İÇİNDEKİLER I. KISIM: İDARE KAVRAMI, İDARE HUKUKU ve İDARENİN HUKUK KAYNAKLARI BİRİNCİ BÖLÜM: İDARE KAVRAMI ve İDARE HUKUKU 1- ORGANİK ANLAMDA İDARE...4 I. YASAMA ve İDARE...4 II. YARGI ve İDARE... 4 1. Adli yargı... 5 2. İdari yargı...5 3. Askeri yargı...6 4. Anayasa yargısı...6 5. Seçim yargısı...6 6. Uyuşmazlık yargısı...7 III. YÜRÜTME ve İDARE...7 1. Merkezi (=genel) idare...8 2. Mahalli idareler(=yerel yönetimler)...9 3. Öteki kamu tüzelkişileri...9 2- FONKSİYONEL (=GÖREVSEL) ANLAMDA İDARE...10 I. YASAMA FONKSİYONU-İDARE FONKSİYONU... 10 II. YARGI FONKSİYONU-İDARE FONKSİYONU... 11 III. YÜRÜTME FONKSİYONU-İDARE FONKSİYONU...13 3-İDARİ FONKSİYONUN KONUSU, AMACI ve ÖZELLİKLERİ...14 I. İDARİ FONKSİYONUN KONUSU... 14 II. İDARİ FONKSİYONUN AMACI... 16 İÜ. İDARİ FONKSİYONUN ÖZELLİKLERİ...16 4-İDARENİN GÖREVLERİ (=FAALİYETLERİ)... 18 I. GENEL OLARAK...18 H. T.C. DEVLETİ İDARESİNİN GÖREVLERİ... 19
1. Milli güvenliğin korunması... 21 2. Kolluk faaliyetleri... 22 3. Kamu hizmetleri... 22 4. Özendirme ve destekleme (^teşvik) faaliyetleri... 23 5. tçdüzen (=özyönetim) faaliyetleri...23 6. Planlama faaliyetleri... 23 5- İDARE HUKUKU...24 I. İDAREYE UYGULANAN HUKUK DALLARI... 24 1. Adli idare sistemi...24 2. İdari rejim...25 II. İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ... 25 1. Hukuka bağlı devlet anlayışının benimsenmesi...26 2. Kamu Hukuku-Özel Hukuk ayrımının benimsenmesi...26 3. İdari fonksiyonun gelişmesi... 26 4. İdarenin yargı denetimine tabi tutulması...27 5. İdari yargının varlığı... 27 III. İDARE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ... 27 1. İdare Hukuku genç bir hukuk dalıdır... 28 2. İdare Hukuku tedvin edilememiş bir hukuk dalıdır... 28 3. İdare Hukuku içtihatlara dayanan bir hukuk dalıdır... 29 4. İdare Hukukuna kamu yararı düşüncesi egemendir...29 5. İdare Hukukunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar İdari yargıda çözümlenir... 30 IV. İDARE HUKUKUNUN DÜZENLEME ALANI...30 1. Kamu gücü ölçütü...30 2. Kamu hizmeti ölçütü...31 3. Özel hukuktan farklı bir düzenleme gerektiren konular... 32 V. İDARE HUKUKUNUN KAYNAKLARI... 33 1. Anayasa... 33 2. Öteki yazılı kaynaklar... 33 3. Yargı içtihatları... 33 4. İdari teamül ve tatbikat... 33 5. Öğreti... 34 II. BÖLÜM: İDARENİN HUKUK KAYNAKLARI BİRİNCİ ALT BÖLÜM: ANAYASA ve İDARE 1- HUKUK DEVLETİ İLKESİ... 37 I. POLİS DEVLETİ ANLAYIŞI...37 II. HAZİNE TEORİSİ...38 vi
III. HUKUK DEVLETİNİN TANIMI ve GEREKLERİ... 39 1. Tanım... 39 2. Gerekleri... 39 a- Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınmış olması... 40 b- Kanunların Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi...41 c- Kanuni idare (=yasal yönetim) ilkesi...42 d. Devlet faaliyetlerinin belirliliği ilkesi...45 e- İdarenin yargısal denetimi... 46 f- Mahkemelerin bağımsızlığı ve yargıç güvencesi...48 g- İdarenin mali sorumluluğu... 52 2- LAİKLİK İLKESİ... 53 I. BATIDA LAİKLİK...53 II. TÜRKİYE'DE LAİKLİK...54 1. Atatürk'ün laiklik devriminin özellikleri...54 2. Laiklik devriminin gerçekleştirilmesi...55 III. DEVLETİN TEMEL NİTELİKLERİNDEN BİRİ OLARAK LAİKLİĞİN ÖĞELERİ... 58 1. Resmi bir devlet dininin bulunmaması... 58 2. Devlet yönetiminin ve toplumsal ilişkilerin din kurallarına tabi olmaması...59 3. Devletin din hizmetlerini bir kamu hizmeti olarak düzenlemesi...59 3- EŞİTLİK İLKESİ... 60 I. GENEL OLARAK... 60 U. EŞİTLİK İLKESİNİN ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜMLERİ...61 1. Mutlak Eşitlik... 62 2. Nisbi Eşitlik... 62 3. Pozitif Ayrımcılık ve Eşitlik İlkesi... 64 4- MERKEZDEN YÖNETİM-YERİNDEN YÖNETİM İLKELERİ...65 I. MERKEZDEN YÖNETİM İLKESİ... 66 1. Tanımı... 66 2. Özellikleri...66 a- Tüm idari hizmetler merkezde toplanmıştır... 66 b- Bir taşra örgütü vardır... 66 c- Tüm kaynaklar da merkezde toplanmıştır... 67 3. Merkezden Yönetimin yararları... 67 a- Güçlü bir devlet yönetimi sağlar...67 b- Hizmetler, daha az harcama ile ve rasyonel bir biçimde yürütülür...67 c- Hizmetler, yeknesak bir biçimde yürütülür... 67 4. Sakıncaları...68 a- Bürokrasi ve kırtasiyeciliğe yol açar... 68 b- Hizmetlerin yöresel gereksinimlere göre yürütülmesi güçtür... 68
c- Demokratik ilkelere pek uygun değildir...68 5. Yetki Genişliği (=tevsii mezuniyet) ilkesi... 69 II. YERİNDEN YÖNETİM (=ADEMİ MERKEZİYET) İLKESİ... 70 1. Tanım...70 2. Yerinden yönetim ilkesinin uygulanma biçimleri... 70 a- Yerel yerinden yönetim (=mahalli ademi merkeziyet)... 70 b- Hizmet yerinden yönetimi (= hizmet ademi merkeziyeti)...73 3. Yerinden yönetimin yararlan...75 a- Yerel yerinden yönetimin demokratik ilkelere uygunluğu... 75 b- Kırtasiyecilik ve bürokrasinin azalması...75 c- Hizmetlerin gereksinimlere uygun yürütülmesi...75 4. Yerinden yönetimin sakıncaları... 75 a- Ülke bütünlüğünün ve milli birliğin sarsılma tehlikesi...76 b- Partizanca uygulamalara yol açması...76 c- Hizmetlerin yeknesak bir biçimde yürütülmemesi... 76 d- Mali denetimdeki güçlükler...76 III. KAMU TÜZELKİŞİLİĞİ...77 1. Tanım...77 2. Ölçütleri...78 a- Kanunla ya da kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulma... 78 b- Üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle (=kamu gücü ile) donatılmış olma... 78 c- Mal ve gelirlerin statüsü... 79 d- Personelin statüsü...79 5- İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ...80 I. HİYERARŞİ...81 1. Kavram...81 2. Hiyerarşik makamlar...82 3. Hiyerarşi gücünün kapsamı...83 a- Astın memuriyet durumuna ilişkin işlemler yapma... 83 b- Asta emir verme yetkisi...83 c- Astın işlemlerini denetleme yetkisi... 83 II. İDARİ VESAYET... 84 1. Tanım... 84 2. İdari vesayet - medeni vesayet... 86 3. İdari vesayet yetkilerinin kapsamı... 87 a- Yerinden yönetim kuruluşlarının organları üzerindeki idari vesayet yetkileri... 87 b- Yerinden yönetim kuruluşlarının işlemleri üzerindeki idari vesayet yetkileri... 89
