Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ ala.aktas@gmail.com PROJEKSİYON CARİ AÇIK: Yıllık cari açık (Milyon$) 2009 Ocak 50.115 16.569 38.218 Şubat 54.041 18.444 34.612 Mart 59.422 21.458 31.514 Nisan 62.831 24.188 27.885 Mayıs 67.842 25.471 24.672 Haziran 72.120 26.633 21.331 Temmuz 74.135 29.655 17.815 Ağustos 75.181 32.075 15.337 Eylül 77.782 34.877 15.341 Ekim 78.607 38.601 12.476 Kasım 77.820 42.767 13.818 Aralık 47.099 13.991 Yıllık cari açık geçen yılın kasım ayı itibariyle tam iki yıl aradan sonra azaldı. Ekim sonunda 78.6 milyar dolarla rekor düzeye çıkan yıllık açık, kasım sonunda 77.8 milyar dolara geriledi. Bu, şaşırtıcı olmayan bir gelişme. Kurlarda ortaya çıkan yükselme ve bunun etkisiyle ihracatın biraz daha hızlı artması, ama asıl ithalattaki artışın yavaşlamasının etkisiyle dış ticaret açığındaki artış yerini kasımda gerilemeye bırakmıştı. Bu da doğal olarak cari açığa yansıdı. Kasım ayı dış ticaret açığı, 2010 yılına göre yüzde 2.8 geriledi. Bu oranın önemini vurgulayabilmek için ilk on aydaki açığın ne kadar arttığına bakmakta yarar var. Geçen yılın ilk on ayındaki dış ticaret açığı, 2010 un aynı dönemine göre yüzde 63 artmıştı. Kasımda ise artış bir yana yüzde 2.8 lik gerileme oldu. Biraz önce belirttiğimiz gibi bu da ağırlıklı olarak ithalattaki yavaşlamadan kaynaklandı. Ocak-Ekim döneminde ithalat artışı, ihracat artışına fark atıyordu. Kasımda ise tablo tersine döndü. Kasım ayında ihracat yüzde 18.5 artarken, ithalattaki artış yüzde 8.8 de kaldı. Yüksek kurun ihracatı mı, ithalatı mı daha çok etkilediği tartışması hep yapılır. Ancak geçen yılın ikinci yarısında kendini hissettirmeye başlayan, son aylarda ise iyice hızlanan kur artışının etkisinin ithalatta daha yoğun hissedildiği açık. Yeniden cari açığa dönersek 2009 yılının kasım ayı itibariyle yıllık bazda 12.5 milyar dolar olan açık, kasım ayıyla birlikte artışa geçti ve bu artış eğilimi tam iki yıl sürdü. Bu yılın ekiminden kasıma geçişte ise yıllık açık geriledi. Yani soluksuz iki yıl süren artış en azından şimdilik durdu. Yönün aşağı dönmesi olumlu olmakla birlikte mutlak değer olarak hala yüksek bir açığımız var. Aslında mutlak değer büyüklüğünden daha önemli olan kuşkusuz açığın ekonomik büyüklüğümüze, yani GSYH ye olan oranı. 2011 yılını öyle görünüyor ki 76-77 milyar dolar civarında bir açıkla kapatacağız ve bu açık GSYH nin yaklaşık yüzde 10 u kadar bir büyüklük oluşturacak. Bir kez daha yazalım; kimi aklı evveller finanse ettiğimiz sürece sorun yok ya da açık veriyoruz, ama finanse edebiliyoruz safsatasıyla avunmaya devam edecek etmesine ama gerçek hiç de öyle değil tabii ki. Kuşkusuz, finanse edilmeden açık verilmez; önemli olan o finansmanın kalitesi. Deniliyor ki, büyümek istiyorsak, açığa da razı olmalıyız. Bu görüş kısmen doğru, üretime dönük işlevi olmayan ithalat ve bundan kaynaklanan ticaret açığı ve bu açığın yol açtığı cari açıkla büyüme arasında nasıl bağlantı kurulabilir ki İşte o yüzden bu görüş kısmen doğru, diyoruz ya Ocak 2012 k EKONOMİK FORUM 113
