İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm Üretim Yönetiminde Temel Kavramlar 1.1. Giriş... 2 1.2. Üretim Faktörleri ve Üretim... 3 1.3. Üretim ve İşlemler Yönetimi... 6 1.4. Üretim ve İşlemler Yönetiminin Kapsamı... 7 1.5. Üretim ve İşlemler Yönetiminin Amacı ve İşlevleri... 8 1.6. Üretim Yönetiminin Diğer Disiplin ve İşlevler Arasındaki Yeri ve Önemi... 9 1.7. Yeni Gelişmeler... 10 Bölüm Özeti... 14 Bölüm Kaynakları... 15 İkinci Bölüm Sistem Yaklaşımı ve Üretim Sistemi 2.1. Sistem... 18 2.2. Sistem Yaklaşımı... 19 2.3. Sistem Yaklaşımının Önemi ve Amaçları... 21 2.4. Sistemin Akış Biçimleri... 22 2.4.1. Girdiler... 23 2.4.2. Dönüştürme Süreci... 23 2.4.3. Çıktılar... 24 2.5. Kapsamlı Sistemler Akış Diyagramı... 24 2.6. Bir Sistem Olarak İşletme... 26 2.7. Üretim Sistemi... 28 2.7.1. Üretim Sistemleri... 31 2.7.2. Üretim Sisteminin Seçimi... 35 2.8. Sistemin Organizasyonu ve Amaçları... 37 2.9. Sistem Tasarımı... 37 2.9.1. Sistemin Uygulaması... 39 2.9.2. Sistem Performansının Gözlenmesi... 40 Bölüm Özeti... 42 Bölüm Kaynakları... 44
vi Üretim İşlemler Yönetimi Üçüncü Bölüm Ürün Tasarımı ve Geliştirilmesi 3.1. Ürün Tasarımı... 46 3.2. Ürün Geliştirme... 46 3.3. Ürün Hayat Devresi... 47 3.4. Yenilik Çemberi... 49 3.4.1. Kuramsal ve Uygulamalı Araştırma... 51 3.4.2. Ürün Konfigürasyon Safhası... 53 3.4.3. Pilot Uygulama... 54 3.4.4. Üretim Süreci... 54 3.5. Yönetimin Rolü... 55 3.6. Zamanlama... 55 3.7. Kaynak Tahsisi... 56 3.8. Proje Kontrolü... 57 3.9. Hizmetlerde Ürün Tasarımı ve Proses Seçimi... 59 Bölüm Özeti... 60 Bölüm Kaynakları... 61 Dördüncü Bölüm Talep Tahmini 4.1. Üretim Sisteminde Talep Tahmini... 64 4.2. Tahminlemenin Önemi ve Yararı... 66 4.3. Tahminlemenin Yapsı... 68 4.3.1. Tahmin Şekli... 70 4.3.2. Tahmin Zaman Faktörleri... 70 4.3.3. Tahmin Güvenilirliği... 71 4.4. Tahminleme Yaklaşımları... 71 4.3.1. Sayısal Olmayan (Nitel) Yöntemler... 73 4.3.2. İstatistiki Yöntemler... 75 4.3.2.1. Regresyon Analizi... 75 4.3.2.2. Korelasyon Analizi... 80 4.3.2.3. Determinasyon Katsayısı... 83 4.3.2.4. Güven Sınırları... 84 4.3.2.5. Neden ve Etki... 85 Bölüm Özeti... 86 Bölüm Kaynakları... 88
İçindekiler vii Beşinci Bölüm Kuruluş Yeri Seçimi ve Değerleme Yöntemleri 5.1. Kuruluş Yeri Seçimi... 90 5.1.1. Kuruluş Yerinin Tanımı... 91 5.1.2. Kuruluş Yerinin Kapsamı... 91 5.1.3. Kuruluş Yerinin Özellikleri... 92 5.1.4. Yer Seçimi... 93 5.2. Yer Seçimi Analizlerinin Dinamik Niteliği... 96 5.3. Yer Seçimi Analizlerinin Amacı ve Kapsamı... 96 5.4. Yer Seçimini Etkileyen Faktörler... 