İKİNCİ ALT BÖLÜM: ÖTEKİ HUKUK KAYNAKLARI ve İDARE 6- KANUN ve İDARE...92 I. GENEL OLARAK... 92 II. KANUNLARIN MEYDANA GELMESİ ve YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ... 93 1. Kanunların hazırlanması...93 2. Kanunların kabul edilmesi ve yayımlanması...94 3. Kanunların yürürlüğe girmesi...94 III. KANUNLARIN ANAYASAYA UYGUNLUĞUNUN DENETİMİ..95 7- KANUNA EŞİT HUKUK KAYNAKLARI... 99 I. ESKİ KAYNAKLAR...99 1. Kanunu muvakkatler (=geçici kanunlar)... 99 2. Meclis yorumları...99 II. YENİ KAYNAKLAR... 100 1. Milletlerarası andlaşmalar... 100 2. Kanun hükmünde kararname...102 a- Genel Olarak... 103 b- Kanun hükmünde kararname çıkarma şartlan...105 c- Kanun hükmünde kararnamenin TBMM nde karara bağlanması ve hukuki niteliği... 107 d- Kanun hükmünde kararnamenin yürürlüğe girmesi...108 e- Kanun hükmünde kararnamenin yargısal denetimi...108 8- DÜZENLEYİCİ İDARİ İŞLEMLER...110 I. TÜZÜK... 110 1. Öğeleri... 111 a- Yetki ve şekil...111 b- Sebep...112 c- Konu...113 2. Tüzüklerin yürürlüğe girmesi... 113 3. Yargısal denetim...114 II. YÖNETMELİK... 114 1. Öğeleri... 114 a- Yetki ve konu... 114 b- Şekil...115 c- Sebep... 116 2. Yürürlüğe girme...117 3. Yargısal denetim...117
İKİNCİ KISIM: İDARENİN İŞLEYİŞİ BİRİNCİ ALT BÖLÜM BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER (İDARİ KARARLAR) 1- İDARİ KARARLARIN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ...123 I. T ANIMI...123 II. ÖZELLİKLERİ... 123 1. Tek yanlılık ve icrailik... 124 2. Hukuka uygunluk karinesinden yararlanma... 125 3. Yargısal denetim... 126 2- İDARİ KARARLARIN TÜRLERİ... 126 I. ŞART İŞLEMLER-SUBJEKTİF (=ÖZNEL) İŞLEMLER...126 1. Şart işlemler...127 2. Sübjektif (=öznel) işlemler... 127 II. YAPICI (=İNŞAİ)~ BELİRLEYİCİ İŞLEMLER... 127 1. Yapıcı (inşai) idari işlemler... 128 2. Belirleyici işlemler...128 III. BASİT-KOLLEKTİF-KARMA İŞLEMLER... 128 1. Basit işlemler... 128 2. Kollektif işlemler... 128 3. Karma işlemler...129 IV. ZIMNİ İŞLEMLER... 129 1. Zımni red işlemi...130 2. Zımni kabul işlemleri...131 V. YARARLANDIRICIİŞLEMLER-YÜKÜMLENDİRİCİ İŞLEMLER...132 1. Yararlandırıcı İşlemler...132 2. Yükümlendirici İşlemler...132 VI. İSTEĞE BAĞLI İŞLEMLER...133 3- İDARİ KARARLARIN ALINMASI...134 I.YETKİ KURALLARI...134 1. Genel olarak...134 2. Yetkinin çeşitli görünümleri...135 a- Kişi yönünden yetki... 136 b- Konu yönünden yetki... 136 c- Yer yönünden yetki... 137 d- Zaman yönünden yetki... 138 e- Kollektif ve karma İşlemlerde yetki sorunu... 139 3. Yetki ve imza devri...140 x
4. Vekalet...141 5. Yetki kurallarına aykırılığın yaptırımları... 142 II. ŞEKİL KURALLARI...143 1. Genel olarak...143 2. Belli başlı şekil ve usul kuralları... 144 a- Yazılılık kuralı... 144 b- Gerekçe kuralı...145 c- Hazırlık işlemleri...146 d- Kollektif ve karma işlemlerde şekil kuralları... 147 e- İlgilinin görüş ve savunmasının alınması... 147 f- Şekil ve usulde paralellik ilkesi...148 3. Şekil kurallarına aykırılığın yaptırımları...149 4- İDARİ KARARLARDA SAKATLIK HALLERİ...150 I. İRADE BEYANINDAKİ SAKATLIK... 150 1. Hata... 150 2. Hile...151 3. İkrah... 151 II. HUKUKA AYKIRILIK...151 1. Sebep öğesi ve hukuka aykırılık...152 a- Genel olarak...152 b~ Sebep öğesinin kanunlarda düzenlenme biçimleri ve bu öğede sakatlık halleri...154 2. Konu öğesi ve hukuka aykırılık...157 a- Genel olarak...157 b- Konu öğesinde sakatlık halleri...158 3. Maksat öğesi ve hukuka aykırılık...160 a- Genel olarak... 160 b- Maksat öğesi yönünden hukuka aykırılık halleri...161 5- İDARİ KARARLARDA SAKATLIK YAPTIRIMLARI... 162 I. GENEL OLARAK...162 II. YOKLUK... 165 1. Yokluk yaptırımının niteliği...165 2. Yoklukla malûl idari kararlar... 166 a- İlgilinin talep ve rızasının bulunmaması...166 b- Yetki öğesindeki sakatlıklar ve yokluk hali...167 c- Şekil öğesindeki sakatlıklar ve yokluk hali...167 d- Konu öğesindeki sakatlıklar ve yokluk hali...167 III. HÜKÜMSÜZ KILINMA... 167 1. İptal...168 2. Geri alma... 170 a- Tanım... 170 b- Geri alma işleminin öğeleri...171 xi