ENFLASYON: Bu yıl cari açık küçülecek, ama ne kadar, tahmin yapmak zor. 2012 de ekonomik büyümenin yavaşlayacağı kesin. Aslında 2012 nin nasıl geçeceğine ilişkin henüz elimizde öyle çok fazla malzeme de yok. O yüzden biraz daha sağlıklı tahmin yapabilmek; büyümenin, dış ticaretin, kurların, cari açığın nasıl seyredeceğini görebilmek için biraz veri oluşmasını beklemek gerekecek. 4 3 2 1 0-1 -2 12 10 8 6 4 2 Vergi artışıydı, kur yükselmesiydi, derken geçen yıl ekimde yüzde 3.27, kasımda yüzde 1.73 fiyat artışını bir anlamda yarattık ve yılı çift haneli enflasyonla kapattık. TÜFE, 2010 yılında yüzde 10.45 artış gösterdi. Bu oran çok da sürpriz değil, zaten kasım sonundaki veriler belli olduğunda yılın çift hanede kapatılacağı da ortaya çıkmıştı. 2011 de bir anlamda bir tercih yapıldı. Bütçe mi, enflasyon mu, tercihi. Hükümet bütçeyi güçlendirmeyi tercih etti, enflasyon bir anlamda ikinci plana itildi. Vergi artışları geçen yılki yüksek enflasyonun en büyük etkenlerinden biriydi çünkü. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bile bunu itiraf etti. Nedeni ne olursa olsun 2011 yılını çift haneli enflasyonla kapattık. Peki bu yıl bizi nasıl bir gidişat bekliyor olabilir? 2012 ye ilişkin resmi hedef yüzde 5. Merak konusu şu; nasıl olacak da 2011 in yüzde 10.45 lik oranı bir yıl sonra yarı yarıya, hatta daha fazla düşürülerek yüzde 5 e indirilecek? Aslında bu konu üstünde fazla kafa yormaya da gerek yok. Çünkü yüzde 5 gibi bir gerçekleşme olmayacak! Ekonomide rakam ve tarihi bir arada vermemek gerekiyor bazen. Türkiye yüzde 5 enflasyonu tabii ki görecek, ama bu tarih herhalde aralık 2012 olmayacak. Enflasyonun yılsonunda yüzde 5 e inmesi çok zor, ama tümüyle olanaksız da değil. 2012 için yüzde 5 lik enflasyon hedefine nasıl ulaşılacağına ilişkin sihirli formülü(!) verebiliriz. Ama önce enflasyona ilişkin makul tabloyu aktaralım. Eğer 2012 deki aylık fiyat artışları, geride kalan yedi yılın ortalaması kadar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 1,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0,58 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. 8,19 10,13 9,56 10,19 9,10 8,37 7,58 8,33 9,24 8,62 7,29 6,40 4,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 10,45 olursa, yıllık oran yüzde 8.5 düzeyinde gerçekleşecek. Geçen yıl haziran ve temmuzda sıra dışı bir düşüş vardı; bu yıl normalde benzeri bir düşüş beklenmiyor. Ama, geçen yılki düşüşler, bu yıl da olursa, bu kez gerçekleşme yüzde 6.7 de kalacak. Sihirli formüle göre ise; mayıstaki artış geçen yıl ortalamalarının altında kalırsa, haziran ve temmuzda geçen yılki düşüşler yine gerçekleşirse, yine geçen yılın ekim ve kasımındaki artışların yarısında kalınırsa, 2012 enflasyonu yüzde 5.3 e gerileyerek hedefe çok yakın bir düzeye inmiş olacak. Fiyat hareketleri bu yıl böylesine torpil yapmaz mı, o da yüzde 5 i hedefleyenlerin sorunu 114 EKONOMİK FORUM l Ocak 2012
BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar TL) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon TL) Bütçe gideri (Aylık) (milyon TL) Reel kur end. (1995=100) Aylık Ort. $ (TL) Aylık Ort.Euro (TL) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon TL) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık 2009 0,23 1,17 0,29 0,65-0,05 0,94-0,71 0,42 0,62 0,28 1,29 0,66 2010 0,58 1,66 1,94 2,35-1,15-0,50-0,16 1,15 0,51 1,21-0,31 1,31 2011 2,36 1,72 1,22 0,61 0,15 0,01-0,03 1,76 1,55 1,60 0,65 1,00 2009 0,29-0,34 1,10 0,02 0,64 0,11 0,25-0,30 0,39 2,41 1,27 0,53 2010 1,85 1,45 0,58 0,60-0,36-0,56-0,48 0,40 1,23 1,83 0,03-0,30 2011 0,41 0,73 0,42 0,87 2,42-1,43-0,41 0,73 0,75 3,27 1,73 0,58 2009 7.884 8.435 8.155 7.562 7.346 8.330 9.056 7.840 8.481 10.096 8.903 10.055 2010 7.829 8.263 9.886 9.396 9.800 9.543 9.565 8.523 8.909 10.963 9.382 11.823 2011 9.551 10.060 11.812 11.870 10.945 11.353 11.866 11.250 10.759 11.920 11.114 2009 9.281 9.075 10.522 10.120 10.868 12.501 12.856 12.811 12.485 12.773 12.618 15.019 2010 11.691 11.782 15.022 14.943 14.726 15.233 16.078 15.434 15.644 17.297 17.135 20.559 2011 16.904 17.520 21.643 20.952 21.105 21.603 21.060 19.679 21.203 19.915 18.647 2009-467 -280-1.198-1.572-1.609-2.193-489 -544-972 389-1.809-3.247 2010-3.045-2.155-4.212-4.302-2.892-3.355-3.511-2.964-3.775-3.336-5.975-7.579 2011-6.059-6.081-9.593-7.711-7.903-7.633-5.526-4.010-6.376-4.161-5.188 2009 279,2 288,9 292,3 297,8 301,9 301,7 307,7 315,4 320,6 327,2 329,2 330,0 2010 335,9 339,4 340,7 343,2 340,5 343,1 345,2 347,3 347,8 347,8 350,8 352,8 2011 353,3 357,5 359,9 362,0 362,7 362,7 363,9 366,6 366,6 368,0 366,4 366,4 2009 16,16 14,99 14,31 13,35 11,59 12,09 11,04 9,49 9,13 7,53 8,51 9,00 2010 7,98 7,99 8,29 8,70 9,51 8,69 8,26 7,97 7,79 7,55 7,56 7,68 2011 7,08 8,10 8,80 8,82 8,30 8,95 8,81 8,73 7,70 8,32 10,59 2009 15.830 18.415 13.053 20.063 18.854 15.411 16.785 21.994 15.953 19.010 17.818 22.272 2010 19.525 20.019 17.488 20.718 24.866 18.448 21.729 26.252 18.493 19.368 25.375 21.996 2011 23.499 24.556 20.674 23.523 27.133 26.686 20.714 32.256 22.061 22.633 29.032 23.096 2009 18.796 25.808 21.820 21.010 19.464 17.932 23.392 23.518 25.428 21.431 20.942 28.677 2010 22.646 22.290 23.436 25.173 19.054 23.894 23.775 23.163 25.395 21.203 25.740 38.588 2011 22.494 23.568 26.792 22.467 24.298 23.597 24.226 29.495 23.932 24.574 26.886 40.974 2009 113,77 112,69 109,48 114,04 115,20 113,42 115,28 116,12 114,75 117,39 116,52 116,79 2010 122,89 124,28 123,17 127,56 128,36 127,64 125,85 127,22 128,65 131,33 131,21 125,70 2011 121,25 117,33 115,86 118,33 117,24 113,30 109,39 103,51 104,89 106,54 110,38 109,16 2009 1,5891 1,6524 1,7045 1,6041 1,5518 1,5399 1,5137 1,4792 1,4852 1,4621 1,4800 1,4995 2010 1,4663 1,5056 1,5283 1,4879 1,5348 1,5703 1,5363 1,5016 1,4889 1,4185 1,4295 1,5131 2011 1,5538 1,5828 1,5747 1,5156 1,5642 1,5940 1,6467 1,7442 1,7865 1,8271 1,8038 1,8589 2009 2,1149 2,1156 2,2187 2,1170 2,1116 2,1584 2,1317 2,1084 2,1576 2,1667 2,2055 2,1943 2010 2,0973 2,0639 2,0755 1,9994 1,9395 1,9181 1,9561 1,9418 1,9438 1,9702 1,9626 1,9993 2011 2,0738 