97 5.5. Yer Seçimini Etkileyen Faktörlerin Önem Düzeyi... 98 5.6. Kuruluş Yeri Seçiminde Kullanılan Değerleme Yöntemleri... 102 5.6.1. Faktörlerin Karşılaştırılması Yöntemi... 102 5.6.2. Maliyet Analizi... 104 5.6.3. Ulaştırma Yöntemi... 105 5.6.4. Aşamalı Analiz Yöntemi... 109 5.6.4.1. Aşamalı Analiz Yöntemi nin İçeriği... 109 5.6.4.2. AAY'nin Uygulanması... 110 5.7. Hizmet İşletmelerinin Kuruluş Yeri... 116 Bölüm Özeti... 121 Bölüm Kaynakları... 122 Altıncı Bölüm İşyeri Düzenleme ve Malzeme Nakli 6.1. İşyeri Düzenleme... 124 6.2. İşyeri Düzenlemenin Amacı ve Önemi... 124 6.3. Binanın Seçimi... 126 6.4. İş Akışı Tipleri (Hatları)... 129 6.4.1. Yatay İş Akış Hatları... 131 6.4.2. Dikey İş Akış Hatları... 133 6.5. Üretim Hattı Modelleri... 137 6.6. Montaj Hattı Modelleri... 137 6.7. İşyeri Düzeni Sistemleri... 139 6.7.1. Sürece Göre Düzenleme... 139 6.7.2. Ürüne Göre Düzenleme... 141
viii Üretim İşlemler Yönetimi 6.7.3. Sabit Pozisyonlu Ürüne Göre Düzenleme... 143 6.8. Düzen Sistemlerinin Yararları ve Sakıncaları... 144 6.9. Fabrika İçi Yerleştirmede Bazı Temel İlkeler... 145 6.10. Fabrika İçi Yerleştirme Teknikleri... 146 6.10.1. Çapraz İlişki Tabloları... 146 6.10.2. Sıra Analizi... 149 6.10.3. Bilgisayar Programları... 150 6.11. İşletme İçi Malzeme Taşıma... 151 6.12. İşletme İçi Malzeme Taşımanın Analizi... 151 6.13. Malzeme Taşıma Araçları... 152 6.14. Malzeme Taşıma Araçlarının Seçimini Etkileyen Faktörler... 153 6.15. Malzeme Taşımada Temel İlkeler... 155 Bölüm Özeti... 156 Bölüm Kaynakları... 158 Yedinci Bölüm Üretim Planlama ve Kontrolü 7.1.Üretim Planlaması... 160 7.2. Üretim Planlamasının Önemi ve Nedenleri... 160 7.3.Üretim Planlamasının Amaçları... 162 7.4. Hazırlanan Planların Uygulanamama Nedenleri... 162 7.4.1. Planlama Safhasındaki Eksiklikler... 162 7.4.2. Uygulama Safhasındaki Eksiklikler... 163 7.5. Üretim Planlama ve Kontrol Sisteminin Temel Elemanları... 164 7.6. Yıllık Üretim Planlaması... 165 7.6.1. Genel Üretim Planlaması... 167 7.6.2. Ayrıntılı Üretim Planlaması... 167 7.7. Sanayi İşletmelerinde Üretim Planlama... 169 7.7.1. Sanayi İşletmelerinde Üretim Planlamanın Önemi ve Amacı... 170 7.7.2. Sanayi İşletmelerinde Üretim Planlamanın Kapsamı... 171 Bölüm Özeti... 172 Bölüm Kaynakları... 173