c- Geri almada süre sorunu...175 d- Her zaman geri alınabilecek olan işlemler...179 6- İDARİ KARARLARIN SONA ERMESİ...180 1. İdari kararı alan makamın iradesine bağlı olmayan nedenler...180 a- Hukuki nedenler...180 b- Fiili nedenler...180 c- İdari kararın kendiliğinden ortadan kalkması... 180 2. İdari kararı alan makamın iradesine bağlı nedenler... 181 a- Geri alma (yukarıda gördük)... 181 b- Kaldırma... 181 c- Değiştirme...182 d- Düzeltme...182 İKİNCİ ALT BÖLÜM: İDARİ SÖZLEŞMELER 7- İDARİ SÖZLEŞMELERİN TANIMI ve ÖLÇÜTLERİ...182 1. Tanım... 183 2. Ölçütleri... 184 8- İDARİ SÖZLEŞMELERİN TÜRLERİ... 187 1. Mali iltizam sözleşmeleri...187 2. Kamu borçlanma (=istikraz sözleşmeleri)... 187 3. Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri...188 4. Yeraltı ve yerüstü servetlerine ilişkin işletme sözleşmeleri...191 5. Orman işletme sözleşmeleri...192 6. İdari hizmet sözleşmeleri...192 9- İDARENİN ÖZEL HUKUK SÖZLEŞMELERİ (KAMU İHALELERİ)...194 I. GENEL OLARAK...194 II. 2886 SAYILI DEVLET İHALE KANUNU ve 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNUNUN KAPSAMI İÇİNDEKİ KURULUŞLAR ve İŞLER... 196 1. 2886 sayılı Kanunun kapsamı...196 2. 4734 sayılı Kanunun kapsamı...197 III. KAMU İHALELERİNE EGEMEN OLAN TEMEL İLKELER...199 1. Aleniyet (=Açıklık) ya da Saydamlık ilkesi... 200 2. Rekabet ilkesi...201 3. Sözleşmeyi yapmak isteyen kişide belli bir yeteneğin aranması ilkesi... 202 4. Öteki ilkeler...202 a- Eşit muamele ilkesi...202 b- Gizlilik ilkesi... 203 c- Ödeneği olmayan bir iş için ihaleye çıkılamaması ilkesi... 203
d- Mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri için ayrı ihale düzenlenmesi ilkesi...203 e- Kamuoyu denetimi ilkesi... 204 f- Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımlarıyla yapım işlerinin kısımlara bölünmemesi ilkesi... 204 g- ÇED olumlu belgesinin alınması zorunluluğu...204 IV. İHALE USULLERİ...204 1. 2886 sayılı Kanundaki ihale usulleri...204 a- Kapalı teklif usulü...204 b- Açık artırma ve eksiltme usulü... 205 c- Pazarlık usulü...206 d- Yarışma usulü... 206 2.4734 sayılı Kanundaki ihale usulleri... 206 a- Açık ihale usulü... 206 b- Belli istekliler arasında ihale usulü...207 c- Pazarlık usulü...207 d- Doğrudan temin usulü...208 e- Tasarım yarışmaları...209 V. İHALE SÜRECİ... 209 1. Hazırlık aşaması... 209 2. İlan aşaması... 211 3. Tekliflerin sunulması ve değerlendirilmesi aşaması... 212 4. İhalenin ihale komisyonunca iptal edilmesi... 213 5. İhale kararının alınması...213 6. Sözleşme aşaması... 215 VI. KAMU İHALELERİNE İLİŞKİN SÖZLEŞMELERİN NİTELİĞİ..216 VII. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ...218 1. Genel olarak...218 2. Uyuşmazlıkların idari yoldan çözümü...219 a- Şikayet...220 b- İtirazen şikayet... 220 c- Şikayet ve itirazen şikayetin ihale işlemleri üzerine etkisi... 221 İKİNCİ BÖLÜM İDARENİN YETKİLERİ 1- DÜZENLEME YETKİSİ...223 1. Genel olarak...223 2. 1961 ve 1982 Anayasalarında İdarenin düzenleyici işlemleri ve düzenleme yetkisinin genel niteliği...225 3. Üst hukuk kurallarına uygunluk ve hiyerarşi sorunu...228 4. Düzenleyici işlemlerde sakatlık halleri...230
2- YAPTIRIM UYGULAMA YETKİSİ... 232 1. İdari cezalar...233 a- Genel olarak...233 b- İdari cezalarda Kanunilik İlkesi... 233 c- Kabahatler Kanunu ve İdari Cezalar... 235 d- İdari cezaların türleri...237 e- İdari cezaların yargısal denetimi... 239 2. İdari icra (=re'sen icra)... 244 a- Tahsil yetkisi... 244 b- Re'sen icra yetkisinin öteki görünümleri... 249 3- İDARENİN MAL EDİNME YETKİLERİ...249 I. KAMULAŞTIRMA...250 1. Kamulaştırmanın tanımı ve temel ilke ve kuralları...250 2. Kamulaştırma işleminin hukuki tahlili...252 a- Kamulaştırma Yetkisi... 252 b- Özel kişiler lehine kamulaştırma... 253 c- Sebep ve amaç unsuru...255 d- Konu unsuru...255 3. Şekil ve usul (=Kamulaştırmanın aşamaları)... 257 a- Kamulaştırma bedeli için yeterli ödenek temin edilmesi... 258 b- Kamu yararı kararının alınması... 258 c- Kamulaştırılacak taşınmazın belirlenmesi...259 d- Kamulaştırma kararının alınması... 259 e- Satın alma usulünün uygulanmasının denenmesi...259 f- Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmaz malın İdare adına tescili...261 4. Kamulaştırma işlemi hakkında iptal davası... 264 a- Kamulaştırmanın iptali davasının ön koşullar yönünden incelenmesi... 264 b- Kamulaştırmanın iptali davasının esastan kabul koşulları (=iptal nedenleri)... 268 5. Malikin geri alma hakkı... 271 a- Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesinden itibaren 5 yıllık sürenin dolmuş olması... 272 b- Geri alma hakkının doğması için varlığı gereken koşullar...272 c- Geri alma hakkının kullanılabileceği süre... 273 d- Malikin kamulaştırma bedelini geri ödeme yükümlülüğü...273 e- Malikin geri alma hakkının olmadığı haller...274 6. İdarenin kamulaştırmadan vazgeçmesi... 274 7. Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurma... 275 8. Kamulaştırmasız el atma... 276 xiv