2,1597 2,2026 2,1869 2,2489 2,2934 2,3528 2,4998 2,4636 2,4990 2,4469 2,4522 2009 266,8 273,4 269,7 266,2 267,1 275,5 278,7 274,9 278,7 283,5 293,0 305,2 2010 303,2 316,0 320,1 316,3 328,4 341,7 343,1 343,4 344,7 349,6 355,9 380,5 2011 378,1 388,2 394,8 394,7 408,9 411,2 415,2 421,7 414,5 408,0 409,7 417,3 2009 85,2 83,1 86,8 88,2 93,0 93,1 96,5 97,9 101,4 100,8 99,8 98,6 2010 100,1 95,1 95,4 99,6 90,9 91,0 97,3 98,9 105,7 108,8 105,3 100,2 2011 97,3 100,3 106,0 108,3 104,0 104,0 102,5 100,7 98,0 103,8 100,3 100,6 2009 263,9 262,3 260,3 257,7 263,8 266,0 265,8 266,5 268,1 278,2 285,2 292,6 2010 295,6 307,2 313,6 324,8 336,4 346,6 358,5 365,1 370,4 385,6 397,8 423,5 2011 429,0 442,5 452,0 467,4 485,2 499,0 514,6 534,0 544,6 545,3 552,0 565,6 2009 80,4 80,3 80,4 81,4 82,4 83,1 83,5 83,7 84,9 86,4 88,4 90,6 2010 91,6 93,5 95,8 99,4 101,9 104,8 107,8 110,3 112,7 116,5 119,3 124,9 2011 127,3 130,5 134,4 140,3 144,6 149,7 152,7 154,8 157,0 159,3 159,8 162,1 2009 33,0 32,5 31,9 32,4 33,3 34,0 34,5 34,2 34,1 34,6 35,0 35,7 2010 35,7 35,7 35,9 37,3 37,9 38,5 39,8 39,7 40,8 41,5 41,8 43,2 2011 42,9 43,4 43,1 45,1 46,3 47,6 49,8 49,9 51,8 52,1 52,3 53,9 2009-21,5-24,0-21,5-18,8-17,1-9,9-8,9-6,5-9,6 6,2-3,0 23,9 2010 12,8 17,6 21,4 16,9 14,9 10,0 8,8 10,8 10,4 9,9 9,4 16,9 2011 19,0 13,9 10,2 8,8 8,0 6,8 6,9 3,7 12,0 7,4 8,4 2009-22,0-21,8-21,4-19,1-12,1-12,5-9,1-9,4-6,8 0,4 5,8 9,3 2010 16,9 17,7 17,9 17,2 14,4 10,2 9,0 14,3 13,1 13,0 8,6 17,4 2011 18,8 14,0 10,4 9,0 5,1 6,9 9,9 3,7 5,9 7,4 5,2 2009 739,2 612,2 634,9 611,1 605,0 642,5 719,7 634,0 656,4 641,8 569,7 704,7 2010 600,8 413,7 489,7 463,8 430,8 473,1 557,8 467,2 476,5 430,9 442,9 521,8 2011 419,9 326,3 380,4 368,0 362,1 369,3 384,4 395,0 458,2 474,6 479,1 485,0 2009 1.000 985 1.330 802 367 1.989 543 588 1.947 673 460 1.040 2010 776 2.090 1.007 878 590 2.315 884 543 1.182 622 999 1.443 2011 1.743 1.024 1.094 910 899 1.614 823 1.235 962 583 1.067 869 Ocak 2012 k EKONOMİK FORUM 115
GSYH (yüzde değişim) Birinci çeyrek 12,0 12,2 İkinci çeyrek 8,8 10,2 Üçüncü çeyrek 8,2 5,3 Dördüncü çeyrek 9,2 Yıllık 9,0 Fiyatlar (yüzde değişim) ÜFE TÜFE.Aralık 1,00 1,31.Aralık 0,58-0,30.Yıllık 13,33 8,87.Yıllık 10,45 6,40.Yıllık ortalama 11,09 8,52.Yıllık ortalama 6,47 8,57 Dış Ticaret Kasım. İhracat 11.114 9.382 18,46. İthalat 18.647 17.134 8,83. Açık -7.533-7.752-2,83.İhracat/ithalat (%) 59,6 54,8 Ocak-Kasım. İhracat 122.502 102.061 20,03. İthalat 220.233 164.985 33,49. Açık -97.731-62.924 55,32.İhracat/ithalat (%) 55,6 61,9 Kasım itibariyle yıllık. İhracat 134.323 112.114 19,81. İthalat 240.790 180.004 33,77. Açık -106.467-67.890 56,82.