İçindekiler ix Sekizinci Bölüm Stok Kontrolü 8.1. Stok Kontrolünün Kapsamı... 176 8.2. Bazı Temel Kavramlar... 177 8.3. Stok Kontrolünden Etkilenen Maliyet Unsurları... 179 8.4. Stok Kontrol Yöntemleri... 182 8.4.1. Gözle Kontrol Yöntemi... 182 8.4.2. Çift Kutu Yöntemi... 182 8.4.3. A.B.C. Yöntemi... 183 8.4.4. Stoksuz Kalma Halinde Stok Kontrol Modeli... 184 8.4.5. Maksimum - Minumum Stok Kontrol Yöntemi... 186 8.4.6. Ekonomik Sipariş Miktarı Modeli... 188 8.4.7.İskontodan Yararlanma Durumunda Stok Kontrolü... 192 8.5. Emniyet Stok Düzeyinin Hesaplanması... 195 8.6. Stok Kontrolünde Bilgisayarlar... 199 Bölüm Özeti... 201 Bölüm Kaynakları... 203 Dokuzuncu Bölüm Tamir - Bakım Planlaması ve Organizasyonu 9.1. Tamir-Bakım Planlaması... 206 9.2. Tamir-Bakım Planlamanın Nedenleri... 206 9.3. Bakım Fonksiyonunun Örgütlerdeki Yeri... 208 9.4. Bakımın Önemi ve Amaçları... 212 9.5. Bakım Türleri... 212 9.6. Bakımın Üretim Planlama ve Kontrol İle İlişkisi... 214 9.7. Tamir-Bakım Sistemi ve Sistem-Alt Sistem Kavramları... 218 9.7.1. Tamir-Bakım Sistemini Etkileyen Faktörler... 221 9.7.2. Tamir - Bakım Sistemlerinin Girdi ve Çıktıları... 226 9.7.3. Bakım Sisteminin Yapısı... 226 9.8. Bakım Planlamasını Etkileyen Faktörler... 227 Bölüm Özeti... 236 Bölüm Kaynakları... 238
x Üretim İşlemler Yönetimi Onuncu Bölüm Kalite Kontrol 10.1. Kalite... 240 10.2. Kalite Kontrolü... 243 10.3. Toplam Kalite Kontrolü... 244 10.4. Kalite Kontrolünün Amaçları... 246 10.5. Kalite Kontrolünün Aşamaları... 247 10.6. Kalite Kontrolünü Etkileyen Faktörler... 249 10.7. Kalite Kontrolünde Standartlar, Spesifikasyonlar ve Toleranslar... 251 10.7.1. Standartlar ve Standartların Kontrolü... 252 10.7.2. Kalite Spesifikasyonları... 256 10.7.3. Toleranslar... 257 10.8. Kalite Kontrol Maliyetleri ve Sınıflandırılması... 259 10.8.1. Koruma (Önleme) Maliyetleri... 260 10.8.2. Ölçme ve Değerlendirme... 261 10.8.3. Hatalı Mal Maliyetleri... 263 10.8.3.1. İşletme İçi Hatalardan Kaynaklanan Başlıca Maliyetler... 263 10.8.3.2. İşletme Dışı Hatalardan Kaynaklanan Maliyetler... 263 10.9. Kalite Kontrol Grafikleri... 266 10.10. Kabul Örneklemesi ve Kontrol... 269 10.11. Muayene Faaliyetleri... 271 10.11.1. % 100 Muayene... 271 10.11.2. % 100'den Fazla Muayene... 271 10.11.3. Örnekleme Aracılığıyla Muayene... 272 Bölüm Özeti... 274 Bölüm Kaynakları... 276
İçindekiler xi On Birinci Bölüm Japon Felsefesi ve Toplam Kalite Yönetimi 11.1. Japon Felsefesi... 278 11.2. Japon Teknikleri... 281 11.2.1. Tam Zamanında Üretim... 281 11.2.2. Toplam Kalite Kontrol... 282 11.2.3. Toplam Koruyucu Bakım (TPM)... 284 11.2.4. İşçi Katılımı (EI)... 284 11.3. Japonların Başarılarının Nedenleri... 285 11.4. Japon Tekniklerinin Batı Ülkelerinde Uygulanması... 286 11.5. Japonların Batı'daki Çalışma Biçimi... 287 11.6. Malzeme İstek Planı (MRP)... 