a- Hukuka uygun kamulaştırmasız el atma...276 b- Hukuka aykırı kamulaştırmasız el atma...277 II. İSTİMVAL...281 1. Kavram ve tanım... 281 2. Yasal dayanak... 282 3. Temel ilkeler...282 III. GEÇİCİ İŞGAL...283 1. Tanım...283 2. Geçici işgal işleminin tahlili...284 a- Sebep ve maksat...284 b- Konu... 284 c- Yetki...285 d- Şekil ve usul kuralları... 285 e- Uyuşmazlıkların çözümü... 285 4- ÖRGÜTLENME (=TEŞKİLATLANMA) YETKİSİ... 286 1. Kuruluş yönünden... 286 2. İçyapı yönünden... 287 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İDARENİN GÖREVLERİ (=FAALİYETLERİ) BİRİNCİ ALT BÖLÜM: KOLLUK FAALİYETLERİ 1- İDARİ KOLLUK KAVRAMI ve İDARİ KOLLUĞUN AMACI...289 I. İDARİ KOLLUK KAVRAMI...289 II. İDARİ KOLLUĞUN AMACI OLARAK KAMU DÜZENİ...290 m. KAMU DÜZENİNİN ÖĞELERİ...292 1. Güvenlik... 292 2. Dirlik ve esenlik... 292 3. Sağlık...292 IV. İDARİ KOLLUK-ADLİ KOLLUK-SİYASİ POLİS...293 1. İdari kolluk-adli kolluk...293 2. İdari kolluk -siyasi polis... 294 V. GENEL İDARİ KOLLUK-ÖZEL İDARİ KOLLUK...295 1. Genel idari kolluk...295 2. Özel idari kolluk...296 a- Mahalli idare kollukları...296 b- Hizmet kollukları... 297 2- İDARİ KOLLUK MAKAMLARI, AMİRLERİ ve PERSONELİ..297 I. KOLLUK MAKAMLARI... 297 1. Genel idari kolluk makamları...298 2. Mahalli idareler kollukları ile hizmet kollukları makamları... 298 II. KOLLUK AMİRLERİ...299 XV
1. Genel idari kolluk amirleri...299 2. Mahalli idare kolluk amirleri...300 3. Hizmet kolluk amirleri...301 III. KOLLUK PERSONELİ...301 1. Genel idari kolluk personeli... 301 2. Belediye ve köy kolluk personeli... 302 3. Hizmet kolluklarının personeli...303 3- KOLLUK İŞLEMLERİ, USULLERİ ve YAPTIRIMLARI... 303 I. DÜZENLEYİCİ KOLLUK İŞLEMLERİ-BİREYSEL KOLLUK İŞLEMLERİ... 303 II. İZİN VE BİLDİRİM USULLERİ...304 1. İzin usulü...304 2. Bildirim usulü...305 III. GENEL YAPTIRIMLAR... 305 IV. RESEN İCRA VE ZOR KULLANMA YETKİSİ...308 4- KOLLUK YETKİSİNİN SINIRLARI... 309 I. GENEL OLARAK... 309 II. ANAYASAL SINIRLAR... 310 1. Genel Sınırlar... 310 2. Özel sınırlar...312 a- Ek güvenceler... 312 b- Kural olarak İdarenin müdahalesine kapalı olan temel hak ve özgürlükler...313 c- İdarenin müdahalesine açık olan temel hak ve özgürlükler... 314 III. KOLLUK YETKİLERİNİN ÖTEKİ SINIRLARI...314 1. Amaç yönünden... 314 2. Sebep ve konu yönünden...315 3. Yer ve zaman yönünden... 315 5- KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEMESİ... 316 I. OLAĞANÜSTÜ HALLER (AY. md.l 19-121)...317 1. Tanım...317 2. Olağanüstü hal ilanı... 317 a- Yetki... 317 b- Şekil...318 c- Sebep... 318 d- Amaç... 318 3. Olağanüstü hal ilanının sonuçlan...318 a- Temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasının kısmen veya tamamen durdurulması... 318 b- Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin genişlemesi..320 4. Olağanüstü halin uygulanması...321 5. Olağanüstü halin sona ermesi...322 xvi
II. SIKIYÖNETİM (AY. md. 122)...322 1. Tanım...322 2. Sıkıyönetim ilanı... 322 a- Yetki...322 b- Şekil... 323 c- Sebep...323 d- Amaç...324 3. Sıkıyönetim ilanının sonuçlan... 324 a- Temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasının kısmen veya tamamen durdurulması...324 b- Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin genişlemesi..326 e- Kolluk yetkilerinin askeri makamlara geçmesi...327 d- Bazı suçların yargılanmasının askeri mahkemelerce yapılması 327 4. Sıkıyönetimin sona ermesi... 327 III. SIKIYÖNETİM VE OLAĞANÜSTÜ HALDE YARGISAL DENETİM... 327 1. Sıkıyönetim ve olağanüstü hal ilanına ilişkin işlemlerin yargısal denetimi...327 2. Sıkıyönetim ve olağanüstü hal makamlarının işlemlerinin yargısal denetimi...328 İKİNCİ ALT BÖLÜM: KAMU HİZMETLERİ 6- TANIMI, ÖLÇÜTLERİ, KURULMALARI, KALDIRILMALARI329 I. TANIM ve ÖLÇÜTLERİ...329 II. KAMU HİZMETLERİNİN KURULMASI ve KALDIRILMASI... 332 1. Kurulması... 332 2. Kaldırılması... 333 7- KAMU HİZMETLERİNE EGEMEN OLAN TEMEL İLKELER 333 I. SÜREKLİLİK (-KESİNTİSİZLİK) ve DÜZENLİLİK... 334 II. DEĞİŞKENLİK (-UYARLAMA)... 335 III. NESNELLİK ve EŞİTLİK... 335 IV. BEDELSİZLİK (-MECCANİLİK)...336 8- KAMU HİZMETLERİNİN TÜRLERİ, HUKUKİ REJİMİ VE BİREYLERİN KAMU HİZMETLERİ KARŞISINDAKİ DURUMLARI... 336 I. KAMU HİZMETLERİNİN TÜRLERİ...336 1. Tekelli - Tekelsiz Kamu Hizmetleri... 337 2. Yürütüldükleri Alana Göre... 337 3. Bireylerin yararlanma biçimlerine göre...337 a- Doğrudan doğruya ve bireysel yararlanma sağlayan kamu hizmetleri...337 b- Dolaylı ve birlikte yararlanma sağlayan kamu hizmetleri... 337
4. Konularına göre... 338 a- İdari kamu hizmetleri...338 b- İktisadi kamu hizmetleri... 338 c- Sosyal kamu hizmetleri...339 d- Bilimsel - teknik - kültürel kamu hizmetleri... 340 II. BİREYLERİN KAMU HİZMETLERİ KARŞISINDAKİ DURUMLARI... 340 1. Kamusal Yönetim Usullerine Tabi Hizmetler Karşısında Bireylerin Durumları... 340 2. Özel yönetim usullerine tabi hizmetler karşısında bireylerin durumları... 341 9- KAMU HİZMETLERİNİN GÖRÜLME USULLERİ... 342 I. EMANET USULÜ... 342 II. MÜŞTEREK EMANET USULÜ... 343 III. İLTİZAM USULÜ... 343 IV. İMTİYAZ USULÜ... 343 1. Yetki ve şekil kuralları...344 a- Yetki... 344 b- Şekil...345 c- İmtiyaz alabilecekler... 346 2. İdarenin yetkileri...346 a- Denetim ve yaptırım uygulama yetkisi...347 b- Tek yanlı değişiklik yapma yetkisi...347 c- Tek yanlı fesih yetkisi... 347 3. İmtiyaz sahibinin hakları, ayrıcalıkları ve yükümlülükleri...348 a- Hakları...348 b- Kamusal olanaklar...349 c- İmtiyaz sahibinin yükümlülükleri... 349 4. Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerinin sona ermesi... 350 a- Sürenin dolması ile...350 b- İdarece fesih (Yukarıda görüldü)... 350 c- Mahkeme kararı ile fesih... 350 5. Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar ve yargısal görev kuralları...350 a- Üçüncü kişiler tarafından açılacak olan davalar...350 b- Sözleşmenin tarafları arasında ortaya çıkabilecek olan uyuşmazlık ve davalar... 351 c- Tahkim Yolu...352 6. Kamu hizmeti imtiyazlarına ilişkin özel düzenlemeler... 355 a- Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı konulan...356 b- Otoyollar...358 c- Öteki konular... 358 xviii
