Dünyaya barış ve refah taşıyor, zorlukları azimle aşıyoruz Rakamlarla Sektörümüz: 3 kıtadan 77 ülkeye doğrudan hizmet götüren, Toplam Yatırımı 5 Milyar Doları aşan, Yan sektörleri ile birlikte yaklaşık 500.000 kişiye istihdam sağlayan, Türkiye nin toplam ihracatının değer olarak %40 ını taşıyan, Ülke ekonomisine her yıl ortalama 7-8 Milyar Dolar döviz (navlun geliri) katkısı sağlayan bir sektörüz Tablo 1: Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektöründe C Belgeli Firmalar Yetki Belgeli Firma * Çekici Kamyon Yarı-Römork Kamyonet Römork 2.474 55.711 16.103 51.009 3.222 1.965 *C türü yetki belgeli firmalar (Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, Aralık 2012) 2008 in son çeyreğinde patlak veren küresel kriz sonrasında, bazı sıkıntılarına rağmen, hızlı bir toparlanma ivmesi yakaladığı görülmektedir. Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün Genel Görünümü Küresel kriz öncesine kadar, sefer sayısı bakımından yılda ortalama %10 artış gerçekleştiren sektörümüzün ülke ekonomisine sağladığı navlun gelirinin de gelecek 5 yılda, yıllık ortalama %10 artması beklenmektedir. Gelecek 10 15 yılda ülkemizi çevreleyen bölgede dünya ticaretinin % 50 sinin gerçekleştirileceği ve ülkemizin 2023 dış ticaret hacminin 1.2 trilyon dolar olmasının hedeflendiği dikkate alınırsa, bu ticareti elleçleyecek güçlü bir lojistik sektörüne ihtiyaç duyulacağı açıktır Küresel kriz sonrası 3 yıllık süreçte Türk plakalı taşıtların gerçekleştirdiği ihraç taşımalarındaki artış % 28 e ulaşmıştır. 2009 yılında 929.278 olan Türk plakalı taşıtların ihraç taşıması 2011 yılında 1.191.879 sefere ulaşmıştır. Her yıl Türkiye den Türk ve yabancı araçlarla ve karayoluyla toplam 1,5 milyon ihracat seferi ve Türkiye ye yönelik olarak 500.000 ithalat seferi gerçekleştirilmektedir. Limanlarımızdan Avrupa ya ve Nisan ayından itibaren Suriye ye kara sınır kapılarımıza alternatif olarak açılan yeni ro-ro hatlarıyla Mersin, İskenderun ve Taşucu limanlarından Ortadoğu ya Türk ve yabancı olmak üzere her yıl toplam yaklaşık 100.000 araç Ro-Ro ile taşınmaktadır. Türkiye üzerinden gerçekleştirilen transit taşımalar ise 2009 yılından 2011 yılına % 155 artarak 85.000 sefere ulaşmıştır. 1
Türkiye, potansiyeli 2 trilyon doları aşan ciddi bir Doğu-Batı, hatta Kuzey-Güney mal akışının kavşak noktasında, yani stratejik açıdan etkin bir lojistik üs olmaya aday konumdadır. Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımacılığı Sektörünün 2012 Karnesi UND tarafından Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ndan ve ilgili sınır kapılarından elde edilen verilerle oluşturulan istatistiklere göre; Ocak-Aralık 2012 döneminde, 2011 in aynı dönemine kıyasla Türkiye den gerçekleştirilen toplam ihracat taşımalarında % 2 lik bir azalma gerçekleşirken (toplam 1.420.367 sefer); azalan ithalatımıza paralel olarak ithalat taşımalarında % 3 azalma gerçekleşti (408.158 sefer). 2011 yılından 2012 yılına, 25 kara ve ro-ro sınır kapısından Türk araçlarıyla gerçekleşen ihraç taşımalarında % 4 azalma kaydedilirken (toplam 1.144.697 sefer); yabancı araçların ülkemizden ihraç taşımalarında % 7 oranında artış kaydedilmiştir (toplam 275.432 sefer). Bu durum, Türk araçlarının özellikle Avrupa ülkelerine yönelik taşımalarında karşı karşıya kaldıkları kota, vize gibi maliyet arttırıcı sorunların, yabancı araçlar karşısında ülkemiz nakliyecilerinin rekabet gücünü azaltıcı etkilerini ortaya koymaktadır. Tablo 2: 2011 / 2012 İhracatımız ve Türkiye Plakalı Araçlarla Gerçekleşen İhraç Taşımalarımız 2011 2012 İhracat (milyar $) 135 150 Batı Kapıları (bin sefer) 326 317* Doğu Kapıları (bin sefer) 855 816** Karadeniz Kapıları (bin sefer) 12 12* * Tahmini rakamlarla. ** Taşucu ve Mersin'den KKTC taşımaları dahil İthalat taşımalarında da benzer durum söz konusudur, Türk araçlarının taşımaları % 5 azalırken (toplam 309.529 sefer); yabancı araçların ülkemize yönelik ithal taşımaları hemen hemen aynı kalmıştır (toplam 177.868 sefer). Türk araçlarının karayoluyla uluslararası eşya taşımalarının bölgesel gelişimine bakıldığında, Ocak-Aralık 2012 döneminde Türk araçlarının Avrupa ülkelerine yönelik ihraç taşımalarının geçen yılın aynı dönemine göre % 3 azalmayla 304.640 sefere indiği; Ortadoğu bölgesine yönelik ihraç taşımaların % 6,5 düşüşle 642.724 sefere indiği ve Rusya- BDT ülkelerine yönelik ihraç taşımalarımızın % 4 düşüşle 197.311 sefere indiği görülmektedir. Suriye de yaşanan siyasi sorunların ağırlıklı olarak olumsuz etkilediği Ortadoğu taşımalarımız için Mersin den, Taşucu ve İskenderun dan hizmete konan yeni roro hatları ciddi bir rahatlama sağlamış; Mısır a taşımalarımızda geçen yıla göre yaklaşık 150 kat artış kaydedilmiştir (yaklaşık % 8000 artış). 2