289 11.6.1. MRP Sisteminin İşleyişi... 290 11.6.2. MRP nin Fonksiyonları ve İlkeleri... 294 11.7. Toplam Kalite Yönetimi (TKY)... 295 11.7.1. TKY nin Amacı ve İlkeleri... 296 11.7.2. Kalite İyileştirme... 299 11.7.2.1. Kalite Çemberleri (KÇ)... 299 11.7.2.2. Kaizen... 300 11.7.2.3. Deming Çevrimi... 302 11.7.3. TKY nin Sonuçları... 304 11.7.4. TKY Uygulamalarının Kritik Başarı Faktörleri... 305 11.7.5. TKY ye Yöneltilen Eleştiriler... 305 11.7.6. TKY Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunlar... 306 Bölüm Özeti... 308 Bölüm Kaynakları... 310
xii Üretim İşlemler Yönetimi On İkinci Bölüm Tam Zamanında Üretim ve Esnek Üretim Sistemleri 12.1. Optimize Edilmiş Üretim Teknolojisi (OPT)... 314 12.1.1. Darboğaz İşlemler... 317 12.1.2. OPT'nin Modülleri... 318 12.1.3. Partiler Halinde Dağıtım... 318 12.1.4. OPT'nin On Kuralı... 319 12.2. Tam Zamanında Üretim Sistemi veya Felsefesi (TZÜ) / (Just In Time (JIT))... 320 12.2.1. TZÜ Sisteminin Amaçları... 322 12.2.2. TZÜ Sisteminin Yararları... 323 12.2.3. TZÜ Sistemi nin Aşamaları... 324 12.2.4. Kanban Sistemi... 327 12.2.5. Jidoka veya Otonomasyon... 329 12.3. Esnek Üretim Sistemleri (EÜS) / (Flexible Manufacturing Sistems (FMS))... 331 12.3.1. Esnek Üretim Sisteminin Elemanları... 333 12.3.2. Esnek Üretim Sistemlerinin Özellikleri... 333 12.3.3. Esnek Üretim Sisteminin Yararları... 336 12.3.4. Esnek Üretim Sisteminin Sakıncaları... 338 Bölüm Özeti... 341 Bölüm Kaynakları... 342
İçindekiler xiii On Üçüncü Bölüm Bilgisayar Tümleşik Üretim, Senkronize Üretim Sistemi ve Grup Teknolojisi 13.1. Bilgisayar Destekli Tasarım (BDT) / (Computer Aided Design (CAD))... 344 13.1.1. BDT Çizim Sistemleri... 346 13.1.2. BDT'nin Üretim Sistemine Katkıları... 347 13.2. Bilgisayar Destekli Üretim (BDÜ) / (Bilgisayar Destekli Üretim (CAM))... 348 13.2.1. BDÜ'nün Üretim Sistemine Katkıları... 349 13.2.2. BDÜ'nün Kullanımını ve Yaygınlaşmasını Etkileyen Faktörler... 350 13.3. Bilgisayar Tümleşik Üretim (BTÜ) / (Computer Integrated Manufacturing (CIM))... 351 13.3.1. BTÜ Uygulamalarındaki Sorunlar... 352 13.3.2. Geleceğin Fabrikası... 353 13.3.3. Geleceğin Fabrikasının Özellikleri ve Yararları... 354 13.4. Senkronize Üretim... 354 13.4.1. Temel Kavramlar... 355 13.4.2. Senkronize Üretimin Temel İlkeleri... 356 13.4.3. Trampet, Tampon, Kordon... 358 13.5. Grup Teknolojisi (GT)... 359 13.5.1 Parça Aileleri... 361 13.5.2. Hücre Tasarımlarının Türleri... 364 13.5.3. Grup Teknolojisi nin Yararları... 365 Bölüm Özeti... 368 Bölüm Kaynakları... 369 Kaynakça... 371 Dizin... 377