d- Anayasanın 47 maddesinde yapılan değişiklik ve 4493 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemenin anlamı... 360 V. RUHSAT USULÜ...361 1. Genel olarak...361 2. Elekl ik hizmetlerinin gördürülmesinde ruhsat usulü...362 VI. YAP-İŞLET USULÜ...364 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İDARENİN MALİ SORUMLULUĞU I- KUSURLU SORUMLULUK...369 I. HİZMET KUSURU KAVRAMI...369 II. HİZMET KUSURU SAYILAN HALLER... 370 1. Hizmetin kötü işlemesi... 370 2. Hizmetin geç işlemesi...371 3. Hizmetin hiç işlememesi... 371 4. Hukuka aykırılık ve hizmet kusuru... 373 5. Kusurun yoğunluğu sorunu... 373 IH. HİZMET KUSURU - KİŞİSEL KUSUR AYRIMI...374 1. Kamu personelinin suç niteliğindeki davranışları... 374 2. Yargı kararlarına uymama...375 3. Kamu görevlilerinin kötü niyetli davranması...376 4. Ağır kusur...376 5. Hizmet kusuru ile kişisel kusurun içiçe olması... 376 2- KUSURSUZ SORUMLULUK...379 I. GENEL OLARAK... 379 II..TEHLİKE (=RİSK) İLKESİ...379 1. İdarenin tehlikeli faaliyetleri ve araç-geıeçleri...380 2. Mesleki risk... 380 3. Sosyal risk ilkesi...381 III. FEDAKARLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ İLKESİ (=KAMU KÜLFETLERİ KARŞISINDA EŞİTLİK İLKESİ)...382 3- SORUMLULUĞUN KOŞULLARI VE SORUMLULUĞUN KALKMASI VE AZALMASI...384 I. SORUMLULUĞUN KOŞULLARI... 384 1. İdari davranış... 384 2. Zarar...384 3. Nedensellik bağı... 384 II. SORUMLULUĞUN KALKMASI VEYA AZALMASI...385 1. Zorlayıcı nedenler (= mücbir sebep)...385 2. Beklenmeyen durumlar (= Kaza)...385 3. Zarar görenin kusuru...386 4. Üçüncü kişinin kusuru... 386 xix
ÜÇÜNCÜ KISIM: İDARE TEŞKİLATI BİRİNCİ BÖLÜM MERKEZİ f=genel) İDARE TEŞKİLATI BİRİNCİ ALT BÖLÜM: BAŞKENT TEŞKİLATI 1- BAKANLIKLAR... 390 I. TANIMI ve KURULMALARI...391 II. BAKAN ve YETKİLERİ...392 1. Genel olarak... 392 2. Bakanın idari yetkileri...394 a- Devlet tüzelkişiliğini temsil etme yetkisi... 394 b- Hiyerarşik yetkileri...394 c- Düzenleyici işlemler yapma yetkisi...394 d- Harcama yetkisi...394 e- İdari vesayet yetkisi... 395 III. BAKANLIK TEŞKİLATI ve PERSONELİ...395 1. Başkent teşkilatı... 395 a- Ana hizmet birimleri...395 b- Danışma ve denetim birimleri... 396 c- Yardımcı birimler... 396 d- Müsteşarlık...396 e- Bakan Yardımcılığı... 396 2. Taşra teşkilatı...397 3. Yurtdışı teşkilatı...397 IV. BAKANLIK BAĞLI, İLGİLİ ve İLİŞKİLİ KURULUŞLARI... 398 1. Bakanlık bağlı kuruluşları...398 2. Bakanlık ilgili kuruluşları...399 3. İlişkili kurumlar ve kuruluşlar... 400 2- BAKANLAR KURULU VE BAŞBAKAN... 401 I. BAKANLAR KURULU...401 1. Oluşumu ve göreve başlaması... 401 2. Görevleri... 402 3. Çalışma usulleri... 403 II. BAŞBAKANLIK...403 3- CUMHURBAŞKANI...405 I. SEÇİLMESİ ve NİTELİKLERİ...405 II. GÖREVLERİ, YETKİLERİ ve İŞLEMLERİ...406 III. CUMHURBAŞKANIN KARARNAMELERİ İMZALAMA YETKİSİ... 410 IV. CUMHURBAŞKANLIĞI ÖRGÜTÜ...412 XX
1. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Teşkilatı... 412 a- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği...413 b- Cumhurbaşkanlığı Danışmanlığı... 413 c- Başyaverlik...413 d- Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürlüğü...413 2. Devlet Denetleme Kurulu...413 a- Görevleri... 414 b- Teşkilat ve personeli... 415 c- Çalışma usulleri...416 4- TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ...417 I. TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN İDARE İÇİNDEKİ ÖZEL ve ÖZERK KONUMU...417 II. SİLAHLI KUVVETLERİN ÖZEL ve ÖZERK KONUMUNUN YANSIMALARI... 419 1. Türk Silahlı Kuvvetleri Devlet Denetleme Kurulunun görev alanı dışındadır...419 2. Yüksek Askeri Şura...420 3. Askeri idari yargı...421 İKİNCİ ALT BÖLÜM: BAŞKENTTEKİ YARDIMCI KURULLAR 5- DANIŞTAY... 423 I. ANAYASAL KONUMU...423 II. DANIŞTAY IN İDARİ GÖREVLERİ ve KARARLARI... 423 1. Danışma kararları... 424 2. İnceleme kararları...425 3. İdari kararlar... 427 III. ÖRGÜTLERİ... 428 1. İdari Daire...428 2- İdari İşler Kurulu... 429 3. Diğer örgütler... 429 a- Başkanlar Kurulu... 429 b- Başkanlık Kurulu... 430 c- Danıştay Genel Kurulu...430 d- Yüksek Disiplin Kurulu...430 e- Disiplin Kurulu...431 f- Genel Sekreterlik... 431 IV. DANIŞTAY PERSONELİ...431 1. Meslek mensuplan... 431 2. Yardımcı personel...433 3. Memurlar... 433 V. ÇALIŞMA USULLERİ...433 xxi