İhracat/ithalat (%) 55,8 62,3 Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) (Ocak-Kasım) Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ -70.241-39.522 30.719 77,7 Döviz geliri 172.343 146.119 26.224 17,9. İhracat 130.266 108.508 21.758 20,1. Turizm 22.351 19.749 2.602 13,2. Faiz 1.052 969 83 8,6. Diğer 18.674 16.893 1.781 10,5 Döviz gideri -242.584-185.641 56.943 30,7. İthalat -213.010-157.695 55.315 35,1. Turizm -4.314-4.394-80 -1,8. Faiz -4.483-4.794-311 -6,5. Diğer -20.777-18.758 2.019 10,8 Kasım itibariyle yıllık -77.820-42.769 35.051 82,0 Merkez Bankası Döviz Rezervi 30/12/2011 31/12/2010 Değişim (%) TOPLAM 88.218 85.960 2,63.Döviz rezervi 78.330 80.696-2,93.Altın 9.888 5.264 87,84 Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Aralık 04 103,67 Aralık 08 114,90 Aralık 05 121,21 Aralık 09 116,79 Aralık 06 112,01 Aralık 10 125,70 Aralık 07 131,66 Aralık 11 109,16 Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon TL) (Yıllık). Gelir 295.862 254.277 16,35. Harcama 313.302 294.359 6,44. Denge -17.440-40.082-56,49. Faiz dışı denge 24.773 8.217 201,48 İç Borç Stoku (Milyon TL) (Aralık sonu).tutar 366.426 352.841 3,85.Vadeye kalan süre (ay) 32,2 31,0 3,87 İç Borçlanma (İskontolu ihaleler) Tutar (Milyon TL) Faiz (%) Tutar (Milyon TL) Faiz (%).Kasım 4.879 10,59 5.173 7,56.Ocak-Kasım 50.352 8,45 68.410 8,15 Yurtiçindekilerin toplam TL mevduatı (Bin TL) TOPLAM 417.299.158 380.516.588 9,67. Vadesiz 66.378.973 60.551.733 9,62. Vadeli 350.920.185 319.964.855 9,67 Bankalara göre. Kamu 167.425.502 170.835.946-2,00. Özel 194.603.845 163.644.724 18,92. Yabancı 55.269.811 46.035.918 20,06 Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon Dolar) TOPLAM 100.596 100.212 0,38. ABD Doları 59.554 59.090 0,78. Euro 30.185 29.323 2,94 (Dolar karşılığı) 39.074 39.143-0,18.Diğer dövizler (dolar karşılığı) 1.967 1.978-0,54 Mevduatın Vade Dağılımı (Bin TL) a- TL mevduat 431.664.161 413.475.814 4,40. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 67.670.324 62.031.609 9,09. Bir ay 56.393.885 100.440.311-43,85. Üç ay 253.716.084 229.646.109 10,48. Altı ay 39.031.011 16.885.958 131,14. Bir yıl ve daha uzun 14.852.857 4.471.827 232,14 b-yabancı para mevduat 222.476.571 170.591.169 30,42. Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 46.216.797 30.390.501 52,08. Bir ay 40.907.913 46.023.966-11,12. Üç ay 101.076.969 71.515.497 41,34. Altı ay 14.382.069 8.105.309 77,44. Bir yıl ve daha uzun 19.892.822 14.555.896 36,67 Mevduat Bankaları Kredileri (Bin TL) TOPLAM 565.628.306 423.479.753 33,57 Yurtiçi krediler 562.680.360 420.642.948 33,77.TL krediler 430.825.333 336.845.959 27,90.Yabancı para krediler 131.855.027 83.796.989 57,35 Yurtdışı krediler 2.947.946 2.836.805 3,92 Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin TL) 30/12/2011 31/12/2010 Değ.(%) TOPLAM 216.046.110 168.167.777 28,47. Tüketici kredileri 162.118.503 124.935.513 29,76 Konut 69.563.945 57.255.517 21,50 Taşıt 6.934.755 5.348.838 29,65 Diğer 85.619.803 62.331.158 37,36.Kredi kartları 53.927.607 43.232.264 24,74 Tasfiye olunacak. Tüketici kredileri 3.130.277 3.483.054-10,13. Kredi kartları 3.392.966 3.697.083-8,23 Repo Hacmi (Bin TL). Müşterilerle yapılan 1.355.041 1.500.720-9,71. Mali kuruluşlar arasında yapılan 28.757.621 31.280.913-8,07 116 EKONOMİK FORUM l Ocak 2012
