Bodrum da yarış sırasında yaşanan kazayı yelken dünyasında duymayan kalmadı. Herkes üzg ün, kimi kızgın, kimi de nedenini anlamaya çalışıyor. Kazada yaralanan Cengiz Düşünceli yoğun bakımdan çıktı, bugünlerde İstanbul a getirilecek tedavisi burada sürecek. Ancak TurkSail olarak biz bu kazayı kim yerine neden nasıl olarak incelemek istiyoruz. Shop&Miles ın bu yıl ilk kez gerçekleştirdiği Turgutreis Cup ta her şey güzel gidiyordu. Hava güzel, ekipler keyifliydi. Ancak ansızın yaşanan bir kaza her şeyin üzerine kara bir bulut gib i çöktü. İHLAL EDİLEN TEMEL KURAL Yarış sırasında iki tekne çatışma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Ortada ihlal edilen bir iskele -sancak kuralı vardı. Sancak kontra olarak 1 / 7
yol hakkı ile gelen e iskele kontra durumdaki Diva yol rmemiş son andaki manevra belki çatışmayı önlemiş ama in gürtesinde yaşanan kazaya engel olamamıştı. Kazayı anında herkes öğrendi, ama kimse konuşmadı, konuyu kimse dillendirmedi. O andan itibaren gözler ağır yaralı durumdaki Cengiz Düşünceli nin kaldırıldığı hastanede, kulaklar da d oktorlardan gelecek haberlerdeydi. Sonunda Cengiz Düşünceli yoğun bakımdan çıktı. Hayati tehlikeyi atlatmıştı ama önünde uz un bir tedavi süreci vardı. Hatırlarsanız o günlerde üstü kapalı bir şekilde bu kazaya değindik sonra anlatacağız dedik. BİR KAZADAN DERS ÇIKARTMAK Niyetimiz bu olayda kimseyi yargılamak değil. Kaza her an hepimizin başına gelebilir. Ve bu ihtimal" yarış koşulları içinde ekiplere daha yakın durur. TurkSail olarak niyetimiz, bu kazayı masaya yatırarak nedenlerini bulmak, sebep-sonuç ilişkilerini araştırmak. İçinden dersler çıkartmak, yapılanları yapılmayanları altını çizerek ortaya koymak. 2 / 7
Uzman sürücüler araç kullanımı için şu öğüdü rir: Geçen bir kazayı unutun. Onun korkusu ile yaşamak yerine, olaydan çıkartacağınız derslerle olabilecek yeni bir kazayı önlemeye çalışın. Et, denizde bu kaza yaşandı. Artık filmi başa sarıp tekrar oynatmanın bir anlamı yok. Ama bu olayı analiz ettiğimizde ortaya bazı somut riler çıkıyor. Bu rileri inceleyelim. OLAY NASIL OLDU? Yarış sırasında Diva yatı, iskele kontra durumda, sancak kontra gelen le karşılaştı. Rotaları çatışıyordu. ekibi hepimizin çok iyi bildiği gibi sesle Yoolll, yoolll diye bağırarak çatışmaya gelen tekneyi uyardı. Ama Diva da rotadan kaçma gibi bir hareket gözlenmedi. Her iki tekne son anda çatışmayı önlemek için manevra yaptı. Diva kaçınmak için dümen bastı ama teknenin kıçı hala Gob lin i n öndeydi. Bunun üzerine ani bir tramola ile iskeleye kaçmaya çabaladı. İşte gürtedeki kaza da bu karambol sırasında yaşandı. Boş durumdaki rüzgaraltı ıskotalar Cengiz Düşünceli' ye dolandı. KURALLAR NET Yaşanan kazada bir tecrübesizlik söz konusu değil. Zira gerek iskele kontra gelen Diva nın dümencisi Yılmaz Canözer, gerek kazanın yaşandığı yatın dümencisi Aydın Yurdum 3 / 7