6- SAYIŞTAY... 434 I. HUKUKİ KONUMU...434 II. SAYIŞTAY IN İDARİ GÖREVLERİ... 438 1. Genel olarak...438 2. Denetim görevi...439 3. Genel uygunluk bildirimi... 441 4. TBMM den gelen denetim taleplerini karşılama... 442 5. Kamu iktisadi teşebbüslerinin denetlenmesi ve raporlanması... 442 6. Kanun tasarı ve teklifleri hakkında görüş bildirme...442 7. Mali konulara ilişkin yönetmelikler hakkında görüş bildirmek...443 8. İdari nitelikteki kararların birleştirilmesi...443 III. SAYIŞTAY IN KESİN HÜKME BAĞLAMA GÖREVİ... 443 1. Hesap yargılamasının aşamaları...443 a- Hazırlık aşaması...444 b- İnceleme ve yargılama aşaması...444 c- Hüküm aşaması...444 d- Kanun yolları...445 2. İçtihatların birleştirilmesi...446 IV. ORG ANLARI... 446 1. Başkanlık...446 2. Daireler... 447 3. Temyiz Kurulu... 447 4. Daireler Kurulu... 447 5. Genel Kurul...448 6. Rapor Değerlendirme Kurulu... 448 7. Yüksek Disiplin Kurulu...448 8. Meslek Mensupları Yükseltme ve Disiplin Kurulu...448 9. Denetim ve denetim destek grup başkanlıkları...449 10. Başsavcılık......449 V. PERSONELİ...ZZZZZZZZZZZZZZZZZZ...449 1. Meslek mensupları...449 a- Başkan ve üyeler...450 b- Denetçiler... 451 c- Başsavcı ve savcılar...451 2. Yönetim mensupları...451 VI. ÇALIŞMA USULLERİ...ZZZZZZZZZZZZZ...452 7- MİLLİ GÜVENLİK KURULU... 452 I. GENEL OLARAK... 452 II. GÖREVLERİ... 454 m. OLUŞUMU, TEŞKİLATI, PERSONELİ ve ÇALIŞMA USULLERİ455 1. Oluşumu... 455 xxii
2. Teşkilat ve personeli...455 3. Çalışma usulleri...456 ÜÇÜNCÜ ALT BÖLÜM: MERKEZİ İDARENİN TAŞRA TEŞKİLATI 8- İL İDARESİ (= İL GENEL İDARESİ)... 458 I. KURULMASI, KALDIRILMASI ve DEĞİŞTİRİLMESİ... 458 II. İL İDARESİNİN BÖLÜMLERİ...459 a- Vali...459 b- İl idare şube başkanları... 461 c- İl idare kurulu...462 9- İLÇE İDARESİ...463 I. KURULMASI, KALDIRILMASI ve DEĞİŞTİRİLMESİ... 463 II. İLÇE İDARESİNİN BÖLÜMLERİ...464 a- Kaymakam... 464 b- İlçe idare şube başkanları...465 c- İlçe idare kurulu... 466 10- BUCAK İDARESİ...466 I. KURULMASI, KALDIRILMASI ve DEĞİŞTİRİLMESİ... 466 II. BUCAK İDARESİNİN BÖLÜMLERİ...466 a- Bucak müdürü...466 b- Bucak meclisi... 467 c- Bucak komisyonu...467 11- BÖLGESEL ÖRGÜTLER...468 I. ANAYASAL DURUM...468 II. BÖLGE KURULUŞLARININ BUGÜNKÜ DURUMU...468 III. BÖLGE VALİLİĞİ...469 IV. GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP) BÖLGE KALKINMA İDARESİ...469 İKİNCİ BÖLÜM: YEREL YÖNETİMLER (=MAHALLİ İDARELER) 1- İL (ÖZEL) İDARESİ... 471 I.GENEL OLARAK... 471 II..GÖREV ve YETKİLERİ...472 1. Görevleri...472 2. Yetkileri...475 III. ORGANLARI... 476 1. İl genel meclisi...476 a- Oluşumu... 476 b- Toplantıları...477 xxiii
c- Görev ve yetkileri...478 d- İl genel meclisi kararlarının kesinleşmesi...478 e- Meclis ihtisas komisyonları...480 f- Denetim Komisyonu...481 g- Meclisin feshi...481 2- İl encümeni... 482 a- Oluşumu ve toplantıları...482 b- Görevleri ve yetkileri... 483 3. Vali... 483 a- Görev ve yetkileri... 483 b- Valinin il genel meclisince denetlenmesi... 484 4. İl özel idaresi organlarının görevden uzaklaştırılmaları...485 IV. GELİRLERİ ve BÜTÇESİ... 485 1. Gelirleri... 485 2. Bütçesi...487 V..ÖRGÜT ve PERSONELİ... 487 VI. İL ÖZEL İDARELERİNİN DENETİMİ... 488 1- Denetimin amacı, kapsamı ve türleri...488 2. İl özel idaresi hizmetlerinin aksaması halinde alınacak olan önlemler...489 2- BELEDİYE İDARESİ...489 I. BELEDİYE İDARESİNİN KURULMASI, BİRLEŞME ve KATILMALAR... 490 1. Kurulma... 490 2. Birleşme ve katılma... 491 3. Belediye tüzel kişiliğinin sona erdirilmesi ve belediyelerin köye dönüştürülmesi... 491 II. GÖREV ve YETKİLERİ... 492 1. Görevleri... 492 a- Belediyelerin zorunlu görevleri...492 b- Belediyelerin ihtiyari görevleri... 492 2. Yetkileri... 493 III. ORGANLARI... 494 1. Belediye Meclisi... 495 a- Oluşumu... 495 b- Toplantıları...495 c- Görev ve yetkileri...496 d- Belediye meclisi kararlarının kesinleşmesi...497 d- Meclis ihtisas komisyonları...498 e- Belediye meclisinin feshi...499 2. Belediye encümeni...500 a- Oluşumu ve toplantıları... 500 xxiv
b- Görev ve yetkileri...500 3. Belediye başkanı...501 a- Seçimi...501 b- Görevleri ve yetkileri... 501 c- Belediye başkanımn belediye meclisince denetlenmesi...502 d- Belediye başkanlığının sona ermesi...503 4. Belediye organlarının geçici olarak görevden uzaklaştırılması...503 IV. BELEDİYENİN GELİRLERİ ve BÜTÇESİ...504 1. Gelirleri...504 2. Bütçesi... 506 V. BELEDİYENİN ÖRGÜT ve PERSONELİ... 506 VI. BELEDİYELERİN DENETİMİ...507 1. Denetimin amacı, kapsamı ve türleri...507 2. Belediye hizmetlerinin aksaması halinde alınacak olan önlemler..507 VII. MAHALLE YÖNETİMİ...508 1. Tanımı ve kurulması...508 2. Görevleri...508 a- Nüfus Kanunu hükümlerine göre görevleri...508 b- 1111 sayılı Askerlik Kanunu hükümlerine göre görevleri...509 c- Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre görevleri...509 d- Öteki görevleri... 509 3. Organları...509 4. Mali kaynakları...510 3- BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ...510 I. TANIMI, KURULMALARI, SINIRLARI ve BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNE KATILMA...510 1. Tanımı ve Kurulmaları... 510 2. Büyükşehir belediyesinin sınırları...511 II. GÖREV ve YETKİLERİ...512 1. Büyükşehir belediyesinin görev ve yetkileri... 512 2. İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri... 514 III. ORGANLARI...514 1. Büyükşehir belediye meclisi...515 a- Oluşumu... 515 b- Toplantıları...515 c- Görev ve yetkileri...516 d- Meclis kararlarının kesinleşmesi...517 2. Büyükşehir belediye encümeni...518 3. Büyükşehir belediye başkanı... 519 IV. ÖRGÜT ve PERSONELİ...519 V..GELİRLERİ ve BÜTÇESİ... 520 XXV