En Yüksek Faiz Oranları (30 Aralık 2011 itibariyle) TL mevduata 3,00-20,00 4,00-20,00 5,00-18,00 6,00-18,00 Para Arzı (Bin TL) M1 148.455.145 133.884.898 10,88 DOLAŞIMDAKİ PARA 49.347.189 44.368.280 11,22 Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 56.096.746 49.766.418 12,72 Banka Kasaları (-) 6.749.557 5.398.137 25,03 VADESİZ MEVDUAT (TL) 65.220.312 59.611.531 9,41 Mevduat Bankaları 60.319.676 55.322.999 9,03 Katılım Bankaları 4.848.843 4.156.819 16,65 TCMB 51.793 131.713-60,68 VADESİZ MEVDUAT (YP) 33.887.644 29.905.087 13,32 Mevduat Bankaları 31.530.907 27.975.617 12,71 Katılım Bankaları 2.317.923 1.885.347 22,94 TCMB 38.814 44.122-12,03 M2 665.642.351 587.814.547 13,24 VADELİ MEVDUAT (TL) 359.639.744 330.176.675 8,92 Mevduat Bankaları 340.799.634 312.344.904 9,11 Katılım Bankaları 18.840.110 17.831.771 5,65 TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) 157.547.462 123.752.974 27,31 Mevduat Bankaları 148.767.839 115.500.117 28,80 Katılım Bankaları 8.779.623 8.252.857 6,38 TCMB - - M3 700.491.311 616.200.874 13,68 REPO 3.890.683 3.946.153-1,41 PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) 20.556.252 23.327.561-11,88 İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER (31.12.2010'dan itibaren eklendi) 10.402.025 1.112.614 834,92 İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Ekim 11 Eylül 11 Ekim 10.15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 53 928 53 832 52 788.İşgücü durumu 26 939 27 147 25 873 İstihdam edilenler 24 486 24 749 22 972 İşsizler 2 454 2 398 2 901.İşsizlik oranı (%) 9,1 8,8 11,2.Tarım dışı işsizlik oranı (%) 11,6 11,3 14,1.Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 17,4 17,3 21,3 Tüketici Güven Endeksi Kasım 11 Ekim 11 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 91,0 89,7 1,45.Satın alma gücü (mevcut dönem) 87,3 86,2 1,28.Satın alma gücü (gelecek dönem) 90,2 88,3 2,15.Genel ekonomik durum(gelecek dönem) 90,9 90,6 0,33.İş bulma olanakları (gelecek dönem) 91,4 90,3 1,22.Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak için uygunluğu 95,5 93,2 2,47 İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde).Aralık 75,5 75,6 Sanayi Üretimi Değişimi (%) Kasım 2011 Kasım 2010.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) 8,4 9,4.Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) 5,2 8,6.Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) -2,5-0,4 Yatırım Teşvikleri Belgeleri (Bin TL) (Ocak-Kasım). Tarım 1.428.245 2.564.191-44,30. Madencilik 1.392.270 1.331.050 4,60. Enerji 21.943.703 29.898.040-26,60. İmalat 12.775.992 8.478.141 50,69. Hizmetler 11.961.443 8.465.658 41,29 Toplam 49.501.653 50.737.080-2,43 Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata Ocak-Kasım 30 261 347 27 466 301 10,18 Şirket Kuruluşları (Yıllık). Kurulan 53.409 50.423 5,92. Kapanan 13.095 11.400 14,87 İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Daire sayısı (İlk 9 ay). Ruhsat 429.397 467.384-8,13. Yapı kullanma izin belgesi 374.192 284.643 31,46 Protestolu Senetler (Yıllık). Adet 918.978 1.216.173-24,44. Tutar (Bin TL) 4.902.275 5.768.823-15,02 Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon Dolar) (Yıllık) Toplam 12.824 13.328-3,78. Kamu 9.546 10.726-11,00. Merkez Bankası 375 311 20,58. IMF'ye ödemeler 2.903 2.291 26,71 Çeşitli Göstergeler 2011 3.