku/g S YH 28,2% 32, 28,8% 22,4% - - 25,2% 23,4% 22, 21,7% Kay nak: BDDK, TÜİK, Maliy e Bakanlığı, Hazine, Kalkınma Bakanlığı v e Garanti Bankası 18
Rating Yabancı Para Yerli Para Türkiye S&P Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim Uzun Vadeli Son Değişimin Yönü 16.10.2003 B+ Stable B+ 08.03.2004 B+ Positive BB- 17.08.2004 BB- Positive BB 29.06.2006 BB- Stable BB 03.04.2008 BB- Negative BB 01.08.2008 BB- Stable BB 14.11.2008 BB- Negative BB 18.09.2009 BB- Stable BB 19.02.2010 BB Positive BB+ 20.09.2011 BB Positive BBB- 01.05.2012 BB Stable BBB- Türkiye Moody's Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 21.10.2003 B3 Positive from Stable B3 30.09.2004 B2 Stable B2 11.02.2005 B1 Positive B1 15.12.2005 Ba3 Stable Ba3 18.09.2009 Ba3 Positive Ba3 08.01.2010 Ba2 Stable Ba2 05.10.2010 Ba2 Positive Ba2 20.06.2012 Ba1 Positive Ba1 Türkiye Fitch Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 25.03.2003 B- Negative B- 06.08.2003 B- Positive B- 25.09.2003 B Positive B 09.02.2004 B+ Stable B+ 25.08.2004 B+ Positive B+ 13.01.2005 BB- Stable BB- 14.12.2005 BB- Positive BB- 10.05.2007 BB- Stable BB- 12.12.2007 BB- Stable BB.2009 BB+ Stable BB+ 24.11.2010 BB+ Positive BB+ 23.11.2011 BB+ Stable BB+ Diğer Yükselen Piyasalar (EM) S&P Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. Son Değişimin Yönü Rusya 31.08.2011 BBB Stable BBB+ Macaristan 22.12.2011 BB+ Negative BB+ Brezilya 18.11.2011 BBB Stable A- Polonya 03.08.2011 A- Stable A 19