usta denizciler tecrübeli yelkenciler. Dolayısıyla kuralları bilmemek, hele de iskele-sancak gibi ana bir kuraldan haberdar olmamaları söz konusu olamaz. Yarış gerginliği içinde dümencinin gözü etrafı kolaçan etmek yerine ağırlıkla yelkenlerdedir. Dolayısıyla ekipten birinin ya birilerinin dümenciye raporlama yapması işe yarar. İskelemizde tekne var, iskele kontra geliyor ya Şu tekne önümüzde sancak kontra, mesafesi üç tekne boyu.. Dümenci bu uyarılarla çevresinden haberdar edilir. Ancak bu olayda Yol uyarısı sesli olarak karşı tekneden gelmiştir. Dolayısıyla iki ihtimal öne çıkıyor. İhmal ya riski göze alarak inatlaşma. Ancak bunlar da yarış koşulları içinde dibine kadar zorlanan kurallar. Peki bu dip nokta neresi? YELKENİN ANAYASASI Uluslararası Yelken Federasyonu (ISAF) tarafından hazırlanan her yıl güncellenen Yarış Kuralları tüm bu noktaları açıklamaktadır. Dolayısıyla yarışan herkes bu kitabı okumak kuralları bilmek zorundadır. Kurallar net bir şekilde çatışma rotasındaki teknelerin son manevraları için riski bertaraf edecek dip nokta yı tekne boyu rerek açıklamaktadır. Ancak gerek ISAF, gerek Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü, çatışmanın kaçınılmaz 4 / 7
olduğu durumlar için ek bir madde de uygular. Bu da haklı olsanız bile çatışmadan kaçınmaya çalışmanızdır. Bu ek kural ile ilgili olarak America's Cup ın efsane skipperi Denise Conner şöyle diyor: Çatışmaya gidiyorsunuz yol hakkı sizde. Kural böyle diyor. Ama karşı taraf ısrarla üzerinize geliyor. Kuralı bilmiyor ya da manevra yapamıyor olabilir. Bu durumda haklı olsanız bile yoldan çekilin hakkınızı daha sonra arayın. Haklı bir ölü olmak işe yaramaz. MANEVRALAR GÖREREK YAPILMALI Kurallara kim uydu, kim uymadı? Çatışmaya kim zorladı, kim kaçındı, kim geç kaldı? Soru Kim? değil, Nasıl? olmalı. Çünkü dikkat çeken bir nokta da ani tramola sırasında ıskotanın Cengiz Düşünceli'nin boynuna sarılması.. Cengiz in gürtedeki pozisyonu neydi? Iskotanın boynuna dolandığı nasıl fark edilmedi boş koyulmadı? Bu durum manevralarda görerek hareket edilmesi gibi başka bir temel konuya işaret ediyor. Balon mandarını ya gönderi patlatırken, üst baskıyı kaçırırken, tramolalarda eski yeni rüzgaraltı vinçlerine kumanda ederken, kavançalarda eski yeni rüzgaraltı ıskotalarını boşlayıp boş alırken ekipteki ilgili kişilerin hepsinin yaptığı işin sonuçlarını etkilerini denetl erken bir yandan da manevrada görevli kişilerin hareketlerini gözlemesi gerekiyor. Kişilerin sadece önündeki işle ilgilenmeyip, etrafına bakınarak çalışması pek çok kazanın oluşmasını engelleyebilir. YELKEN YAPMAK VE YARIŞMAK ARASINDAKİ FARK Yarış filomuzdaki tekne sayısı her geçen gün artıyor. Bu güzel bir gelişme. Ancak beraberinde getirdiği bazı sorunları da görmezden gelmek mümkün değil. Yelkene sevdalanıp bu işe gönül koyanlar büyük bir heyecanla yarışlara koşuyor. Eşini, çocuğunu, işyerinden arkadaşını, komşusunu 5 / 7