Ç. 2011 2.Ç. 2011 1.Ç. 2010 2009 Toplam dış borç stoku (Milyon $) 309.594 310.272 299.285 290.022 268.794 Kısa vade 89.154 84.959 77.286 78.215 49.711 Uzun vade 220.440 225.313 221.999 211.807 219.083 Kamu 95.147 95.322 93.524 88.980 83.463 Kısa Vade 7.613 5.798 4.977 4.290 3.598 Uzun Vade 87.534 89.524 88.547 84.690 79.865 TCMB 10.679 12.147 12.268 11.827 13.305 Kısa Vade 1.409 1.619 1.635 1.576 1.776 Uzun Vade 9.270 10.528 10.633 10.251 11.529 Özel 203.768 202.803 193.492 189.215 172.025 Kısa Vade 80.132 77.542 70.674 72.349 44.337 Uzun Vade (1) 123.636 125.261 122.818 116.866 127.688 Dış borç stokunun GSYH'ye oranı (%) Toplam 39,5 43,6 Kısa Vade 10,6 8,1 Uzun Vade 28,8 35,5 Kamu 12,1 13,5 TCMB 1,6 2,2 Özel 25,7 27,9 Dış borç stokunun yüzde dağılımı Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kısa Vade 28,8 27,4 25,8 27,0 18,5 Uzun Vade 71,2 72,6 74,2 73,0 81,5 Kamu 30,7 30,7 31,2 30,7 31,1 TCMB 3,4 3,9 4,1 4,1 4,9 Özel 65,8 65,4 64,7 65,2 64,0 Dış borç stokundaki yüzde değişim (%) Toplam -0,2 3,7 3,2 7,9-4,1 Kısa Vade 4,9 9,9-1,2 57,3-6,4 Uzun Vade -2,2 1,5 4,8-3,3-3,6 Kamu -0,2 1,9 5,1 6,6 6,6 TCMB -12,1-1,0 3,7-11,1-5,4 Özel 0,5 4,8 2,3 10,0-8,5 FİNANSAL GÖSTERGELER (%) Toplam dış borç stoku / ihracat (FOB) 235,2 248,7 250,8 254,7 263,2 Dış borç servisi / GSYH 7,5 9,4 Dış borç servisi / ihracat (FOB) 38,4 40,6 43,8 48,6 57,0 Özel sektör borcu / ihracat (FOB) 154,8 162,6 162,2 166,1 168,4 Faiz / GSYH 1,1 1,6 Faiz / ihracat (FOB) 6,1 6,3 6,6 7,3 9,7 TCMB rezervler (net) / Dış borç stoku 30,2 32,0 30,8 29,6 27,8 TCMB rezervler (net) / Kısa borçlar 105,0 117,0 119,2 109,9 150,5 TCMB rezervler (brüt) / Toplam dış borç 28,3 30,2 29,0 27,8 26,3 TCMB rezervler (brüt )/ Kısa borçlar 98,2 110,3 112,3 103,2 142,3 TCMB rezerv (brüt) / İthalat (CIF) 37,0 42,2 42,7 43,5 50,2 TCMB rezerv (net)/ İthalat (CIF) 39,6 44,8 45,4 46,3 53,1 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (brüt) -88,9-76,9-68,5-58,3-19,8 Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (net) -83,1-72,6-64,5-54,8-18,7 Cari işlemler dengesi / GSYH -10,1-9,3-7,7-6,4-2,3 Makro ekonomik büyüklükler (Milyon $) GSYH (Milyon $) 734.929 616.703 İhracat (FOB) (2) (3) 131.631 124.749 119.325 113.883 102.143 İthalat (CIF) (3) 236.655 221.873 203.115 185.544 140.929 Cari işlemler dengesi (3) -77.795-72.126-59.424-47.099-13.991 TCMB rezervler (brüt) 87.537 93.738 86.796 80.721 70.716 TCMB rezervler (net) 93.600 99.361 92.152 85.984 74.836 Dış kredi kullanımları (3) 48.292 46.235 43.405 40.042 36.420 Dış borç servisi (3) 50.593 50.690 52.300 55.383 58.248 Anapara 42.580 42.788 44.398 47.053 48.372 Faiz 8.013 7.902 7.902 8.330 9.876 (1) 1 Ekim 2001 tarihinden itibaren TCMB tarafından izleniyor. (2) Bavul ticareti ve diğer mallar hariç. (3) 12 aylık toplam. Ocak 2012 k EKONOMİK FORUM 117