Grafik 1 : Bölgelere Göre Türk Araçlarının İhracat Taşımaları ( 2011/2012* Değişim) Avrupa da süregelen ekonomik krizin etkisiyle hem Türk, hem de yabancı araçların bu bölgeye yönelik taşımalarında düşüşler (Türk araçlarında % 3, yabancı araçlarda % 1 düşüş) kaydedilirken; Rusya-BDT ülkelerine yönelik karayolu (ve ro-ro) taşımalarında yaşanmakta olan ciddi sorunların (Rusya ile geçiş belgesi krizi vb.) bir sonucu olarak yabancı araçların ülkemizden bu bölgeye yaptıkları taşımaları sadece % 1,6 artış yaşayan Türk araçlarına nispetle) % 27 civarında arttırdıkları göze çarpmaktadır. Tablo 3 : Bölgelere Göre İhraç Taşımalarımız (2011/2012*) Taşıma Bölgesi 2011 2012* Değişim Avrupa 314.644 304.640-3% Rusya-BDT 189.651 197.311 4% Ortadoğu (Irak Hariç) 157.531 51.904-67% Irak 530.053 590.820 11% Toplam 1.191.879 1.144.675-4% İhracatta öne çıkan ülkeler olarak Avrupa da Almanya, Fransa, İtalya, Romanya, İngiltere; Ortadoğu da Irak, İran ve BDT bölgesinde Azerbaycan (Nahcivan taşımaları dahil), Gürcistan ve Türkmenistan ilk sıralarda yer almaktadır. Irak taşımalarının tüm ihracat taşımalarımızdaki payı % 50 yi aşmıştır. 3
Grafik 2: Türk Araçların İhraç Taşıma Yaptıkları İlk 10 Ülke (2011) Grafik 3: Türk Araçların İhraç Taşıma Yaptıkları İlk 10 Ülke (2012) Tablo 4 : İhraç Taşımalarımızda İlk 10 Pazar (2011-2012*) Ülke 2011 Ülke 2012 Irak 530.053 Irak 590.820 Almanya 90.104 Almanya 84.684 Suriye 83.519 Gürcistan 72.198 Azerbaycan-Nahcivan 86.018 Azerbaycan-Nahcivan 24.666 Gürcistan 38.170 Fransa 26.406 İran 38.080 İtalya 37.537 İtalya 36.004 Romanya 29.156 Romanya 31.263 İran 26.128 Fransa 28.633 Türkmenistan 25.037 Türkmenistan 27.995 İngiltere 15.752 4
Yabancı araçlar tarafından Türkiye den gerçekleştirilen ihracat taşımaları 2011 den 2012 ye %8 artışla 275.432 sefere ulaşmıştır. Tablo 5: Yabancı Araçların Türkiye den İhraç Taşımalarında İlk 10 Pazar (2011/2012*) Ülke 2011 Ülke 2012* Bulgaristan 49.667 Irak 45.592 İran 25.275 Almanya 29.635 Irak 16.591 Gürcistan 22.102 Azerbaycan- Rusya 13.260 Nahcivan 18.049 Romanya 17.241 Fransa 16.486 Almanya 12.098 İtalya 11.347 Gürcistan 9.683 Romanya 13.984 Ukrayna 10.393 İran 11.701 Makedonya 6.666 Türkmenistan 6.892 Polonya 10.091 İngiltere 9.624 * tahmini rakamlarla Grafik 4: Yabancı Araçların Ülkemizden İhraç Taşıma Yaptıkları İlk 10 Ülke (2012) Son 2 yılda yabancı araçların ülkemize boş giriş yaparak yük alma oranında 2011 yılına göre, % 6 artış gerçekleşirken, son bir yılda toplam 100 binin üzerinde yabancı araç ülkemize boş girip yük almıştır. Ülkemize boş giriş yapan yabancı ülke araçlarındaki bu muazzam artış, Türkiye nin bölgede yük yani üretim ve ticaret gücünü elinde bulundurma avantajının bir yansıması olarak, Türkiye nin özellikle bölgenin karayolu nakliyeciliği açısından önemli bir kaynak ve üs olduğunu kanıtlamaktadır. 5
Tablo 6 : Türkiye ye Boş Girip İhraç Yük Alan Yabancı Araçlarda İlk 10 Ülke (2011/2012*) Taşıt Ülkesi 2011 2012* Değişim Bulgaristan 19.660 20.166 3% Irak 18.226 22.304 22% İran 11.188 10.634-5% KKTC 11.968 9.596-20% Gürcistan 9.976 16.237 63% Moldova 9.585 9.931 4% Suriye 8.648 5.582-35% Romanya 6.296 6.282 0% Makedonya 6.071 6.234 3% Ukrayna 4.674 5.561 19% Grafik 5: Yabancı Araçların Ülkemize Yük Alma Amaçlı Boş Girişlerinde İlk 10 Ülke (2011/2012*) Ülkemiz üzerinden yabancı araçlar tarafından gerçekleştirilen transit taşımalar 2011 den 2012 ye % 2 artışla 51.821 e ulaşmıştır. Transit taşımalarda ülkemizi tercih eden ülkelerin başında Gürcistan (%24), İran (%24), Irak (%16), Suriye (%3), Almanya (%3) gelmektedir. 6
Grafik 6: Yabancı Araçların Türkiye Üzerinden Transit Taşımaları (2012*) 7