heyecanına ortak etmek isteyebilir. Ancak yelkenle gezmek yarışmak çok farklı eylemler. Yarışırken risk alınıyor, donanım teknenin limitleri üst seviyede zorlanıyor, tramola kavançalarda ekibin uyum içinde çalışması herkesin işini bilerek yapması ön koşul. Özellikle rüzgarın hızı arttıkça karşı karşıya kalınan riskin boyutu da büyüyor. Start anında ya da üç-dört teknelik şamandıra dönüşlerinde, hele de esen havada teknesine hakim olamayan, gürtesinde deneyimli ekip bulundurmayan teknenin karşılaşacağı durumu düşünmek ne demek istediğimizi açıklayacaktır. Dolayısıyla konuyu Shop&Miles yarışındaki Diva ile arasında gelişen bir olay olarak görmekten çok, şöyle bir çevremize, kendimize bakmamız, organizasyonlarımıza bir çeki-düzen rmemiz gerekiyor. TEKNEYİ VE EKİBİ TANIMAK Konu yarış olunca işin rengi değişiyor dedik. Devam edelim. Yarıştığımız tekneyi, donanımını, güçlü zayıf yönlerini iyi tanımalıyız. Yeteneklerini bilmeli, aradığımız herhangi bir şeyi gözümüz kapalı bulabilmeliyiz. Bunun dışında gürte üzerindeki personel de birbirini tanımalı, yerini görevini bilmeli, deneyimli olmalı uyumlu çalışmalıdır. Eğer aksi olsaydı ekip sözü yelken yarışlarında literatüre girmezdi. Uyumlu deneyimli bir ekip beklenmedik durumlara olabildiğince hazırlıklıdır. Skipperdan tali mat beklemeden ya kimsenin kendisini yönlendirmesine fırsat rmeden sorunun çözümü için üzerine düşen görevi yapar. Böylece kaos karmaşa önlenir. 6 / 7
ACİL Bodrum da Eğer sahilde ambulans muhtemelen Cengiz Düşünceli yi Acil çıktı. Bu MÜDAHALEYE yaşanan Kurtarma nın olay HAZIR bir botu gerçeği OLMAK Ancak bugün müdahale de kaybetmiş beklemeseydi ekibinin olacaktık. yarışlarda yer sahada, almasının daha gözler yani lüks önüne yarış ya parkurunun serdi. olacak? Artık durumda hemen onlar Çok her DAK-SAR a basit. sınırlı yarışın gelir bir sponsoru kaynaklarıyla ciddi görev düşüyor. yakıt parası bulmakta da süs bile zorlanırken olmadığı yakınında var. Sponsorların da böylece bu olmasaydı, etkinliklerdeki rolleri iş nasıl ortaya bir tanımlanmalı, DAK-SAR a doktoru bekletilmesine Futboldan bunun KAZA Yelken Tekne dışında, ş gibi Ayrıca ayrıca SADECE içinde göz yarışlarında sahilde yüzmeye ardı acil bumba bütçeler pay edilmesini tıp ÇATIŞARAK ayrılmalı. teknisyenleriyle kazalar kadar ya hazırlanırken anlamak tüm gönder sadece karşılaşmalarda YAŞANMAZ zaten çarpması, iki bu birlikte teknenin mümkün benzer donanımlı makara ambulans çarpışması ayrıntılar değil. patlaması, bir hazır gözetilmeli. ambulansın ile bekletilirken, meydana direk Bu kırılması gelmez bütçe yelken içinde iyi parkurlarda vapurlar, tehditler çarpması, olaylar deniz kalp trafiğine yaşanabilir. krizi, açık denize ticaret adam düşmesi yolu üzerindeki (İstanbul motor yatlar, Boğazı, yolcu Çanakkale motorları, kuşkusuz. gibi Boğazı) yarışlarında oluşturur. 