1. Gelirleri... 520 2. Bütçesi...520 4- KÖY İDARESİ... 521 I. TANIM... 521 II. KURULMASI ve KALDIRILMASI... 522 III. GÖREV ve YETKİLERİ...523 1. Görevleri... 523 2. Yetkileri... 524 IV. ORG ANLARI... 524 1. Köy derneği... 524 2. Köy ihtiyar meclisi... 525 3. Muhtar... 526 V. PERSONELİ... 527 VI. BÜTÇE ve GELİRLERİ...528 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI 1- GENEL BİLGİLER...531 I. TANIMI... 531 II. ORTAK ÖZELLİKLERİ...533 1. Kamu tüzelkişiliğine sahip olma... 533 2. Özerkliğe sahip olma...533 3. Vesayet denetimine tabi olma... 534 4. Ayrı bir malvarlığına ve bütçeye sahip olma... 534 III. TÜRLERİ...534 1. Faaliyet alanları açısından... 534 2. Yönetim biçimleri açısından...535 3. Faaliyet konuları açısından...535 a- İdari kamu kurumlan...536 b- İktisadi kamu kurumlan... 536 c- Sosyal kamu kurumlan...536 d- Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Kurumlan...536 e- Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları...537 2- İDARİ KAMU KURUMLARI... 537 I. GENEL OLARAK...537 II. FAALİYET KONULARI...538 III. TEŞKİLATI ve PERSONELİ... 539 IV. BÜTÇE, GELİR ve MALLARI...539 3- İKTİSADİ KAMU KURUMLARI... 539 I. GENEL OLARAK... 539 II. TÜRLERİ...540 xxvi
1. İktisadi devlet teşekülleri (İDT)... 540 2. Kamu iktisadi kuruluşları (KİK)... 541 3. Müesseseler... 542 4. Bağlı ortaklıklar...542 5. Kamu iştirakleri...543 IH. ORTAK NİTELİKLERİ... 543 1. Esas itibariyle özel hukuk hükümlerine tabi olma... 543 2. Kamu tüzelkişisi ve belli ölçüde İdare Hukuku kurallarına tabi olma...544 3. Özerk bütçeli olma... 544 4. Farklı bir denetime tabi olma... 545 IV. ORGANLARI ve PERSONELİ... 546 1. Organları...546 a- İDT ve KİK'lerin organları...546 b- Müesseselerin organları...547 c- Bağlı ortaklıkların organları...547 2. Personeli... 548 4- SOSYAL KAMU KURUMLARI...548 I. GENEL OLARAK...548 II..ORTAK NİTELİKLERİ...550 1. Yönetime katılma... 550 2. Zorunlu üyelik esasına dayanma ve zorunlu kesinti adı altında para toplama...550 3. Karma bir hukuki rejime tabi olma... 551 4. Kamu gücünden kaynaklanan yetki ve ayrıcalıklara sahip olma...551 5. Kendilerine özgü bütçeye sahip olma...551 6. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa tabi olmama... 551 IU. ORGANLARI ve PERSONELİ... 552 5- BİLİMSEL, TEKNİK ve KÜLTÜREL KAMU KURUMLARI...552 I. GENEL OLARAK...552 II. ÜNİVERSİTELER... 553 1. Üniversitelerin ülkemizdeki tarihçesi...553 2. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa egemen olan ilkeler...555 a- Tüm yükseköğretim kurumlan tek bir kavram altında toplanmıştır...556 b- Merkeziyetçi bir yapı öngörülmüştür...556 c- Seçilme yöntemi yerine atama yöntemi egemen kılınmıştır...557 3. Özel üniversiteler...559 IH. RADYO ve TELEVİZYON İDARESİ... 560 1. Radyo ve Televizyon İdaresinin kısa tarihçesi... 560 2. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu... 562 a- Oluşumu... 562 xxvii
b- Görev ve yetkileri... 562 3. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu...563 a- Görevleri...564 b- Organları...564 6- KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI...565 I. GENEL OLARAK... 565 II. ORTAK NİTELİKLERİ... 566 1. Kamu kurumu niteliğinde olma... 566 2. Kanunla kurulma... 567 3. Organlarını kendi üyeleri arasından seçme...567 4. Zorunlu üyelik esasına dayanma...567 5. Kuruluş amaçları dışında faaliyet gösterme yasağı... 567 6. Özerk bütçeli olma...568 7. Merkezi idarenin mali ve idare denetimine tabi olma... 568 7- BAĞIMSIZ İDARİ KURUMLAR... 568 I. GENEL OLARAK...569 II. ÖZELLİKLERİ... 569 1. Bağımsızlık...569 2. Regülasyon yetkileri... 570 3. İzleme ve denetleme yetkileri...570 4. Yaptırım uygulama yetkisi... 571 III. TÜRKİYE'DE BAĞIMSIZ İDARİ KURUMLAR...571 IV. BAĞIMSIZ İDARİ KURUMLARIN ORTAYA ÇIKARDIĞI ANAYASAL SORUNLAR...574 1. İdare Teşkilatı içindeki yerleri... 574 2. İdarenin Bütünlüğü ilkesi açısından sorunlar...575 DÖRDÜNCÜ KISIM: KAMU GÖREVLİLERİ BİRİNCİ BÖLÜM: GENEL OLARAK KAMU GÖREVLİLERİ ve DEVLET MEMURLUĞU 1- KAMU GÖREVLİSİ KAVRAMI... 579 I. TANIMI... 579 II. GENİŞ ANLAMDA KAMU GÖREVLİLERİNİN TÜRLERİ...580 1. Hizmete alınmaları yönünden...580 2. Ücretleri yönünden...580 3. Hizmet süreleri yönünden... 580 4. Uygulanan hukuk dalları yönünden... 581 III. ANAYASAYA GÖRE KAMU GÖREVLİSİ KAVRAMI...581 xxviii
1. Genel idare esasları...582 2. Asli ve sürekli görevler ve statü ilişkisinin varlığı...583 3. Memurlar ve diğer kamu görevlileri...585 IV. DEVLET MEMURLARI KANUNUNA GÖRE KAMU GÖREVLİLERİNİN TÜRLERİ... 586 1. Memurlar... 586 2. Sözleşmeli personel...586 3. Geçici personel... 586 4. İşçiler... 586 5. Memurlar ile sözleşmeli ve geçici personel arasındaki farklar... 586 V. SÖZLEŞMELİ PERSONEL UYGULAMASININ YAYGINLAŞTIRILMASI...587 2- DEVLET MEMURLUĞU...588 I. DEVLET MEMURLUĞUNA İLİŞKİN TEMEL İLKE ve KURALLAR...588 1. Memur tanımı... 588 2. Memurluk mesleği...589 II. MEMURLUK MESLEĞİNİN TEMEL İLKELERİ... 589 1. Sınıflandırma... 589 a- Genel idare hizmetleri sınıfı...590 b- Teknik hizmetler sınıfı... 590 c- Sağlık hizmetleri sınıfı... 590 d- Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı... 590 e- Avukatlık hizmetleri sınıfı... 590 f- Din hizmetleri sınıfı...590 g- Emniyet hizmetleri sınıfı...590 h- Yardımcı hizmetler sınıfı... 590 i- Mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı...591 j- Milli istihbarat hizmetleri sınıfı...591 2. Kariyer...591 3. Liyakat...592 İKİNCİ BÖLÜM: DEVLET MEMURLUĞU STATÜSÜ 1- MEMURLUĞA GİRİŞ... 593 I. MEMURLUĞA GİRİŞE İLİŞKİN TEMEL İLKELER... 593 II. MEMUR OLMA KOŞULLARI...593 1. Genel koşullar... 593 a- Vatandaşlık...594 b-yaş...594 c- Öğrenim...594 d- Mahkumiyet... 594 xxix