2 bir Bu kişinin muhtemel dram ı önleyebilir. yıl layterin nedenle önce temel gemiler bir hakem yarış ilkyardım komitelerinde motoruna bilgisine çarpması görev sahip alanlardan hala olması hatırlardadır. yarış teknelerindeki ekiplerden zaman zaman en kazalar ciddi birer güne ÖNEMLİ Kurallar, Ama üyelerinin konusu. Yarış kırılan gibi stane tedavi giderleri.. içinde zorlayarak yarışlarımızda düzenlemeler, BİR sigortalanması BAŞKA göz NOKTA: uygulamalar, ardı edilen SİGORTA sırasında, hele de hava sertse bir yırtılan günlik.. Yelken başka yelkenlerin nokta.ṅe oynuyor. direkler, sporu gelişiyor, çarpışma Kimi büyük tekne sonucu bütçelerle, ekip oluşan sayıları kimi maddi artıyor. hasarlar. Ancak da yaralanma çetelesini yarış Nihayetinde bu sırasında oyunu tutmak sonucu teknelerin de herkes mümkün ortaya son olayda kendi çıkabilecek değil. ekip zaman Ama var tümünü ki, ortaya deniz çıkacak buluşturan beklenmedik sevgi ortak: durumlar karşısında kimi zaman can yanıyor, bütçesi olduğu kimi Ve günde hissedebilecekleri. Mala, kaçınılmaz cana, hasara durumlar en karşı önemli karşısında yarışlarda konu kuşkusuz insanların kendilerini yürek. ha ekipler, tekneler hatta hakemler komite sigortalanması Bu Böylece gerçek kavuşur. BİR Bodrum daki oldu. Cengiz Düşünceli arkadaşımız, uygulama görevlilerinin Yelkenciler değer sponsor tıpkı kuruluşlar önemine düşünülmeli, günlik organizasyonlar uygulanmalı. nde Lent un OLAY VE kazada ÇIKARILAN kim haklı, DERSLER konusunda kim haksız ı değinildiği içinde bir kenara gibi Bedenen sponsorluk. dediği Özonur gibi ödedi Lokali hatanın bedelini koymak gerek. bütçesine Et bir hata alınabilir. Bize dersleri artmak Buraya vurgulanmalı. yaptırımlar bildiriminde (DAK-SAR) menzilde) sağlanmalı. ekibi düşen, olaydaki Kaza hepimizin kadar önlem yazdıklarımızı almak. kodları Çünkü - kendimizi Kuralları Kurallara Protesto Yarışlar Yelkenle Her Teknede kaza hiç mümkün dümenci başına kimsenin doktorlu, düzenleyenler bulunmak tek parkur sırasında herkes kuralları dolaşmak uymayanlara ya olduğunca yakınında acil belli ekip bilmeli gibi ekip tıp bir yarıştığı sayıda günlik özetlersek üyeleri, sabit teknisyenli yarışmak uygulama yaptırım olması kuralları bu doğru tutulmalı. yarıştan kurallara tekneyi tekneler unsurlarını çözmek yapılması uygulanmalı. yoktur). gibi sahilde arasındaki 'men e Herkes uyulmalı. donanımlı öğrenilmeli. donanımını komite ihmal gerekenler muhtemel (botun yerini fark Bilmemenin İşin lisans görevlileri bir etmemeli, (Telsizden iyi 5-7 ciddiyetinin bilinmeli. ambulansın görevini tanımalı. kazaları iptaline dakikada net sigortalanmalı. mazeret geçiştirmemeli. komiteye bir bilmeli. önlemek kadar Buna şekilde anlaşılması ulaşabileceği bekletilmesi olmayacağı bağlı ağırlaştırılabilir. protesto için geliyorum kaza tüm gelebilir. ihtimaline manevralar beklediği, istediği görerek sonuna gözleyerek dek kaçınabildiği yapılmalı. bir olay değil. ortaya Her olarak gerekli diyor. Bu yüzden karşı hazırlamalıyız. muhtemel kazalara karşı önlemimizi alırken, bir Bir için yandan çıkıyor: botun yarış buçık Cengiz şifalar Serdar diliyoruz. BAPOĞLU Düşünceli arkadaşımıza ekibine bir kez daha "geçmiş olsun" diyor, acil 7 / 7