e- Cezanın ertelenmesinin (tecil edilmiş olmasının) Devlet memuru olmaya engeli ortadan kaldırıp kaldırmayacağı sorunu..595 f-askerlik... 596 g- Sağlık...596 2. Özel koşullar... 597 III. MEMURLUĞA ALINMA USULLERİ...597 IV. ADAYLIĞA ALINMA...598 V. MEMURLUĞA ATANMA ve ATAMA İŞLEMİNİN TAHLİLİ...599 1. Yetki...599 2. Şekil... 599 3. Sebep...600 4. Konu...600 5. Amaç...600 6. Atama işleminin öğelerinden çıkan sonuçlar...600 VI. GÖREVE BAŞLAMA...601 VII. MEMURLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ... 601 2- MEMURLARIN TABİ OLDUKLARI YÜKÜMLÜLÜKLER ve SINIRLAMALAR...602 I. MÜSPET ÖDEVLER (-YÜKÜMLÜLÜKLER)...602 1. Anayasa ve kanunlara saygılı davranma (-sadakat) ödevi...602 2. Hizmeti kişisel olarak ve kesintisiz bir biçimde yürütme ödevi...603 3. Hiyerarşik üste bağlılık ve itaat ödevi... 603 4. Mal bildirme ödevi... 603 5. Davranışlarda özel bir itina gösterme görevi...603 6. Kıyafet yükümlülüğü...603 7. Resmi belge, araç ve gereçleri iade ödevi... 604 II. MENFİ ÖDEVLER (-YASAKLAR)... 604 1. Başka bir görev alma yasağı...604 2. Bir sanat ve ticaretle uğraşma yasağı...604 3. Taraflı davranma, siyasi faaliyette bulunma ve siyasi partilere girme yasağı... 604 4. Dernek kurma ve derneklere girme yasağı... 605 5. Toplu hareket yasağı...605 6. Grev Yasağı... 605 7. Hediye ve çıkar sağlama yasağı...605 8. Gizli bilgileri açıklama yasağı (657 sayılı Karnın md. 31)...606 9. Ayrıldığı kuruma karşı görev alma yasağı...606 3- MEMURLARIN HAK VE AYRICALIKLARI... 606 I. MESLEKİ HAKLAR ve AYRICALIKLAR... 606 1. Güvenlik ve hizmet hakkı... 607 2. İlerleme ve Yükselme (-Terfi Hakkı)...608 a- Yatay ilerleme (-Kademe ilerlemesi)...608 XXX
b- Dikey yükselme... 608 3. İzin Hakkı...609 a- Yıllık İzin... 609 b- Sağlık İzni...609 c- Mazeret İzni... 610 d- Hastalık İzni...610 e- Aylıksız İzin...610 4. Sosyal Yardımlar...610 5. Sendika kurma, sendikaya üye olma ve toplu görüşme yapma hakkı...611 a- Genel olarak... 611 b- Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu... 614 II. MALİ HAKLAR... 616 1. Maaş (=aylık) hakkı...616 2. Emekli Maaşı/Yaşlılık Aylığı...617 3. Emekli İkramiyesi...618 4. Dul ve Yetim Maaşı/Ölüm Sigortası Aylığı...618 5. Toptan Ödeme/Yaşlılık Toptan Ödemesi ve İhya...618 IH. MEMURLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI KORUNMASI İLE İLGİLİ HAKLAR ve AYRICALIKLAR...619 1. Memurların Yargılanması... 620 a- Genel olarak...620 b- MMHK nun öngördüğü usul... 621 c- 4483 sayılı Kanunun öngördüğü usul... 623 2. Memurların şikayet ve dava hakları... 625 4- MEMURLARIN MALİ SORUMLULUKLARI... 625 I. İDARE EDİLENLERE KARŞI MALİ SORUMLULUKLARI...625 II. İDAREYE KARŞI MALİ SORUMLULUKLARI... 627 5- MEMURLAR HAKKINDA DİSİPLİN SORUŞTURMASI...627 I. KAVRAM...627 II. DİSİPLİN CEZALARININ TÜRLERİ...629 1. Uyarma cezası... 629 2. Kınama cezası...629 3. Aylıktan kesme cezası... 629 4. Kademe ilerlemesinin durdurulması...630 5. Devlet memurluğundan çıkarma... 630 III. BİR DERECE AĞIR YA DA BİR DERECE HAFİF DİSİPLİN CEZASI VEREBİLME YETKİSİ... 630 IV. DİSİPLİN CEZASI VERME YETKİSİ... 631 V..DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA USUL... 631 VI. DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARI...632 VII. DİSİPLİN CEZALARININ UYGULANMASI...633 xxxi
6- MEMUR STATÜSÜNDE KISINTI YAPAN DURUMLAR... 633 I. KADRO AÇIĞI...634 II. GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA... 634 1. Kavram...634 2. Yetkili makamlar... 635 3. Görevden uzaklaştırmanın sonuçları...635 a- Belli bir süre içinde soruşturmanın açılması zorunluluğu...635 b- Görevle ilişkinin kesilmesi...635 c- Süresi... 635 4. Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Kaldırılması... 636 7- MEMURLUĞUN SONA ERMESİ... 636 I. ÇEKİLME (=İSTİFA)...637 II. ÇEKİLMİŞ (=MÜSTAFİ) SAYILMA...638 III. ÇIKARILMA... 638 IV. KOŞULLARDA EKSİKLİK... 638 V. BAĞDAŞMAZLIK...639 VI. ÖLÜM...639 VII. EMEKLİLİK... 639 1. Emekliye ayrılma nedenleri...639 a- Zorunlu emeklilik nedenleri... 639 b- Memurun isteği ile emeklilik... 640 c- İdarenin isteği üzerine (=re'sen) emeklilik... 640 2. Emeklilere sağlanan mali haklar...640 3. Emeklilik hakkının düşmesi... 641 BİBLİYOGRAFYA...643 EK: 12.1 1.2012 TARİH ve 6360 SAYILI ON ÜÇ İLDE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ VE YİRMİ ALTI İLÇE KURULMASI İLE BAZI KANUN ve KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN İLE GETİRİLEN DÜZENLEMELER...653 xxxii